TWEEDE BLAD
buitenland.
Ja jaren van scheiding."
Economische Beteekenis van
Haarlem ais industriestad
DONDERDAG 28 MEI »8I4
Hh De Raadsverkiezing te
Benrtebroek.
vermakelijke dingen uit het
FEU I LL El ON.
NIEUWE HttflRLE/ASCHE COURANT
Morgen worden de kiezers te Bennebroek
naar de stembus geroepen om een lid van den
gemeenteraad te kiezen in de vacature ont-
staan door b t overlijden van den heer Roozen,
die jaren lang met eere zijn zetel in den
Raad heeft bezet
De andersdenkenden hebben dezen zetel
onbestreden aan ons willen laten en dus had
deze verkiezing bij enkele candidaatstellinjj
af kunnen loopeu, ware het niet, dat
door een aantal kiezers een candidaat gesteld
werd tegenover den candidaat van de R. K.
Kiesvereeniging, den heer J. F. VAN LI ER OP
Op wien moeten de R. K. Kiezers van Ben
nebroek hun stem uitbrengen? TTTT1T,„„
Natuui R'k op den heer J. F. VAN LIEROP
den candidaat van de R. K. Kiesvereeniging,
Wij willen en kunnen, zooals van zelf
spreekt, nie ts afdingen op de kwaliteiten der
beide candiuaten, doch achten ons toch ver
plicht, overeenkomstig ons st andpunt, dat wij
altijd innemen, den heer van Lierop aan te
bevelen, wijl hij de eenige, wettige candidaat
is van de 11. K. Kiesvereeniging.
Waren er geen bijzondere omstandigheden
geweest, die zulks niet goed mogelijk maak
ten, dan zou zeker de oudste zoon van liet
oveiltNivn Raadslid, den heer Roozen, vooi-
gedra"en zijn voor een candidatuur en waar
schijnlijk gekozen zijn.
Dit is nu echter niet geschied; bij regle
mentaire stemming en dus op volkomen wet
tige wijze is de heer VAN LIEROP met meer
derheid van stemmen door de R. K. Kiesveree
niging aangewezen als haar candidaat, zoodat
het dus voor de R. K. Kiezers van Benne
broek niet moeilijk is hun stem te bepalen.
Al zouden zij ook den heer L. Roozen,
meer geschikt achten of om andere redenen,
liever op hem hun stem uitbrengen, als goede
leden van de R. K. Kiesvereeniging is voor
hen de eenige candidaat de heer
J. F. VAN LIEROP.
m I860- 27 700 in 1870: 30,500, in 1900:'Haarlem genoemd, welke alle zoowel leveren
64 000 in 1910:' 69,400 en in 1912: bijna voor het buitenland als voor Nederland en zijn
70 00o! Die uitbreiding der bevolking is deels koloniën, verder bezit deze stad nog een groot
een gevolg van de vreemdelingen, die in deze aantal fabrieken, meest van kleineren omvang,
schoone streek zich vestigen, maar vooral van Wij wijzen op glasslijperij en het zetten van glas
het ontwakend economisch handelen door de in lood, de vele boek- en steendrukkerijen, cliché-
industrie, meent Dr. Blink. fabricage, timmerfabrieken, de Haarlemsche
Uit het boekje „Haarlem als industriestad",stoomzeepfabriek, verffabrieken, flinke meubel
uitgegeven door het Departement der Maat- j fabrieken, lingeriefabrieken, een fabriek van oud
schappij van Nijverheid, 1906, zien wij, dat erzilverwerk, de koper-en metaalgieterij, een zestal
in 1895 in Haarlem bestonden 58 fabrieken metsigarenfabrieken, de cacao-fabriek, van Drost
Co., een bierbrouwerij, vruchtensappenfabriek, de
gemeentelijke lichtfabrieken, de margarinefa-
briek, enz.
In 't geheel telt Haarlem 29,300 bewoners met
beroepen en 40,000 beroeploozen (in 1910).
Uit het bovenstaande blijkt, dat Haarlem een
veelzijdige industriestad is, waar onderscheidene
takken van nijverheid bloeien, zonder dat één tak
de stad een speciaal karakter geeft. Die veelheid
en bloei wijzen op de voordeelige elementen,
(Slot.)
Hoewel het geographisch milieu en de econo
mische toestanden van ons land in 1813 nog
ongunstig waren, toch deden oude herinneringen
in Haariem langzamerhand weer op fabrieks
nijverheid de aandacht vestigen, zoodat er onder
scheidene takken van nijverheid ontstonden.
Maar het ging niet inet veel succes; de regee-
rino- bevorderde de nijverheid in de zuidelijke
gewesten het meest. Toch, toen na de eerste te
Gent in 1820, in 1825 de tweede tentoonstelling
van voortbrengselen der Nederlandsche nijver
heid werd gehouden, had die te Haarlem plaats.
Vond tijdens de vereeniging met België de
lijverheid in het Noorden geen gunstige omstan-
iigheden tot ontwikkeling, dit werd anders 11a
de scheiding in 1830, toen eigenlijk de nijverheid
;an het Noorden opkwam. De in Indië inge
voelde differentiëele rechten bevoorrechtten de
katoenen stoffen van Nederlandschen oorsprong
zeer, en de Nederlandsche Handelsmaatschappij,
die deze stoffen noodig had, hielp in'verschil
lende steden de katoennijverheid opkomen. Die
toestand lokte ook katoentabrikanten uit het zui
den naar Haarlem en deed hier katoenfabrieken
oprichten, waarin omstreeks 1840 1000 men
schen werkten,
In dicnzelfden tijd bestonden er te Haarlem
1 geelgieterij, 1 letter- en, metaalgieterij, 4 boek
drukkerijen, 2 platloodfabrieken, 2 cementfabrie
ken, 1 leerlooierij; 1 zeepziederij, 5 bier- en aziju-
fabrieken, 1 zoutkeet, 2 Haariemmeroliefabrie-
•cen, 3 scheepstimmerwerven, 2 touwslagerijen,
4 lintfabrieken, 1 Bremer-groenfabriek, 1
stoomfabriek tot het bleeken, glanzen, drukken
enz. van katoenen stoffen, 1 fabriek van zijden
stoffen, 3 vernisbereiderijen, houtzaag- en andere
molens. Haarlem was daarenboven beroemd door
zijn bloemkweekerijen en bloembollen, en den
handel in bloemen en bollen.
Eigenlijke economische herleving van Neder
land en ook van Haarlem had plaats in de twee
de helft der negentiende eeuw en wel voorname
lijk na 1877, toen de opening van het Noord
zeekanaal en van den Nieuwen Maasmond Ne
derland weer in staat stelden onbelemmerd deel
te nemen aan den wereldhandel, terwijl de West-
Europeesche vrijhandelsperiode vóór 1877 die
ontwaking had ingeleid. De economische expan
sie na dien tijd blijkt in de eerste plaats uit de
toeneming der bevolking van Haarlem. In 1850
met 25,800 zielen, nam de bevolking aldus toe,
889 werklieden, in 1904 135 fabrieken met 9137
werklieden.
Als wij Haarlem's nijverheid van thans over
zien, dan vallen ons daarbij de volgende groo-
tere fabrieken in het oog, die wij opnoemen zon
der bij de volgorde eenige voorkeur te bedoelen.
Voor het vervoerwezen heeft de Hollandsche
IJzeren Spoorweg Maatschappij haar werk
plaatsen met een oppervlakte van 94.760 M.2,
waarvan ongeveer 40 000 M.2 door gebouwen welke in dit geographisch milieu voor de ont-
zijn bedekt en met ongeveer 1500 arbeiders, wikkeling dei nijverheid voorkomen.
Voor het vervoerwezen werkt ook de Koninklijke Hoewel er vele fabrieken in Haarlem gevon-
Fabriek van Werktuigen en Spoorwegwagens den worden, het oude stadsbeeld vertoont daar-
der firma J. Beynes, een fabriek ontstaan uit een van over 't geheel niet het karakter. De fabrieken
in 1838 opgerichte fabriek van luxe-rijtuigen, zijn in den nieuweren tijd meest naar buiten
waarin 1856 de eerste spoorwegrijtuigen werden verplaatst, waar meer ruimte beschikbaar was,
gebouwd, en waarvoor in 1858 nieuwe werk- en vooral aan het Spaarne, waar een goede wa-
plaatsen bij het station werden ingericht. De terweg voor den aanvoer van massale grondstof-
slechte tijd omstreeks 1874 door de buitenland- fen en den afvoer voor fabrikaten de goedkoopste
sche concurrentie, werd met energie bestreden, gelegenheid aanbiedt. Daardoor wordt het heer-
en in 1876 werd aan een nieuwe afdeeling de lijk landelijk schoon in den omtrek der bloemen-
aandacht gewijd, toen de Amsterdaïnsche Om- stad niet door de groote fabrieken geschaad,
nibusmaatschappij was opgericht en weldra in De handel van Haarlem sluit zich voomame-
Amsterdam den tramaanleg begon, door de lijk bij de nijverheid aan en is verder markt-
levering van tramwegrijtuigen. Zoo is het een handel. De laatste is tamelijk omvangrijk, maar
fabriek geworden, waarin ongeveer 450 werklie- als zelfstandige handelsstad is Haarlem niet bij
den werkzaam zullen zijn. uitstek aangewezen. Alleen de bloembollenhan-
De metaalbewerking heeft plaats op de „Werf del kan eenigermate als zoodanig beschouwd
Conrad", waar werktuigen voor grondverplaat- worden, doch daarbij staan wij thans niet stil.
sing tot het maken van havens en kanalen de De nijverheid en nijverheidshandel gaan hier
eerste plaats innemen van het fabrikaat: bag- zamen, en deze roepen vooral een levendig ver-
germolens, zandzuigers, hoppers, elevators, als- keer in het leven. De nijverheid heeft daardoor
mede zeesleepbooten, enz. Deze fabriek werkt evenals de handel noodig verbinding met water
met ongeveer 450 werklieden. (Wij merken op en landwegen niet afzonderlijk, maar in elkan-
dat het aantal opgegeven werklieden niet voor der overgaande.
alle fabrieken juist is. Red.) In 1889 werd Haarlems waterweg is het Spaarne, dat met
deze fabriek opgericht. j een breeden mond zich naar het Noorden voort-
De Haarlemsche Machinefabriek, v. tl. .Gebr. zet .1?ara,r ^,001^zee'<anaal, en dat Spaaine,
Figee, is na 1848 voortgekomen uit een herstel- [s !!rff0^gnWez,ei\ ten-ui ,V00J'
plaats van machines voor de katoenindustrie, by?.!din,g .^j. 7JP0.fEnja
een bescheiden begin, waaruit zich langzamer- bhjkt dam, Hulswit, dat in
hand de tegenwoordige fabriek ontwikkelde, die noS ^2 ni"nmgen van mric i
in 1894 de eerste in ons land was, welke hetv?01'ni^vei..n.u uitgereikt, waatbij
fabrikaat der electrische krachtsoverbrengings'0»»1 Y?
toepaste, bestaande in electrische lieren voor een i -
nieuw pakhuis der N.V. Blaauwhoedenveem te aile.en V00anr,J, ™a,ar °°k voor h,^ buden"
Rotterdam. Vooral hefwerktuigen, stoom- en ,and> verzenden p ducten naar alle landen
handlieren en kranen, heimachines, enz. worden der aarde. V. A elangnjk verkeei is ei
hier vervaardigd. Zoo heeft zich een fabriek no°d'£ cm al deze blieken te voeden of den
ontwikkeld met ongeveer 300 werklieden. Verder "'zet er van tot stand te brengen. Daarbij komt
noemt de schrijver nog de Werf Hubertina, opge-no& de aanvoer van ongeveer 1.5 mill, gulden
richt in 1856, met ruim 100 werkliedende j aan landbouwproducten uit de omstreken van
Haarlemsche Katoenmaatschappij. Deze onder-i Haarlem. Toch zijn deze niet de hoofdzaak van
neming is de voortzetting van een in 1834 hierverkeerde kaasaanvoer neemt zelfs af, al-
I opgerichte zaak. Toen de afscheiding van België ans ?P ,mar, Maar van de grootste betee-
een feit was geworden, richtte de Belgische ,s "9 }iandel m bloembollen, waarvan in
fabrikant J. B. T. Prévinaire, om van de diffe- 'Wf n 71 enuu ge~
rentiëele rechten in Nederlandsch-Indië te kun- voeul mil. K.G. De uitvoei geschiedt vooi-
nen profiteeren, hier een fabriek op, vooral ook j 5.arn,e''Jk naar Groot-Bnttannie, Duitschland,
aangemoedigd door de voordeelen, van regee- j enz -Amerika, Skandinavië, Deneniar-
De Haarlemsche fabrieken fabriceeren niet
ringswege aan die oprichting toegekend, door-
dien het vaderlijk bestuur de nijverheid naar het! Waar zu,k ®ea levendig verkeer is en de in-
noorden wilde overbrengen. De fabrieken beston-' dustrie zich uitbieidt is een spoorweghaven aan
den uit katoenweveren en -drukkerij buiten de Spyiarne een noodzakelijk veieischte, conclu-
Zijlpoort, waarmede ook een weverij aan het deeitDr. Blink Reeds in 1912 is door B en W.
Spaarne werd verbonden, die in 1886 is opge- i 'fLTT'ÏÏi inged,ie?J t«
heven. Tot 1884 werkten weverij en drukkerij 0 111 g „i"!, maken
voornamelijk voor Nederlandsch-Indië, speciaal Yfn 9,en °Pen SP00L" en„° ,l aa avcn aan be}
leverden zij een nabootsing der z.g. batiks. Na Noorder-Spaarne De Raadscommissie, die tot
de crisis in Indië van 1884 werd ook elders onderzoek van dit vraagpunt benoemd werd, was
afzet gezocht, vooral in Afrika, en sedert neemt 111 haar raPportn°g twijfelend, er werden be
de afzet in Ned.-Indië slechts een beperkt deel z ,va'99 "unax vnn '6i zu"en.,^r ,zljn
vin rfp nrnrtiirfip in terwiil dip mar andprp lan- 1 a,S blJ e on'werP- Maai V001' de Ontwikkeling
van de pioductie in, ^eiwij. die naai andeie lan Haarlem als industriestad en Wens voor
den bovenaan staat. Ongeveer 300 arbeiders zijn nnrvvikkplino- aan pph tevens voui
aan deze fabriek werkzaam; de Haarlemsche ipf lihu ^^i'door Haar-
stoomverffabriek; de Boek- en Courantendruk-,cm s natuuisctio°n met lijdt, schijnt ons er het
keren en lettergieterij Joh. Enschedé Zn.; de gex!!aagde een dnngendenoodzakelijkheid, het-
Steen-, licht- en boekdrukkerij der firma Emrik XJ achter te laien niet laffe loos blijft. Daar-
Binger, de oudste kleuren drukkerij in ons door zullen sP°°.r" e" Jaizwegen eerst recht
land, die dagteekent van 1827, en werkt met kunnea sainenwerlken v en blijvenden en toe-
200 werklieden; de Chemisch-grafische kunst in- nemcnden ^)loei de
richting Polygraphde leerindustrie heeft een
groote onderneming in de Drijfriemenfabriek, j
voorheen A. Drost Zn.; de Fabriek van caout-
choucartikelen van Gebrs. Merens, opgericht in
1833, toen een apotheker, J. van Geuns, in een
schuur begon met het verwerken van caoutchouc
tot het verkrijgen van waterdichte stoffen, doek
TRAGISCHE ALBANIë.
i jj j.t, i Albanië heeft ook een komischen kant! De
voor waterbedden, dekkleeden, regenmantels,! historie van dr. Berghausep, den lijfarts van
rliii!/öi*no!/lzoti lionrlomiifolonfron FIq-ta Tok»-.'nlr J. n r. v
duikerpakken, handspuitslangen. Deze fabriek den vorst van Albanië, die zijn ontslag "heeft
werd in 1839 naar het Zuider-Buiten-Spaame genomen en naar Duitschland terugkeert, als
overgebracht. j gevolg van geschillen met don hofmaarschalk
Hebben wij hiermede, gaat de schrijver voort, j van den vorst, majoor Von Trotha, is b.v.
de belangrijkste of grootste industrieën van uitermate vermakelijk. Men leze hierover het
geen een correspondent van de „Vosa. Ztg.
(door ons aan het „A. H." ontleend) vertelt:
Een strijd tusschen twee hofdignitarissen
om den voorrang, onbeteekenend bij de zoo
belangrijke gebeurtenissen, die thans in Al
banië plaats grijpen, maar kenschetsend voor
den geest in de onmiddellijke omgeving van
den vorst, die bij de zware taak die op hem
rust zeker wel andere mannen mocht ver
langen, dan deze hovelingen, die terwijl zoo
veel op het spel stond met allerlei kleine
kibbelarijen hun tijd verbeuzelden. En teeke
nend is het verhaal ook voor de toestanden
aan het hof van den nieuwen vorst in zoo
primitieve omgeving.
Hofmaarschalk en hofarts konden het niet
met elkander vinden. Reeds op reis naar Al
banië, op het schip dat beiden overbracht,
brak het eerste conflict uit. Dr. Berghausen
reisde in gezelschap van een vriend dien hij
den reisgenooten als „hofapotheker" van Zijn
Hoogheid den vorst van Albanië voorstelde.
Deze waardigheid had de dokter zijn vriend
eigenmachtig verleend. De hofmaarschalk
hoorde dat en maakte zijn aanmerkingen.
Een hofapotheker bestond niet, kon niet be
staan als hij, do hofmaarschalk, daar niets
van wist, en de hofarts moest- zijn grappen
maar achterwege laten. Maar de hofmaar
schalk had den "hofarts onderschat, deze voel
de zich volstrekt niet minder dan oen hof
maarschalk en verklaarde, dat hij zich door
dezen niets had laten te zeggeji.
Dat gaf al dadelijk een onvriendelijke ver
houding. En dat werd er niet beter op toen
men in Durazzo aankwam. De hofmaarschalk
installeerde zich in het paleis te midden van
den verhuisboel. De hofarts nam zijn intrek
in een bijgebouw, in welks onderverdieping
de vier hofpaarden en twee hofkoeien voor-
loopig waren ondergebracht. Nauwelijks be
vond zich dc hofarts hier of de patiënten
stroomden toe. Dag en nacht was er werk.
De hofarts begaf zich naar den hofmaarschalk
en verlangde, dat hem spoedig een ambulance
zou worden ingericht. De hofmaarschalk zet
te groote oogen op. Wat drommel, hij was
naar Durazzo gekomen om liet paleis in te
richten, voorloopig had hij nergens anders
oogen of ooren voor. Dat was conflict num
mer twee.
Dr. Berghausen echter liet zich niet af
schrikken, den volgenden dag verlangde hij
een badkamer voor zijn zieken. Die haast
was nu wel niet geheel gerechtvaardigd. Nu
de geëerde inwoners van Durazzo zich sedert
Christus geboorte zonder badkuipen hadden
weten tc behelpen, konden zc zeker ook nog
wel een paar maanden wachten. Geschoold»
arbeiders en handwerklieden waren schaars
in het paleis, die er waren hadden de han
den vol werk. De hofmaarschalk verklaarde
geen mannetje te kunnen misssen.
Zijn Hoogheid, de vorst, heeft, mij bevo
len de zieken tc genezen! zeide de hofarts.
Zijn Hoogheid, mijn vorst, beval mij zijn
paleis in orde te maken! zeide de hofmaar
schalk.
Het paleis wel, antwoordde de hofarts, maar
niet de paardenstallende paarden kunnen
wachten, de menschen niet.
Wat? stoof de hofmaarschalk op; „de paar
den die wel 30,000 Mark kosten, zijn voor
mij van meer belang dan uw menschen!"
Die onhandige uitlating werd door getui
gen gehoord. En binnen een uur leende heel
Durazzo haar. En do eerste hofpraatjes waren
in omloop, ee,r liet hof nog aanwezig was.
Dan vertelt do correspondent hoe weer een
nieuw conflict ontstond, omdat de hofarts wei
gerde te eten, aan de tafel, waar met den
hofmaarschalk verschillende beambten, inge
nieurs e.a. den maaltijd gebruikten. Hij wilde
alleen bediend worden, in zijn woning. Dat
deed den hofmaarschalk, over zooveel
grootschheid verontwaardigd, uit zijn vel
springen. Ook dit geschil werd algemeen be
kend. En de Europeanen in Durazzo waren
zeer ontstemd. Hoe moesten de 'Aibaneezen
zoo iets wel opnemen. En de schrijver in
de „Voss. Ztg." trad op verzoek van den
beheerder van het Oostenrijksche consulaat
als vredestichter op, met den architect, dio
het paleis inrichtte. Een verzoening kwam
tot stand en ten bewijze hiervan lieten de
beido hofdignitarissen zich zelfs kieken, al
nam veiligheidshalve de architect dan ook bij
die gelegenheid tusschen beiden plaats.
Dat alles geschiedde toen noch hofarts, noch
hofmaarschalk hun uniformen droegen. Toen
echter de uniformen kwamen, begon het spel
letje opnieuw'. Wie een hofuniform draagt
voelt zich en beide heeren voelden zich nu
nog meer dan vroeger.
De hofarts stapte vroolijk rond en ver
klaarde ieder die het hooren wilde: Na Zijn
Hoogheid den vorst cn na Zijn Excellentie
den pasja (bedoeld wa3 Essad) ben ik 'de
hoogste officier van het Albaneesche leger.
En hij sloeg daarbij op zijn degen. De hof
maarschalk omgaf zich met een atmosfeer van
ongenaakbare waardigheid en hoogheid. In
é,én woord: het hof was geïnstalleerd. De
hofarts streefde naar de opperste leiding van
den geneeskundigen dienst in Albanië. De
hofmaarschalk zag zich reeds in het verschiet
als de eerste dignitaris aan een koningshof,
want het was natuurlijk slechts een kwestie
van tijd, dat de vorst koning zou worden.
Reeds nu kregen zij, die op audiëntie gingen,
vooral de dames die bij de vorstin ter audiën
tie werden toegelaten op de vraag, welke
titulatuur zij moesten gebruiken, ten antwoo xl
van adjudanten of hofdames: Majesteit hoort
men gaarne.
Er knaagde echter een worm aan het hart
van den hofarts. Aan tafel bij „Hunne Ma
jesteiten" zaten slechts de hofmaarschalk Von
Trotha en de particuliere secretaris van den
vorst, mr. Armstrong aan. De hofans, dr.
Berghausen, bleef op zijn kamer. Wilt ge
niet aan de bediendentafel eten, dan ook niet
aan de hof tafelOverigens werd de hofarts
door de „allerhöchste Herrschaften" ook wei
nig gerespecteerd, een bediende meer of min
der, basta Dat komt er van als men: „al
lerhöchste Herrschaften" heeft, die geluk
kig erg gezond zijn. En de hofmaarschalk
was en bleef zijn superieur tot da hofarts
besloot, den hofmaarschalk, liet palels, den
vorst, en het geheele Durazzo, dat hij drie
maanden geleden met zoo veel hoop was bin
nengetrokken, den rug toe te keeren. Zoo
is de bom gesprongen!
De feesten ter cere van Jeanne d'Arc.
Zondag j.l. hebben in Parijs de geestdriftige
feesten plaats gehad ter eere van Jeanne d'Arc.
De Tijd schrijft er het volgende van. Meer dan
vijfduizend betoog ;rs trokken voorbij haar
standbeelden, overal werd gevlagd en werden
bloemen en kransen aangedragen, om de
Maagd van Orleans te huldigen. Het kerkelijk
feest werd gevierd in de Notre-Dame, waar de
kardinaal-aartsbisschop van Parijs, Z. Em.
Amette, omgeven door vele hooggeplaatste
geestelijken, een plechtige Vespers bijwoonde.
Dc bekende redenaar abbé Thellier do Ponche-
ville hield de feest rode zóó enthusiast eu mec-
sleepend, dat de aanwezigen luide applaudis
seerden. Daarna had een plechtige processie
plaats met liet- vaandel en het standbeeld der
Maagd en ten slotte de zegening met het Al
lerheiligste. Na afloop van de Vespers wachtte
een groote menigte op het vertrek van den
kardinaal, aan wien een geestdriftige ovatie
werd gebracht.
De Bond van Patriotten liet zich ook dit
jaar niet onbetuigd, doch men voelde, er ont
brak ietsde groot patriot en bewonderaar van
Jeanne d'Arc, Paul Dcroulède, dc ziel en de
stichter van den Bond. was hun ontvallen
Toch werd ook nu dc heldin gehuldigd op een
zelfde wijze als de auteur van de „Chants du
Soldat" bij een dergelijke gelegenheid gewoon
was te doen.
Zijn zuster, mejuffrouw Dcroulède, legde in
zijn naam aan den voet van het standbeeld de
traditioneele tuil met bloemen, saamgebonden
door een lint, waarop met zilveren lettersTer
nagedachtenis aan Paul Déroulède.
Over het algemeen is te Parijs de orde niet
verstoord, alleen bij het standbeeld van St.
Denys de la Chapclle, waar Jeanne d'Arc bad
gedurende liet beleg van Parijs, hadden oploop
jes plaats, doordat de revolutionnairen de be
tooging wilden doen mislukken. Eenige bel
hamels werden gearresteerd. Behalve in de
Notre-Dame werd ook in de andere kerken
het feest van Jeanne d'Arc gevierd door feest-
predicaties en processies.
De Parijsche correspondent van de Tijd
meldt omtrent de feestelijkheid nog.
In den avond was Parijs mooi versierd. In
de straten heerschte niet de luidruchtigheid
van muziek cn dans zooals den 14en Juli,, dat
andere nationale feest. Er was niets te hespen
ren van de officieele pracht, zoonis bij liet be
zoek van een vorst. Maar'juist daarom scheen
Parijs feestelijker, wijl het feest, intiem en een
voudig was.
De boulevard Saint Germain was bijzondei
mooi. voor een groot deel was er oene electri
sche verlichting, welke de bloemen en de witte
en blauwe draperieën goed deed uitkomen.
Vele straten waren versierd met Venetiaan-
sehe lantaarns, andere met. witte en blauwe
Een verhaal uit den tijd der Kruistochten.
12.
Vader Ambrosius geleidde vervolgens Maria
uit de kapel. Aan de deur gekomen, trad een
man half achter een uitstek van den muur
verscholen, te voorschijn, die vader Ambro
sius eenige woorden in liet oor fhrsterde.
welke den eerwaardigen man schenen to doen
ontstellen. Hij vermande zich echter en liet
zijn ontroering aan Maria niet blijken; hij gaf
den onbekende een teeken om zich te ver
wijderen, en na Maria naar hare kamer ge
leid te hebben, begaf liij zich naar de zaal
waar Herman met ongeduld scheen te wach
ten.
De ridder gaf nu in tegenwoordigheid van
lieer Heilsberg, den eerwaarden vader te ken
nen, dat hij nogmaals dc. zaak in overweging
had genomen, en tot het bepaalde besluit
v.ius gekomen, den slotvoogd in zijne afwe
zigheid zijne plaals te doen bekleeden. Hij
hoopte dus dat vader Ambrosius heer Hens-
berg- ;n 7 iji a - betrekking niet zou bemoeilij
ken en alles zoude aanwenden óm den in-
veiirtigen vi-edo ie behouden. Tevens vér-
dele deelen"1 A'e scl"kk'n^ aaD Maria me
un ,Vader, keur(]G de handeling
•mek goed noch af. hn wist vooruit dat vünl
j woorden ook weinig invloed zouden uitoefe- Inmiddels hebt gü llW 0Vfni verbeurd door den damaceuer kling uit de schede rukte, wtie
non. Hij boog zich stilzwijgend, toen hij zag mij als aanvoerder uwer bende rekenschap durft hier, terwijl ik spreek, ellendelingent
dat zijne tegenwoordigheid kon gemist wor- mijner (laden gevraagd te hebben. Gij zult mijne woorden berispen. Laat de stilte, die
den, en verwijderde zich stilzwijgend. Eenige dus door uwe kameraden zelf geoordeeldj thans h-eerscht door geen uwer meer gestoord
oogen,i!deken daarna verliet hij liet kasteel, worden, en indien ik er mannen onder vind, worden, of ik zweer het bij Mahomed, dat ik
en s.oeg' een eer lanen in, die naar het huisje die lafhartig genoeg zlja' uwe daad, onder hem dood aan mijne voeten zal uitstrekken-
van deu bóscliwachter geleidden. welk voorwendsel ook> te verschoonen, dan Heb ik niet altijd getoond, dat ik de chniste-
zulleu zij mot u hetze' tde lot deeleu. Ga nuLnen als mijn grootste vijanden haat? dat ik
volbreng mijne bevelen, en vergeet vooral hun geslacht vervloek, eu dat. zij bii mij zei-
niet over een uur u met uwe makkers op den genade vinden? Maar heb ik u ook niei
de bestemde plaats t® bevinden. j dikwijls, niet door woorden maar door daden
He soldaten, aan strenge tucht gewoon- bewezen dat ik elke gruwzaamheid veracht?
waardoor alleen goede en onverschrokken Ben ik u niet altijd in den oorlog voorgegaan
VI
FULCO'S BEVRIJDING.
- Hf schoon Fuloo reeds dikwijls op zijne be-
vrijding bij ITasan had aangedrongen, zoo krijgslieden gevormd worden, verzuimden eu Jieb tik niet meermalen mijn leven voor
had deze hem echter geantwoord, dat het "iet met hunne off'CK'reu op het bepaalde een mijner soldaten op het spel gezet Heelt
oogenblik nog niet was aangebroken, en dat tijdstip tegenwoordig zÜn, terwijl onder mij niet even als gij de grond tot nachtleger
hij dus een geschikter gelegenheid moest af- hen oene stilte heorsoMe, alsof hen iets droi-en een steen tot hoofdkussen gediend. Heb
wachten. Hij had hem en zijn schildknaap on- gends boven het hoofd hing. Toen zij allen ik niet even, misschien meer dan gij vermoeie-
«Ier eed doen beloven geen pogingen tot eon-j verzameld waren, Hasan met zijne bei- nis eu ontbering moeten doorstaan, en bob
geheime vlucht aan te wenden en Lij steld© de gevangenen uit zW,,p <ont en beval zijnen ik het gedeelte dat mij van den buit toekwam
in hun woord zooveel Vertrouwen, dat de krijgers een kring om hem te vormen. Toen j niet altijd grootmoedig onder u gedeeld? Heb
gevangenen in zijne legerplaats eene volko- ook dit bevel was te» uitvoer gebracht, sprak j ik u niet menigmaal lot den strijd aangevoerd
men vrijheid genoten.-Daarenboven waren hij met een donderende stem, terwijl zijn. en zijn uwe wapenen niet door mijn beleid
(te krijgslieden Fulco zeer genegen, waartoe zwarte oogen als bliksems, onder het brcedo met lauweren overdekt! Wie van u weet iof»
voornamelijk het volgende voorval zeer veel voorhoofd flikkerden, op mijn gedrag aan te mevkenen. cn wie heeft
had bijgedragen. j Soldaten! ik heb de ondervinding opge- j mij immer de wetten van Maliomed zien over-1
Ite soldaten, die zich in het begin maar geen daan, dat de krijgstucht onder u begint te treden" Niemand. Altijd ben ik voor u een
deenkheeld konden vormen, dat hun aanvoer- verzwakken, daar g'ü self een afgezant wit
der, die zoozeer de christenen baatte, die juw midden naar mil durft te zenden om mii
twee mannen, niet alleen het leven liet maar ter verantwoording °P tc roepen. Alleen in
zelfs met achting behandelde, hadden reeds ihet brein van hersenloozen of waanzinnigen
dikwijls hierover in stilte gemord, en ein- kunnen zulke gedachten tot rijpheid komen
doli.jk had een der stoutmocdigstcn de vrij-
j moedigheid gehad, Hasan hiervan reken
schap te vragen.
"Verzamelt u over een uur, rondom mijn anders handelt is oen lafaard,
tent, had de aanvoerder gezegd, en daar zal I Een dof gebrom deed zich hooren.
ik u de opheldering geven, die gii verlangt.1 Wie durft, ging Hasan voort., terwijl hil
want een goed, braaf en dapper krijgsman
volbrengt de bevelen van zijn opperhoofd zon
der naar het „waarom te vragen, en hij die
gestreng, maar goed bevelhebber geweest-
mijn brood heb ik met u gedeeld, en de ge
wonden de spijzen mijner tafel afgestaan, eu
nu durft gij u vermeten mij van verraad te
beschuldigen, omdat ik twee gevangenen met
mij medevoer, omdat ik die bescherm cn hen
niet aan uw bloeddorst wil prijsgeven. En
waarom wil ik zulks niet? Omdat de vader
van dezen jongeling mijn vader het leven
heeft gered, en omdat het de plicht- van een
goed zoon is, de schulden zijns vaders te ba
taten. Daarom eerbiedig ik hst love;: van de
zen ridder en van zijn schildknaap. Want heb
ben de Christenen oogenblikken van ziele-
grootheid, ook het hart der Saracenen is voor
grootsehen indrukken vatbaar, en ofschoon nu
die heide christenen mijne vijanden zijn, zoo
bezitten zij echter rechten op mij, die ik n >g
kon noch mag verkrachten. De stem mijns
vaders fluistert mij toe dat ik rechtvaardig
handel, eu bij de schim van den dierbare over
ledene bezweer ik dat ik hun bloed tot mijn
laatstee adem zal verdedigen. Ziedaar dus
de reden mijner handeling ontvouwd, en
zoudt ge nu nog durven beweren, dat ik aan
de wet van den profeet ontrouw bén gewor
den?
Een luid gemompel van goedkeuring door
liep de gelederen.
Hasan trok dreigend de wenkbrauwen samen
en oogenblik kei ijk hoorde men weder de Zi-
phyr die zacht in het gebladerte lispelde.
Gij weet thans alles, vervolgde Hasan en
thans beveel ik u te spreken. Welke strai ver
dient hij, dte zijn aanvoerder durft beschul
diger, en hem Ier verantwoording roepen?
Den dood, riepen allen ak uit een moed.
Welnu, soldaten opent uwe rüon, eu laat
Aram voorkomen, opdat hij uit miiu mond 't
vonnis hoore, dat door u allen uitgesproken
is.
Dadelijk mankten de krijgers plaats voor
een man die zich deemoedig met dc armen op
de berst gekruist voor Hasan op de knieën
wierp, met zijn hoofd ter aarde gebogen, in
die houding voor zijn gebieder ldeel' liggen.
Aram! zeide Hasan op strengen toon, gü
hebt het vonnis gehoord, dat uwe makers over
u hebben uitgesproken. Gij held den dood ver-
