BINNENLAND.
IN EN OM HAARLEM.
Over oneerlijke concurrentie.
BUITENLAND.
STADSNIEUWS.
Heubelmagazijn Bakenessergracht 6, Huishoudelijke artikèlen, Op afbetaling.
HIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ™?«JL4P
Mr. C. Frikkers, oen Amsterdamsch. advo
caat, heeft deze week in een vergadering der
A.-winkeliers-ver., een rede gehouden, waar
in hij do oneerlijke concurrentie in den Mid
denstand besprak.
Dit onderwerp ia niet nieuw. integendeel.
En er is al veel over geschreven en ge
sproken.
Toch achten wij het, omdat de behoorlijke
Herziening van enkele speciale bepalingenjwat lang wegbleef, kreeg men achterdocht'half uur kwamen wij aan boord van een ter
Aanvulling van enkele en werd de verduistering bemerkt.
Een monsterproces tegen de Amerikaansche
spoorwegen,
Het gerucht gaat, dat d© Amerikaansche
in ons strafwetboek,
ervan.
En eindelijk een ruim burgerrechtelijk ar
tikel, zooals de Duitsche wetgeving die heeft.
Wij moeten vragen schadevergoeding met
voorwaardelijke veroordeeling tot een straf, regeenng het plan koestart een actie te onder
indien de oneerlijke concurrentie werd her-.®®T?? tegen zekere spoorweg-maatschappijen,
haald 116.000 vervolgingen zouden worden ingesteld)
Ten slotte besprak spr. de middelen om tot jegens overtreding van de wet, waarbij ver
liet doel te geraken. Do ergerlijke feiten moe- or? wo treinpersoneel gedurende lan-
ton wiji verzamelen, documenteeren, geschifö £er ^an ^stien uren achtereen m dienst te
jen gegroepeerd als sprekende getuigenissen., houden. Een spoorwegmaatschappij in het
reI>rsiÜV° Het klagen heeft zijn invloed Verloren. Een der Vereemgde Statenzou, aldus de
oÜ „hT ge?ystematireerd geheel moest worden ge- »Tel beschuldigd zijn van 5000 overtredm-
v nn" maakt van alle klachten in Nederland. Voorla S®11
zaak onder de aandacht blijve van belangheb
benden en van ons geheele volk.
Wij nemen hier over de algemeene beschou
wingen, welke Mr. Frikkers aan liet vraag
stuk der oneerlijk© concurrentie wijdde, en
die velor herinnering aan de noodzakelijk
heid van oplossing van dit „brandende vraag
stuk" nog eens zullen opfrisschen.
Mr. Aalberse is degeen geweest, zeide spr.
die het grondigst de kwestie der oneerlijke
concurrentie heeft behandeld. Minister Loeff
heeft indertijd een desbetreffend wetsontwerp
ingediend, maar toen het ministerie-Kuyper
viel, trok het ministerie-De Meester alle VO'
moeten wij door onze middenstandsorganisa
ties krachtig optreden in speciale gevallen.
Spookluchtschepen in Duitscliland.
Een jonge vrouw in het dorp Caputh in
de Mark, een boerenarbeidster, die niet veel
van Engelsche spookluchtschepen weten kan
heeft de Britsclie mode om spookluchtsehe
pen te zien ook naar Duitscliland willen
rige wetsontwerpen in. Minister Regout wasoverbrengen, schrijft het Hbld. Zij verklaar-
zeer welwillend en inschikkelijk, maar daaride, onder mededeelmg van veta bijzonder-
er een misverstand over de wijze waaropheden, een bi andend luchtsc lip te hebben
in den boezem van den middenstand was Z1^ vallen,
gerezen, kon hij voorshands weinig doen. De
lieer Snijders van Wissenkerke had als re-
goeringsambtenaar meermalen iets beloofd. De
Minister is helaas nu dood. Maar we moeten
nu niet stil blijven, doch blijven aandringen.
Maar eerst weten, wat we precies willen 1
De burgemeester had, op het verhaal van
het meisje, dadelijk een omvangrijke liulp-
verleening georganiseerd; hij alarmeerde de
brandweer van Caputh en eenige andere
dorpen en zond telegraphisch mededeeling
van het verhaal aan den brandweercomman-
En ook weten, wat reeds strafbaar is. Zoovelevan Potsdam. Overal werd in do om-
strafbepalingen, weinig bekend, kunnen or.* liggende dorpen de klok geluid en do hoorn
reeds helpen; o.a. het verbod van voor degestoken> en van Potsdam kwam een afdee
gezondheid schadelijke zaken te verkoopen,
zonder de schadelijkheid te vermelden; ook
het onteeren van iemands naam (helaas niet
ling gardejagers op rijwielen aangerend.
Den geheelen nacht bleef in Caputh en
in den omtrek de beweging aan den gang.
van do namen der handelsartikelen)even-1 Alle bosschen en terreinen werden afgezocht
eens het verklappen van bedrijfsgeheimen, het aUerlei merkwaardige verhalen werden op
verkoopen van b.v. gewone cacao onder den
firmanaam van Houten enz. Geheel onbe
schermd is men das nog niet. Vele voor-
boelden daarvan haalde spreker nog aan. Lo-
genachtigo berichten, om de prijzen te doen
rijzon of dalen, is strafbaar; evenals het uit
geven van valsche prospectussen; het gebrui
ken van eens anders firmanaam en verpak
king enz. Al deze straffen kunnen ook ont
zetting uit het beroep medebrengen.
Ei- is echter nog veel aan te vullen. Men
gehaald, en daarbij werden ontzaggelijke
hoeveelheden Potsdamer Stangenbier ge
dronken, en werd de stemming stoeds weer
opgewonden.
Tegen vier uur in den morgen keerden
de brandweerlieden terug. Zij hadden geen
spoor van een luchtschip gevonden. Ook
de Potsdamer jagers keerden platzak terug.
Een Missionaris als tolk.
Een Chineesch koopman had met snuiste-
i rijen gevent zonder patent. Voor het schepen-
zou kumien overwegen om b.v. een erger ïj-e reck(. Viersen kon men met den man
misleiding van het publiek door zoogenaamde^ ,fc komen> omdat hem nieman<l
rwegen om o.v. een r gerecht te Viersen kon
- het publiek door zoogenaamde^^ .Q ,fc konK,nj
lokprijzen, te ver net en. verstond. Toevallig hoorde, naar de „Gld.
Aan den Nieuwend.jk is t een spektakel om i meldt der ^h°ters dafc Rh dt e(£ mis.
te zien. Spr. heeft mt oen brief en van twee j uit 0hina vertoofdo. wd „c.
ooggetuigen vernomen hoe daar waren ver be-j d om tolk dieriat to doen_ Toen kbon
gerechtigheid haar gang gaan.
Do snuisterijen van den Chineesch werden
verbeurd verklaard en hij zelf werd tot een
men binnen dan krijgt men het gewilde niet.
Persisteert men, dan wordt er met kisten ge
manoeuvreerd, zoodat verder ver blij#; gevaar
lijk wordt. Desnoods wordt een diender ge
haald om don kooper, die heet „huisvrede
breuk.'' te plegen, uit dan winkel te verwij
deren.
Ook de Auteurswet levert bescherming te
gen oneerlijke concurrentie, bewijze do aan
klacht tegen den drukker Arn. de Vita.
bopde van 96 mark veroordeeld.
Een eigenaardige tentoonstelling.
lik' zal dit jaar op do tentooastcllingstei'roi-
nen van de Earts Court te Bondon oen ten
toonstelling gehouden worden, die een heel
eigenaardig karakter dragen zal. Het bijzon
dere bestaat hierin, dat het hier niet een reda
Een brutale aanslag.
Op Corsica hebben bandieten een brutalen
aanslag gepleegd. De - post-automobiel, die
dienst doet tusschen Bonifacio en Sartene, is
door tien bandieten aangevallen. Met geweren
en revolvers werden de chauffeur ende rei
zigers bedreigd en in bedwang gehouden,
zoodat de roovers zich van alle brieven en
pakketten konden meester maken en er mede
van door gingen.
Een lawine-ongeluk.
Uit Kristiania wordt volgens de N. R. Ot.
aan do Lokal-Anzeiff&r geseind: Het kleine in
het Gulbrandsdal gelegen dorps Skiaaker is
door een zeer ernstig lawine-ongeluk geteisterd.
Do dorpsbewoners worden door ©cn donderend
geraas uit bun slaap gewekt. Eer zij tot bezin
ning waren gekomen, was reeds het grootste
gedeelte van het dorp onder twee reusachtige
sneeuwlawines begraven. Drie hofsteden werden
geheel verwoest, vele andere kregen ernstige
schade. Er zijn 15 dooden, onder wie 6 kinde
ren, uit de sneeuwmassa's te voorschijn gehaald;
7 andere dorpsbewoners zijn zwaar gewond. Uit
alle naburige gemeenten neemt men aan het
reddingswerk deel. Ook veel gedood vee werd
gevonden.
Behalve de 15 dooden en de zeven ernstig ge-
j kwetsten, zijn er waarschijnlijk geen verdere
slachtoffers.
Mijnongeluk.
Door het plotseling binnenstroomen van wa
ter in de Towntead ijzerertsmijn te Woodond
by Whitehaven., werden drie mannen in een
der gangen geisoleerd. De andere mijnwerkers
konden bijtijds vluchten. Men slaagde er in zich
in verbinding met twee der geisoleerden te stel
len; waar de derde mijnwerker zioh bevindt,
heeft men nog niet kunnen vaststellen.
Wanneer het water niet rijst, loopen de drie
mannen geen gevaar. Door een schacht kunnen
twee der mannen nog voedsel ontvangen. Dui
kers zijn in de gangen afgedaald om een der
pompen te herstellen, om zoo te beletten, dat
de mijn geheel onderloopt.
Het ongeluk van de Duitsche torpedoboot.
Onder do vijftien overlevenden van de ramp,
die de Duitsche torpedoboot S. 178 trof, be
hoort ook de maciunistleerling- Daal Ködi-
ger. Hij vertelt, volgens het R. Nbl. de vol-
redding uitgevaren schip.
Een schouwburgbrand.
Tijdens een voorstelling in hot Leasing-
theater te Berlijn brak Donderdag zoo
als liet Hbld. meedeelt, brand uit in het re-
quisictenmagazijn.
De schouwburgzaal werd zonder eenig in
cident ontruimd.
Het blusschen van den brand duurde on
geveer een uur.
werd vernield, terwijl vele boeken, instru
menten, enz. door de bekomen waterschade
onbruikbaar geworden zijn. Een der zolders
werd ook vernield.
NEDERLANDSCHE REISVEREENIGING.
In de vergadering der Nederlandsche Reis-
vereeniging, gehouden op Donderdagavond in
Het magazijn is gedeeltelijk uitgebrand, de bovenzalen van de Kroon, werd do besehrij-
liet toonoel en de zaal werden niet be
schadigd.
Niemand kreeg eenig letsel.
De oorzaak van den brand is onbekend.
Mijnbrand te Jagersfontein.
Een gebrek aandee'ectrische leilingdeed
brand ontstaan aan het houtwerk in de mijn
te Jagersfontein. Vier kaffere zijn gestik.
De voornaamste schacht is onbeschadigd.
De brand is volgens het Hbld. beperkt
tot de machinekamer.
Een groote aardstorting sloot den weg
af, waarlangs de mijnwerkei's te voren nog
hadden kunnen ontsnappen.
Storm.
Een geweldige storm heeft Louisiana,
Texas, Alabama, Mississippi, en Tenesree
geteisterd. Er werden derlian personen ge
dood. Do aangerichte schade beloopt eenige
honderdduizenden dollars.
Zoo is cr dus wel iets.... maar lang niet me in het groot van verschillende firma's
DE AANSTAANDE TWEEDE
K AMER V ERKIEZINGEN.
DOETINOHEM. De centrale vrijzinnige
kiesvereeniging in het hoofdkiesdistrict te
Doetinchem heeft volgens het Hbld. candi-
daat gesteld den heer H. P. J. Bloemen,
burgemeester van Borculo.
PROTESTVERGADERING DER PAUSE-
LIJKE ZOUAVEN.
Naar het „Hsgz." verneemt is definitief be
sloten, de protostvergadering der Pauselijke
Zouaveu dit jaar to houden te Helmond, en
wel op Zondag 21 September.
Geknipt! Donderdagnacht l03te de ma-
gazijnknccht O. T„ uit Loosduinen, op de
Gedempte Botersloot to Rotterdam uit bal
dadigheid een revolverschot. Hij werd door
de politie gearresteerd en naar het bureau
in de Lange Torenstraat gebracht. Daar
bleek, dat hij in het Algemeen Politieblad
stond gesignaleerd en verdacht wordt van
diefstal van een bedrag van f 343 te 'sGra-
venhage gepleegd. Hij is naar Den Haag
overgebracht.
Vastgezet. Gisterenmorgen 7 uur woei
de witte vlag van de geopende Leuvebrug
te Rotterdam, alzoo de brug kon niet café",Rusthoek" ta'Bloememdaaï.'
vingsbrief behandeld van de 7de jaar'vergade-
ring, die te Utrecht wordt gehouden op 25
Maart. Besloten werd om de aftredende hoofd
bestuursloden te stemmen en Leiden aan te wij
zen als plaats voor de volgende algemeene ver'
gadering.
Op een der eerste Zondagen in April wordt
een tocht ondernomen door de bollenstreek.
De navolgende weg zal gevolgd worden:
Haarlem Stationsplein, Zijl weg, Overveen, Els-
woutslaan, Aerdenhout, Vogelenzangsche
straatweg, Bekslaan, I.oidsche vaart, Margerie
tenlaan, Loosterweg I tot de Pastoorslaan (ge
meente Hillegom), alwaar onder deskundige lei
ding een bezoek zal worden gebracht aan een
bJoembollenkwoekerij. Vorder door het diorp
Hillegom langs de Veenenburger laan en het
beroemde buitengoed „Keukenhof" naar Lisse;
hier wordt rust gehouden en bestaat gelegen
heid tot het gebruiken van oonsumptie.
De terugtocht gaat alsdan rechtstreeks langs
den rijksstraatweg naar Haarlem.
De tocht zal worden gemaakt in groote rijtui
gen, die elk ongeveer 20 personen kunnen be
vatten. Maximum aantal deelnemers 80. Afrit:
Stationsplein te Haarlem des morgens to 9 uur.
Terug: Stationsplein te Haarlom ongeveer 4
nr.
MUSEUM VAN KUNSTNIJVERHEID.
In het Museum van Kunstnijverheid zal
Zondag a.s. in do groote zaal,' waar d©
afgietsels der Grieksche cn Romeinscho
kunst zijn tentoongesteld, eene tentoonstel
ling plaats hebben van afbeeldingen, welke
op de klassieke beeldhouwkunst betrekking
hebben.
De Directie zal begin April de tentoon
stelling van drie Nederlandsche kunstenaars
de heeren J. Thorn, Prikker en J. Hack
en Mevrouw C. Polvliet van Hoogstraten
openen. Zondag is de toegang kosteloos.
NEDERLANDSCHE CREDIETB ANK.
Aan de aandeelhouders der Nederlandsche
Credietbank alhier zal worden voorgesteld
het dividend over 1912 te bepalen op weder*
I om 6 pet.
PROGRAMMA
van het 29ste matinee te geven op Zondag
16 Maart 1913, door het Amsterdamsch Trio,
draaien. De binnenkomende blazer Sch 145,
schipper P. van der Zwan, werd, onder
1. Tannhiiuser, marsch, Wagner. 2. Hoff
mann's Erzahlungen, Offenbach. 3. Pocte ©t
het berghout, opgenomen en vastgezet door payean, ouverture, Suppé. 4. Cantilene (Solo
een uitgaande motorboot, precies m de brug-j voor eoJIo), Dec. 5. Rhapsodie II, Pr. Liszt
gende bijzonderheden omtrent het verloop °Pen',7'°°vfat '"i! verkeei* gestremd was, (j. Grande Fantaisie „Cavaleria Rustieana",
van denTamnf het verloop schrqft ^ejlsb^ Do jaterboot, juistaan- j Mascagni. 7. Canzonetta (Solo voor viool)!
van den ramp: wezig, trachtte den blazer vrij te maken,
„Het ongeluk g-beurde om 11 uur 40. Ik dock tevergeefs. Niet dan na moer dan een
lag reeds m mijn kooi en half slapende be-
genoeg. Het ontwerp-Loeff ging rechtstreekswordt, doch dat men eon voorstelling naarj vfR u- rdp+ pe.m dlm 'lml! Tnpn ;v w uur t,e llübben gewerkt, mocht het met drie
tegen do oneerlijke concurrentie. |cwi niouw stelsel wil geven. Het verctafli-1 biuneustroomeiide water hoorde dacht iikbsleePbooten van L. Smit, geassisteerd door
1 l. ,1. ,rr/\lGli- 1 XT f\V» f 1 -
Böhin. 8. Gracieuse, Gavotte, Gillet. 9.
Gesckiedeue Frau", marsch. Fall.
„Dia
De redactie van mr,
overgenomen van mr.
L. is bijna letterlijk gingswezen zal hier aanschouwelijk worden dat d f?, m0t,?rb?0t de,r ?licfabrick
4 nlKorao Tf.v ummn 4Pmnnaoa TToii «H UUOr nel ötui weer Kwam, maai 10611 iilHrpn Ha fp.o'pnfit.n.nrl«ra un.11 pilranr p
O—- Aalberse. Er warenvoorgesteld. Do vloer in de Empress Hall fi0 nm hnkbrwm) ovm-boblo
misschien enkele bemerkingenop te maken, j wordt verwijderd. Eenige duizenden kub. me- k]aps het denkbeeld tot mij door, dat er'iets
niet in orde was. Ik sprong toen uit mijn
lr^/Vi /\T1 VI V AW1 r\ w W TW A A1- „1 _1 1
doch laten wij ons niet met de preciese re- ter aarde worden uitgeschept, en deze ruimte
dactie bemoeien. j vervangen door een bassin, dat hier dienst' koöï en niemand"meer^"ziende, ging ik naar i ,T .v n-,
Er werd in gesproken van „misleiding van doet als miniatuur-oceaan. Hierin drijven rond de benedengang, waar het water met kracht' SC I>1
het publiek". De vraag rijst: is dat niet te miniatuur-Dreadnoughtjes. De schepen dragerri doorstroomde Ik kampte met alle kracht te stran(1- 1)0 opvarenden
vaag? Spr. gelooft dat de woorden: hot. pu-een volledige uitrusting, alles op een dertigste gen (]en zwarerl druk van het water en ''pn Tr"nrn nn Tayp'
bliek misleiden even duidelijk zijn als andere dor natuurlijke grootte. klom de trap op. Op de bovenste trede stond
uitdrukkingen in het strafwetboek.
Wat b.v. is opruien, of iemands naam „aan.
randen"? Waarom brengt „het publiek mis.
leiden" dan meerdere onzekerheid?
pieel verschil is er niet.
Tot het comité van uitvoering behooren}k tot,
volgens de „Z. Ct." officieren van leger en'
vloot van alle rangen, o.a. bekende admi-
Princd-raals on de minister van oorlog. De overzee-
sche bezittingen zijn door commissarissen ver
In advertenties worden soms heel wat on- tegenwoordigd. Verschillende militaire instol-
waarheden verteld. Is 't nu zoo erg dat hier- lingen, als rood© kruis, en boyscoute vorlee-
bij wat vrees en nadenken werden opgewekt.1 aen hunne medewerking.
Nu kan er wellicht tegenspraak soms zijn
tusschen de vonnissen van twee rechtseollo- Diefstal van 200.000 frs.
ges. Maai' dit is niets nieuws: denk maar De oud-Katholiek© kerk te Genève moet
eens b.v. aan de eerste vonnissen in zake aan de Roomsch-katholieken 200.000 francs
winkelsluiting, enz. I betalen voor den afstand van de kerk „Notre
Spr. ging vele bepalingen der Duitsche wet- Dame",
geving na, die bij ons nog pia vota zijn. J De schatmeester der oud-Katholieke ge-
Is het strafrecht noodig, het meest practi- meent© Gottfried Schibli is thans na verduis
aan het middel in het water. Daar
zonk liet achterste gedeelte van het schip. Ik
werd hoe langer hoe dieper in de draaikolk
getrokken. Daar voelde ik, hoe zich een touw
om mijn beide voeten had gewikkeld. Met de
kracht der wanhoop trok ik mijn onderbroek
uit, waarbij mijn voeten ook van het touw
bevrijd werden. Niet ver van mij vandaan
dreef iemand op een wrakstuk. Ik zwom er
naar toe en wist ook een gedeelte van het
ge
lukken de tegenstanders van elkander te
trekken.
Stranding. Bij Texel, tusschen paal 7
en 8, is zoo meldt de N. R. Ct. de visch-
71, schipper Wezelman, ge-
zijn gered en in
VAN ONZE GROENTENMARKT.
Als een bijzonderheid kan worden medege
deeld, dat schipper van de Meule de eerst©
bezending spinazie en ranpsteelen, uit Lei
den, voor de commissionnairs George Busó
aan d© groentenmarkt heeft gebracht, terwijl
gisteren door Gebr. Witkamp do eerste be
zending komkommers aan de groentenmarkt
den Hoorn op Texel geland. Het vaartuig j zijn gebracht. De eerste partijen zijn opge-
is als verloren te beschouwen. kocbt door Jau Wijnands, wonende Nassau-
laan, en P. Lodder, KI. Houtstraat 107, voor-
Branden. T© Tilburg is, naar het Hbld.
meldt, Donderdagavond de mineraalwaterfa-
briek van den heer Houben gedeeltelijk af
gebrand; oorzaak onbekend. Verzekering
dekt de schade.
Branden. Gisterenmorgen fs verbrand
de boerderij van L. Klaver te Leek (N.-H.)
Het verbrandde was plaatselijk, laag ver
zekerd.
Brand in een laboratorium te Gronin-
heen Maerten van Heemskerkstraat.
KENNISGEVING.
De Burgemeester van Haarlem brongt ter
kennis van de ingezetenen dezer Gemeente,
dat het op den llden Maart j.l. executoir
verklaard kohier no. 19 op de Personeele
belasting dezer Gemeente, dienst 1912 aan
den ontvanger der directe belastingen U
ter hand gesteld.
ONZE INDUSTRIE.
6tond. Er stonden neg menschen op, die ver- de Groote Rozenstraat te Groningen. Aan-1 Aan d© Maatschappij tot verkoop van pe
wrak te bereiken. En toen zagen wij, dat het 8cn- Ongeveer half één gisterennacht is er
voorste gedeelte van het schip, dat nog niet ee;n uitslaande brand ontstaan In het che-
gezonken was, bijna rechtop in het water misch laboratoirum van prof. Eijkman, in
cfrtnrl "If11* cf/in nl an rwvff TBoiicnVwm nn ril A ttot*- (10 G F O Ot Ro Z6I1^ tf dttlli fcö G' I* O Tl 1D £T 611A rLTl -
schrikkelijke jammerkreten slaakten. Dit al- vankelijk had de brand oen geweldigen om- j troleum voorheen H. Rieth en Co., gevestigd
les duurde slechts 3 4 minuten. Wij ge- v'ang, schrijft de N. R. Ot. De vlammen j te Amsterdam, is vergunning verleend tot op-
eche voor den koopman is het burgerlijk tering van die som, welke hij onder zijne raakten daarop met onze plank in een maal- sloegen uit het dak, dat gedeeltelijk ver- 'richting van eene bewaar- en verwerkplaata
recht. En juist met de burgerrechtelijke wet- berusting had, uit Genève gevlucht. stroom het water sloeg over ons heen, zoodat nield werd. De brandweer bluschte met twee van petroleum in een ondergrondsch reser-
geving in zake de oneerlijke concurrentie is 80.000 francs gebruikte hij om een mislukte wij van kou verstijfden. Zoo hebben wij onge- stralen op de waterleiding den brand in voir, inhoudende 30 M3. mot bovenliggend
't zeer droevig gesteld.
.Wat zijn nu ten slotte onze wensohen?
Do oneerlijke concurrentie geregeld in de
strafwet als strafbaar feit.
speculatie te dékken. Hij gebruikte steeds veer drie kwartier rondgedreven. Niettegen- ongeveer drie kwartier,
meer, totdat er ten slotte van de 200.000 staande de ellende, die wij hadden te door-De schade bedraagt duizenden guldens,
francs niets meer overbleef. j staan, bleven wij volkomen heldei'. Eindelijk Het grootste en belangrijkst© instrument
I Hij ging plotseling op reis, doch toen hij werden wij door een'kotier opgepikt. Na een van prof. Eijkman, n.l. de refruatometer,
pomphuisje en ondergrondsche toovoerleidïng
in en op een gedeelte van het emplacement
van het goederenstation aan de Wester-
gracht.
XXXVI.
STEDEN-BOUW.
Toen Busken Huet Italië had bezocht, cn
den marmeren dom van Milaan had geroemd
als een schaakspel van Haroen el Raschid,
en Florence's heerlijkheden en kunst had in
gedronken, en de wondere samensmelting
van natuur en artisticiteit van dit land der
aonne had opgenomen in zich, toen trof
hem, bij het wederkeeren in het vaderland,
als een loodzwaarlc de vaderlandsche „saai
heid". Geestelijke armoede bijstol'felijken wel
vaart in het uiterlijke, dat was de eerste tee-
kening van het aspect dat hem re steden van
Holland weer opleverden, toen hij de heer
lijkheid en den marmerglans en de wonder-
pracht van Italië's zonnige steden had ge
zienEn hoort hem dan over do bouwerij
in de nieuwe wijken van onze steden: „De
'veuwe straten dragen er oud-Nederlandsebe
namen, maar het metselwerk is van één dag.
k heb eene Jacob van Campenstraat gezien,
die zich gelulc mag wenschen, dat Jaeob van
Campen niet meer onder de levenden be
hoort!" En speciaal over Amsterdam's nieu
we wijkeu schrijft deze aestheticus, die tege-
'ijkertijd een der besta schriivers was der va-
derlaudscbe letteren: „In het Vondelpark is
een Vondels-Bier-kuis verrezen. Over het al
gemeen draagt de nieuwe wijk een bierhnis-
aehtig voorkomen, en men moet een geboren
Amsterdammer zijn, om haar met welgeval
len aan vreemden te kunnen wijzen
Het is een boutade, deze krasse uit
spraak, en ze is begrijpelijk door de tegen
stelling die het pasbezoehte land van mar
mer en zon met 't gure, koude regenland op
elk ontvankelijk gemoed maken moet.
Maar toch.... toch is de kern van Busken
Huet's klacht over het uiterlijk onzer ste-1
den zoo waar, zoo juist-gevoeld.
'tMogo in de „bierhuisachtige" wijk hij het
Vondelpark te Amsterdam dan sinds zijn reis
naar Italië wel beter geworden zijn met de
bouwerij, wie hier te Haarlem eens rond
kijkt in de nieuwe buurten, zal het oordeel
van den kunstzinnigen criticus herhalen en
toepassen ook op onzen sladsbouw: „Saai is
het vaderlandsche woord, dat best van al den
hoofdinhoud dor eerste indrukken terug
geeft!" i
Saai. En ik vraag u nu om eens rond te
gaan in onze „nieuwe buurten": naar Heem
stede toe, of in Schoten's stadsgedeelte, of
daar in het Kleverpark waar het Eldorado
der bouwers schijut te zijn! Kent ge een an
der, een beter woord? Daar staan de huizen
in lange, eentonige rijen, als soldaten in het
gelid. Zo zijn even eentonig en eenvormig:
het eene „blok" is wat grooter dan 't andere,
't eene buis is wat dikker of wat duuner, wat
hooger of wat lager, maar toch zijn ze van
één slag, in één uniform, en ge ontmoetde
knusse raampjos, en de snoezige erkertjes,
en de doddige vóórtuintjes, en de sneu je ijze
ren hekjes en de would-be deftige houten
luifeltjes bij dozijnen naast malkaar.
Daar had de gemeente, op het oude Laken-
koopersveld, een praehtterrein.
Dat moest nu eens een luxe-wijk worden,
en duur was de grond en hoog zouden de hu
ren worden. De bouwers deden hun best!
En ziet nu wat het geworden is.
Naast de hooge, suffisant-dure, vierkante
villa op den hoek van den Raamsingel gaat i
ge den Koninginneweg op.
Deze villa heeft karakter en stijl: ze wil
wat zeggen, en ze zegt ook wat, al zal de
„moderne" liefhebher er niets voor voelen.
Maar nu verderop. Men heeft er bouwdoo-
zen-bouwsels en Engelsche landhuisjes in
miniatuur staan, gebouwtjes die één en al
dak lijken, en puzzles vol hoekjes en ge
veltjes en raampjes, waarop je zoudt kunnen
schilderen: zoek de hoofddeur! D'r zijn huizen
met. Ita.liaansc.he portico's voor Oud-Hol-
landsche geveltjes, waarin Engelsche ramen
als in een Tudor-kasteel'tis er een
brou h a li a van nadoening en oopieerswerk,
voor zoover 't geen éénvormige blokken
zijn geworden toen de fantasie geen spel
meer scheen te hebben en de „bouwers" hun
„perceelen" in clichévorm gingen neerzetten!
Zeker, hier en daar staan er stukjes gevels
of heele gebouwtjes, die spreken van smaak
en goede opvatting. Maar ze zijn o zoo zeld
zaam, en 't sprekend karakter, dat den vorm
laat aanpassen aan het gebruik, aan 's lands
zeden en gewoonten, vindt ge haast nergens.
Alleen in d© Haarlemmerhoutparken vindt
ge hier en daar zoo'n zonnig huisje dat Hol-
landsch is van karakter en snit, en dat u niet
aan confectiemakerij doet denken.
Dat stnk stedenbouw in Haarlem is waar
lijk nog het beste van al.
Doch ga nu verder, en waag u „aan het
Schouwtje".
Hier is de timmerman de architect! En
nu krijgt ge er voor uw oog den echten
„timmermansstijl", die bestaat in het ommu
ren van een woonruimte, van een slaapruimte
en van een ruimte waar gekookt moet wor
den I
Daar gaat me altijd een beklemming over
't hart, als ik die lange straten in-kom met
de tuintjes voor de deur, en do „nette boven-
en benedenhuizen", waar de mateloos-niets
zeggende gevels staan gerijd als paradetroe
pen langs een veld!
Nu kunt ge, zooals in het Kleverpark ge
beurt, dat afwisselen en wat opfleuren door
breede straten, en hier en daar wat boomen,
en een pleintje.... maar troosteloos is en
blijft het, al is er verbetering te bespeuren
sinds eenige jaren, nu men ten minste geen
looze cementen topgevels meer opricht bo
ven platte huizen, waar ze den argeloozen
aspirant-huurder waarschijnlijk de idéé van
een zolderverdieping op de meest brutale
kwakzalversmanier moeten aanbrengen, en
die je van achter met een ijzeren haak ziet
vastgehouden als een kelderluik dat open
staat!
Nog altijd zijn we niet ontkomen, helaas,
aan de zolderlooze huizen, die als kubussen
naast elkaar worden gerijd, alsof in ons re
genklimaat niet het schuine dak de aange
wezene dekking van een gebouw ware, maar
't zonnig plat, waar de Italiaansehe familie
haar storend zonnebad neemt....
Maar toch: langzaam betert het..
Daar zijn in de nieuwere wijken, voorn! aan
de eenvoudigere gevels, hier en daar stukje»
architectuur aan te wijzen, die zonder pre
tentieus te zijn, ten minste karakter vertoo-
nen. Op den Kleverparkweg staan huizen,
die iets hebben van sommige Londensche
„flats", waar eenvoud zich paart, aan smaak
volheid en duidelijke teekening der gebruiks-
vormen.
Maar.... dit is een zeldzaamheid!
En er zal nog heel wat moeten gebeuren,
voor in het nieuwe Haarlem de buitenwijken
de roem van onze oude gevels zal worden
benaderd, zooals ze staan langs Botermarkt
of in de steegjes bij het Weeshuis, of op het
Spaarne en langs de oude grachten in stad's
middenkwartier!
U, M) w* *>- V rt*
