DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. I ss.- :iiiii - |gg jiii) nr SO 7MZ "°1sTad snieu ws TP. tv veeftujj «3 arïeijorJssfr 27. feJe/J770. Kiezerslijst 1913—'14. Dokter van den Berg. Kinderhuisvest 29-31-33, Haarlem EERSTE BLAD. Staan de Katholieken achter op zedelijk gebied? ZATERDAG MAART 1914 Utta Jaargang Ho. 8400 ABONNEMENTSPRIJS! Per 8 maanden voor Haarlem - 3^1.85 Voor do plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gem.) 1.85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post a 1.80 Afzonderlijke nummer»0-03 Bureaux van Redactie en Administratie intercommunaal Telefoonnummer I4£S. PRIJS DES ADVERTENTIëNi Van 1—6 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 ei Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ot per regeL Bnitenl 20 ei Reclames dubbel tarief. Dienstaanbiedingen 25 ct. (6 regels), driemaal voor 60 ct (ft contant). SULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. Alle betalende abonné'e op dit blad, die In het bezit eener vertekerlngspol!» «fln, rijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voort GULDEN bij «f ff GULDEN bij SÜfil GULDEN bij ft®!! GULDEN bij f IIA GULDEN ba f|A GULDEN ba hand of voet V W één oog V Ifl één daim. De aitkeering dezcv bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappü „HollandseKe Algemeen» Verzekeringsbank" te Schiedam GULDEN bU verlias van één andere*, vinger. Pit nummer bestaat uit zes bla den ui. o. de Oft iel ëe Ie Kerk- lijst en het Qeïllustreerd Zon dagsblad, in 8 bladzijden. AGENDA. 3» Maart. Gebouw St. Bavo E. K. Volksbond Ondersteuningsfonds. Vergadering Liefde- beure. De Kroon 8 uur „Onze Vloot". Jhr. Dr. C. G. S. Sandberg over: Indië verloren, rampspoed geboren. Sociëteit „Vereeniging" 8 uur Joodseh Gem. Koor „Sjewes Achiem": Uit voering Joodsehe gewijde en profane muziek. Teyler Museum Tentoonstelling van leekeningen, behoorende tot de kunstverzame ling van Teyler's museum, portretten, portret- schetsen en figuurstudies. Bisschoppelijk Museum Jansstraat i9 Geopend eiken dag van 10—5 uur, tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda gen en E. K. Feestdagen. Het bevestigend antwoord op de vraag, die wij boven dit artikel plaatsen, wordt uit den treur e herhaald door degenen, die vijan dig staan tegenover onzen godsdienst, en die jan zoo gaarne wijzen op de statistieken, waaruit blijken moet, dat de katholieke pro- .rincins iri heb Zuiden van ons land het „donkere Zuiden" immers zulk een hoog nereentage aanwijzen wat de misdadigheid betreft.;, die dan met evenwel genoegen on nisscliien leedvermaak erop wijzen, dat zoo vele veroordeelden, die tot gevangenisstraf veroordeeld zijn, uit katholieke ouders ge- joren en als zoodanig gedoopt zijn. Dat wordt uit den treure herhaald, doch wenzeer houden wij Katholieken niet op te trachten telkens en telkens weer door de gelijke argumenten aan te toonen, dat die redeneeringen, gebaseerd op feiten^ als bo- venaangegeven niet juist zijn, en dat voor «de de zaken goed- bekijkt en de feiten na gaat, de conclusie voor de liand ligt, dat da Katholieken op zedelijk gebied niet achter itaan. Het is goed daarop voortdurend te wijzen en de 'verdienste van het mooie werkje van den ZeerEerw. Heer J. de Bie S. T. L. .eeraar in de wijsbegeerte te Mechelen is dat hij getracht heeft in een degelijke argu mentatie aan te toonen, hoever men de plank mis is, vaaneer men maar op dit aambeeld blijft, doorhameren. In zijn studie over Gods dienst en Moraalstatistiek te Antwerpen on der den titel: „Staan de Katholieken achter op zedelijk gebied?" uitgegeven haalt hij cij- ,'ers aan, die de tegenstanders wel wat zui len kalmeeren. „De Katholieken worden meest aangevallen jp het gebied der criminaliteit", zegt spr. maar, voor iemand die de zaken een beetje lieper wil inzien is het klaar, dat de cri- mincele statistiek als maatstaf der zedelijk heid van zeer twijfelachtige waarde is." De schrijver wijdt een belangrijk hoofdstuk aan 1). J. de Bie S. T. L., leeraar in de wijs begeerte te Mechelen G el oo I's verdeel i g i ng Antwerpen Prijs 50 centiemen. de statistiek der: criminaliteit in de verschil lende landen. Schr. geeft aan, „dat het niet gemakkelijk is den zedelijken toestand van een volk nauw keurig te bepalen en juist te beoordeelen. De zedelijkheid hangt af van den wil en ligt verborgen in de ziel; zij kan door geen cij fers vastgesteld worden. De officieele statistiek loopt uitsluitend óver e enige zware misdrijven, die van ambtswege worden aangeteekend, omdat zij ook een so ciaal belang opleveren. Zoo hebben wij in werkelijkheid geen statistiek der zedelijkheid, maar slechts een der onzedelijkheid." We gaven boven reeds aan, dat de schrijver in een uitmuntend betoog, waarbij hij de sta tistieken betreffende de criminaliteit in ver schillende landen aangeeft en duidelijk toe licht, erop wijst, dat de waarde van die statistieken minstens twijfelachtig is, omdat er zoovele en zoo verschillende factoren dik werf aanwezig zijn, die het criminaliteitsper- centage hoog doen zijn. Zijn studie over de criminaliteit samenvat tende komt schr. tot de volgende besluiten lo. „Volgens het oordeel va.n alle onpartij dige deskundigen, is de crimineele statistiek een zeer gebrekkige en onzekere maatstaf der zedelijkheid. 2o. De uitslag der vergelijking was zeer afwisselend, zoodat hij meestal noch voor noch tegen den godsdienst bewees. 3o. Indien ook meermaals bij de Katholieken hooge criminaliteit voorkwam, zoo was zij toch meestal te verklaren door de nadeelige omstandigheden, waarin zij dikwijls leven." Geldt dit voor de criminaliteit., waar het betreft misdaden van zuiver zedelijken aard, nemen de Katholieken een zeer gunstige plaats in, bepaaldelijk waar het gaat over zelfmoord, echtscheiding, onwettige geboor ten en kinderbeperking. Het is juist op dit zuiver zedelijk terrein 'dat de kracht van onzen godsdienst uitschijnt. „Het mag ons niet verwonderen" zegt de schr. „dat de invloed van den godsdienst zich minder doet gevoelen op de criminaliteit dan op andere misdrijven van zuiver zede lijken aard, want, ofschoon de ongeloovige de voorbehoedingskracht van den godsdienst mist, toch vindt hij in de burgerlijke wet nog redenen genoeg om alle vergrijpen te vermijden. De rechterlijke vervolging met ganscih haar sleep van onaangenaamheden, zal vele menschen, voornamelijk de meer be schaafde, genoegzaam van alle wetsovertre ding verwijderen. Maar wanneer het zaken geldt van zuiver moreelen aard, misdrijven tegen de zedenwet, waarover de burgerlijke strafwet zich niet bekommert, dan verliest de ongeloovige, met zijnen godsdienst, ook eene groote zedelijke kracht, die hem tot rem kon dienen; dan staat hij meestal ont wapend tegenover zijne driften en zal niet zelden bezwijken," In een viertal hoofdstukken gaat de Eerw. schrijver dan na en toont hij met cijfers aan, dat, wat betreft de genoemde zedelijke misdrijven de katholieke landen en een zeer gunstige plaats innemen. In landen en streken, waar liet geloof ver minderde, vermeerderde het aantal zelf moorden. Het aantal zelfmoorden in Europa mag men tegenwoordig schatten op 50.000 per jaar 1 Hetzelfde geldt voor de echtschei ding: het jaarlijksch getal ervan in de Ver- eenigde Staten is 70.000! De schrijver geeft, met cijfers aan hoe dit euvel onder Katholieken zeer veel minder zich voordoet, dan onder niet-katholieken. Een voorbeeld: In ons land telt men in 1.909 gemiddeld 19 echtscheidingen per 1000 huwelijken in dat jaar gesloten; in de pro- testantscho provincies Drenthe en Groningen 10 en 11; in de Katholieke Limburg en Bra bant slechts 2 en 8. Ook aan de onwettige geboorten en de beperking der geboorten wijdt de eerw. schrijver een tweetal, zeer lezens waardige hoofdstukken, waarbij de cljfcra weer duidelijk de gunstige positie der ka tholieken hierin öoeu uitkomen. In zijn eindbesluit maakt de schrijver dan de conclusie, dat de zedelijke kracht en de maatschappelijke waarde van den godsdienst onbetwistbaar door de stal isüeken bewezen worden. Wij willen deze woorden gaarne onder schrijven en met den schrijver na lezing van zijn mooie boekje opnieuw erkennen, dat „de leering van Christus is en blijft een wel daad voor het mensclidom; zij is en blijft: de weg, de waarheid en het leven." Dit boekje moet, vooral in dezen tijd van zedenbederf in veler handen komen; de gerin ge prijs maakt het voor elkeen bereikbaar. Haarlemsche Alledagjes No. 1291. DE BLOEMENTIJD. 't Wordt Paschenen bloementijd in en om Haarlem. We hebben onze correspondenten in de bol lenstreek voor en te na eens opgebeld en Aan geschreven, en alom is weer ('t schijnt zoo te moeten) het wachtwoord: met de Paaschda- gen zijn de bollen d'r mooist! 't Zal dan ook nu wel zoo wezen, met of zon der de hulp van de hollenkweekers. Met de Paaschibu u zijn de bloemen op <Ti- mooist! De hyacinten beginnen al te kleuren, de narcissen zijn al egaal geel, de crocussen (maar die beteekenen niet veel) staan nu op hun best. Doch de hyacinten moeten het 'm doen, en d i e worden in de Paaschweek juist op hun allerbest. Dus, de bloemen-liefheb- bers (dit voor de lui van buiten onze streek) kunnen gerust zijnmet de Paasehdagen as de bollenstreek in gala! DE HAARLEMSCHE POLITIEVEREENI- GING EN DE BURGEMEESTER. In zake de bekende kwestie hebben wij een onderzoek ingesteld, dat. ons geleid lieeft tot volkomen bevestiging van wat we deze week op „liooren zeggen" hebben meegedeelder heeft omtrent de klassenkwestie een misver stand bestaan, dat noch de burgemeester, noch de politiemannen hebben bemerkt, voor het.telaat was. Wij hebben in onze nabetrachting van de jongste gemeenteraadszitting (het kon trom wens na de pertinente verklaringen van den burgemeester niet anders!) moeten denken aan kwade trouw bij de politievereeniging, aan een streven om den burgemeester „erin te laten loopen"nu blijkt ons werkelijk dat nóch van het eene, nóch van het andere sprake kon zijn. De vergissing, het misverstand, is zonderling, maar het lijdt geen twijfel: ze w a s er. Wij dienen derhalve de Politievereeniging te rehabiliteerenzij mag van deze vergissing het slachtoffer niet blijven en in liet oog onzer lezers mogen deze mannen niet als naloopers van Nagtzaam en coneorten blijven voorge steld. Het doet ons genoegen, dat wij dit kunnen erkennen, en dat wij op deze wijze openlijk eene vereeniging en haar bestuur een genoeg doening kunnen verschaffen, waarop zij recht hebben. HET PRINSENHOF. Over Het Prinsenhof lezen wij in de „St. Ed." de volgende, historische herinneringen. Onstaan uit een gedeelte van het vroeger hier aanwezige klooster, was het geruimen tijd bestemd tot de plechtige ontvangst en huis vesting van stadswege der stadhouders en van andera hooge militaire en civiele autoriteiten. Van den hof of tuin van het gewezen Predik- heeren-klooster werd de voormalige Hortus Medieus aangelegd, waarvan nog een gedeelte over is in den tuin, waarin sinds bijna 60 jaren weder het eerste standbeeld van Lourens Jans- zoon Coster prijkt het beeld stond hier ook van 1722 tot 1801 als een trouwe wachter in dit Quartier Latin, waar in het morgen- en middaguur het rumoerige, speelsche jonge volk van het Gymnasium, Handelsschool of andere scholen in de buurt, leven en vroolijkheid brengt en de eeuwenoude tradities van dit rus tieke en klassieke lindenpleintje handhaaft. En als wij dan aan lang vervlogen dagen denken, dan trekken lal van aardige tooneelen ons geestesoog voorbij Hier werden gehuisvest de schitterende hof houdingen der stadhouders, hier hield de Bal juw van Brederode zijn rechtsdagen, liier wer den de openbare veilingen gehouden van schil derijen en boeken, kortom het Prinsenhof dien de in den loop der tijden tot allerlei publieke doeleinden. En o*ok denken we aan den 1 ijd, toen onder de „peristyle" van Corinthische zuilen in den botanisehen hof de geleerde en geletterde leden van het Collegium Medicum zaten te redeka velen, mogelijk niet alleen over de geneeskunde, maar bovenal over de politiek, die in de naja ren der 18de eeuw zulk een gewichtige rol speelde. Wij zien dan ook de deftig gepruikte predi kanten naar binnen gaan om als curatoren der Stadsbibliotheek de boekerij te contro leeren of wel om mogelijk een oude preek op te diepen, ten einde deze in nieuwen vorm weer eens voor te dragen aan hun tijdgenooten, voor wier eeuwig heil zij zich verantwoord achtten. Maar moesten wij alle herinneringen opnoe men, dan mochten wij wel ettelijke kolommen ter beschikking stellen Immers behalve voor Stadsbibliotheek, weke- lijksch boelliuis en zittingslokaal voor de bal juw, werden de lokalen ook gebezigd als looi hal en garenmarkt. Het was ook hier waar de hoofden of be stuurders vau gilden of werkl leden vereenigin- gen vergaderden, en waar de belangen werden behartigd van de heelmeesters, makelaars in lijnwaad, smeden, bakkers, broodwegers enz., terwijl op kermistijden een deel der kramen in de gaanderij van het Pand was geplaatst. Men bedenke wel wat liet Pand geen afzonderlijk gebouw is, doch slechts een overal voorkomende zuilengang rondom den kloosterhof, waarom heen de kloostergebouwen lagen. De groote deur met bovenlicht en lofwerk, is naar schatting slechts een goede anderhalve eeuw oud. Doch niet altijd heeft zij zoo dicht aan de Jacobijnenstraat gestaan als thans haar Bovengenoemde lijst zal vauaf Maan dag 30 Maart tot en met Zaterdag 4 April voor een ieder ter inzage liggen in het Gebouw ST. BAVO, Smodestr., des avonds van 814 tot 16 uur, en heiast de R. K. PROP. CLUB zich gaarne met eventueele reclames te behandelen. Wij kunnen er niet genoeg op aan dringen, dat ieder R. K. man, welke kiezer kan zijn, zich zal overtuigen of zijn naam werkelijk op de lijst voor komt, daar het toch meermalen ge beurt, dat er namen vergeten worden. Ten STADHUIZE ligt deze lijst ter inzage tot 21 April. Tot 15 April kan men echter maar reclameeren. Namens het Bestuur, J. H. VISSER. plaats in den gevel is. Vóór 1S15 deelde zij de voorzij vau het gebouw in tweeën; in dat jaar, toen er behoefte kwam aan een Statenzaal voor de dewesteljjke Staten van Noord en Zuid, werd zij naar den hoek verschoven. Van dien tijd ongeveer zal de ijzeren staaf hoven het bovenlicht dateeren, waaraan des avonds een lantaarn werd ontstoken, die zeker vooral haar goede diensten heeft bewezen als des winters bijwijlen deffig Haarlem hier zijn Casino hield en in de zaal, waar thans gemeen te- en provinciebelangen om het zeerst behar tigd worden, luchtige muziek burgerij en of ficieren ton dans noodde. Sinds 1905 werd aan deze staaf het kunstig uitgevoerd uithangbord bevestigd. DE KIEZERSLIJST. Wij vestigen de aandacht erop, dat van 30 Maart tot en met 4 April des avonds van half negen tot tien uur in St. Bavo de kiezers lijst ter inzage ligt. Men overluige zich of men er op is ge bracht en mocht dit niet 'bet- geval zijn, dan zullen de propagandisten gaarne bereid zijn de uoodige inlichtingen te geven hoe men handelen moet om te'trachten er nog op go- plaatst te worden. ST. .TEROENS-GESTICHT. Aan den heer P. Lubbers (firma de Kater) alhier is opgedragen het schilderwerk van het St. Jeroensgestieht te Noordwijk, vau welk gebouw wij Zaterdag 1.1. in ons geïllus treerd Zondagsblad een reproductie gaven. HET NIEUWE SNUFJE. De nieuwe motie van Parijs is te zien in winkelétalages van Gebr. Gerzon aan de Gr. Houtstraat no. 46, ill. poppen met gekleurde kapsels. De npper-ten te Parijs draagt op 't moment 't kapsel in de kleuren van 't toilet. De firma Gerzon heeft zich ook hiermede weder ge haast het nieuwste te geven op 't gebied der mode. Maandag wordt dokter H. van den Berg 70 jaar. En ofschoon wij weten, dat de heer van den Berg het betrou rt, dat aan dit feit zooveel ruchtbaarheid is gegeven, kunnen wij toch niet nalaten eenige waardeerende worden te wijden aan deen geaeliten burger on zer gemeente, die door zijn zoo ontelbaar vele functies meer dan gewone verdiensten beeft voor het algemeen belang. Zeventig jaar Menigeen zal verwonderd hebben opgezien, toen ihij bet voor eenige weken in onze cou rant las, dat op 30 Maart dokter van den Berg dien leeftijd zou bereikt hebben. Zoo velen zijn op dien leeftijd waarlijk oud on afgeleefd en niet goed meer in staat om flink en degelijk te werken. Niet aldus dé heer van den Berg: in die kleine, eenigszins gebogen figuur woont een hart dat steeds warm geklopt heeft voor den evenmensch en wat deze eenvoudige, ernsti ge man in zijn lang, vruchtbaar leven heeft gedaan èn als geneesheer èn in zeer vele an dere kwaliteiten, is gewoonweg niet aan te geven. Dokter van den Berg werd in 1844 alhier geboren en heeft zijn geheeleu leven doorge bracht in onze stad, zijn studiën heeft hij te Amsterdam gemaakt, waar hij promoveerde tot arts en onder do eersten was, die een arts diploma, volgens de nieuwe regeling, waarbij de onderscheiding in stads- en plattelaiuls- heelmeesters, werd afgeschaft, behaalden. Dadelijk na zijn promotie vestigde dokter van den Berg zich alhier als praktizeerend geneesheer, die door de ernstige opvatting van zijn gewichtige taak spoedig een drukke praktijk had. Serieus man als hij is, behandelde de heer van den Berg zijne zaken met den ernst, die noodig is, wil de geneesheer het vertrouwen winnen dergenen, die zijn hulp inroepen en hij maakte daarbij geen onderscheid tusschen de personen: wie zich onder zijn behandeling stelt, kan ervan verzekerd zijn, dat den heer van den Berg, met zijn serie use plichtsop vatting, geen moeite en toewijding te veel is, wien ihet ook betreft. Met liefde neemt de heer van den Berg nog immer zijn practijk waar en over eenige ja ren zal hij, als God hem leven en gezondheid schenkt, zijn gouden doktersjubileum her denken. Zeer veel heeft dokter van den Berg gedu rende zijn loopbaan als geneesheer gedaan voor de volksgezondheid hier ter stede. Met wijlen den heer G. de Glercq. richtte hij een afdeeling op vau het „Witte Kruis", waarvan hij langen tijd secretaris was en na 't overlijden van den heer de Clercq tot op dag van heden voorzitter is. Het „Witte Kruis" verheugt zich in de zeer bijzondere belangstelling en we mogen zeg gen, liefde van den heer v. d. Berg. Deze mooie vereeniging zoo nuttig moge lijk werkzaam te doen zijn is ten allen tij tie zijn streven geweest en zijn onvermoeid wer ken daarvoor is niet zonder sucees gebléven. Hij vooral toch is bet geweest, die de dou che-badhuizen aan het Leidscbe Plein en den Koudenhorn heeft tot stand gebracht en aan hem in het hijzonder is het te danken, dat Haarlem spoedig een derde volksbadhuis rij ker zal zijn. i Dat deze onmiskenbare verdiensten van dokter van den Berg ook huiten onze stad de aandacht hebben getrokken, bewijst wel, dat den heer van den Berg de functie van ondervoorzitter werd toevertrouw van hel hoofdbestuur N.-Holl. Vereen. „Het Witte Kruis", in welke kwaliteit hij onlangs met een mooie rede 't vex-plegingsgesticht „Bosch en Heide" te Blaricum opende. I Bijna vijf en twintig jaar staat dokter van den Berg ook aan het hoofd van ihet Vacci- i natie-bureau alhier; sinds 27 December 1876 is hij gemeente-geneesheer; hij is voorzitter van den Bond en het Informatie-bureau voor R. K. Ziekenverpleegsters; bestuurslid der Vereeniging tot bestrijding der Tuberculose, voorzitter der afdeeling Haarlem der Nederl. Maatschappij tot bevordering der Genees kunst.... doch waar blijven wij, wanneer we alle functiën gaan opnoemen, die de heer van den Berg dit moet tevens erkend con a more en met toewijding bekleedt Sinds 5 Augustus 1891 is de lieer van den Berg lid van den gemeenteraad en dat hij j ook daar op zijn plaats is, bewijst ongetwij- feld het feit, dat herhaaldelijk de heer van' den Berg gekozen wordt in verschillende be- langrijke raadscommissiën. Ook op speciaal katholiek terrein heeft de lieer v. d. Berg zijne sporen verdiend. Noemden we reeds zijn presidium vau den Bond van R. K. Ziekenverpleegsters en zijn lidmaatschap van den gemeenteraad, waarin liij als katholiek zitting heeft, jarenlang is de heer van den Berg ondervoorzitter ge weest dier R. K. Kiesvereeniging, aan de op richting waarvan hij heeft medegewerkt en waarvan hij het wel en niet minder het wee heeft medegemaakt. Tot aan de nieuwe indeeling der parochiën was hij lid van het kerkbestuur der parochie van O. L. Vrouw en in vroeger jaren heeft hij langen tijd den dirigeerstok dien hij als een souvenir bewaart gezwaaid op bet koor der St. Jozefskerk in de Jansstraat. Want dokter van den Berg heeft ook veel kennis van en belangstelling in de muziek: getuige zijn eerevoorzitterschap van „Onder Ons" en „Creseendo-Caecilia". Men ziet het reeds uit deze korte opsom ming, hoeveel Haarlem aan dokter van den Berg verplicht is, vooral wanneer men be denkt, dat wij slechts hier en daar een greep deden en er nog veel meer is, waarvoor do krasse zeventigjarige zich geïnteresseerd heeft en waaraan hij zijne krachten heeft ge wijd. Dokter van den Berg viert zijn 70en ver jaardag in uitstekende gezondheid, zonder dat de gebreken des ouderdom» dien flinken, krassen man eenigermate kwellen. Is deze leeftijd voor velen een mijlpaal, de laatste op den weg van den arbeid, niet alzoo voor dokter van den Berg: hij deukt nog niet aan rusten en met jeugdige werklust arbeidt hij voort en besteedt hij zijn beste krachten tot heil zijner medemenschen. Moge God ihem krachten schenken om nog menig jaar in uitstekende gezondheid met denzelfden frisschen ijver zijn nuttigen, en mooien arbeid voort te zetten. '/r Met dezen wensch, die voorzeker ^de besté gelukwensoh is voor den zeventigjarigen jtt« bilaris, wien wij aan den vooravond van zjj*. feestdag gaarne onze felicitaties aanbieden, willen wij deze korte beschouwing van dols» ter van den Berg's vruchtbaar leven sluiten* <V.. EME HMRLEMSGNE CHIRJIlfT 000 400 300 100 60 IS I

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1914 | | pagina 1