TWEEDE BLAD
POLITIEKE PRAATJES.
BUITENLA
BINNENLAND.
HaarSem-Bpussel. Handschoenen ttooi» alle gelegenheden?
MAANDAG 27 OCTOBER 1913
Hm Bon ^Aoir©Baés
»»NoyonSi"
NIEUWE
XV.
Naast een wekelijks oh propaghndablaadje
'Éi do Propaganidadub ook voel in vlood kun-
bon uitoefenen niet vliegend© blaad
jes. De vorige maal verklaarde ik U, dat
het'niet praotisch, zeker oen grof geld ver
spillen zou zijn, als men de wekelijksalxa
krant week in week utfc huis aan huis ging
verspreiden. Ik schetste u, hoe die versprei
ding oordeelkundig moet geschieden.
(Pooh mag de propagandaclub de groobe massa
niet geheel aan haar lot overlaten. Stellen we
ons tooit hot doel van do politieke pro
paganda club goed voor oogen, dan is dit dui
delijk. Het stroven toch van de propaganda
club wordt niet alleen gediend, door zooveel
"ibgelijk goede kiezers aan de stembus te
brengen, maar evengoed door to zorgen, dat
bet stemeijfer der tegenpartij zoo laag mo
gelijk is. Dit laatste zal de Propagandaclub
kunnen verkrijgen door aan de nog niet door
politieleen hartstocht verblinde leden dor te
genpartij don moed, het vertrouwen in het
oigen beginselen en voormannen te ontnemen,
bit moet geschieden doer de vliegende
blaadjes. Ik kan mo voorstellen, dat, wan
neer bij een vrijzinnige een krant van onze
olub wordt binnengegooid, hij er niet toe over
gaat dit blad van voor tot achter te lezen
en te bostudeeren, dat duurt te lang. En al
doet hij liet, dan blijft nog de groot» vraag,
af het ons voordeel gooft. Allicht treft hij
er passages in aan, die goed op hem znlleu
werken, maar eventjes verder weer stoot hij
,»p anderen, die hem wrevelig maken, en bij
slot van rekening overvleugelt de wrevel
do goede gedachten, en wij hebben niets ge
wonnen, soms wol verloren.
Een propagandakrant kan dus in handen
van de groot» massa goed, maar ook kwaad
werken, doordat ze den tegenstander verbit
tert.
Het vliegend blaadje echter moet enkel
Rood doen. Het kan dit, als het niets anders
doet, clan in korte, krachtig© termen aan het
groobe publiek iets mededeelcn, oen foit,
geheel in lijnrechten strijd met do door de
voormannen verkondigde, beloften of Itegin-
selen. Voor zoo'n vliegend blaadje moet na
tuurlijk een goede aanleiding bestaan.
Bij voorbeeldReusachtig is er geschermd
met staatspensioen, nu de ooalitie verslagen
was, zou het er zeker komen, en Treub,
de groote tegenstander or van, wordt Mi
nister van Landbouw, Handel en Nijverheid.
Een ander: Altijd door is er door de socia
listen oen heftige kritiek op elke Regeering
uitgeoefend. Als zij maar eens Minister wa-
f°bt Ze konden nu Minister worden, en
wilden niet!
oulfce schreeuwende tegenstellingen tus-
scheu woorden en daden van onzo tegenpar-
t'jvu moeten we direct in korte, krachtige
termen, zonder verwatering aan hot groot©
publiek bekend maken, door middel van onze
vliegende blaadjes. En ik geloof vast, dat het
ziju uitwerking' niet zou missen. Zulke schrille
tegenslfUingon sprek.-u voor het publiek, en
weg te rodeneeren zijn ze niofc.
X.
De Schoolwet.
Het nieuwe school wetsontwerp van minister
1 oullet wordt in de Kumcr door de rechterzijde
uitmuntend verdedigd. Wij hebben reeds ver
schillende redevoeringen, vooral do groote rede,
loor Woeste gehouden, besproken.
Aan oen verslag, dat een Vlaaiuscli blad van
lodoekle rede geeft, wordt het volgende ont
leend uit de rede van don afgevaardigde do
l'onthiere, waarin op sommige punten goed de
nadruk gelegd wordt.
Ja, wij katholieken zijn verdraagzaam en, in
hot bijzonder op het gebied van openbaar on
derwijs. Dat zijn wij niet van lieden, dat zyn wij
altijd geweest.
Neemt de wet van 1895, de thans bestaande
schoolwet, maar als voorbeeld. Wanneer in een
klas eener officieelo school 99 pet. geloovige
kinderen zijn en 1 ongeloovige leecling is dan,
erwillo van dit onkel kind, mag dë onderwij
zer goen godsdienstig karakter aan het onder
richt geven.
En zulke bepaling, z.ulko uiterste verdraag
zaamheid, werd door een katholiek gouverne-
wenn voorgesteld, en door eene katholieke moer-
FEUILLETON.
derheid gesteund. En wij zonden niet verdraag-
laam zijnf
Heeft eens party blijken ran onverdraag
zaamheid gegeven dan is het de liberale partij.
De socialistische partij huldigt ook het klein-
geestig anti-clericalisme en moet op gebied van
onverdraagzaamheid de vlag voor da liberalen
niet atrijken.
Alle dagen geven de partijen der oppositie
bewijzen van hun vijandschap tegen alles wat
godsdienstig is. Maar telkens ak men de gewe
tensvrijheid, door hatelijken godsdiensthaat, «al
willen, kwetsen, zal het land zich kearen tegen
degenen, die zich aan deze krenking «uilen
plichtig maken.
Ik zal niet verder uitweiden ovar het wets
ontwerp, waarover alles reeds op afdoende wijze
gezegd is. Ik wil enkel nog onderzoeken wat
de oppositie togen de schoolwet stelt.
Afgevaardigde Vandewalle, heeft hier eone
lange pleitrede ten voordeele van een onzijdige
school gehouden, en. gesproken van een alge
meens zedeleer en een algemeen nationaal ge
voel, waarop het onderwijs in die onzijdige
„model-school" zou gevestigd zijn.
Maar het nationaal gevoel verschilt van
streek tot streek. En do zedeleer? Het is reeds
op afdoende wijze bewezen, dat onze zedeleer
de uwe niet is, dat gij van onze zedeleer, de
ware niet weten wilt. Spijtig genoeg: er is geen
middel van vorstandhouding mogelijk. Al wat
men van een „school voor allen" gezegd heeft,
berust op een. onver wezen lijkbaar droombeeld.
Geen andoro uitweg is to vinden, dan het
wetsontwerp Roullet, dat de verplichting, do
uitbreiding, de verbetering van het openbaar
onderwijs inet de vrijheid van den schoolkeus,
uitroept.
Laai ons de school niet onzijdig maken, maar
wel de toelage. (Spotgelach links. Toej. rechts.)
Eea Russische grootvorst bij den Paus.
Dezer dagen werd, naar uit Rome aan do
„Qroix" gemeld wordt, <loor den Paus Z. K. H.
grootvorst Gabriel Oonstantivovitsj vtan Rus
land, in particuliere audiëntie ontvangen. Met
alle eerbewijzen, zijn rang toekomend, werd by
in het Vaticaan ontvangen. Na. 't onderhoud
met den Paus bracht de prins een bezoek aan
dea staatssecretaris kardinaal Merry del Val.
„Msb."
Nieuwe Catacomben.
Hij het stadje Paliano, negen uur gaans ton
«Zuiden van Rome, zoo wordt uit Rome aan de
„Gormarria" gemeld, zijn nieuwe catacomben
ontdekt.
De ingang werd gevonden in een gebouwtje
van baksteen. Men kwam daarlangs in een gang,
ie 50 motor lang en meer dan een motor brood
is en waarvan de muren van nïsson'zijn voor
zien en met inschriften zijn versierd. De gang
is uitmuntend behouden. Boven don ingang der
eigenlijke catacombo is hot gewone toeken aan
gebracht, een kruis met de alpha en omega.
De catacomben moeten uit de eerste helft vnrt
de vierde eeuw zijn- De beroemde archeoloog
Mautcohi uit Rome zal de uitgravingen leiden.
Suikerbieten cultuur iu Groot-Briltanië
In „De Suiker," het maandblad van den Auti-
suikeraccijBsboud, leest men bet volgende:
in den laatst,en tijd is in Engeland de lust
om do suikerbieten te verbouwen, zeer toege
nomen. Dit is eensdeels bet gevolg van de pro
paganda gemaakt, door de „British Sugar Beet
Council" on de „National^Sugar Beet Associa
tion" maar vooral van de verklaring van den
Minister van Finauciëa in het Lager Huis, dat
hij niet voornemens is vooralsnog de nieuwe in
dustrie te bemoeilijken door het heffen van
accijns voor de suiker, die thans in Engeland
gemaakt wordt. Daardoor heeft do aldaar ge
fabriceerde suiker een voorsprong van pd.st,
0.1.1.0 p. ewt. boven do geïmporteerde suiker,
omdat deze laatste aau een invoerrecht onder
worpen is. Buitendien echter wordt do cultuur
van do suikerbieten krachtig gesteund door gel
den, <1 io beschikbaar wordeu gesteld uit het
„Development Fund," terwijl bovendien alles
wordt gedaan om te toonen, dat suikerbieten
op groote schaal in Engeland goed kunnon
worden bebouwd. Do velden zien er dan ook uit
stekend uit, hoewel somtijds het onkruid, ver
moedelijk tengevolge van vroegere verwaarloo-
zmg der akkers, veel last en kosten veroorzaakt.
In vele gevallen kan echter do opbrengst ge-
sohat worden op 16 A 18 ton per acre, terwijl het
d
suikergehalte volgen» ontvangen mededeelin;-
gen, in de meest gevallen Iets hooger ia dan in
Nederland.
Zooals bekend, wordt bij deze cultuur gedeel
telijk gebruik gemaakt van huitenlandsche ar
beider», waarbij dit jaar het getal Nederland-
acbe arbeider» vrij gering ie; het meerendeel
beBtaat uit Vlamingen. De arbeider* ontvangen
vier franken per dag an vrij logie». Dit logle»
bestaat uit eene veldtent, waarin een aantal
bedden «ijn geplaatst. Voor voeding moeten ze
«elf zorgen, waaroe meestal door vrouwelijke
arbeidsters op het veld «elf in een tent het noo-
dige wordt verricht.
Er zijn «enige Nederlandsche jongelui als
opzichter» werkzaam en onlang» i» nog een
Nederlander met Nederlandsche diploma's go-
plaatst op een salaris van pdst. 11 per maand.
De leiding vn de geheel® cultuur is trouwens in
handen van een Nederlander, den heer Hom-
bach ton Hulst, die alle krachten inspant om de
cultuur een succes te maken en als eoht Neder-
lander zooveel mogelijk jonga landgenooten
voorthelpt.
Ala bewijs van de opkomende belangstelling
voor dezen tak van landbouwindustrie moge
nog dienen, dat de „National Sugar Beet As
sociation" plannen maakt tot het organiseeren
van eene belangrijke excursie van groote land
bouwers uit bet westen van Engeland om een
bezoek aan Nederland te brengen tot het bezich
tigen van de suikerbieten cultuur en zoo moge
lijk van eene suikerfabriek.
HET SCHRIKBEWIND IN PORTUGAL.
Verscheidene Engelsche bladen hebben, naar
aanleiding van de onrustbarende berichten uit
Portugal, in de laatste weken bijzondere corres
pondenten naar Lissabon gezonden, om een on
derzoek in te stellen naar den toestand, waarin
de ongelukkige republiek thans verkeert. Allen
geven als hun meening te kennen dat op het
oogeublik een waar schrikbewind in Portugal
heerscht.
Een van de correspondentenen, die reed3 vroe
ger in Lissabon verbleef, vertelt volgens de
Msb. dat hij onder den indruk van de geest
drift, welke daar voor drie jaar heerschte, naar
Portugal was teruggekeerd, toen hem de minis
ter-president mededeelde, hoe zij in korten tijd
het land in een paradijs wilden herscheppen,
waarin elk goed geaard burger zich op zijn ge
mak zou gevoelen. Maar thans bij zijn nieuw
bezoek vond hij een volk, welks ontevredenheid
over de regeering alle grenzen te buiten gaat,
een natie, die zelfs niet het geringste vertrou
wen meer stelde in haar bestuur en die door
geweldige belastiugen en een tyranniek bewind
tot aan den rand der vertwijfeling gebracht ia.
De wetgeving is doelloos, de gevangenissen zijn
vol personen, die niet weten waarom ze daar
heen gebracht zijn. De staatskas is ledig, het
aantal landverhuizers, dat jaarlijks vertrekt, is
drie maal zoo groot geworden eh overal hoort
men van intriges, haat en vervolging.
Het eerste kabinet van dichters, droonters en
filosofen i9 reeds lang in de vergetelheid ver
zonken, zoo vervolgt de schrijver, maar daar
voor heerscht nu een dictator, die In niets voor
de slechtste tyrannen der geschiedenis wil. on
derdoen.
Zelfs de meest overtuigde republikeinen zijn
verontwaardigd over de manier, waarop ae
menschen behandeld worden, die door de regee
ring verdacht worden royalistische ideeën te
hebben. Bovendien kau de regeering noch het
leger uoch de vloot verhouwen, de officieren en
zelfs dc onderofficieren worden steeds ver
plaatst, opdat ze geen al te grooten invloed over
de soldaten krijgen. Dagelijks hebben er arres
taties plaats. De minister-president laat zich
dag en nacht bewaken, en toen hij gedurende
den zomer te Cintra vertoefde moesten oorlogs
schepen onophoudelijk laags de kusten kruisen.
Ie Lissabon en ook in andere steden worden
reeds geruimen tijd na het vallen van den avond
alle automobielen onderzocht of ze soms geen
bommen vervoeren en in vele gevallen worden
zelfs kettingen over de straat gespannen om ze
tegen te houden. „Geen menscli in het land weet
of hij morgen niet in de gevangenissen zit,"
verklaarde een inwoner van Lissabon aan den
correspondent. Wanneer men in een café z'n
vriend een paar woorden toefluistert, waar een
ander niets mede te maken heeft, dan wekt dit
reeds argwaan bij de regeeringsspionnen, die
den misdadiger doen arfestecren en opsluiten.
In de restaurants en op straat zijn overal
spionnen, die ieder gesprek opvangen, dat later
weer door den minister Van binnenlandsche
zaken tot de ongelooflijkste aankladden ge
bruikt wordt. Zulk een spiounagesysteem is er
zelfs in Rusland in de donkerste tijden niet ge-
weest. Wie zich op z'n vijand wil wreken, be
hoeft slechts een woord toe te fluisteren aan
een regeeringsspion, dat de persoon in kwestie
tegen de republiek is. De regeering zorgt dan
voor de rest, en, het is gelijk of het mannen,
vrouwen of kinderen zijn.
Het geheime genootschap der „Carbonarii"
deed de revolutie tegen het koningschap los
branden en de bewezen diensten bevielen klaar
blijkelijk zoo goed dat de republikeinsche regee
ring het systeem niet alleen behield, maar
zelfs nog verder uitbreidde. De spionnen wor
den natuurlijk rijkelijk betaald en inderdaad
is spionnage tegenwoordig in Portugal het bes
te baantje. Onder de spionnen bevinden zich
op de eerste plaats beambten, die aan te geven
hebben, wat er in de huizen gebeurt, zelfs sla
gersjongens, melkboeren en waschvrouwen zijn
er onder. In de hotels zitten ze fijn gekleed aan
„table d'hote" en trachten te luisteren naar het
geen daar gesproken wordt. In de hotels wor
den in stukjes gescheurde brieven bijeen verza
meld, weer aaneengeplakt en eventueel aan de
politie gegeven en zelfs in het postkantoor wor
den de brieven kunstmatig geopend en weer
dichtgemaakt zonder dat Iemand er iets van
bemerkt, totdat de stukken en hun inhoud bij
gelegenheid gedurende een proces ter sprake
gebracht worden.
Ook buitenlandsche avonturiers gaan in
massa naar Lissabon en leiden daar als regee
ringsspion een heerlijk leventje.
Zelfs in de gevangenissen wordt gespion-
neerd, dc politieke gevangenen worden dikwijls
door Carbonarii beloerd, die in schijn arrestan
ten zijn. Vele gevangenen zitten reeds twee jaar
achter slot en grendel, zonder ook maar te we
ten, waarom zij aangeklaagd zijn. Meer dan
de helft van den Portugeeschen adel is reeds
uit het land vertrokken.
DE TRIUMF VAN 'T GELD.
„De Standaard" schrijft:
Met nadruk wees men. er onzerzijds telkeni
op, dat de beslissing, die op 17 en 26 Juni j.l.
by de stembus viel, niet door hot politiek be
ginsel, maar door Mammon wai verkregen, en
thans komt het Anti-Tariefwot-Comité dit met
nauwkeurige cijfers bevestigen.
Het rapport van den penningmeester doet
tooh zien, hoe Links alleen door dit- Comité ge
steund is met de kapitale som van een honderd
en zestigduizend driehonderd gulden.
Behalve over dit bedrag had men van de lin
kerzijde nagenoeg de vrije beschikking over de
bedragen der vier saanawerkende groepen, t.w.
de Socialisten, de IJnioliberalen, do Vrijzinnig-
Democraten en de Arryliberalen. Al stolt men nu
de bedragen die de Penningmeesters van deze
vior organisaties verstrekten, op niet meer dan
26.000 voor elk, iets wat stellig te laag ia,
dan verkrygt men een totaal van ver over de
tweemaal honderd vijftikduizeml gulden als geld
macht die tegenover ons stond. Een massaal
bedrag, waarbij dan nog de 15.000 komt die
de Chineezen in Indië bielpen saambrengen, ter
wijl we de gelden der locale voreenigiugen dan
nog weglaten, die voor elk van de 100 districten
en voor de vier groepen, met 300, saam
alzoo 30.000 X 4 d.i. 120.000 stellig niet te
hoog geraamd zijn. Het totaal daardoor tot by
de vier tonnen gouds.
Neemt men nu aan, dat de drie groepen
Rechts evenzoo elk 25.000 byeenbraohten, dan
wordt, zoo we beiderzijds de locale bijdragen
weglaten, de verhouding Rechts 75.000 tegen
over Links met 250.000, en doorziet een ieder,
die op electoraal terrein sporen verdiend heeft,
hoe er van wezenlijk politieken wedstrijd geen
sprake was; en hoe 't geld, en 't geld alleen, 't
ons gedaan heeft. Zoo sterk gedaan heeft, dat er
zelfs niet de minste kans bestaat dat de uitslag
een andermaal ander» uitvallo, indien weer
't geld over 't lot van ons land zal moeten, be
slissen. Bedragen van twee, drie, vier ton saam-
brengen kannen we eenvoudig niet. Vooral een
party als de onze, die steeds is en bly'ft de party
der kleine Inyden, ts hiertoe niet in staat.
DEBAT MKT PROF. EERDMAN8 TE
LEIDEN,
Men schrijft aan het Hsgzn.
Donderdagavond trad te Leiden ia 'de Re-
monstrantsche kerk op prof. dr. B. D. Eerd-
mans met een rede over het weaen, der
Roomsch-Katholieko Kerk',
Na deze lezing', een bekende aaneenrijging
vaii beschuldigingen tegen ons H. Geloof,
gaf zich voor het debat op de heer Th. B.
Wilmer, een katholiek journalist daar ter
stede, die aan den spreker vier vragen stel
de. Prof. Berd mans- had namelijk de onbe
nulligheid gedebiteerd: „dat de katholieken
elk woord van den Paus beschouwen als een
woord van God." De debater nu verklaardo
niet te kunnen begrijpen, dat een geleerde
een hoogleeraar aau een universiteit
zich' durfde verstouten ile katholieke Kerk
te gaan bestrijden klaarblijkelijk zonder den
gewonen kleinen catechismus dier Kerk te
held»en ingezien. Prof. Eerdmans maakte
zich van deze opmerking heel gemakkelijk
af. Hij verklaarde, dat hij het niet bedoeld
had zooals hij het had gezegd! Toch wel
vreemd dat li ij zich dan zoo vaag op
zijn zachtst gesproken had uitgedrukt.
Had do heer Wilmer deze terechtwijzing
niet gegeven, dan had do hooggeleerde zijn
onzin eenvoudig laten passeeren.
De tweedo vraag van den debater kwam
op 't volgende neer: Hoo komt de spreker,
toch aan de bewering, dat de katholieken
het wereldlijk, het staatkundig gezag niet
erkennen, tenzij het is geschonken of uit
drukkelijk Ls gesanctioneerd door de Kerk?
Erkennen wij, vroeg debater, dan niet het
gezag van onzo goëerbiedigde Koningin?
De heer Eerdmans vond heit voorzichtiger,
dezo vraag maar heelemaal niet te beant
woorden, ze eenvoudig weg te moffelen.
De derde vraag1, welke de hoer Wilmer
stelde, was of professor hom ééri feit wilde
noemen, slechts één feit, waaruit zou kun
nen blijken, dat dc katholieken, zooala pro
fessor wel had gelieven te beweren, staats-
gevaarlijk zouden zijn. Een keer, zoo her
innerde debater, had do professor beproefd,
zulk een feit te noemen. Dat was toen hij
te Amsterdam beweerde, dat. de katholie
ke overheid in den tijd van de Tilburgsche
moordzaak een geestelijke, die als getuige
had moeten verschijnen, had deen verdwij
nen, en zoedoondo do rechtspraak, noodig
voor een goede samenleving, had bemoei
lijkt. De debater vroeg den spreker drin
gend om dezo voor de katholieken zoo grie
vende beleediging dezen avond eens met na
men enz. te bewijzen of ze anders terug
te trekken'.
Weet u, wat professor op deze kwestie
geantwoord heeft?
Het feit, waarnaar hem gevraagd was,
zweeg hij natuurlijk dood. En over de TU-
burgscho moordzaak vertelde hij met een
lachend gezicht: „Ik weet, wat ik heb ge
zegd en wat ik' met mijn gezegde heb be
doeld en... daarmee uit. Al schrijven ze
er nu nog zooveel over en al maken m
zich nu nog zoo kwaad er over, ik zeg er,
niets meer van."
Na al hetgeen over deze kwestie al ta
doen is geweest., mocht men eigenlijk geen
ander antwoo-rd verwachten. Maar we dee ten
hot hier nog maar eens mede, om de hou
ding van den hooggeleerd© hier nog ©ens
in al haar lafheid aan do kaak te stellen.
Da vierde vraag van den debater hield
in: waarom de professor het zoo bekrom
pen en belachelijk vond, dat ©en katholiek'
bij zijn studies niet in strijd mag komen
met de katholieke leer. Het zou alleen be
krompen en belachelijk zijn, als die katho
liek© leer in strijd bleek t© zijn met da
wotenschap. Maar, aldus vroeg debater, met
klom en nadruk, laat professor mij eens één
geloofspunt noemen, één door de Kerk' ge
leerd dogma, dat in strijd is met de zekere
gegevens der wetenschap.
Het eerste gedeelte van deze vraag be
antwoordde Eerdman.s heelemaal niet en op
het tweede gedeelte kwam het verbijsterend
antwoord: „Ik ben geen theoloog en k<an
u du3 zulk een leerstuk, zulk oen dogma
onmogelijk noemen."
Iloe kan nu toch iemand zich permit toe
ren tegen de leer en het wezen der katho
lieke Kerk te gaan strijden zonder thoo-
loog te zijn? Wat doet dio man in de kou?
De Leidscke professor moet niet denkon,
dat hij van ons af isl Wij spreken hem'
nog wel eens nader.
Ofschoon liij zich wel met handigheidjes
van de gestelde vragen wist af te maken,
gelooven wie toch dat hij op de vergade
ring den indruk hejeft gemaakt in het nauw
gedreven te zijn, vooral door zijn antwoord
op de derde en vierde vraag.
Een 09-jarige marktbezoeker. Een der
oudste en ge trouws to bezoekers van do Zuid-
laardmarkt ie zeker de 99-jarige Sjoerd de
Boer van Tinaarlo, die Dinsdagmorgen voor
de 83ste maal naar de jaarmarkt is gegaan om
daa te handelen. Als jongen vn zestien jaar is
hij ia 1830 met zijn vader van uit Friesland
daarmee begonnen en sedert dien tijd heeft hy
STOF EN STOFBESTRIJDING.
Door de Ned. Centrale Vereeniging tot be
strijding der tuberculose is een brochure uitge-
gegeven van de hand van den secretaris-pen
ningmeester der vereeniging, den heer C. Dek
ker, over stof- en stofbestrijding.
diLn^tU,?e boekje komen"talrijke interes-
ln roet^laa? n V°°r °nitrent de stof~' rook'
Door zeer vernuftig uitgedachte toestellen
kan ineil de hoeveelheid stof, die op een be
paalde plaats in de lucht voorkomt, bepalen en
men heeft hierbij gevonden, dat het aantal stof
deeltjes voor de eene of andere plaats sterk ver
schilt. Om hiervan een denkbeeld te geven mo
gen de volgende cijfers worden genoemd.
In groote steden werd per kubieken centi
meter een hoeveelheid stofdeeltjes aangetroffen,
me afwisselt van 100,000 tot een half millroen.
«n het open veld en in besloten vertrekken is dit
-nntal kleiner: van een tot tweemaal lionderd-
uuzendop zee en in de nabijheid der kust nog
eer minder; tot eindelijk op zeer hooge bergen
Jn vol!e zee het aantal nagenoeg nul wordt.
d«w we'ke bedragen in gewicht men hier
van \v/' wordt duide!ijk uit liet voorbeeld
i an Weenen, waar jaarlijks 1 millioen K.Q.
ten aaiU1j hoefbeslag bleek te worden afgesle-
da" v,°°( grootste deel als fijne ijzer-
!n letcftof w,rdt teruggevonden,
hoogte heeft grooten invloed op het yn0r-
slechts een vierL regenbui vond men
It.-- - vierde deel van de hoeveelheid, die
b.'J drCK)g weder voorkomt. Hetzelfde geldt voor
I den wind.
J Bij windstilte of zeer geringe windsterkte
heeft het stof de gelegenheid om te bezinken,
vandaar dat in hoog gelegen streken en in bos-
sclien de lucht weinig stof bevat. Stormen en
j sterke wind brengen" veel stof van de opper-
j vlakte in de lucht en hoe ver dit vervoerd kan
I worden bleek o. a. toen men in 1901, in Dene-
I marken, woestijstof uit de Sahara kon aantoo-
- nen.
Je Berlijn werd als gemiddelde hoeveelheid
:ioet over liet geheele jaar 0.14 ingr. per kubie-
iken meter aangetroffen, doch in de wintermaan
den (Februari) 0.31 mgr. In Hamburg valt
I jaarnjks op de geheele oppervlakte der stad 1
J miliioen K.G. roet neer. in Londen vertegen-
l woordigt het verlies aau steenkool, dat onver-
brand, als roet verloren gaat, een waarde van j
27 millioen gulden.
j Wat het voorkomen van micro-organismen in
de lucht aangaat, heeft het onderzoek geleerd, I
dat men deze bijna overal aantreft, zij het ook
in zeer verschillende mate. in de groote steden j
vend men tot bijna 10,000 kiemen per kubieken
nieter, in parken van 150—600. Hun aantal is
het grootst in den zomer; bij regen neemt het
i af, omdat zij met het stof, waaraan zij han-
gen, neergeslagen wordenop nevelige dagen,
j vooral ia den zomer, vindt men het grootste
j aantal.
Evenals van liet stof kan ook van de micro-
organismen gezegd worden, dat, hoe hooger
men komt in de bergen en hoe verder van het
tand in de zee, hun aantal vermindert, oui tot
nagenoeg nul te dalen.
Een vergelijking van het aantal kiemen der
lucht met dat van het water en den bodem, valt
uit ten gunste van het eerste, en dit behoeft
ons ook niet te verwonderen, daar de gelegen
heid tot vermenigvuldiging iu de lucht ont
breekt en daarentegen door uitdrogen en den
invloed van het zonlicht de kiemen snel gedood
worden.
Stof en roet benadeelen ook. zonder dat zij
ons lichaam binnendringen. Waar grootere hoe
veelheden ervan in de lucht voorkomen, doen
zich nog andere bezwaren gevoelen.
Zij maken het ons moeilijk onze huizen be-
hooilijk te luchten. Dit is ondervonden door de
bewoners van Jluiizen, gelegen aan wegen met
groot automobielverkeer. In de Riviera waar
duizend automobielen per dag passeerden, in
Westialen en in sommige streken van ons land
ook, zijn de nadeelen hiervan gevoeld.
Rook. en roet eischen evenals bet stof ver
hoogde kosten voor het schoonhouden der hui
zen, het reinigen van de wasch, maar wat nog
erger is, zij benemen ons het daglicht.
Londen heeft maar 23 pCt. zonneschijn ter
wijl de daarbij gelegen tuinstad Kew. 31 pCt.
heeft. Berlijn krijgt maar een vierde van tiet
zonlicht waarop het krachtens zijn geografische
ligging aanspraak kan maken. In Greenwich
kon men voor honderd jaar op 160 dagen de
zon waarnemen, thans slechts on 115,
Inzake de bestrijding der stofplaag wordt o.
m. het volgende gezegd:
Door de geringe luchtbeweging in onze ver
trekken, zakt het in de lucht voorhanden stof
naar beneden en komt neer op den vloer en op
onze meubels. Wij staan dus voor het onafwijs-
baar feit, dat we het stof uit onze huizen, uit de
scholen en alle besloten ruimten moeten verwij
deren en mogen daarbij niet uit het oog verlie
zen, dat juist het huisstof- omdat het dikwijls
ziektekiemen kan bevatten, niet tot het onschul
digste behoort, zoodat een juiste manier van
opruiming moet worden gevolgd, waarbij het
stof niet kan opdwarrelen en met de lucht die
wii inademen, of het voedsel dat wij gebruiken,
in ons lichaam geraken.
Een uitstekend middel om hieraan te voldoen
is, dat wij bij de inrichting van onze woning
denken aan bet feit van de alomtegenwoordig
heid van het stof. Hoe eenvoudiger die inrich
ting is, des te minder gelegenheid tot ophooping
van het stof bestaat er en daarom geen overtol-
hge versierselen op of aau meubels, geen dikke
kleeden op vloeren of tafels. De gezelligheid
°.,ix:e( woning zal, wanneer men zich voor over-
di ij ving hoedt bij zulk een inrichting niet lijden,
de moderne woninginrichting, die gelukkig de
zen weg volgt, bewijst het voldoende.
Van niet minder belang is liet, dat wij het
stof verwijderen op een wijze waarbij het niet
de lucht wordt ingejaagd, doch door vocht ge
bonden wordt en weggebracht kan worden. De
oude manier van droog vegen met bezein en
vuilaisblik is zoo onbeholpen. Men jaagt het
stof op, neemt wat grof vuilnis mede op tiet
vuilnisblik en laat daarna het opgejaagde 3tol
bezinken. Ondoelmatiger handelwijs kan uien
zich toch eigenlijk niet denken.
Stel daartegenover de andere manier, waarbij
wat vochtig zaagsel of theebladeren op den
vloer worden gestrooid, die voor den bezem uit
bewogen worden en waaraan de stof vastkleeft,
en gij zult moeten toestemmen, dat daarbij met
alleen van verwijderen van het stof kau worden
gesproken, maar dat ook het bezwaar van he(
opjagen daarvan voorkomen wordt. Hetzelfde
geldt voor het stof afnemen van de meubels in
het vertrek. Met een drogen doek gelukt dit
slechts zeer gebrekkig; het weinige stof dat
daarin wordt gevangen moet bovendien er ween
uitgeslagen worden; met een natten doek daarj
entegen wordt al het stof meegenomen en niet
liet water, waarin de doek wordt uitgespoeld,
verwijderd.
Voor scholen, werkplaatsen, wachtkamers en
dergelijke lokalen geldt het bovenstaande na
tuurlijk ook; alleen is het hier nog wat ge
makkelijker omdat in den regel de vloer toelaat'
om met een natten dweil te worden afgewas-
schen. Bovendien zijn houten vloeren geschikt
om met stofbindende oliën te worden behandeld,
waardoor het opdwarrelen van het stof in be
langrijke mate wordt verhinderd.
Groote diensten kunnen voor het verwijderen
van huisstof ook de toestellen bewijzen, die
meer en meer in gebruik komen en als stofzuL
gers bekend zijn.
In het algemeen kan men zeggen, dat de bc
