TWEEDE BLAD
POLITIEKE PRAATJES
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Hu Bon Hftarofaé»
„Noyons."
Haarlem-Bpussel. Handschoenen voor alle gelegenheden*
MAANDAG 27 OCTOBER 1913
xv.
NIEUWE
derheid gesteund. Ea wij «mden ▼•rdT»a»
laam zynï
Heeft een» partij blijken ran onverdraag
zaamheid gegeven dan ia het de liberale party.
De socialistische partij huldigt ook het klein
geestig anti-elericalisme en moet op gebied van
onverdraagzaamheid de vlag voor de liberalen
niet strijken.
Alle dagen geven de partijen der oppositie
bewijzen ven hun vijandschap tegen allea wat
godsdienstig is. Maar telkens al* men de gewe
tensvrijheid, door hatelijken godsdiensthaat, zal
willen, kwetsen, zal het land zich keoren tegen
degenen, die zich aan deze krenking zullen
plichtig maken.
Ik zal niet verder uitweiden over het wets
ontwerp, waarover alles reeds op afdoende wyze
gezegd is. Ik wil enkel nog onderzoekon wat
Naast oen wekel.ijkscU propa&ahdablaadje
,zal de Propagandaclub ook veel invloed kun
nen uitoefenen mot vlicgondö b 1 aad-
jos. De vorige maal verklaarde ik U, dat
het niet practisoh, zeker eon grof geld ver
spillen zou zijn, als men tie vvekel ijk&etia
krant woek in week uit huis aan huis ging1
verspreiden. Ik schetste u, hoo die versprei-
ding oordeelkundig inoet geschieden.
fTooh mag de propagandaclub de groote massa
niet geheet aan haar lot overlaten. Stellen we
wns toch het doel van de politieke pro
pagandaclub goed voor oogen, dan is dit dui
delijk. Het streven toch van de propaganda- b2B
club wordt niet alleen geriieud, door zooveel0p1)0siti« tegen de schoolwet stelt,
mogelijk goede kiezers aan da stembus te- Afgevaardigde Vandewalle, heeft hier oene
brengen, maar evengoed door to zorgen, dat jang<r pleitrede ten voordeele van een onzijdige
het Stemcijfcr der tegenpartij zoo laag mo--| Jej)0f)| gehouden, en gesproken van een alge-
gelijk is. Dit laatste zal do Ij meen© zodeloer en een algemeen nationaal ge-
Sm'Vr te-|vo«l wHfirop het „tawij, to ~W«.
BBtoarfcij don moed. het vertrouwen in hot „model-school" zou gevestigd zyn.
eighn beginselen en'voormannen te ontnemon. Maar bet nationaal gevoel verschilt van
ïlitj moct geschieden door de vliegende streek tot streek. En de zedeleerf Het is reeds
blaadjos. Ik kan me voorstellen, dat, wan-
hoer bij een vrijzinnig© een krant van onze
Club wordt binnoage-gooid, hij er niet toe over
gaat dit blad van voor tot achter to lezen
OU te bestudeeren, dat duurt te lang. Kn al
doet hij het, dan blijft nog de groote vraag,
of het ons voordeel geeft. Allicht treft hij
er passages in aan, die goed op Item zullen
worken, maar eventjes verder weer stoot hij
ap anderen, die hem wrevelig maken, en bij
slot van rekening overvleugelt do wrevel
do goede gedachten, en wij hebben niets ge
wonnen, soms wel verloren.
Een propagandakrant kan dus in handen
van do groote massa goed, maar ook kwaad
werken, doordat ze den tegenstander verbit
tert.
Het vliegend blaadje echter moet enkel
goed doen. Het kan dit, als het niets anders
doet., dan in korte, krachtige termen aan het j
groote publiek iets mededeotcn, een feit,
geheel in lijnrechten strijd met de door do
voormannen verkondigde, beloften of begin-
fiolen. Voor zoo'n vliegend blaadje, moet na
tuurlijk ecu goede aanleiding bestaan.
Bij voorbeeld: Reusachtig is er jjesehomid
met, staatspensioen, nu do coalitie verslagen
was, zou het er zeker komen, en - Treub,
do groota tegenstander er van, wordt Mi
nister van Landbouw, Handel en Nijverti nd.
Een ander: Altijd door is er door do socia
listen oen heftige kritiek op elke Regeering
uitgeoefend. Als zij maar eons Minister wa
ven! /,e. konden nu Minister worden, en -
7,0 wilden niet.
«uikergehalte volgens ontvangen mededeelia-
gen, in de meest gevallen iets hooger is dan in
Nederland»
Zooals beken3, wordt bij deze cultuur gedeel
telijk gebruik gemaakt van huitenlandsche ar
beiders, waarbij dit jaar het getal Nedeiland-
sche arbeiders vrij gering is; hst meerendeel
bestaat uit Vlamingen. De arbeiders ontvangen
vier franken per dag en vrij logies. Dit logies
bestaat uit eene veldtent, waarin een aantal
bedden zijn geplaatst. ÏVoor voeding moeten zs
zelf zorgen, waaroe meestal door vrouwelijke
arbeidsters op het veld zelf in een tent het noö-
dige wordt verricht.
Er zijn eenige Nederlandsche jongelui als
opzichters werkzaam en onlangs is nóg «en
Nederlander met Nederlandsche diploma's go-
plaatst op een salaris van pdst. 11 per maand.
De leiding vn de geheele cultuur is trouwens in
handen van een Nederlander, den heer Hom-
bach ten Hulst, die alle krachten inspant om de
cultuur een succes te maken en als echt Neder
lander zooveel mogelijk jonge landgenooton
voorthelpt.
Als bewijs van de opkomende belangstelling
voor dezen tak van landbouwindustrie moge
nog dienen, dat de „National Sugar Beet As
sociation" plannen maakt tot het organiseeren
van cono belangrijke excursie van groote landi-
bouwers uit het westen van Engeland om een
bezook aan Nederland te brengen tot bet bezich
tigen van de suikerbieten cultuur en zoo moge
lijk van eene suikerfabriek.
HET SCHRIKBEWIND IN PORTUGAL.
Verscheidene Engelsche bladen hebben, naar
aanleiding van de onrustbarende berichten uit
Portugal, in de laatste weken bijzondere corres
pondenten naar Lissabon gezonden, om een on
derzoek in te stellen naar den toestand, waarin
de ongelukkige republiek thans verkeert. Alien
geven als hun meening te kennen dat op het
oogenblik een waar schrikbewind in Portugal
heerscht.
Een van de correspondentenen, die reeds vroe
ger in Lissabon verbleef, vertelt volgens de
Msb. dat hij onder den indruk van de geest
drift, welke daar voor drie jaar heerschte, naar
Portugal was teruggekeerd, toen hem de minis
ter-president mededeelde, hoe zij in korten tijd
het land in een paradijs wilden herscheppen,
waarin elk goed geaard burger zich op zijn ge
mak zou gevoelen. Maar thans bij zijn nieuw
bezoek vond hij een volk, welks ontevredenheid
over de regeering alle grenzen te buiten gaat,
een natie, die zelfs niet het geringste vertrou
wen meer stelde in haar bestuur en die door
geweldige belastingen en een tyranniek bewind
tot aan den rand der vertwijfeling gebracht is.
De wetgeving is doelloos, de gevangenissen zijn
vol personen, die niet weten waarom ze daar
heen gebracht zijn. De staatskas is ledig, het
aantal landverhuizers, dat jaarlijks vertrekt, is
drie maal zoo groot geworden en overal hoort
men van intriges, haat en vervolging.
Het eerste kabinet van dichters, droomers en
filosofen is reeds lang in de vergetelheid ver
zonken, zoo vervolgt de schrijver, maar daar
voor heerscht nu een dictator, die in niets voor
de slechtste tyrannen der geschiedenis wil on
derdoen.
Zelfs de meest overtuigde republikeinen zijn
verontwaardigd over de manier, waarop ae
menschen behandeld worden, die door de regee
ring verdacht worden royalistische ideeën te
hebben. Bovendien kan de regeering noch het
leger noch de vloot vertrouwen, de officieren en
zelfs de onderofficieren worden steeds ver
plaatst, opdat ze geen al te grooten invloed over
de soldaten krijgen. Dagelijks hebben er arres
taties plaats. De munster-president laat zich
dag en nacht bewaken, en toen hij gedurende
den zomer te Cintra vertoefde moesten oorlogs
schepen onophoudelijk langs de kusten kruisen.
"Ie Lissabon en ook in andere steden worden
reeds geruime» tijd na het vallen van den avond
alle automobielen onderzocht of ze soms geen
wnwR i r„i i ri bommen vervoeren en m vele gevallen worden
nadruk gelegd wordt ?n 7V T 7" p.?"st"Ulfs kettingen over de straat gespannen om ze
Ja mi katholieken A ouê^aaT'on 1 7 geïmporteerde suiker,t te h(*dcn 0een mensch in het land weet
het byzouder op hot gebied van openbaar on- omdat deze laatste aan een invoerrecht onder- >f Uij nior„en n;et in de gevangenissen zit,"
der wijs. Dat zijn wy met van lieden, nt zyu wy worpen is. Buitendien echter wordt de cultuur verklaarde een inwoner van Lissabon aan den
altijd geweest. v'an t'o suikerbieten krachtig gesteund door gel- correspondent. Wanneer men in een café z'n
Neemt de wet van 1895, de thans bestaande don, die beschikbaar worden gesteld uit het vriend een paar woorden toefluistert, waar een
schoolwet, maar als voorbeeld. Wanneer in con j „Development Fund," terwijl bovendien allesander niets mede te maken heeft, dan wekt dit
klas eener officieel© school 99 pet. geloovigo wordt gedaan om te toonen, dat suikerbieten j reeds argwaan bij de regeeringsspionnen, die
kinderen zijn en 1 ougeloovigo leerling is dan, op groote schaal in Engeland goed kunnen1 den misdadiger doen arresteeren en opsluiten,
er wille van dit onkel kind, mag de onderwij- worden bebouwd. De velden zien er dan ook uit-1 ,In dc «?taurants en op straat zijil overal
'•er geen godsdienstig karakter aan het onder- stekend uit, hoewel somtijds hot onkruid, ver-SP,onne/l'Jie/ederJ5f^k .7P™"£en?„daLLa.£
richt geven. j moedelijk tengevolge van vroegere Verwaarloo-
En zulke bepaling, zulko uiterste verdraag-zing der akkers, veel last en kosten veroorzaakt
hoeft slechts een woord toe te fluisteren aan stede, die aan den spreker vier vragen stel
Zulke
schreeuwende tog ens tellingen Ins
op afdoende wijze bewezen, dat ouzo zedeleer
de uwe niet is, dat gij van onze zedeleer, do
ware niet. weten wilt. Spijtig genoeg: er is geen
middel van verstandhouding mogelijk. Al wat
men van oen „school voor allen" gezegd hee.ft,
berust op een onverwezenlijkbaar droombeeld.
Geen andere uitweg is te vinden, dan het
wetsontwerp Poullet, dat d» verplichting, de
uitbreiding, do verbetering van het openbaar
onderwijs met do vrijheid van den schoolkeus,
uitroept.
Laat ons de school niet onzijdig maken, maar
wel dc toelage. (Spotgelach links. Toej. rechts.)
Eeii Russische grootvorst bjj den Pans.
Dezer dagen werd, naar uit Rome aan de
„Oroix" gemeld wordt, door den 'Paus 7.. K. H.
grootvorst Gabriel Constant!vovit*j van Rus
land, in particuliere audiëntie ontvangen. Mot
alle eerbewijzen, zijn rang toekomend, werd hij
in liet Vaticaan ontvangen. Na. 't onderhoud
met den Paus bracht de prins een bozook aan
den staatssecretaris kardinaal Merry del Val
„Msb."
Nieuwe Catacomben.
Bij het stadje Palinno, negen uur guana ten
'Zuiden van Rome, zoo wordt, uit Rome aan de
„Gormania" gemeld, zijn nieuwe catacomben
ontdekt.
j De ingang werd gevonden in een gebouwtje
van baksteen. Men kwam daarlangs in een gang.
die. 50 motor lang en moer dan oen motor breed
is en waarvan de muren van nissen zijn vooc-
zien en met Inschriften zijn versierd. Do gang
een regeeringsspion, dat de persoon in kwestie
tegen de republiek is. De regeering zorgt dan
voor de rest, en, het is gelijk of het mannen,
vrouwen of kinderen zijn.
Het geheime genootschap der „Carbonarii"
deed de revolutie tegen het koningschap los
branden en de bewezen diensten bevielen klaar
blijkelijk zoo goed dat de republikeinsche regee
ring het systeem niet alleen behield, maar
zelfs nog verder uitbreidde. De spionnen wor
den natuurlijk rijkelijk betaald en inderdaad
is spionnage tegenwoordig in Portugal het bes
te baantje. Onder de spionnen bevinden zich
op de eerste plaats beambten, die aan te geven
hebben, wat er in de huizen gebeurt, zelfs sla
gersjongens, melkboeren en waschvrouwen zijn
er onder. In de hotels zitten ze fijn gekleed aan
„table d'hote" en trachten te luisteren naar het
geen daar gesproken wordt. In de hotels wor
den in stukjes gescheurde brieven bijeen verza
meld, weer aaneengeplakt en eventueel aan de
politie gegeven en zelfs in het postkantoor wor
den de brieven kunstmatig geopend en weer
dichtgemaakt zonder dat iemand er iets van
bemerkt, totdat de stukken en hun inhoud bij
gelegenheid gedurende een proces ter sprake
gebracht worden.
Ook huitenlandsche avonturiers gaan in
massa naar Lissabon en leiden daar als regee-
ringsspion een heerlijk leventje.
Zelfs in de gevangenissen wordt gespion-
neerd, de politieke gevangenen worden dikwijls
door Carbonarii beloerd, die in schijn arrestan
ten zijn. Vele gevangenen zitten reeds twee jaar
achter slot en grendel, zonder ook maar te we
ten, waarom zij aangeklaagd zijn. Meer dan
de helft van den Portugeeschen adel is reeds
uit het land vertrokken.
schen woorden en daden van onv» tegenpar
tyen moeten we direct in korte, krachtige,
termen, zonder verwatering aan het groote j ia uitmuntend behouden. Boven den ingang der
publiek bekend maken, door middel van onze eigenlijke catacombe is liet gewone teeken aan-
i kruis met <le alpha en omega.
vliegende blaadjes. Kn ik geloot vast, dat het gpWcht,
zijil uitwerking niet /.tm missen. XiUke schrille j qata
tegenstellingen spreker
weg te led-neeren zijn
voor het publiek, en
ze niet.
X.
eornben moeten uit de eerste helft vail
do vierde eeuw zijn. Do beroemde archeoloog
Marueclii uit Rome zul de uitgravingoa leiden.
Suikerbieteuctiltuur in Groot-liriltanië
In „De Suiker," het maandblad van den Anti-
suikeraccjjnsbond, leest men het volgende:
In den laatston tijd is in Engeland do lust
om de suikerbieten te verbouwen, zeer toege
nomen. Dit is eensdeels het gevolg van de pro-
PoulleL wordt in de Kamer door de rechterzijde pagandu gemaakt door de „British Sugar Beet
uitmuntend verdedigd. Wy hebben reeds ver- j Council" en de „National Sugar Beet Associa-
sohillendo redevoeringen, vooral de groote red-o, l.ion" maar vooral van de verklaring van den
loor Woeste gebonden, besproken. j Minister van Financiën in het Lager Huis, dat
Ann een verslag, dat een Vlaamseh bind van hy niet voornemens is vooralsnog de nieuwe in-
>edoelde rodo geeft, wordt, liet volgende ent-Jiistrie te bemoeilijken door bet heffen van
'eend uit de rede van den afgevaardigde de'accijns voor de suiker, die thans in Engeland
Ponthiere, waarin op sommige punten goed de gemaakt wordt. Daardoor heeft do aldaar go
Het
De Schoolwet.
nieuwe school wel son two rp vau minister
weer door den minister van binnenlandsche
zaken tot de ongelofelijkste aanklachten ge
bruikt wordt. Zulk een spionnagesysteem is er
wonnLvio«rTted| Z*0'"'C°u kalUM gouverne- j In vele gevallen kan echter do opbrengst go- zelfs in Rusïand in de donkerste "tijden niet' ge- ----- Wl. hJ,
vooigestein, en <U.„r eoue katboliok» moor-1 schat worden op 19 i' 18 ton per acre, terwijl lietweest. Wie zich Op z'n vijand wil wreken, be- Wilmer, een kathoüek journalist daar ter daarmee begonnen en sedert dien tyd heeft hy,
DE TRIUMF VAN 'T GELD.
„De Standaard" schrijft:
Met nadruk wees mea er onzerzijds totkeni
op, dat de beslissing, die op 17 en 25 Juni j.l.
bjj do stembus viel, niet door het politiek be
ginsel, maar door Mammon was verkregen, en
thans komt het Anti-Tariefwet-Comitê dit met
nauwkeurige cijfers bevestigen.
Het rapport van den penningmeester doet
toch zien, hoe Links alleen door dit Comité ge
steund is met de kapitale som van een honderd
en zestigduizend driehonderd gulden.
Behalve over dit bedrag had men van de lin
kerzijde nagenoeg de vrije beschikking over de
bedragen dor vier saamwerkend-o groepen, t.w.
de Socialisten, de Unieliberalen, de Vrijzinnig-
Democraten en de Vrijliberalen. Al stolt men nu
do bedragen die de Penningmeesters van deze
vier organisaties verstrekten, op niet meer dan
25.000 voor elk, iet» wat stellig te Jaag is,
dan verkrijgt men een totaal van ver over da
tweemaal honderd vijftikduizend gulden als geld
macht die tegenover ons stond. Een massaal
bedrag, waarbij dan nog de 15.000 komt die
de Ohinoezen in Indië hielpen saambrengon, ter
wijl we do gelden der locale vereenigingen dan
nog weglaten, die voor elk van de 100 districten
en voor de vier groepen, met 300, saam
alzoo 30.000 X 4 d.i. 120.000 stellig niet te
hoog geraamd zyn, Het totaal daardoor tot by
de vier tonnen gouds.
Neemt men nu aan, dat d» drie groepen
Rechts evenzoo elk 25.000 bijeenbrachten, dan
wordt, zoo we beiderzijds de locale bijdragen
weglaten, de verhouding Rechts 75.000 tegen
over Links met 250.000, en doorziet een ieder,
die op electoraal terrein sporen verdiend heeft,
hoe er van wezenlijk politieken wedstrijd geen
sprake was; en lio» 't geld, en 't geld alleen, 't
ons gedaan heeft. Zoo sterk gedaan heeft, dat er
zelfs niet de minste kans bestaat dat de uitslag
een andermaal ander» uitval ie, indien weer
't geld over 't lot-van ons land zal moeten be
slissen, Bedragen van twee, drie, vier ton saam-
brengen kunnen we eenvoudig niet. Vooral oen
party als do onze, die steeds is en blijft de party
dor kleine luyden, is hiertoe niet in staat.
DEBAT MET PROF. EERDMAN8 TB
LEIDEN.
Men schrijft aan het Ilsgzn..:
Donderdagavond trad te Lenden in 'de Ro-
monstrantsc.lie kerk op prof. dr. B. D. Eerd-
marts met een rede over het wezen der
Roomaeh-Katliolieke Kerk.
Na deze lezing, een bekende aaneenrijging
van bcschukügingen tegen ons H. Geloof,
gaf zich voor het debat op de heer Th. B.
de. Prof. Eerdmans had namelijk de onbe
nulligheid gedebiteerd: „dat de katholieken
elk' woord van den Paus beschouwen als eert
woord van God." De debater nu verklaarde
niet te kunnen begrijpen, dat een geleerde
een hoogleeraar aan een universiteit
zich durfde verstouten de katholieke Kerk
te gaan bestrijden klaarblijkelijk zonder den
gewonen kleinen catechismus dier Kerk te
hebben ingezien. Prof. Eerdmans maakte
zich van deze opmerking heel gemakkelijk
af. Hij verklaarde, dat hij het niet bedoek!
had zooals hij het had gezegd I Toch wel
vreemd, dat hij zich dan zoo vaag op
zijn zachtst gesproken had uitgedrukt.
Had do heer Wilmer deze terechtwijzing!
niet gegeven, dan had de hooggeleerde zijn
onzin eenvoudig laten pa.s sec ren.
De tweede vraag van den debater kwam
op 't volgende neer: Hoo komt de spreker,
toch aan de bewering, dat de katholieken
liet. wereldlijk, het staatkundig gezag niet
erkennen, tenzij het is geschonken of uit
drukkelijk is gesanctioneerd door de Kerk
Erkennen wij, vroeg debater, dan niet hot.
gezag van onze geëerbiedigde Koningin?
De heer Eerdmans vond het voorzichtiger,
deze vraag maar heolemaal niet to beanl-
woorden, zo eenvoudig weg te moffelen.
De derde vraag, welke de heer Wilmer
stelde, was of professor hem één feit wilde
noemen, slechts één feit, waaruit zou kun
nen blijken, dat du katholieken, zooals pro-
fessor wol had gelieven te beweren, staats-
gevaarlijk' zouden zijn. Een kee.r, zoo hor-
innerdo debater, had do professor beproefd, t
zulk oen feit te noemen. Dat was toen hij i
te Amsterdam Ito weerde, dat do katholie- j!
ko overheid in den tijd van de Tilburgscho f,
moordzaak con geestelijke, die als getuigo
had moeten verschijnen, had doen verdwij
nen, en zoodoende de rechtspraak, noodig
voor een goede samenleving, had bemoei
lijkt. De debater vroeg den spreker drin-
gend om deze voor de katholieken zoo grie
vende beleediging dezen avond eons met na-
men enz. te bewijzen of ze anders terug)
te trokken. *.1
Weet u, wat, professor op deze kwestie
geantwoord heeft?
Het feit, waarnaar hem gevraagd was, i
zweeg h ij natuurlijk dood. En over de Til -
burgscho moordzaak vertelde hij met een:
lachend gezicht: „Tk weet, wat ik heb ge
zegd en wat ik met mijn gezegde heb bo-
dockl en... daarmee uit. Al schrijven ze
er nu nog zooveel over en at maken zo
zich nu nog zoo kwaad er over, ik zeg er,
niets meer van."
Na al hetgeen' over deza kwestie al to
doen ia geweest, mocht men eigenlijk geen
ander antwoord verwachten. Maar we doelen
liet. hier nog maar eens mede, om do hou
ding van den hooggeleerde hier nog eens
in al haar lafheid aan de kaak te stel tem.
Do viardo vraag van den debater tuekl
in: waarom do professor het zoo bekrom
pen en belachelijk vond, dat een katholiek
bij' zijn studies niet in strijd mag komoni
met de katholieke leer. Het zou alleen be
krompen en belachelijk zijn, als die katho
lieke leer in strijd bleek te zijn met dö
wetenschap. Maar, aldus vroeg debater met
klem en nadruk, laat professor mij eens één!
geloofspunt noemen, één door do Kerk ge
teerd dogma, dat in strijd te met de zekere
gegevens dor wetenschap.
Het eerste gedeelte van deze vraag be
antwoordde Eerdmans heelemaal niet en op
het tweede gedeelte kwam het verbijsterend
antwoord: „Ik ben geen theoloog en kan
ai dus zulk een leerstuk, zulk een dogma
onmogelijk noemen."
Hoe kan nu toch iemand zich permittee-
ren tegen de leer en het wezen der katho
lieke Kerk te gaan strijden zonder theo
loog te zijn? Wat doet dio man in de kou?
Do Leidsche professor moet niet denkem',
dat hij van ons af is! Wij spreken hem
nog wol eens nader.
Ofschoon hij zich wol met handigheidjes
van do gestelde vragen wist al' te maken,
golooven wie toch dat hij op de vergade
ring den indruk he;eft gemaakt in het nauw
gedreven te zijn, vooral door zijn antwoord
op de derde en vierde vraag,
Een 99-jarige marktbezoeker. Een der
oudate en getrouwste bezoekers van do Zuid-
laardmarkt i» zeker de 99-jarige Sjoord da
Boor van Tinaarlo, die Dinsdagmorgen voor
de 83ste maal naar de jaarmarkt is gegaan om
daa te handelen. Als jongen vn zestien jftar is
hij in 1830 met zijn vader van uit Friesland;
FEUILLETON.
STOF EN STOFBESTR1JDING.
Door de Ned. Centrale Vereeniging tot be
strijding der tuberculose is een brochure uitge-
gegeven van de hand van den secretaris-pen
ningmeester der vereeniging, den heer C. Dek
ker, over stof- en stof bestrijding.
la dit nuttige boekje komen talrijke interes
sante mededeeliugen voor omtrent de stof- rook-
en roetplaag.
Door zeer vernuftig uitgedachte toestellen
kan inen de hoeveelheid stof, die op een be
paalde plaats in de lucht voorkomt, bepalen en
men heeft hierbij gevonden, dat het aantal stof
deeltjes voor de eene of andere plaats sterk ver
schilt. Om hiervan een denkbeeld te geven mo
gen de volgende cijfers worden genoemd.
In groote steden werd per kubieken centi
meter een hoeveelheid stofdeeltjes aangetroffen,
die afwisselt van 100,000 tot een half millioen.
In het open veld en iu besloten vertrekken is dit
aantal kleiner: van een tot tweemaal honderd
duizend; op zee en in de nabijheid der kust nog
weer minder; tot eindelijk op zeer booge bergen
en in volle zee het aantal nagenoeg nul wordt.
'°t welke bedragen in gewicht men hier
door komt, wordt duidelijk uit het voorbeeld
van Weenen, waar jaarlijks 1 millioen K.G.
flzer aan hoefbeslag bleek te worden afgesle-
ï.en» dat dan voor 't grootste deel als fijne ijzer
deeltjes in het stof wordt teruggevonden.
Droogte heeft grooten invloed op het voor
komen van stof. Na een regenbui vond men
siechts een vierde deel van de hoeveelheid, die
bij droog weder voorkomt. Hetzelfde geldt voor
den wind.
Bij windstilte of zeer geringe windsterkte
heeft het stof de gelegenheid om te bezinken,
vandaar dat in hoog gelegen streken en in bos-
schen de lucht weinig stof beyat. Stormen en
sterke wind brengen veel stof van de opper
vlakte in de lucht en hoe ver dit vervoerd kan
worden bleek o. a. toen men in 1901, in Dene
marken, woestijstof uit de Sahara kon aantoo-
nen.
Te Berlijn werd als gemiddelde hoeveelheid
roet over het geheele jaar 0.14 mgr. per kubie
ken meter aangetroffen, doch in de wintermaan-
c.en iFebruari) 0.31 mgr. Iu Hamburg valt
jaarlijks op de geheele oppervlakte der stad 1
millioen K.G. roet ueei\ In Londen vertegen
woordigt het verlies aan steenkool, dat onver-
brand, als roet verloren gaat, een waarde van
27 millioen gulden.
Wat het voorkomen vau micro-organismen in
de lucht aangaat, heeft het onderzoek geleerd,
dat men deze bijna overal aantreft, zij het ook
in zeer verschillende mate. In de groote steden
vond men tot bijna 10,000 kiemen per kubieken
meier, in parken van 150600. Hun aantal is
het grootst in den zomer; bij regen neemt liet
af, omdat zij met het stof, waaraan zij han
gen, neergeslagen worden; op nevelige dagen,
vooral in den zomer, vindt men het grootste
aantal.
Evenals van het stof kan ook van de micro-
organismen gezegd worden, dat, hoe hooger
men komt in de bergen en hoe verder van liet
land in de zee, hun aantal vermindert, om tot
nagenoeg nul te dalen.
Een vergelijking vau het aantal kiemen der
lucht met dat van het water en den bodem, valt
uit ten gunste van bet eerste, en dit behoeft
ons ook niet te verwonderen, daar de gelegen
heid tot vermenigvuldiging jn de lucht ont
breekt en daarentegen door uitdrogen en den
invloed van het zonlicht de kiemen snel gedood
worden.
Stof en roet benadeelen ook, zonder dat zij
ons lichaam binnendriugen. Waar grooiere hoe
veelheden ervan in de lucht voorïomen, doen
zich nog andere bezwaren gevoelen.
Zij maken het ons moeilijk onze huizen be
hoorlijk te luchten. Dit is ondervonden door de
bewoners van huizen, gelegen aan wegen met
groot autoniobielverkeer. In de Riviera waar
duizend automobielen per dag passeerden, ïfl
Westfalen en in sommige streken van ons land
ook, zijn de nadeelen hiervan gevoeld.
Rook en roet eischen evenals liet stor ver
hoogde kosten voor liet schoonhouden der hui
zen' het reinigen van de wasch, maar wat nog
erger is, zij benemen ons tiet daglicht.
Londen heeft maar 23 pCt. zonneschijn, ter
wij! de daarbij gelegen tuinstad Kew. 31 pCt.
heeft. Berlijn krijgt maar een vierde van het
zonlicht waarop het krachtens zijn geografische
ligging aanspraak kan maken. In Greenwich
kon men voor honderd jaar op 160 dagen de
zon waarnemen, thans slechts od 115,
Inzake de bestrijding der stofplaag wordt o.
in. het volgende gezegd:
Door de geringe luchtbeweging in onze ver
trekken, zakt het in de lucht voorhanden stof
naar beneden en komt neer op den vloer en op
onze meubels. Wij staan dus voor het onafwijs
baar feit, dat we het stof uit onze huizen, uit de
scholen en alle besloten ruimten moeten verwij
deren en mogen daarbij niet uit het oog verlie
zen, dat juist het huisstof- omdat het dikwijls
ziektekiemen kan bevatten, niet tot het onschul-
j digste behoort, zoodat een juiste manier van
opruiming moet worden gevolgd, waarbij net
stof niet kan opdwarrelen en met de lucht die
wii inademen, of het voedsel dat wij gebruiken,
in ons lichaam geraken
Een uitstekend middel om hieraan te-voldoen
is dat wij bij de inrichting van onze woning
dénken aan het feit van de alomtegenwoordig-
beid van het stof. Hoe eenvoudiger die inrich-
ting is, des te minder gelegenheid tot ophooping
van het stof bestaat er; en daarom geen overtol-
lige versierselen op of aan meubels, geen dikke
kleeden op vloeren of tafels. De gezelligheid
01woning zal, wanneer men zich voor over
drijving hoedt bij zulk een inrichting niet lijden,
de moderne woninginrichting, die gelukkig de
zen weg volgt, bewijst het voldoende.
Van niet minder belang is het, dat wij het
stof verwijderen op een wijze waarbij het niet
de lucht wordt ingejaagd, doch door vocht ge
bonden wordt en weggebracht kan worden. De
oude manier van droog vegen met bezem en
vuilnisblik is zoo onbeholpen. Men jaagt het
stof op, neemt wat grof vuilnis mede op het
vuilnisblik en laat daarna het opgejaagde stof
bezinken. Ondoelmatiger handelwijs kan men
zich toch eigenlijk niet denken.
Stel daartegenover de andere manier, waai bij
wat vochtig zaagsel of theebladeren op den
vloer wordeii gestrooid, die voor den bezem ui!
bewogen worden en waaraan de stof vastkleeft,
en gij zult moeten toestemmen, dat daarbij niet.
alleen van verwijderen van het stof kan worden
gesproken, maar dat ook het bezwaar van hel
opjagen daarvan voorkomen wordt. Hetzelfde!
geldt voor het stof afnemen van de meubels in
het vertrek. Met een drogen doek gelukt dit
slechts zeer gebrekkig; het weinige stof dat
daarin wordt gevangen moet bovendien er weer;
uitgeslagen worden; met een natten doek daar
entegen wordt al het stof meegenomen en met
het water, waarin de doek wordt uitgespoeld,
verwijderd.
Voor scholen, werkplaatsen, wachtkamers ea
dergelijke lokalen geldt het bovenstaande na
tuurlijk ook; alleen is het hier nog wat ge
makkelijker omdat in den regel de vloer toelaat
om met een natten dweil te worden afgewas-
schen. Bovendien zijn houten vloeren geschikt
om met stofbindende oliën te worden behandeld,
waardoor het opdwarrelen van het stof iu be
langrijke mate wordt verhinderd.
Groote diensten kunnen voor het veiwijdeien
van huisstof ook de toestellen, bewijzen, dia
meer en tneer in gebruik komen en als stofzui-
gers bekend zijn.
i In bet algemeen kan men zeggen, dat de bo
