DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
KIEZERSKWEEK.
BON
Kinderhuis vest 29-31-33, Haarlem
"eerste BLAD.
MISTER RE68UT
STADSNIEUWS.
'^aferdaga vondpraatjes.
De Auteurswetin de Kérk.
ZAT Eft IJ AG 18 JANUARI 1918
87ste Jaargang No. 8038
Bureaux van Redactie en Administratie
Intercommunaal Telefoonnummer I4§6.
Dit nummer bestaat uit uijf bla
den ui. o. de Ofïiciëel e Kerk-
lijst en hetQeillustreerd Zon
dagsblad, m 8 bladzijden.
PI
'P&èÜÏ ."fs f -'fi-
Haarlemsche Aliedagjes No. 772,
Kindsrvoapsfeliing
BIOSCOOP UNION.
Gebouw St. Bavo.
Zie verder advertentie in
dit blad.
B JANUARI.
L
ABONNEMENTSPRIJS»
Fer 8 maanden voor Haarlem 71.35
Voor de plaatsen, waar een agent ïs gevestigd (kom tfer gem.) 1.35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijke nummers 0.03
PRIJS DER ADVERTENTlëNt f
Van 6 regels GO cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 ct
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel. Buitenl. '20 et
Dienstaanbiedingen 25 ct. (6 regels), driemaal voor 50 ct contant).
mm uiii ii—i ui ■■■hit
110
GULDEN bij
levenslange onge»
«cbikt.beid tot
Herkea.
Alle betalende ahonné's op dit blad, die in Kef bezit eener verzekeringspolis sfln, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voort
GULDEN bij |f GULDEN bjj <fl Üf! GULDEN bij tfiéPft STILDEN bii
409
GULDEN bij
overlijden.
300
verlies van een
hand of voet
150
verlies van f
één oog.
in
verlies van
één duim.
60
STILDEN bij
Verlies van 1
één
wijsvinger.v
i
15
GULDEN bij
verlies vau
één anderen
vinger.
De nftkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Hollandsch'e Algemeene Verzekeringsbank" te Schiedam.
Hedenmorgen half acht is Mi
nister Itegout overleden.
God gaf, God nam, mag bij
jlezen slag, die Nederland en
Neêtland's Katholieken treft,
wèl worden gezegd.
In hem heeft God aan ons va
derland een bewindsman gege
ven, die een sieraad is geweest
van zijn ambt, die getoond heeft
dat onbezweken Katholieke
trouw en strenge beginselvast
heid, een stoere overtuiging en
een warm, levendig geloof, ook
op de hoogste plaatsen niet al
leen respect afdwingen, maar
den man eeren, die zoo open
lijk daarvoor uitkomt.
Aan hem heeft Nederland een
reeks van voortreffelijke beslui
ten en wetten te danken, waar
door altijd deze prineipiëele
lijn loopt: de verheffing van de
moraal en de bevestiging dei-
openbare orde en zedelijkheid,
naar de strenge eischen der
Christelijke wet.
Hij was het, die in alles wat
hij deed, en in zoovéél dat hij
nog heel't voorbereid en dat nu
gereed ligt voor zijn opvolger,
de Christelijke beginselen hoog
hield en de wet en het recht
ga deed steunen op de onverander-
Si Iijke grondregelen van hoogere
orde, die ook zijn leven steeds
hebben beïnvloed en geregeld.
God gaf hem, ons vaderland
ten zegen en het Katholieke
volksdeel ten roem, als raads
man der Koninklijke Vrouwe en.
minister der Kroon, God nam
hem van ons weg in de krapht
zijns levens.
Wij huigen ons voor Gods
raadsbestel.
Maar wij treuren om den hoog-
staanden Katholiek, den god-
vreezenden geloovige, den emi-
nenten jurist, den onkreukba-
ren Staatsman, den edelen
mensch, die zoo vroeg en op zoo
droeve wijze nu is heengegaan....
En wij bidden God, dat Hij
Zijnen dienaar, die zich voor de
publieke zaak zoo veel verdien
sten heeft verzameld en voor de
Rooinsclie Kerk een sieraad
was, moge heloonen met het on
sterfelijke loon, dat Hij beloofd
heeft aan degenen, die werken
te Zijner eere.
Hij ruste in vrede.
AGENDA.
19 Januari.
Gebouw St. Bavo R. K. Volksbond
Bioscoop Union 5 uur Familie- en kin
dervoorstelling 8 uur Groote Avond
voorstelling.
Sociëteit Vereeniging 8K uur
Alberts Frères— Bioscoopvoorstelling.
Schouwburg „De Kroon" 8 uur
N.V. Opera- en Operette van bet Rembrandt-
theater, Amsterdam: Cavalleria Rusticana,
gevolgd door: Paljas.
Schouwburg Jansweg 7 K uur
R. K. Vriendenkring. 2 uur Tweede op
voering van: De zes Prinsesjes.
A p o 11 o-T heater Barteljorisstraat.
r— Bioscope-voorstellingen.
B i o s c o p e-T heater, Groote Markt.
Voorstellingen.
BLOEMENDAAL Café Rusthoek 2Y>
uur Amsterdamsch Trio: Matinée.
AGENDA. 20 Januari.
Gebouw St. Bavo R. K. Volksbond
Algemeene ledenvergadering, toegankelijk
voor eereleden en donateurs. Repetitie Zang-
vereeniging en zitting Ondersteuningsfonds.
1H uur Algemeene vergadering Prov.
Bond R. K. Kiesvereenigingen in N.-Holland.
Concertzaal „De Kroon" 8 uur
Derde Zalsmanavond.
ïïnio n-B i o s e o o p. Voorstellingen.
Bioscope-theater Groote Markt
Voorstelling.
Apoll o-theater Barteljorisstraat
Voorstelling.
Tey Iers Museum Tentoonstelling
van moderne aquarellen.
Bisschoppelijk Museum (Jansstraat
79). Geopend elkeu dag van 10—5 uur. tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda
gen en R. K. Feestdagen.
Ons artikel over bovenstaand' onderwerp
is door verschillende bladen overgenomen,
en heeft ons en andere couranten tal van
epistels bezorgd.
Die zijn van twee verschillende soorten.
Instemmend, en critiseerend.
"We ontvingen een brief van een pastoor
uit het Haarlemsche Diocees, die zijn in
stemming te kennen gaf met den raad dien
wij hebben gegeven: vooreerst zich absoluut
niet te binden noch toe te geven aan agen
ten, commissionairs en vertegenwoordigers
van componisten-vereenigingen of hoe die
heeten, maar zich in verbinding te stellen
met de kerk-componisten-zèlf als men dan
toch iets wil doen. En anders in ieder
geval: af te wachten.
Een andere pastoor wees ons er op dat
in het buitenland w e 1 rechten worden be
taald voor de uitvoering van kerkmuziek,
dus dat het hier ook wel zoover zal komen
wat dan ook o.i. volstrekt niet onbillijk
is! maar dat hij ook voorloopig „niets
doen en afwachten" onderschreef.
Precies wat we zeiden.
Onder de overige blijken van belangstel
ling die ons artikel heeft ondervonden, heb
ben we in de „Residentiebode" opgemerkt
een schrijven van den heer J. P. J. Wierts,
waarover we een paar woorden willen zeg
gen, en een ingezonden stuk van een on
genoemde in den „Limburger Koerier".
Misschien zijn er nog meer geweest, doch
die izijn ons dan totnogtoe ontgaan.
De heen [Wierts wij doen hem de be
leefdheid, op zijn schrijven te antwoorden,
hoewel het journalistiek gebruik had mee
gebracht dat hij in ons blad eigenlijk ons
artikel had moeten aanvallen, zoo hij dat
wilde de heer "Wierts dan noemt onze
beschouwingen „weinig geschikt tot juiste
re voorlichting van belangstellenden en be
trokkenen."
Waarom, dat meldt de heer Wierts niet:
wij vermoeden dan ook dat hij ons betoog
niet juist heeft begrepen, daar zijn schrij
ven een verdediging is van de stelling, dat
ook de componist van kerkmuziek voor zijn
werk moet worden gehonoreerd iets wat
wij nooit ofte nimmer hebben bestreden.
Integendeel: wij hebben in ons artikeltje
van 10 Januari uitdrukkelijk gezegd, dat
directeuren en presidenten van kerkkoren
die nieuwe muziek op bun repertoire wil
len nemen, overleg moeten plegen
met uitgevers, componisten of in ieder ge
val natuurlijk de rechthebbenden. D. w. z.
dat zij de rechten van deze personen moe
ten erkennen.
Maar we zeiden daarbij, dat onze kerke
lijke koor-autoriteiten zich moeten wach
ten voor de z.g. vertegenwoordigers, de
agenten, de bureaux, die met circulaires
en persoonlijke bezoeken de pastoors en
organisten lastig vallen.
Nu is het merkwaardig, dat de heer
Wierts die onze beschouwingen zoo onjuist
vindt, precies dezelfde conclusie stelt.
Het „Genootschap van Ned. componisten"
bestudeert de kwestie, zegt hij, (iets wat
ons door het artikel van den heer van Gilse
bekend was) en daarom is het zegt. de
heer Wierts „zeer raadzaam, in geen ge
val contracten ai te sluiten, en op te pas
sen geen dupe te worden van 'agenten van
buitenlandsche organisaties."
Men ziet dat de heer "Wierts, die „belang
hebbende" is, en wij' het op de hoofdzaak
juist eens zijn.
Maar op de bijzaken schuift de heer Wiertia
ons dingen in de schoenen, die wij. toch
niet mogen accepteeren.
Zoo vertelt hij in zijn betoog vóór de
rechtvaardigheid van een auteursbedrag aan
de componisten: „al hebben dan de compo
nisten van kerkmuziek een ander en hooger
„doel met hunne composities dan alleen, er
„zooveel mogelijk aan te verdienen!?! zoo-
„als het de „N. H. Crt." belieft te noemen."
Eilieve, dat hebben wij juist niet ge
zegd I
.Wij schreven: j
- „Maar de componisten die voor de kerk
hun werken schrijven, zijn gelukkig van
andere soort dan de heeren die door hun
geroep van „we worden begapt" de Ka
merleden ertoe gebracht hebben om de
draconische bepalingen van de Auteurs
wet zoo ondoordacht te slikken.
„Zij hebben een ander en hooger doel
met hun oomposities dan alleen, er zoo
veel mogelijk aan te verdienen."
Wij stelden de Kerkmuziek-sohrij vers juist
niet gelijk met Heyermans en consorten:
hoe de heer Wierts er toe komt om het te
genovergestelde ons te verwijten, is ons een
raadsel 1
Conclusie: de heer Wierts is het ééns met
ons, als we den pastoors en dirigenten aan
raden: men ga in geen geval een contract
aan met een of ander bureau of agentschap.
De ongenoemde inzender in den „Limb.
Koerier" bespreekt Limburgsche toestanden
en zegt da.t daar geen bureaux of agenten nog
aan het werk zijn.
Nu, hier wel. En daarom schreven wij ons
artikeltje. Wat in Limburg gebeurt of niet
gebeurt, weten we niet.
.Voorts deelt hij mede:
„De grootste kerken in België (Antwer
penBrusselGent) betalen slechts 50 fres.
De overige 25 en 10 fres. voor 't geheele
jaar, voor a,lle event, uitvoeringen. In ons
land zouden zij veel minder te betalen heb
ben."
Wij' vernemen dit met gepaste belangstel
ling.
Voor de rest schijnt dit schrijven van zoo
zeer „belanghebbende" zijde te komen, dat
de objectiviteit den .schrijver ontloopen is.
Ook na de opmerkingen diie wij vernomen
hebben blijven wij dus bij onze conclusie:
men late zich niet in met „bureaux", ver
tegenwoordigers en agenten, die probeeren
aan de Auteurswet een duitje te verdienen.
En men wachte voegen wij er nu bij
tot de kerkelijke componisten zich dam
beraden hebben, waarbij het natuurlijk is
dat aan billijke eischen behoort voldaan te
worden. Het recht van den componist, om
voor zijn compositie een honorarium te ont
vangen, hebben wij nimmer ontkend, zoo
herhalen wij nog eens. En dat zal ook geen
pastoor of koordirigent hem misgunnen.
Het komt er maar op aan, of er op rede
lijke, billijke en coulante wijze hieromtrent
wordt gehandeld.
En daar, zooals wij in ons eerste artikel
al zeiden, componisten van kerkelijke
composities een ander enj hooger doel heb
ben dan alleen „een duit eraan te verdienen",
zal' de overeenstemming op dit punt ook wel
worden verkregen.
De St. Gregorius-vereeniging zal in ons land
meenen wij op het best deze zaak
zich kunnen aantrekken.
OM WERK TE SPAREN.
Van de week hadden wij de officieele me-
dedeeling in de krant, dat op 31 Maart a.s.
de candidaatstelling moet plaats hebben voor
een lid van den Raad in de vacature-Spoor.
't Heeft nu nog wel de tijd, maar toch
willen wij vragen: zouden de kiesvereenigin
gen zich niet beraden om in deze verkiezing
tot een compromis te komen, hoe dan
ook: door géén candidaat te stellen, ofwel
één, die niet wordt aangevochten?
We moeten ons werk sparen voor de perio
dieke verkiezingen, want het in de vacature-,
Spoor te kiezen raadslid moet bij de perio
dieke raadsverkiezingen dit iaar tóch weer
aftreden!
REDERIJKERSKAMER
ALBERDINGK TIIEIJM.
Op Donderdag 30 Jan. zal deze zeer l>e-
kende tooneelvereenigïng een zevende opvoe
ring geven van het oorspronkelijke tooneel-
Propagandisten, die in het 1ste district wonen
en zij, die. in het 1ste district goed bekend zijn
en daar mee willen werken aan de kiezers-
kweek, worden verzocht morgen, Zondagmid
dag half één in St. Bavo, Smedestraat, te komen,
waar zij dan de noodige instructies zullen
ontvangen.
G. J. BRAAKHUIS,
Alg. Secretaris der R. K.
Politieke Propagandaclub.
Op vertoon van deze BON toegang
tot de Kindervoorstelling op Zondag 19
Januari tegen betaling van Kinderen
5 cent Volwassenen 10 cent.
werk „Gods Wegen",tspel van de bergen ge
volgd door het kostelijk blijspel: „Schijn]
bedriegt". Om aan veler verzoek te vol
doen is do uitvoering gesteld op een avond
in de week. De toegangsprijzen zijn verhoogd.
MUSEUM VAN KUNSTNIJVERHEID.
Zondag a.s. zullen do afbeeldingen, betrek
king hebbend© op Nederlandsch Indië, in
de Rotonde van het Museum van Kunstnij
verheid nog tentoongesteld blijven. Het uit
gebreid plaatwerk, dat bij do firma Kleijnen-
berg alhier, wordt uitgegeven, is boVendien
nog aangevuld met prachtige fotografieën
voorstellende personen van verschillende rang
en stand uit de Indische samenleving. Mo£
gen is de toegang kosteloos.
OUDE NATIONALE KUNST.
Het Algemeen Nederlandsch Verband heeft
aan zijn loden gisteren een zeer nuttigen
en zeer mooien avond bezorgd. De heer A.
A. van Rijnbach u,it Alkmaar kwam n.m. een,
voordracht houden over Oude Nationale Kunst
en Moderne Nationale onverschilligheid.
De voorzitter der Haarlemsche afdeeling
van het Algemeen Nederl. Verbond, de heer
Dr. J. B. Schepers heette de aanwezigen wel
kom en stelde den spreker van den avond,
voor ais een man, die alleszins op de hoogte
is van de Kunstgeschiedenis, vooral de Bouw-
kunstgeschiedenis.
Do heer van Rijnbach, het woord verkrij
gende, vindt al spoedig gelegenheid te wijzenj
op de weinige belangstelling, die er vooral
in de negentiende eeuw bestond voor de ge
schiedenis der bouwkunst. Wc weten hoe zelfs
Potgieter, onze bekende historie-bewonderaar,
in zijn prachtig stuk proza „Het Rijksmu
seum", waaruit spr. een mooi stukje ci
teert niet over de bouwkunst spreekt en
hoe onze niet minder bekende kunst-histo-
CCLIV.
Een Nurks aan het woord,
en lwe goed de sneeuwtijd was
Een glijclub, en hoe er werk
voor was en wezen zou. De
gemeentel einiging in actie, en
nog een ander stuk gemeentelijk
werk. Een onderzoek noodigl
't Is een leerling van Hildebrand's be-
kenden Nurks geweest, die gezegd lieeft
(dat je van sneeuw driekeerdispleizierhebt;
als ze komt, als ze ligt en als ze verdwijnt.
vNu, zóó erg is liet niet, en vooral als er
Kzoo'n mooi blank vachtje komt te liggen
over onze straten, dan kan ik dat nog niet
<zoo leelijk en zoo onaangenaam vinden.
dMaar in één opzicht heeft de man gelijk:
-als de sneeuw weer aan het verdwijnen is,
•jdan is het een smeerboel zooals er geen
•.tweede is uit te vinden! Dat zijn dan de
Idagen, waarop *n mensch zijn overschoenen
„Uit de kast moet balen, want sneeuw dringt
Overal door en de eenigen die niet klagen
jimaar genoegeüjk eens in bun handen wrij-
ven, zijn de schoenmakers en schoenlappers,
die aan de sneeuw een bondgenoot hebben.
«Intusschen hebben we dan toch maar in
deze afgeloopen week een sneeuw-wintertijd
gehad, zoo lang als ik het mij in geen
jaren herinner. Van ijs is tegenwoordiggeen
sprake meer: zoodra ik in onze krant las
dat er plannen bestonden om de ijsbaan te
openen, verwachtte ik dooi en 't was ook
zoo: er is geen kijk op geweest, al heeft
het een paar nachten ook heel aardig gevro
ren. Maar nu was een ander vermaak in
den smaak: sleetje glijden op het Kopje
is dit keer de groote wintersport geworden,
en ik overdrijf niet als ik zeg dat half
Haarlem in die sneeuwdagen naar Bloemen-
daal is getramd om mee te doen aan het
glijden of om er naar te kijken. Zoo lang
uit op een slee, en dan van de hoogte bij
het Wilhelminaduin in suizende vaart naar
beneden te vliegen.... dat is blijkbaar een
vermaak dat in den smaak valt bij de jon
gelui, hoe gevaarlijk of liet ook is. .Want
dét kan niemand ontkennen: zoowel voor
de kijkers als voor de deelnemers is daar
leelijk veel gevaar aan verbonden, en dat
er geen grootere ongelukken zijn gebeurd
dan versplinterde wandelstokken en een
paar fiksche builen in het hoofd, verwon
dert me sterk 1 Ik hoorde dat er voor deze
dagen alles op liet meest grootscheeps was
ingericht: een echte „club" was er inder
haast geformeerd, en het „feestterrein" werd
zelfs 's avonds op grandiose wijze verlicht.
Welnu, mocht er wéér eens sneeuw komen,
zóó dat de club „Het Kopje" weer in actie
moet komen, dan zou ik één ding sterk
aanraden: dat men de politie of de gemeen
te of wie hier de aangewezene is erbij in
den arm neme om het loopen op den hel
lenden weg die als glijvlakte wordt ge
bruikt, geheel te verbieden. En dan make
de club 't (kan er best af van al de contri
buties 1 fluks een houten trap, om het
hoogste punt der helling met beneden te
verbinden en zoo de communicatie voor de
wandelaars te verzekeren. Een lift zou nog
mooier zijn, maar die zou geloof ik een
beetje de draagkracht van de dames en
heeren leden der club ietwat overschrij
den. Intusschen dient er toch wat op gevon
den te worden, lioe het dan zij, om bij zulke
gelegenheden te voorkomen dat domme
mensch en zichzelf aan het grootste gevaar
blootstellen: menigeen die nu maar heel
koelbloedigjes op het gevaarlijkste punt van
de glijbaan bleef staan kijken, is alleen
maar als door een mirakel eraan ontkomen
dat een van die zware ijzeren of houten sle
den hem hals over kop meesleurde! Zoo
heeft alles z'n voor en zijn tegen, en zelfs
de vuile smeerboel van de wegdooiende
sneeuw brengt van den anderen kant weer
voordeel aan door de drukke werkverschaf
fing die er het gevolg van is, en die menig
werkelooze in deze week een welkom duitje
heeft doen verdienen, 't Was een aardig ge
zicht dat georganiseerde leger sneeuwop-
ruimers met al die handkarren en sneeuw
schoppen bezig te zien! En de gemeente
lijke reinigingsdienst verdient dan ook een
flink pluimpje voor de kranige en goed
georganiseerde manier waarop zij de oprui
ming van do sneeuw heeft ter band geno
men en uitgevoerd. Misschien had men
en dat zou de eenige grief zijn in de
keuze van de straten die achtereenvolgens
aan de beurt kwamen, wat gelukkiger kun
nen zijn: sommige hoofdstraten en deftige
wijken toch worden ditmaal tot het laatst
bewaard en het viel mij op, dat bijvoorbeeld
het Kenaupark en omgeving tot den laat-
sten dag dezer week toe met de sneeuw
zijn opgescheept geweest.... iets wat onder
burgemeester Boreel, die op zulke dingetjes
scherp toekeek, niet gebeurd zou zijn! Maar
het is onmogelijk om het iedereen naar
den zin te maken en alle menschen te gelijk
te helpen, dat kan in mijn winkel net zoo
min als bij zulke gemeentelijke diensten.
En ik geloof per slot van rekening dat
iedereen het met mij eens zal wezen, dat de
manier waarop de gemeente-reiniging de
schoonmaak der straten heeft aangepakt,
allen lof verdient! 't Ging gauw, flink-ge-
regeld en blijkbaar naar een vast plan!
Zoo moeten de gemeentelijke diensten ook
wezen, daar hebben we ze nu eenmaal voor.
En juist zulke onverwachte voorvallen bewij
zen, of de boel goed in elkaar zit of niet.
Zoo heeft ook de waterleiding dezer dagen
kunnen toonen dat ze ineens en met kracht
weet op to treden: bij het groote lek dat
in de buis van den Anegang plotseling voor
den dag kwam en dat heel wat moeite heeft
veroorzaakt en last, zoo bij de bewoners ln
die straat als bij degenen die voor herstel
moesten zorgen. Ik heb gehoord dat bij deze
historie aan den dag is gekomen dat de
ijzeren buisleiding, die in den Anegang ligt,
op verschillende plaatsen totaal doorge
roest moet wezen, zoodat bij de geringste
aanraking de stukken eenvoudig als ver
molmd hout in elkaar vielen. Den ambtena
ren van de waterleiding-zelf verbaasde dit
in hooge mate en dat het lek en de herstel
ling ervan zooveel tijd heeft in beslag ge
nomen (er is daar den heelen nacht met man
en macht aan moeten gewerkt worden) komt
voor het grootste deel op rekening van dien
rotten toestand der leiding. In verband hier
mede zou ik toch de aandacht van onze
stadsbestuurders erop .willen vestigen, dat
er wel eens duchtige maatregelen, mogen
genomen worden om dat alles te verbeteren,
vóórdat men de asfalteering van deze straat
ter hand neemt! [Want het moet bij de
werklieden van de waterleiding vaststaan
dat het buizennet ook op tal van andere
plaatsen, door den drassigen veengrond en'
de nabijheid van de gasbuizen, schrikkelijk
slecht zou wezen. Althans zoo heb ik hoo-
ren vertellen en mijn zegsman voegde erbij,
dat men, als er asfalt ligt en te voren niet'
zorgvuldig heel het waterleidingsnet heeft,
onderzocht, voor rare verrassingen kan ko«
men te staan die telkens en telkens groote.
straatojibreking ten gevolge zullen hebben.
Ik geef wat ik hoorde, hier weer, en de.
ambtenaren van dezen tak van dienst zuN
len zeker wel bun aandacht aan deze zaak?
schenken of geschonken hebben. Intusscheü
is dit weer een bewijs, hoeveel dingen er
nog zijn waarvan het groote publiek, dat
oppervlakkig de zaken bekijkt, onkundig
is maar die in de practijk juist de grootste
moeielijkheden geven. Zoo gaat het ™®eï'
op ons ondermaansche: en als üat beter
werd begrepen zou menigeen wel wat toe«
geeflijker worden; als er fouten worden be«
gaan of tekortkomingen ontdekt I
