J, H. W. Grundemann 1
üibhii k siais
uimi x nmiBM='
BUITENLAND.
I MAGAZIJN van!
Heercn m linderkleeding
Kaarlemsche R.K. Vacantiekolonies.
BINNENLAND.
De Etaa&egrooting vsor I9!4.
H Koningstraat. B
I Vraagt onze reclame f|
SPORT-DEMI.
Sku Bon lüarché.
Sport en Wedstrijden.
VOETBAL.
Noyons.
Haarlem-Brussel. Handschoenen woon alle gelegenheden;
Hü beweerde, dat de Welfische ster stijgen
ging, maar dat de Duitsch-Hannoveraansche
partij wel zoo fijngevoelig was om den nieuwen
hertog van Brunswijk geen onaangenaamheden
te bereiden. Landvost protesteerde vervolgens
tegen de bewering van den Brunswijkschen
minister Hartwig, dat do Welfische agitatie
4—2
7—0
99
99
HAARLE/ASCHE COURANT ^SEPLSh*?
„Frissche buitenlucht, mevrouw, dat hebben
zwakke kinderen nog baast meer noodig dan
brood." En op dien raad van onze doktoren
staat bij ons moeders thans onder de dringend
ste huishoudkosten opgeschreven, wat noodig
is om de zwakken onder onze kinderen althans
eenige weken van het jaar op strand of hei
volop versterkende buitenlucht te geven.
Maar als dat heelemaal niet gaat, wat dan?
O, we zien ze zoo vaak om ons heen, die kleine,
maar daarom niet minder droeve tragediotjes:
We hebben een kleintje en ongeveer van den
zelfden leeftijd heeft een van de helpsters in
onze huishouding een petekind, een neefje, en
iedere week wordt het ons met gepasten trots
voor gehouden: Mevrouw, die Dirk ie die is nog
dikker dan uw jongen. Op een Zondag wordt hij
ons vertoond en verbaast werkelijk allen door
zijn stevige beentjes en zijn holle frische koo-
nen; maar dan na een paar jaar komt het:
Mevrouw, Dirkie is niet tierig meer, u zoudt
hem niet meer kennen, hij ziet zoo bleek, liij
groeit zoo weinig en heeft heelemaal geen trek
in eten. En als we die huurt eens uitkomen,
zit het arme ventje hongerig en slapjes in de
huisdeur, aan de een of andere smalle steeg
of somber grachtje.
De dokter zegt: hij moet naar buiten.
Als er nu nog maar een deel van de familie
buiten woont, dan is het kereltje gauw genoeg
gered, komt hjj nog op school met de frissche
koonen van zijn zuigelingstijd en houdt elke
vacantie de kleur er in. Eenvoudige familieleden
buiten, die zoo onbewust de redding worden
van hun bleeke stadsneefjos/ zijn de waardevol
ste suikerooms en tantes voor die armbloedigen.
Maar voor de armen, die zo niet hebben
«Ta daarvoor hebben we tegenwoordig onze
vacantiekolonies.
Sinds we toch voor onze oigen zwakke kinders
hot buitonzijn noodzakelijk weten, moest bij
een waarlijk Christelijke liefdadigheid ook voor
vacantiekolonies het geld gevonden worden en
dat wij daarbij in de eerste plaat» behoeftë
hadden aan R. K. kolonies, daarvoor vraagt
toch geen lezer hier een pleidooi. Wel valt er
te pleiten tegen verschillende andere hardnek,
kige opvattingen. Trouwens wie nooit een va-
oantiekolonie bezocht, heeft ex vele verkeerde
opvattingen van, meent o.a. dat ze alleen licha
melijk heilbrengend zijn, terwijl de ongestoorde
vrede van het buitenleven, liet vele natuur
schoon ook zoo versterkend werkt op het zedelijk
on geestelijk leven. Wat warme clankgebedjes
gaan er 's avonds omhoog van stumperdjes, die
daar soms voor het eerst van hun leven in
echte zonnighed God konden danken!
Velen, vooral ouderen van dagen, zien nog
altijd in vacantiekolonies een soort luxe-artikel
in de algemeene liefdadigheid.
Nu, in de kolonies zelf is voor luxe anders
weinig plaats. En is goede voeding, maar geen
overdaad, er beersclit vroolijkheid maar ook
flinke tucht.
Maar wie komt pleiten voor hulp aan de ko
lonies, krijgt het nog zoo vaak te hooren: Nee,
daar doe ik niet aan mee. Het is belachelijk wat
er tegenwoordig voor arme kinderen al niet ge
daan wordt onze worden hoe langer hoe
brutaler!
Eerst een antwoord op dit laatste: Ja me
vrouw, hoo gezonder hoe levendiger. Bewege
lijkheid, dadendurf, dat zijn geen fouten van
zwakken, maar zoudt u er uw eigen kleuters1
zwak om willen houden? En is het u werkelijk
nooit overkomen, dat uw welopgevoed kind in
een bui van overmoed, juist deed als.... diö
straatkinderen? Nooit? Bedenk u eens goed?
Doch u greep dan dadelijk in: het koppigste
hoofdje moest gebogen, het dichtste vuistje
los, en wat wij met u en.... met hun ouders
betreuren is, dat armo kinderen, thuis vaak heel-
streng gehouden, op straat kans zien straffeloos
soms heel erg baldadig te zijn.
Maar is het u werkelijk christelijke ernst
me1, die baldadigheidsklacht?
Nu plaats dan uw naam bovenaan op de lijs
ten voor vacantiekolonies, want, het heugelijke
feit, dat dezen zomer de Hiaarlemsche straat
jeugd in Groenen daal een record sloeg in zelf-
behcersching, is voor velen een ernstige aanwij
zing geworden, dat er geen beter veiligheids
klep is voor baldadigheid dan een ruim stuk
mooie natuur.
En wat voor kinderen wordt gedaan is voor
de maatschappij winst voor lange jaren.
Tn die overtuiging hebben ook de besturen
van de vacantiekolonies het woord rusttijd uit
hun programma's geschrapt. Nog zijn allo
bladoren niet gevallen, waaronder hun be-
schermelingetjes schulden voor de zon en den
regen of ze gaan al weer aan het werk voor een
saldo ten bate van het volgende seizoen.
Op 28 Nov. a.s. zal het bestuur der Haar-
lcmsche vacantiekolonies een avond vullen met
een successtuk van het Bottordamsch Tooneel-
gezelscbap.
Een R. K. Amsterdamsch Tooneelgezelsehap
zal „Do Referendaris-titulair" vertoonen, die al
heel wat gezonden lachtlust heeft opgewekt. Een
dames-comité heeft zich gevormd uit de elite
der stad, dat dien avond leiding zal geven en
vc.ot een verrassing zal zorg dragen in de pauze.
Reeds gaan verschillende jonge dames wel
willend rond met inteekenlijsten, voor plaat
sen van 3.tot 0.50, dus voor ieders beurs.
Laat er dan geen plaats onbezet blijven, komt
om van harte mee te lachen ook bij de gedachte
dat uw vroolijkheid een volgend jaar nog weer
klank zal vinden in het zonnig gezichtje van
een arm zwak geloofsgenootje.
Een moeder.
DE SCHOOLWET IN HELGIë.
De afgevaardigde van Cauwelacrt is in de
Belgische Kamer aan het woord geweest om
in het Vlaamsoh het school wetsontwerp van
Paullet te verdedigen. Hij zei do volgens do
„Msb." o. m. het volgende:
Tot nu toe heeft men de grootheid, de be-
teekenis voor de toekomst, vaa het grootsohe
wetsontwerp niet op voldoende wijze belicht.
Het wetsontwerp bevat meer dan ©ene groo-
tere toelage aan de scholen, namelijk den leer
plicht en de inrichting van den vierden graad.
Zij vermijden, onze tegenstrevers, deze twee
punten grondig aan te raken. Zij brengen
al zoo eene bescheiden hulde aan do gioote
verbeteringen die in het wetsontwerp Paul-
let vervat zijn.
Franck. Maar dat behoort tot het pro
gramma der oppositie.
Augusteyns. Gij kent de bezwaren die
wij tegen het wetsontwerp inbrengen.
Van Cauwelaert. Nog klinken mij de
woorden van Masson in de oorenliever geen
verplichtend onderwijs dan de schoolwet.
Door de schoolwet beoogen wij de ver
betering, de uitbreiding van het volksonder
wijs. Dat is de hoofdzaak. De Katholieken
hebben bewezen dat zij offers weten te bren
gen voor het onderwijs. Het is niet voor het
vrij lager onderwijs alleen, dat de vrijge
vigheid der Katholieken spreekwoordelijk ge
worden is; ons middelbaar onderwijs, dat de
geleerdheid aan 2/3 der Belgische jeugd
bracht, is ook ons werk en onze fierheid..
Do Belgische Katholieken bewijzen niet al
leen hunne liefde voor do vrijheid, maar ook
voor de wetenschap. De Katholieken moeten
op gebied van bevordering en verspreiding
der wetenschap voor niemand onderdoen.
Buysse onderbreekt.
Van Cauwelaert. Maak maar eens eene
vergelijking tussehen de hoogeschool van Leu
ven en die van BrusseL
Cavrot, socialist en wallonist. (Fransch).
Het is schande! Schandelig is het. Hoe men
hier toelaat dat een lid, dat Fransch kent,
Vlaarnsch spreekt. De spreker wordt door
ons, Walen, niet verstaan; hij belecdigt Wa
len. (Toejuichingen door eenige Walen links.)
Franck, liberaal. Het is eene daad van
onverdraagzaamheid, een spreker ta willen
beletten in de taal die hij verkiest, het woord
te voeren.
Do voorzitter. .Van Cauwelaert Is in
zijn recht.
Terwagne, socialist. Voorzeker.
Van Cauwelaert (Vlaarnsch). Na de Vrij
heid van den huisvader, en do zedelijko Ver
plichtingen der ouders jegens hunne kindo
ren op meesterlijke wijze te hebben aange
toond, wijst hij er op, hos onrechtvaardig,
en wreed do liberdle gemeentebesturen han
delen, met, uit blinden partijhaat, aan de
Katholieken van de vrije scholen 's winters
de school soep en wanne kleedingstukken te
weigeren. Te Antwerpen onder anderen hoeft
het gemeentebestuur geen centiem over voor
schoolsoep voor Katholieken, terwijl het 10,000
frank geeft aan de Brusselsche hoogeschool,
en 25.000 fr. geeft aan de Fransohe „Va
riétés".
Onze tegenstandera zeggen, dat zij den
scboolvrede willen. Mogelijk, maar zij leg
gen het verkeerd aan om den schoolvrecle
te verzekeren. De Katholieken zijn voor
den scboolvrede, omdat zij voor de recht
vaardigheid zijn. Do schoolvredo is onmoge
lijk zonder volslagen rechtvaardigheid.
Men beknibbelt den eonfessionneelen aard
der. scholen, waarvoor het wetsontwerp toela
gen vaststelt. Maar dat zij, die dat beknib
belen, toch eens da schoolwetten onzer na
buren nagaan. In Duitschland bijvoorbeeld
Franck. Het Duitseho stelsel is goed,
waarom stelt gij, die or toch niet kunt tegen
zijn, het niet voor?
Van Cauwelaert. Omdat de schoolwet.
Paullet mij voldoet.
Wij zijn niet tegen hot officieel onderwijs;
wij vragen alleen dat de volkskinderen niet
gezonden moeten worden naar soholen, die
in strijd zijn met den godsdienst der ouders.
In eene prachtige slotrede schilderde spre
ker dan hot onzijdig onderwijs af; hij toonde
het in zijn ware kleuren; onmogelijk en ver
derfelijk. Hij verheerlijkte de christelijke ze
denleer en het troostend geloof in het Opper
wezen, en eischto voor de geloovige kinderen
de vrijwaring van hun geloof, dat moeilijker
te winnen dan te verliezen is.
Ten slotte bracht Van Cauwelaert hulde
aan den heer Schollaert, den grondlegger van
de schoolwet, en zegt; „wij hebben het recht
ons te verheugen over het grooLsche en ver
hevene wetsontwerp, dat thans aan onze be
spreking onderworpen is. Het Katholieke land,
zal de Katholieke regoering voor de nieuwe
schoolwet diep erkentelijk zijn. (Toej. rechts).
Do troonopvolging in Bronswijk.
Het afscheid van Hertog Johann Albrecht
van Mecklenburg, die sedert den dood van prins
Albrecht van Pruisen het regentschap in
Brunswijk voerde, dat nu overbodig geworden
is door de toelating van prins Ernest August
van Cumberland tot den „troon zijner vade
ren" is schitterend geweest, en werd bekroond
met een galamaaltijd in het gebouw van den
Landdag van Brunswijk, bij welke gelegenheid
den veortrekkenden regent een bronzen afbeel
ding van de bekende Heinrich-bron te Bruns
wijk werd aangeboden.
De nieuwe hertog, Ernst August heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarin hij volgens
de officieels „Braunschweigische Anzeiger"
zegt
Wij verzekeren op ons vorstelijk woord, dat
wij de constitutie en aHe hare bepalingen zul
len naleven, handhaven en beschermen. Als
Duitscli vorst zullen we in onverbrekelijke
trouw tot het Rijk en diens verheven hoofd
staan in onze betrekkingen met de hooge bond-
genoote steeds onze verplichtingen vervullen,
die ons door de Duitsche rijksgrondwet en de
bondsverdragen zijn opgelegd.
Met deze regeling van de opvolging in Bruns
wijk is do Welfenkwestie nog niet geheel van
de baan.
Do democratische fractie der Duitsch-Han-
noveraansche partij I0 Hannover heeft verga
derd de redacteur Landvost-, oud-Welfisch afge
vaardigde, voerde over de taktidk der Welfen
het woord.
de troonopvolgingskwestie zon hebben ver
traagd. Overigens gaat do troonopvolging ir.
Brunswijk den Hannoveraanschen Welfen niets
an. De oude hertog van Cumberland leeft nog
voor zijn rechten en die van het Hannoveraan-
scho volk zal de partij blijven kampen.
Wat de toekomst zal brengen weet men niet,
maar steeds zal de Duitsch-Hannoveraanseho
partij van 't horstel van een regentschap in
Hannover blijven strijden.
Men ziet het: de Welfen zitten nog niet stil.
WAAROM HET STORM LOOPTt
De vrijz.-democratische „Hoofdstad" geeft de
reden althans een der redenen op, waarom
de aanvragen om ouderdomsrente een storm
loop geworden zijnde tusschenpersonen ont
vangen 2 voor elke rente die wordt toege
kend en waarvoor zij bemiddeling verleend heb
ben. Zij hebben er dus direct belang bij, zooveel
mogelijk formulieren in te leveren.
„Ons kwamen eenige gevallen ter oore van
tusschenpersonen, die do eventueel® rechtver
krijgenden op de ouderdomsrente als 't nare
persuadeeren het aanvraagformulier te onder
teekenen, ook al heeft de aspirant-rentetrekker
de 2 per week absoluut niet noodig. Door
kinderen wordt loondienst van bij hen inwonen
de ouders, b.v. als huisnaaister gefingeerd,
Voor bekleede bijbetrekkingen van 40 gulden
per jaar, b.v. organist of zanger, zal eerstdaags
104 gulden pensioen worden uitgekeerd. ZelfS
kwam ons een geval ter oore van een gepen-
sionneerd gemeente-ontvanger, die 600 pen
sioen geniet, bij wien de tussclienpersoon reeds
driemaal geweest is, om hem toch maar te over
reden het formulier te onderteekenen. De man
heeft echter geweigerd, o.i. terecht, want voor
dergelijke menschen ia geen ouderdomsrente
noodig en dit kan nimmer de bedoeling van
den wetgever geweest zijn."
Een antieke zonnewijzer. Te Delft is bij
hot leggen van gaszinkers nabij de Rietfeltsche
Toom een antieke zonnewijzer, jaarbal 1642,
opgegraven.
Onbetaalde hoedjes. Uit de „Baagschë
Courant" knippen we de volgende advertentie
-die onderteekend ia door een rechtskundig
adviseur
„Aan de dames in Den ELaag, die langer dan
een jaar hare hoedenrekenlng onbetaald laten.
Geachte Damest
Gistermórgen trad ik voor de Rechtbank al
hier op, om te voorkomen, dat een Dameshoe
denzaak wegens niet-betaling van honderd vijf-
en-twintig gulden werd failliet verklaard. Hoe
wel de betrokken procureur onmiddellijke fail
lietverklaring wenschte, was de Rechtbank zoo
welwillend, kennende de wantoestanden op het
gebied van Dameshoeden, de zaak acht dagen
uit te stellen, ten einde zoo mogelijk failliete
verklaring te vermijden. Het treurige van deze
zaak ia, dat bedoelde Dameshoedenzaak, vrij
veel te vorderen heeft van Dames in Den Haag
die een, twee, drie jaren en somt langer hare
rekening onbetaald laten en aan wie men geen
betaling durft vragen uit vrees voor verlies van
klandizie. Ik hoop dat de betrokken Dames deze
week hare rekening zullen voldoen, zoodat fail
lietverklaring Maandagmorgen a.s. achterwege
kan blijven."
De ramp der „Voltnrno."
Een der geredden van de „Volturno vertelt
ons:
Woensdagmorgen 9 Oct, zaten wij om half
zeven aan tafel, toen we plotseling werden op
geschrikt door het geroep van brand. Ik snelde
naar het dek maar zag voorloopig niets dan
rook uit ruim I opstijgen, doch voor ik de brug
bereikt had om den len stuurman te waarschu
wen, laaiden de vlammen vanuit de voorschip-
ruimen reeds op. De passagiers renden door
schrik bevangen door elkander, vrouwen en
kinderen huilden en schreeuwden. De geheele
bemanning snelde naar de pompen on te
trachten het vuur meester te worden. Dit bleek
nutteloos, het schip brandde te hevig.
Omstreeks half een 'e middags (Woensdag)
bemerkten wij vrijwel niets meer van den brand
zoodat alle gemoederen weer ©enigszins tot rust
kwamen. Er werd iets gegeten en ik begaf me
ter ruste, sliep door tot ongeveer zeven uur,
half acht> toen er ploseling wederom een R 9
9chreeuw onder de passagiers opging. Ik sprong
op en zag nu het geheele voorschip in volk
vlam. Intusschen had de marconigraaf onver
moeid het „S. O. S." geseind, met d®t gevolg
dat ongeveer een uur -later zich het eersta
schip op de plaats des onheils bevond. De sloepen
die uitgezet werden sloegen alle stuk, o.a
sloep 5, waarin ook ik moest plaats nemen het
geen ik echter weigerde (tot mijn geluk alzoo).
Zo was nog niet „gevuld" letterlijker kan
het niet, of ze ging met alle inzittenden ta
gronde.
Ongeveer 8 h 10 schepen hadden zich in dien
tijd om de „Volturno" geschaard, toen plotse
ling de kolenbunkers ontploften, zoodat de sche
pen zich bijna geheel, tot aan den gezichteinder
terugtrokken; op dit oogenblik koesterden wij
geen hoop meer. Twee mannen werden van
schrik en angst krankzinnig en sprongen in zee,
Een jonggehuwd paar sprong eveneens in zee,
terwijl twee stokers, de linnenjuffrouw en nog
enkele anderen dit voorbeeld volgden, zonder
echter van een zwemvest voorzien te zijn, zoo-1
dat zij allen omkwamen. Het was al vrij laat
geworden en steeds breidden de vlammen zich
uit. Donderdagmorgen om half een stond da
zee op z'n holst, de golven beukten het onher
roepelijk verloren schip. Inmiddels bemerkte ik
te moeten kiezen tussehen vuur of water en
toen de kapitein: „Ieder voor zich" riep, zocht
ik onverwijld een zwemvest op, deed het om en
met een „Vaarwel" sprong ik in zee. Het water
was verschrikkelijk koud, maar toch moest ik
ongeveer drie kwartier blijven dobberen alvo
rens ik opgepikt werd. Slechts een portret van
mijn vriend heb ik uit mijn bezittingen overge
houden. Nog eenige oogenblikken in de salon
vertoefd, en een wisse dood was mijn deel ge
weest.
Een woord van lof aan onzen kapitein, die
zich als een zeer dapper mensch heeft onder
scheiden.
NEDERLANDSCHE VOETBALBOND.
DE UITSLAGEN.
We noboeren de volgende uitslagen, enkel»
ontleend aan do „Mdg. Crt.":
West. Ie klasse.
Haarlem: Haarlem—H. B. S. 5—0.
Rotterdam: SpartaH. F. O. 3f
Utrecht: U. V. V.Ajax 2S)
Den Haag: H. V. V.Quick 2I
Dordrecht: D. F. O—V. O. O. 8f
West. Res. Ie klasse.
H. F. O. IISparta II 0L
H. B. S. H—Haarlem II 5—
,V. O. O. II—D. F. O. n 1—f
Hercules IIA. F. O. n 2—1
Quick H—H. V. V. II 1-3
West. 2e klasse.
A. ConcordDordrecht 7
XerxesD. V. V. 2—3
B. A. F. O.Blauw- Wit 08
SpartaanAio. Vict. 80
V. U. O.S. V. V. uitgesteld,,
NeptunusR. F. O. 09
O. Edo—V. V. A. 1—1
R. A. P.Hercules 0—4
D. E. O.—Volharding» 5—1'
Allen Weerbaar—Kampong 8—1
West. 3e klasse.
O. Bloemendaal—H. S. V. 0—0
U. N. I.—R. V. O. 8—0
L. V. V.de Sportman 23
D. DamiaatjesHeemstede 3—0
R. O. H.—Stormvogels 0—3
KinheimSchoten 8—9
E. Z. V. V.Purmersteijn 0—2
W. F. C.Hollandia, uitgesteld.
SportWilh. Vooruit, 02
Oost. Ie klasse.
G. V. O.—P. W.
TubantiaVitesse
Quick—Robur et Velocitfus
Go aheadU. D.
Zuid. Ie klasse.
WilhelminaV. V. V.
VelocitasM. V. V.
2—3
8—1
1—2
1—1
In de Westelijke eerste Klasse eigenlijk
maar één normaio uitslag: de 21 overwin
ning van H. V. V. op Quick! De andere uit
slagen alle verrassend: Ajax gewonnen van
IT. V. V., ondanks de verwachting, dat Vos
o.s. hun eerste punten zouden behalen; Haar
lem met de traditie, om tegen H.B.S. uit vorm
De rechterzijde heeft door haar herstem-
jrng<advies, al bepaalde dit zich dan tot ont
houding, zelfs tegenover de felste sociaal-de-
->nn de vrijzinnigen steun ontbou-
aan den v,.rec:hte™ijde in zulke gevallen
aan den vujzmrngen candidaat de voorkeur
geschonken, de aanwas der sociaaldemocrati
sche zetels ware zeker minder groot geweest
Negatief was de houding der vrijzinnigen in
zoover zij de politiek der rechterzijde boetre
den. Maar hun programma had ook positieve
elementen.
Het verlangde invoering van algemeen
kiesrecht, een gratis-ouderdomsrente, ge
paard aan gesubsidieerde vrijwillige verze
kering („Staatspensionneering") en verbete
ring va 11 het ouderwijs. Dat dit zou zijn niet
een. ei ge: program, maar ontleend aan dat
der socialisten is onjuist.
In do tweede plaats werd opgemerkt, dat
het doel van eiken strijd is de overwinning
van den tegenstander. Was verder de wijze
af te keuren, waarop de vrijzinnigen het vo
rige Ministerie bestreden? Zijn medestanders
mogen ingenomen zijn met hetgeen het op
het gebied van de sociale hervormingen ön
tic defensie verrichtte, die ingenomenheid be-
«tond ter linkerzijde allerminst. Dat de lin-_
«terzijde zich kantte tegen d-e onderwijspui-
van het vorige Kabinet, is het gevolg
van de houding der rechterzijde tegenover
het openhaar onderwijs.
Ten aanzien van het Tarief werd opgemerkt
dat in 189G door den invloed van afgevaar
digden uit do Zuidelijke provincies het pro
tectionisme op den voorgrond is gekomen. In
1897 en 1901 is bij de verkiezingen voor pro-
1 tectie gestreden, doch zonder resultaat. Men
hooft ter rechterzijde niet in het oog gehou
den, dat do economische verhoudingen zich
hier hebben gewijzigd en dat ons land meer
en meer een exportland is geworden en men
hoeft niet begrepen, dat hierdoor de vrijhan-
del een eisch van praetiscbe politiek is ge-
I worden.
j Dat er in de verkiezingsdagen een opvla tu
in11 "s is geweest van uitingen, door do mede-
jS .meiers van het vorige Ministerie als anti
papistisch aangeduid, is niet een kunstmatig
i opgewekt, maar een spontaan verschijnsel,
veroorzaakt door het optreden der Roomsch-
Katholieken.
j Hetgeen bij de verkiezingen ten aanzien
van de Hervormde Kerk geschiedde, werd
ook dezerzijds niet onverdeeld goedgekeurd.
Bepaaldelijk vond do circulaire van den
Bond \an Protestantsclie kiezers afkeuring.
Men merkte ec-hter op, dat die hond la/er een
andere toelichting der cicirculaire heeft ge
geven en meende dat over het door een der
caudidaten op de circulaire gegeven ant
woord niet geoordeeld kan worden, zoolang
het antwoord niet bekend is.
Over de vraag, wel^e b»teaV«Tii<j den
uitslag der verkiezingen is te hechten, werd
verschillend gedacht.
Sommige leden meenden, dat blijkens het
aantal stemmen op de rechtsche en linksche
candidaten uitgebracht, de meerderheid der
kiezers nog steeds tot de rechterzijde behoort,
al zijn er meer linksche dan rechtsche Ka
merleden gekozen, en dat, ware het stelsel
van evenredige vertegenwoordiging van
kracht geweest, het vorige. Ministerie niet
zou hebben behoeven af te treden. Er wer
den hieromtrent verschillende van elkander
afwijkende, berekeningen te berde, gebracht.
Sommige leden wareD van oordeel, dat uit
den uitslag der verkiezingen geenerlei con
clusie is te trekken ten opzichte van hetgeen
do kiezers gewild hebben.
Een der leden zag in den nifslag enkel een
negatieve uitspraak tegen de voorgenomen
tariefsherziening en de coalitie-politiek.
Enkele leden beschouwden den uitslag dei-
verkiezingen als een zegepraal van de Logo
en leidden uit een artikel in een maconrr.ek
tijdschrift af, dat de Logo zelve die beschou
wing deelt.
Tegenover die beschouwingen werd door
anderen opgemerkt, dat het niet in allen
dooie met volkomen zekerheid te zeggen is,
wat do kiezers bedoeld hebben, aangezien er
altijd nevenzaken en locale invloeden zijn,
dio voor den uitslag van eenige beteekenis
zijn,
Van verschillende zijden werd de totetand-
kfrmirx» der vrijzinnige concentratie, welk®
als eene opleving der oude liberale partijen
werd beschouwd als een punt van beteekenis
in den verkiezingsstrijd aangemerkt. Ande
ren achtten van veel grooter belang den ge
weldigen. aanwas der sociaal-democratische
stemmen.
Voorts betoogden deze leden, dat op maat
schappelijk en politiek gebied de tegenstel
ling tussehen de burgerlijke partijen en de
sociaal-democratie veel scherper is dan die
tussehen de rechtsche en de linksche bur
gerlijke partijen onderling.
Naar aanleiding van deze beschouwingen
werd door anderen aangevoerd, dat de uit
breiding der sociaal-democratie het gevolg is
van de toeneming der materialistische le
vensbeschouwing on de gebrekkige zielszorg
in de groote .steden.
Volgens sommigen is de grondslag der
coalitie minder gelegen in de gemeenschap
van Christelijk beginsel, dan in den gemeen-
schappelijken strijd op schoolgebied, die liet
optreden der rechtsche partijen in zoodanige
mate bebeerseht, dat dit de coalitie vólkernen
rechtvaardigt. 'Deze leden achtten het moge
lijk, dat de schoolquaostie opgelost worde
en daarmede aan de coalitie haar reden van
bestaan zou ontvallen.
Volgens velen zou, ook na een compromis
ter beëindiging van den schoolstrijd het
geen nooit een volkomen vrede zou kunnen
brengen de gemeenschappelijke,, op het ge
loof berustende levensbeschouwing de Chris-
telülre .oarBjen bijeenhouden en hoogstens tij-
delijke samenwerking met van anderen
grondslag uitgaande richtingen mogelijk zijn
Deze gedachtenwisscling leidde tot een na
dere bespreking der vraag, welke partij-for
matie voor de bestaande in de plaats zou
kunnen komen. Het antwoord van hen,^ die
eene tegenstelling tussehen do vereen igckv
burgerlijke partijen en de sociaal-democraten
op meer wezenlijken grondslag gevestigd
achtten dan de bestaande partij-indeeling,
luidde, dat de grondslag dan zou moeten wor
den gevonden in de houding der verschillen
de partijen ten opzichte van de ei6chon der
arbeidersklasse.
Andere leden meenden, dat bij eene wijzi
ging der partij-indeeling de sociaal-demo
eratou zieh hebben te voegen bij do democra.
I tische groepen. Zoodanige partijgi-oepeering
j zou h.i. door invoering van evenredige ver-
i tegenwoordiging bevorderd worden.
I Ecu der leden was van gevoelen, dat de
bestaande partijverdeeling tengevolge heeft
1 gehad, dat bij de verkiezingen de eenheid
[der naiie uit het oog verloren is.
Het debat omtrent den loop der crisis, welke
uit den uitslag der verkiezingen voortvloeidft
betrof drie punten: lo. de aan Dr Bos ver-
strekte opdracht tot vorming van een Mini
sterie en de door beui met de sociaal-demo-
cratische partij gevoerde onderhandelingen;
2o. c»o woigeriug der concentratie oni zonoot
medewerking der socialisten een Minisleris
te vermen: 3o. het optreden van het nieuws
Ministerie- (Wordt vervolgd)
