(f>W.SWeehuijsem t&arrejjorjs straat 27.- treJef.ma «rinteppaiitofffèli
StabiS@US9R.
Boek beoordeel ingg
STADSNIEUW S
Vragenbus.
Hoetiisagakesi.
EEN TWEEDE ZONDAGSMISBOEK.j
(Ingezonden.)
Zondagsmisboek, door J.
Ruijter, Pastoor. uitga
ve G. Mosmans, Senior,
Venlo. Prijs f 1.40.
Onder invloed van de liturgische bewe
ging ook in ons land, gaan er al meer ge-
ioovigen ter H. Mis met een Missaaltje, waar-
loor zij in liet Nederlandsch meebidden de
fob eden, die de Priester aan het altaar bidt
li het Latijn.
Met een volledig Missaaltje, dat in het
Jlederlandsch alles bevat, wat er staat in
jet Misboek op het altaar (zooats bijv. het
31is- en Vesperboek" van Desclée en „Het
tomoinsch Missaal" van Dessain) kan men
ach alle dagen zóó met den priester in de
nisgebeden vereenigen.
Maar hoevolen zijn er niet, die door de
teek zoo goed als nooit do H. Mis bij
tonen, en dit ook niet kunnen wegens hun
jrerk en bezigheden, die in do H. Mis ko-
jttcn alleen op Zondagen en verplichte feest-
lagen. Niet genoeg geprezen kan daarom
torden de ijver der Benedictijner-monniken
fan Leuven en Afflighem, die dezen zomer
in den vorm van een „Zondag-Misboek" een
ringen prijs (5 10 cent) wederom voorde
tien eerstvolgende jaren een dergelijke Weg
wijzer verkrijgbaar gesteld worden enz.
Moge dan Pastoor Ruijter's Zondagsmis-
boek' in geheel Nederland een gul onthaal
en een ruime verspreiding vinden! Zoodoen
de zal de honger van zoovelen, die begeerig
zijn naar het krachtig, geestelijk voedsel
van het liturgisch gebed, gestild worden en
ook' door dit boek krachtig er toe meege
werkt worden om den christelijken geest
onder ons, Katholieken, te vernieuwen of
te verlevendigen.
fr. RUP. VAN DER VALK O.F.M.
Haarlem, 4 Nov. 1913.
IN8EZ0»0£ff
Voor den inhoud dezer Rubriek stelt de
Redactie ziels niet aansprakelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt den inzenders de copie niet
teruggegeven.
DF RA ADSVERKIEZING TE BLOEMEN-
DAAL.
Mijnheer de Hoofdredacteur,
Vergun snij s.v.p. nog eenmaal en voor het
en zij zullen u de ware toedracht der zaak
mededeelen.
Verder, gij behoeft niet schoorvoetend zoo
als ge het voorstelt, terug te gaan naar vroe
ger jaren: Wat „de Propagandist" is geweest,
socialistisch was ze zeker niet, maar er zijn
menschen die het socialisme zien waar het
niet is, en dat is een kwaad ding. Er zijn
menschen de de mannen van den R. K, Volks
hond socialisten noemen. Daar valt eenvou
dig niet over te redeneeren. Maar gii vraagt
mij do bloemlezing over mijn corresponden
tie. Maar gij zijt voor publiciteit, doe gij het,
en dan zult gii het publiek tevens aantoonen
dat mijn correspondentie niet alleen nooit
socialistisch was, maar dat zij de toets der
critiek glansrijk kan doorstaan.
Mocht ge hier. idee voor gevoelen, ik stel
een jaargang „Propagandisten" ter uwer be
schikking. Maar er is iets ergers: ik heb de
euveldaad begaan 9 jaar geleden van mee
ning te verschillen over vakorganisatie met
tigeu met hooghouding van ons katholiek
beginsel.
(Herplaatsing wegens misstelling).
.V r. Kunt u mij ook zeggen welke ge-
JVJ ij rui eer de hoofdredacteur, ik ben wat meenten rond Haarlem liggen en op hoeveel
lang geweest, maar neem u mij s.v.p. niet j afstand te voet?
kwalijk, ik blijf u mijn dank schuldig voor
de tot tweemaal verleende plaatsruimte.
J. G. VAN KESSEL,
Wij ontvingen nog meer ingezonden stuk
ken, maar meenen dat het bovenstaande wel
voldoende de meening dezer partij wteer-
geeft. Reg.
liturgisch kerkboek in handen gaven van laatst een plaatsje in uw blad, om mij te ver-
fovengemclde categorie van geloovigen,dedigen tegen den aanval op m«n persoon
toor wie de /omlag she Mis de eenige ge- gedaan door den voorstander van pnblici-
ecenheid is zich bij den Eeredienst aan te teit".
duiten. Geachte inzender, al is men voor publiei-
iïa.irlém en een bij uitstek practisoh man, dit nog geen reden om grove onwaarheden
log een stapje verder gegaan. 't Gebeurt te gaan debiteeren en alzoo bet publiek door
i.l. dikwijls dat Katholieken, die anders op onjuiste-voorlichting tegen mijn persoon op
jewone weeksche dagen niet naar de kerk te zetten. Het was niet mijn plan het voor
pan, toch op bijzondere (hoewel niet ver-„een aandachtig toeschouwer" op te nemen,
dichte) feestdagen of bij bijzondere gelegen-maar alleen den aanval op mi.in persoon kan
leden (huwelijk -of uitvaart) de H. Mis ko- ik niet onweersproken laten. Waar u spreekt
oen bijwonen. Daarom heeft hij in na- over het bedanken als bestuurslid en het
rolling* dei Benedictijnen ook een Zon- waarnemen van het voorzitterschap, welnu
lagsmisboek samengesteld, doch met dit in de bet reglement schrijft voor dat men beslunrs'
oractijk diep ingrijpend verschil, dat daar- lid blijft tot een ander is opgetreden. Maar
ai ook zijn opgenomen de laatste dagen van toen ik dien avond den candidaat van het
lo Goede Week, de Kruisdagen, de H. Mis bestuur besprak-, heb ik toen niet vooraf ver
foor Bruidegom en Bruid, voor Overlede-klaard, dat ik niet sprak als bestuurslid,
aen, de zoogenaamde „Gulden Mis", alsook maar als lid van de R. K. Kiesvereeniging?
8ie feestdagen waarvoor in Nederland bij-! Maar dit juist laat u geheel achterwege
mndere devotie m, zooals bijv. van het Al-1 en dit geeft bij bet publiek een verkeerden
erh. Hart van Jezus, van den H. Jozef, indruk. Dus was dit geen pedanterie maar
Wiz. Bovendien, voor die keeren, waarop mijn recht als lid der R. K. Kiesveree'niging
B Zondags de H. Mis voor dien Zondag weg- j Maar wat de geachte inzender daar verder
ralt voor de H. Mis van den Peesthcilige op laat volgen, gaat alle perken te buiten. TJ
ran dien dag, kan de gebruiker van Ruij- legt mij in den mond dat ik zou gezegd heb-
ter's Zondagsmisboek zich bedienen van het ben dat wanneer ik geen candidaat geworden
Derde Gedeelte, waar bijna al die Missen,was, ik een nieuwe kiesvereeniginc had on
to vinden zijn. Slechts een hoogst enkelegericht,
maal zal men zijn toevlucht moeten nemen I Ik tart r: dit te bewijzen; het is een fatale
tot het zoogenaamde „Commune Sanctorum' onwaarheid, en mijn uitlatingen op de ver-
of algemeen Misformulier der Heiligen, datgadering zijn hiermede dau ook geheel in
dan meestal geheel of toch grootendeels ge-strijd. Ik weet beter dan gij, wat eT bij de
hjkluidend is met de Misgebetfen van den;kleine burgerij en den arbeidersstand om-
Priester. 'gaat en daarom deelde ik mede, dat, wan-'
Gevraagd zijnde mijn oordeel over dit neer men zon komen met de eandidatuur-Bos,
Werkje uit te spreken, kon ik niet anders j dat er dan splitsing in de kiesvereeniging
dan het hoogelijk prijzen en het met den zou komen.
meesten aandrang aanbevelen. Ik ondertce-j Twee jaar geleden, op de laatste vergade- j
ken deze recensie met mijn vollen naam,'ring der oude kiesvereeniging, heb ik daar
bmdat ik ook bereid bon de volle verant-1 alreeds op gezinspeeld, dat het mü zou spij- i
woordelijkheid dezer lofprijzing te dragen. ten dat de eenheid in de kiesvereeniging niet
't Is het ideaal van een Nederlandsch Zon-bewaard zou blijven. Ik geloof dat ik meer
dags-kerk boek voor alle standen, zoowel Ivoor de eenheid der kiesvereeniging heb ge-
paar vorm als inhoud. De bruikbaarheid van daan dan ieder ander. Heb ik niet ter wille
dit boekje wordt nog aanmerkelijk ver- j van de eenheid onder de katholieken bij de
hoogd door den „Gids" welke vóóraan daar- j herstemming, twee jaar geleden, toen ik als!
in is aangebracht. Als men de aanwijzingen, i wettig gestelde candidaat der R. K. Kies-
'daarin gegeven, aandachtig leest en herleest, vereeniging het onderspit moest delven
hu en dan nog eens naslaat, leert men zon-voor de door eenige dwingelanden gestelde
der eenige moeite liturgisch mishooren. Bij candidatuur-Bos, de resolutie die op de bij
een herdruk, die spoedig moge volgen, zou eenkomst van leden van de R. K. Kiesver-
Ik echter gaarne zien, dat het woord hostie eeniging en het R. K. Kieecomité was ge
in de gebeden vóór de Consecratie niet met steld, ouderteekend? Daar in die resolutie,
teen hoofdletter doch met een kleine letter die ook onderteekend was door de heeren P.
geschreven worde. Op blz. 705 staat voor Bos, P. Reinierse en Arnold Bijvoet, werd,
het feest van de H. Barbara aangegeven: j mij openlijk hulde gebracht voor mijn hou-1
wit kasuifel. Dit zal wel moeten zijn: r o odding. Deze resolutie is nog in mijn bezit en
kasuifel, daar de II. Barbara niet alleen eenzijn het niet juist bovengenoemde heeren,
maagd, maar ook een martelares is geweest, j die nu dezer dagen een aanbeveling onder-
Wat den uitgever, den heer G. Mosmans teekenden voor Dr. Bornwater tegen de ka-
Senior te Venloo, betreft, hij verdient niet tholieke eenheid in?
DISTRICT PROPAGANDA.
De bestaansvoorwaarden verbeteren', den
strijd om bet leven voor de volksklassen ver
lichten, dat is het groote doel van de sociale
beweging van onzen tijd.
Doch er is meer.
Onze staatkundige beginselen moeten niet
uit het oog verloren worden. Het katholiek
staatsburgerschap eisebt dat ook wij voor
Rector van den Berg, en laat ik er bijvoegendeze beginselen propageeren en strijden,
dat, nu bezien, de Reetor gelijk had, maar isIn onze dagen moeten wij strijden tegen
dit dan zoo'n wereldschokkend feit? En ook liberalisme en de hierdoor gekweekte vrucht,
heb ik wel eens iets in een vergadering van [bet socialisme.
[de Kath. Soc. Actie in het midden gebracht S Niet alleen op sociaal-economisch gebied,
waar de spreker anders over dacht dan ik. I maar ook op Staatskundig terrein.
'Maar was dit zoo erg dat men mij daarom! He klove, welke de liberalen en de clerica-
I mijn geheele leven moet brandmerken, is dat len gescheiden houdt, zeide Cort van der
j bard van den toren blazen? Ja, men is nn Linden, is niet toevallig, maar reikt tot den
op Overveen niet veel gewend op dat gebied, j bodem.
i Ik zon daartegenover kunnen plaatsen dat i Maar waaróm dan district-propaganda?
j diezelfde^ Rector van den Berg mii op een Voor korten tijd geleden werden wij in een
l vergadering in St. Bavo te Haarlem ten artikel in deze courant er op gewezen, waarin
[voorbeeld stelde voor de andere katholieken ook bet district Haarlemmermeer werd ge-
op vereenigingsgebied. j noemd.
i Neen, geachte inzender, gij weet niet watIs 00'K daar propaganda noodig?
cr in bet katholieke sociale leven te koop is,Zeker, ieder katholiek moet lielpen.
A n t w. Haarlem wordt begrensd door
Schoten. Naar Oud-Schoten i3 de afstand een
half uur gaans; dan Halfweg ongeveer twee
uur gaans; dan Schalkwijk op een goed
kwartier afstand. Dan Heemstede, ruim oen
half uur, dan Overveen, twintig minuten en
Bfoemendaal, een half uur.
V r. Ik lees zoo dikwijLs dat b.v. failliet'
is verklaard S. Spreekop, handelende onder
de firma van Klaasen: Hoe zit dat in el
kaar?'
Antw. Wij begrijpen niet wat u bedoelt.
Dat meneer Spreekop chef en eigenaar is
van een zaak, die handel drijft onder den
naam van Klaassen, is zeer duidelijk.
V r. Hoeveel tijd kan er verloopen tus-
sclien twee opeenvolgende failliet-verklarin
gen van denzelfden persoon?
A n t w. Daar is niets van te zeggen. Zoo
dra het eerste faillissement is afgeioopen,
zou een ander faillissement kunnen worden
uitgesproken.
VAN ELDERS.
RAAD .VOOR DE SCHEEPVAART.
De Raad voer de Scheepvaart heeft uit
spraak gedaan in de zaak betreffende de
aanvaring op de Noordzee op 2S Sept. j.l.
tussohen de stoomvisschersvaartuigen „Eiic
Chenevière" Y. M. 161 (schipper Corn. Mole
naar te Zandvoort; reederij Naamlooze Ven
nootschap de Marezanten) en „Hasekamp"
„ij moet eens wat meer gaan gevoelen daar'! I'1 het distriet Haarlemmermeer zijn nog M.-8Q, «^hipper J. Zwemmer to Zandvoort,
voor en wat meer daadwerkelijk daaraan ruira 1500 katholieke kiezers niet aangesloten reederij Naamlooze Vennootschap Hasekamp
meedoen, dan zult ge in 't vervolg niemand J'n hunne locale kiesvereenigingen. |te IJmuMen.
een verwijt ervan maken, dat hij eens een Nn is er nog tijd om te werken, willen wijDo Raad is van oordeel, dat do aanvaring
andere meening er op nahoudt. En wat u im 'strijden, dan moeten wij nauw aaneengeslo- geheel te wijten is aan den schipper van
zegt, dat de R. K. Kiesvereeniging gegroeidteT1 z'in- Hasekamp Jacob Zwemmer. Er is aan
is van 20 personen totdat zij bijna alle ka-Net spreekwoord zegt genoeg: „Eendrachtboord van dat vaartuig zeer zorgeloos gehan-
tholieko kiezers bevatte, ja, dat is zeer juist, 'naakt macht". Vooral in deze winteravonden deld.
maar daarom juist heeft niemand bet ook' is er genoeg om voor deze zaak zijn beste i De schipper van de „Elic Chenevière" was
kunnen begrijpen, dat de persoon die daar krachten te schenken. [volkomen gerechtigd zijn koers te houden,
het hardst aan heeft medegewerkt, twee jaar Onze Roomsche jongemannen hebben wij Alleen had de schipper niet moeten nala-
geleden zelf deze vereeniging in elkaar ging "oodig. j ten, evenmip als trouwens schipper Zwem-
trappen. Is het niet waar, ging men toen Wij, Roomsche jongemannen moeten onzen nier, toen hij de machine achteruit liet slaan,
niet naar de katholieken, die men eerst lid pBcht doen. Wij Roomsche jongemannen drie stooten op de fluit te geven; invloed
had gemaakt, toe, om te vragen of zij wildenmoeten wel idealen bezitten. [op de aanvaring hoeft het nalaten' daarvat
bedanken? Heeft men toen niet gebedeld om I Nu, in de levenslente, nu gij staat als bloe-niet gehad.
bedankjes en kwamen er toen niet in tijd van semboomen vol blijde belofte van rijke! De raad .straft Jacob Zwemmer, schipper
drie dagen een 50 bij den secretaris binnen vrucht, nu is bet tijd! J~
en waren dat niet dezelfde heeren, die thans Dus aan den arbeid!
de actie voeren voor den liberalen candidaat?
Hebben diezelfde heeren dat spelletje niet Hill ego m, 3 Nov. 1913.
herhaald en hebben zij deze week niet een
kiesvereeniging had op- massa leden van de R. K. Kiesvereeniging
jraad, maar een lammen, dien men eerst de
niet een kath. kiesvereeniging opgericht naast
O. KORTE KA AS.
•wonende te Zandvoort met de straf van 'ie-'
risping onder opmerking, dat het noodzake
lijk zal zijn overeenkomstig het reglement
geneeskundige keuringen van schip
pers enz. beboerende bij het K. B. No. 315
genoemden Jacob Zwemmer opnieuw aan een
keuring van zijn gezichtsorgaan te onderwer
pen.
ONBESTELBARE STUKKEN.
Lijst van onbestelbare stukken gedurende
ten pluimpje, maar een groote pluim.
Hoogst practisch ingedeeld en 774 blz. be
vattend is 't boekje zoo licht als een veer
tje, wegend slechts 165 gram. Daarbij, 't is
handig van formaat (15 x 8p2 c.M.) en dui
delijk van letter. De prijs (in zwart linnen,
food op snede) is f 1.40, weliswaar 30 ct.
duurder dan het Zonidagsmisboek der Bene
Heb ik niet, toen de secretaris mij de laat
ste vergadering vroeg of ik de eandidaluur
aanvaardde, gezegd, dat ik deze aanvaardde,
want dat ik het den eenigen weg achtte om
de eenheid in de Kath. Kiesvereeniging te
herstellen, en heb ik niet tevens verklaard,
dat dit de weg was die leidde tot het doel,
dat niet alleen in deze dagen gesteld is van
Jictijnen, doch hiertegenover staat ook, dat [rechts, maar ook van links? Maar niet zoo
jlit laatste boek slechts berekend is op een [als u het mij weer valschelijk in den mond.
e;ebruik gedurende de tien eerstvolgende ja- legt, dat het in het belang was der gemeente j
fen, terwijl Pastoor Ruijter's boekje or een Bloemendaal; óf u is niet op de vergadering
voor het geheele leven is. De uitgever zal geweest óf u hebt de ooren niet goed open j
:r voor zorgen, dat als los blaadje- aan het gehad, of wat ook mogelijk is, uw gemoed is i
tverkje worde toegevoegd een Liturgische overstelpt van bÜnden haat. Maar vraag het
.Wegwijzer 1914—1924. In 1914 zal voor ge- de bezoekers der vergadering maar eens na,'
GEEN OPGEWEKT LEVEN!
u iia In de „Hanze" lezen wij het volgende (wel
de bestaande? Dus wie beeft daadwerkelijk ?Pre\e,' o ''1-^Z01K en stukje:
de vereeniging uit elkaar gescheurd: deze t ehte Redacteur.
heeren of de arbeidende stand, die in deze 1 ™'J S-V-P- «^els m ons or-
vereeniging is vertegenwoordigd1? gaan „l)e Hanze te plaatsen.
En ten slotte geeft gij mij een raad om' °P 7 Januari 1913 vergaderde bet vakgilde
goed te luisteren, en dat, terwijl ik boven s R',K' kleeimiakerspatroons m bet gebouw
r«d, heb aaagetooiitl dat ik dj» ,„d wd gjg&l «b M» to «d Oc.ober jl:
aan u moest geven Maar de patroons en ge- ^W en 7n die vergadering werfeTdf I Onbekende Brieven, Binnenland:
goede burgers willen niet zoo ver gaan om D.es!u,nr' cn m ^ergaaering wemen ae itei TiV vkn
een of meer arbeiders uit den raad te hou- s1attlten opgemaakt en een definitief bestuur! Eraf. Dr. J. W. Mol], Mej. M. Kelder
den Neen dat geloof ik gaarne omdat zii gekozen, zoodat het vakgilde officieel be- teaii, Simmer, Mevr. Dan terman, Mej. Smit,
daar niet toe bü machte I«n Mao^ aï ze «taat. De werking van het vakgilde lijkt m.i.Mej. J. v. Minnen, Mej. M. Duchenne, K. v.
konden, ze deden bet wel; maar zij'zien den r,iet kracbti«- Integendeel. Na 7 Januari is J. Horefl, Meb kL Poortenaa^Tho T^selnwonï
groei van het stemmencijfer der arbeidende or «een algemeene vergadering meer ge Mej. h, de Vries, P. Gaster en Mej. C. S.
bevolking, die van haar rechten wil gebruik weest (°f men heeft m]J vergeten een uit-Lader, allen te Amsterdam; P. Pluijm, Deven-
maken; maar het korte bewijs voor deze be- noodiging te zenden). jWr; Mevr. I. Wiersma, Drachten; Mej. J.
wering is wel, dat er noch door de mi de Gaarne wil ik bet bestnuT m overwegingfteijra, Dnof; O. Haemans, Eox, Vermeer,
noch door deze R K Kiesvereeniging door «even of bet geen aanbeveling verdient, bin-1 Mevr. Rozegaarde Bisschop allen Den Haag;
het bestuur een fnkele JSSfn oZ "enkort nu eens een algemeene vergadering Mme M. Seheffer, Mej. N. Sigtermans, A.
arbeider te candideeren. Het i! allemaal mooi Je houden te meer wijl wij het verlies heb- J- do Vos v. d. Vis, Mej. de Vries, Mej. van
gepraat, om de arbeidende bevolking om den ben te betreuren van onzen voorzitter, den Koon, Melle D. du Bois, Erven H. v. Dijk
tuin te leider. Weled. Heer J. B. Punt (dus thans zonder allen Haarlem; Hr. en Mevr. Kapt. Luit ter
Maar een voorwaarde stelt gij nog en dit voörzitteT zijn). Wij kunnen dan tevens vak- Zee?, Helder; Mej. van Hout, 's Hertogen
is: wij willen van Kessel niet. Neen, van Kes- toestanden bespreken en pogingen aanwen-i bosch; Asman de Boe, Leeuwarden0. v.
sel heeft men niet in banden, die behoeft den verbeteringen en tot bloei van GeijlRotfceiMam; Letter B. H. pos te restante,
niet te vragen aan een patroon of hij naar j0Ba vakgilde te geraken,
de raadszitting mag, en de heeren zouden aan mijnheer de Redacteur dankend v
van Kessel ook niet op een briefje mede plaatsruimte,
1< unneu geven wat hij daar moest zeggen.
De heeren willen wel een arbeider in den
lot bedanken aangezet eu hebben ze daarna
scherpe slagtanden beeft ontnomen, dus die
daar in den Raad voor hen althans niet ge
vaarlijk is. Maar dan moet men ook van
Kessel niet hebben: dien heeft men alleen
noodig als bij de herstemming een mijnbeer
Bos moet geholpen worden tegen zijn tegen
stander: de Roo van Alderwerelt Dien heeft
men noodig met bet halen van kiezers en
vooral in die plaatsen, waar de grootste ar
beiderscentra zijn; dien beeft men ook noodig
voor het verspreiden van kath. verkiezings-
leetuur en om 'n avond als spreker op te tre
den; baantjes, waar de meesten der heeren
niet van houden en waar zij nog niet toe in
staat zijn. Maar, geachte inzender, wij zul
len van uw wenken goede nota nemen; wij
zullen onze eigen belangen weten te behar-
Hoogachtend,
F. TWAALFHOVEN Jr.,
Ie Secr, afd. Uitgeest.
V r. Mijn dochter is in plaats van 6 Mei,
den lsten Mei in dienst gegaan. Nu vertrekt
zij mot November. Heeft zij nu recht opeen
week loon vanaf den lsten Mei tot den 6en
Mei, of mag zij haar kermisfooi daarvoor
houden, of moet zij die teruggeven?
A n t w. Uw dochter heeft recht op uitbe
taling der eerste week van Mei, dat zij ge
werkt heeft. De kermisfooi moet zij terug
geven. Weigert mevrouw, dan raden wij u
aan u te wenden tot het R.K. Bureau voor
rechtskundig advies in arbeidersaamgelegen-
heden.
id.; Mej. Anny Kook, Slofcardijk; Klaas v.
Schaijk, M. JJirksen, beiden Utrecht; Veen-
Üamsche Hyp. Bank, VeendamMelle H. Hei-
neeken, Velp; Mevr. Rond, Zwolle.
Onbekende Briefkaarten. Binnenland:
Jongejuffr. Marsdhall, Mej. Rika Brol-
mann, Mej. N. de Wijs, Jongejuffr. D. Blom,
Mevr. M. de Jongh, Mme Schuurbeque Boeye,
J. Gillieron, Mej. A. Burgers, O. Engel, W.
Amst, Mej. O. Spill, L. Staal, allen Amster
dam; Mej. Jo v. Amstel, Breda; Joh. v. Bek-
kum, Gouda; F. 0. v. Dijk, E. A. C. v. Heel,
Frl. Drasse Deóker, allen tie Haarlem; F-
Hcilgoobergen, Hillegom; Mej. v. d. Werf?
Rotterdam; H. van Luren? IJmuiden.
Onbekende Brieven. Buitenland.
W. v. d. Knaap, Duïtsehland. Anna Nyk-
vist, Koska. Fr. Johannisen, Kiel. E. Warmer
dam, Long Breach. L. Pasqualini, Milano.
Mm. L. Gerritsen Steensma, Montreux. W.
Nij'boff, Reohlinghaiusen. Mrs. Wallace Wood,
Toronto.
orogram opneemt, zou bij niemand geloof
iebben gevonden.
Men stelde verder de volgende vragen:
lo. Zal het ministerie voorstellen doen
>m do toeneming der macht van Rome, waai*-
Jvcr tijdens de verkiezingen zoo luide ge
daagd werd, tegen te gaan?
Zullen uitzonderingsmaatregelen worden in
gediend om de vrijheid en den vooruitgang
fler Roomseb-Katholiekcn te stuiten?
2o. Is het Kabinet voornemens het verlee-
lien van eene speciale bescherming aan de
Hervormde Kerk, bijvoorbeeld door verhoo
ging van bijdragen uit 's lands kas te bevor
deren?
3o. Welke meening ie het Ministerie toe
gedaan omtrent de vraag of bij benoemingen
op de godsdienstige gezindheid der-candida-
ten zal worden gelet?
4o. Zal het Kabinet in militaire aangele
genheden de lijn volgen, door Minister Colijn
aangegeven en rekent liet ten deze op den
jteun der rechterzijde?'Rekent bet Ministerie
ten deze ook op den steun der linkerzijde?
5o. Is het waar, dat als Minister van Kolo
niën is aangezocht een buiten het Parlement
ftaaml persoon, wiens richting zeer verschilt
ran dien van don benoemden Minister? Zoo ja
ivelke is de reden van deze afwijking van
Jen eersten opzet?
6o. Heeft de heer Cort van der Linden
pmirent de aanvaarding en de vervulling van
zijn opdracht overleg gepleegd met de voor
mannen d^r concentratie?
Tegenover bovenstaande beschouwingen
werd door andere leden aangevoerd, dat in de
gegeven omstandigheden: geen betere oplos
sing der crisis mogelijk was dan de optre
ding vau een extra-parlementair kabinet. Of
die naam juist is, achtte men van weinig be
lang. Een concentratiekabinet is dit ministe
rie evenwel niet, gelijk wel blijkt uit de Op
neming van den beer Treub. Men achtte het
echter een bewijs van Staatsmanswijsheidi
van dezen Minister, dat hij beeft ingezien,
welke do ernstige wenschen van bet volk zijn
en dat hij door het doen eener concessie zich
daarnaar gevoegd heeft. Blijkbaar wil de
Minister uitvoering geven aan het amende-
ment-Borgesius c.s. op art. 369 der Invalidi
teitswet, waarvoor hij trouwens ook gestemd
heeft, hetwelk nog niet hetzelfde is als de
Staatepensioneering waartegen hij zich bij de
behandeling der Invaliditeitswet heeft ver
klaard. Overigens achtte men bet onredelijk
mr. Treub te binden aan vroegere door hem
in de Kamer gedane uitingen en is met be
trekking tot de toekenning van Ouderdoms
rente zonder premiebetaling in aanmerking
te nemen dat de toestand belangrijk gewijzigd
is door de omstandigheid, dat art. 369 der In
validiteitswet, hetwelk eene regeling bevat,
waartegen de heer Treub ernstig bezwaar had
nog in den loop van dit jaar zal in werking
treden.
Verder werd tegenover de aanbeveling om
bij benoemingen op de godsdienstige gezind
heid der sollicitanten te letten, aangevoerd,
dat dit als algemeene regel eene volstrekt
verwerpelijke gedragslijn zon zijn.
Naar aanleiding van de opmerkingen over
de beweerde afhankelijkheid van het Ministe-
1 rie tegenover de sociaal-democraten, werd
verder aangevoerd, dat de positie anders had
kunnen zijn, indien niet de rechterzijde door
het hij de herstemmingen gegeven onthou
dingsadvies den aanwas der socialistische
Kamerzetels zoo zeer bad bevorderd,
j Sommige leden beschouwden het als eene
bedenkelijk nieuwigheid, dat aan de corres
pondentie van dr. Bos met mr. Troelstra pu
bliciteit is gegeven en dat de quaes tie der
Kabinetsformatie in partij-congres werd be
sproken. Gevraagd werd, of de publicatie der
bedoelde stukken is geschiedt met machtiging
van de Kroon.
Anderen merkten hiertegenover op, dat on
derhandelingen van dengene, aan wien de
opdracht tot Kabinetsformatie ia gegeven',
met politieke vrienden niets nieuws zijn. Bo
vendien is het wenschelijk de publieke zaak
zooveel mogelijk publiek te behandelen; hier
in is de beste waarborg gelegen, dat niet een
zijdige partijbelangen bij de vorming van een
Ministerie den doorslag geven.
De Troonrede bad sommigen niet voldaan,
omdat zij naar hun inzien geen voldoende
licht geeft omtrent de politiek, welke het
Ministerie denkt te volgent. Anderen pre-
j zen den toon en den soberen opzet der rede en
zagen daarin een streven naar samenwer-
i king met de gematigden van alle richtingen.
Men wees hierbij ook op de aan het onderwijs
gewijde paragraaf. Ook onder deze leden wa-
'"en er echter, die de richting van het te vol
gen regeeringsbeleid niet duidelijk aangege- j
ven achtten.
Een derde groep van leden was van mee-
uing, dat de Troonrede een duidelijk beeld
geeft van bet regeeringsprogram, in zoover
dit geschieden kan in een stuk, waarin niet
in bijzonderheden kan worden getreden en en
kel groote lijnen kunnen worden aangege
ven.
Ten aanzien van verschillende paragrafen
werden verscheidene opmerkingen gemaakt
en vragen gesteld.
Ten aanzien van de paragraaf omtrent de
Grondwetsherziening, werd in de eerste plaats
gevraagd, of de bedoeling is, dat die herzie
ning zich uitsluitend zal bepalen tot bet
kiesrecht vraagstuk. Velen achtten dit on
denkbaar en onderstellen, dat het Kabinet
ook een voorstel tot wijziging van art. 192 zal
doen.
Het had verder verwondering gewekt, dat
in de Grondweteparagraaf niet gesproken
wordt over de evenredige vertegenwoordi-
ging.
Andere leden konden zich met beperking
der Grondwetsherziening tot het kiesrecht-
vraagstuk vereenigen, al betreurden zij, dat
andere bepalingen, welke herziening behoe
ven, thans niet zullen worden verbeterd.
De aankondiging, dat ter zake van de snh-
sidieering van het bijzonder onderwijs eene
Staatscommissie zal benoemd worden, had
niet weinige leden verrast.
Sommigen waren bereid in deze aankondi
ging een toeken te zien, dat het Kabinet ge^
neigd is tot eene verzoenende politiek.
Voor het tot stand komen van een com
promis achtte men het echter noodig, de taak
der commissie niet te beperken tot de sub-
sidieering, maar haar uit te breiden tot bet
geheele vraagstuk van de verhouding tus-
scben bet openbaar en het bijzonder onder
wijs, waarbij dan ook ter sprake zal komen
het geven van meer vrijheid aan de open»
bare school en bet toelaten van een leerplan
voor de bijzondere, afwijkende van dat der
openbare school.
Het had sommigen teleurgesteld, dat enkel
van de benoeming eener commissie gespro
ken is en geen andere mededeelingen zijn ge
daan over de onderwijspolitiek van bet Mi
nisterie.
Naar aanleiding van hetgeen in de Troon
rede omtrent de sociale verzekeringen is ge
zegd, werd in de eerste plaats opgemerkt,
dat tot dusverre dooT de elkander opvolgen
de Ministers continuïteit werd in acht ge
nomen.
Men betreurde dat de Regeering thans een
anderen weg wil inslaan en de op voorstel'
van deu Minister Talma tot stand gekomen
verzekeringswetten niet schijnt te willen uit
voeren dan nadat zij op ingrijpende wijze zul
len zijn gewijzigd. Vereenvoudiging van de
Badenwet door een Minister, wiens amende
menten bij de behandeling der wet werden
verworpen, beschouwden sommigen als eenè
bedenkelijke reactie.
(Wordt vervol gd)v/
S5ScsiuxtiF65
i,
