DAGBLAD voor NOORD- en 'ZUID-HOLLAND. I Op den vóóravond. In en om Haarlem. f? tv. $\Yee/?uijs er?. Kiezers-Middenstanders. MEDE-ARBEIDERS STADSNIEUWS. Ï3 arteJjorjssj-rS7. FeJef.J770. L. A. KLEIN en PETRI L. A. KLEIN, KinderhuisvMt 29>3f-i3| EEUSTE BLAD. 'DSH&Dfè® 9 6914 39ste Jaargang No, 3459 Bureaus van Beilaetie en AdminSetntie Entereommunaal Telefoennumtner 1418, Elf waswsmer Iwrg Stbden. bestaat uit Haarlemsche Alledagjes No, 1350. verlaging van den gasprijs? holland. Indien wij het aantal Socialistische Gemeenteraadsleden helpen venjroo- ten, versterken wij een fractie, die in al haar doen en laten aantoont en verklaart, dat de Middenstand moet verdwijnen. Dergelijke tegenstanders stemmen zou zijn ons voortbestaan in gevaar brengen. Niet stemmen heeft hei zelfde re sultaat Daarom allen opgekomen en ge stemd op de Rechtsche Candidaten Morgen gaan we op ter stembus en hebben te zorgen, dat in den Ge meenteraad een man wordt geko zen, waarvan we zeker zijn, dat hij rekening houdt eok met onze be langen 1 Door te verzuimen bevorde ren we een toestand waarvan we op geestelijk en maatschappelijk gebied de nadeelige gevolgen zullen onder vinden 1 Daarom allen onze stem uitgebracht op onzen kameraad, den werkmans- candidaat ABONNEMENTSPRIJS» Per 3 maanden voor Haarlem _^,v i'q= Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gem,; - 1.40 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post - 1.8U Afzonderlijke nummers PRIJS DER ADVERTENTïëN: Van 6 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 ct. Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel. Buiten!. 20 ct Dienstaanbiedingen 25 et. (6 regels), driemaal voor 50 ct contant), j GULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. Alle betalende abonné's op dit blad, die in liet bezit eener verzekeringspolis zlin, ziln volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: GULDEN bij '9 GULDEN bij fill GULDEN bij f||rf GULDEN bij verlies van een 1 ill veriies van ÉÉplS yerlies van 8111 veri^s van hand of voet S (MP l>f één oog. 1 WÊ Éil één duim. lU SJ? wijsvinger. 41 GULDEN bij overlijden. 300 15 GULDEN bij verlies van één anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de MAATSCHAPPIJ „HOLIiANDSCHE AIJ5EMEENE VERZEKERINGSBANK'* te Schiedam, AGENDA 10 JUNI. Gebouw St. Bay O R. K. Volksbond Bestuur Bouwvereeniging. GEMEENTERAADSVERKIEZING ter voorziening in de vacatures J. A. Wilkens Hl H. B. Weyland Jr. Muziek in den H o u t. 8 uur. Haarlem's Muziekkorps. St Vincentius-bibliotbeek N. Groen markt 's avonds van VA 9 uur geopend. Raadhuis Schoten Herijk maten en ge wichten 8H12 en 14 uur. Gen. de Wet straat, Gen. Cronjéstraat en Gen. Bothastraat. Te y Ier Museum Tentoonstelling van leekeningen, behoorende tot de kunstverzame- ling van Teylers museum, portretten, portret- sclietvsen en figuurstudies. Bisschoppelijk Museum Jansstraat i9 Geopend eiken dag van 105 uur, tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda gen en R. K. Feestdagen. Onze courant komt hedenavond in het eerste District bij vele kiezers, die morgen (Woensdag) voor de beslissing staan: op wien moeten we onze stem uitbrengen? Die kiezers zijn óf Middenstanders, óf arbei ders, bijna allen. Welnu, op den vooravond van de stemming aan beide categoriën een ernstig, kalm, bezadigd woordje. Aan de Middenstanders zeggen wijhet gaat bij deze stemming om uw welvaart, om uw zaken, om uw stand. Stuk voor stuk groeit in onzen Raad de partij die het aanstuurt op siaats- naszreglung in liet groot, die den Middenstand wil uitschakelen en opheffen, die door alle nacht te leggen in handen van de gemakkelijk op te zweepen massa, het bestaan onzer samen leving, üw bestaan, bedreigt. De zoogenaamd democratische partijen (die de gezonde democra tie, d. i. het meespreken van het volk, niet willen, doch alléén „democratie" zien in een onbeperkt tieerschen van de massa, opgezweept door eer zuchtige volksmenners) leggen het er bij deze /erkiezing vooral op toe, het heft in handen te krijgen, en opdrijving der lasten voor den mid- lenstand, volkomen negeering van uwe belangen s dan schering en inslag! Dat moet gij voor komen, en dat kunt ge, door tegen de uiterste drijvers een gezonde welvaartpoiitiek te steunen. De Christelijke partijen, die uit principe tegen deze uiterste drijvers staan, willen deze soort iclitieken de candidaten dier christelijke par tijen, Klein en Petri, moeten daarom uwe candi daten zijn! En de werklieden.... Hun wordt door die i.g. democraten al maar gezegd: de christelijke jartijen doen niets voor den werkman, de „de mocraten" doen alles voor hen! Alleen wie vol- .omen blind is, of.... te kwader trouw, iaat dch door zulke leugens begoochelen. Jaren en aren lang is er, op kalme wijze 'maar welbere kend en altijd verder gaand, óók voor de belan den der werklieden in onze gemeente gezorgd, en het eenige verschil met nü is, dat men er onzerzijds nooit zooveel kabaal en herrie bij naakte en ook nooit, zooals nü door socialisten en radicalen wordt gedaan, tegen elkaar opbood m ópschreeuwde, of geweldig overvroeg.Dat /o< v de werklieden gezorgd wordt, ook voor hun uitsluitende belangen, toont het werkliedenregle- mU, toonen de vele maatregelen, in overleg Hei of op aanvrage der Kath. en Christ, orga nisaties door den Raad genomen. Nü maakt men en héidensch kabaal over progressie of het aeil van den werkman ervan afhingen neig olijke zaken, doch laat u niet in de luren leggen: met 't kabaaimaken over zulke dingen poogt men den werkman te vangen tot het stemmen opde felle stokers van den klas senstrijd, de belagers onzer hoogste, godsdien stige belangen, de vijanden van God en van de Kerk! Zoo laat geen enkel ontwikkeld werkman zich toch beetnemen, te meer niet omdat juist een werkman, onze vriend Klein, de katholieke candidaat isEn naast dezen stemmen wij morgen uit hondstrouw en gewetensplicht onzen bondgenoot Petri heel wat méér ook te betuttelen misschien, te beschrijven zeker, dan er gedaan is in de „Nieuwe Haarlemmer" in de opstelletjes, welke ik vroeger van tijd tot tijd onder dien titel aan allerlei onderwerpen wijdde. „Men" heeft gelijk. Én daarom begint er heden een nieuwe reeks, heden, omdat er volgens menig eenis dat eigenlijk mij n meening ook?.... in Haarlem zoo'n „bruiante kwestie" is, die er een prachtig begin van wezen kan. De sehouwburgkwestie. De schouwburg-kwestie, ziedaar de „kwes tie" waarvoor half Haarlem, of het iets van tooneel weet of niet, of het iets kent van schouwburgen of die hoogstens van huiteni ooit zag, zich nn warm maakt. Dat heette gisteren in de krant, precies in den stijl van het onderwerp, een „coup de théatre": die aankondiging van versohe plan nen voor de verbouwing en vergrooting van den schouwburg aan den Jansweg. Nu, het woord was goed gekozen. Een Hollandsdh woord voor „coup de théa tre" z,ou ik zoo nètniet weten te vinden, evenmin als voor „deus ex machina" dat óók in dit milieu wel gebruikt wordt en hier óók kon gelden. Want een beetje tend enz zit er in de aankondiging der plannen natuurlijk wel! Men heeft mij op eerewoord verzekerd, dat die plannen geen humbug zijn, en evenmin erop berekend om tendentieus den bouw van een schouwburg aan 't Wiison&plein onmoge lijk te maken, maar dat de plannen grooten- deels al bestonden, en dat ze natuurlijk nü, en in deze omstandigheden, wat krachti ger zijn aangepakt en wat méér zijn gefor ceerd, wat méér bespoedigd en wat méér uit gebreid, dan ze wellicht anders zonden zijn. geweest Dat laatste is natuurlijk. Maar overigens heb ik geen redenen, om te donken dat die schouwburg-verbottwingr aan den Jansweg pour besoiü de la cause zou zijn uitgevonden: al jaren lang is mij het bestaan van zulke plannen bekend. Welnu, dat ze nü zoo plotseling een ener gieken stap vooruit tot uitvoering zijn geko men, is een deus ex machina dieden gemeenteraad met goed fatsoen kan bewegen, unaniem nu voor 't befaamde aanbod van ihet kwart millioen te bedanken. Wie ondanks de 50,000 gulden, die de gemeente zou moeten besteden aan volledige meubileering van den nieuwen schouwburg, als tenminste de houw-zélf met t aangebo den bedrag al kon worden bestreden, wie, ondanks de 50,000 guldens die de gemeente daarenboven minstens nog zou hebben te betalen voor de inrichting van het tooneel, wie, ondanks het bijna wisknnstig-zekere jaarlijksche tekort, dat zoo'n gemeentelijke schouwburg zou opleveren (geen enkele gemeente-schouwburg in het land werkt zon der tekort!)wie ondanks dat alles, toch uit een soort van géne tegenover iemand die een kwart millioen presenteert, toch niet goed weigeren dorst, en met de zudht: ,,'t Is toch zoo mooi gepresenteerd" in 's hemels naam maar besluiten wou, de twee en een halven ton aan te nemen, die heeft nü de prachtige uitredding uit de verlegenheid „Voor twee goed-ingeriehte schouwburgen is hier geen plaats" dat erkennen nu zelfs al de meest-enthousiaste bewonderaars van 't fantastische Wilsonsplein-aanbod.... en nu laat ik nog daar dat ze daarbij héél gemoe delijk den schouwburg „De Kroon", die dan toch inderdaad niet zoo'n dorpsherberglokaal ■is, maar een zéér geriefelijk intiem schouw burgje, totaal wegcijferen! Inderdaad: het gevaar, dat Haarlem er een derden schouwburg hij-krijgt, die op zichzelf volstrekt nog geen „groote-stads-schouwburg" wezen zou, die niet eens loges en balkons be vatten zou volgens de plannen, die een mooi plantsoen zou doen verdwijner, en van het Wilsonsplein-West een slop en 'n steegje, met een foeileelijken cementmuur eenerzijds ma ken zou, en die ten slotte de gemeente een jaarlijksche strop van duizenden zou kosten, dat gevaar is nu, dunkt me, voor een groot deel bezworen. Och ja, er zullen misschien altijd nogwel raadsleden zijn, die voor de acceptatie van kwart millioen ttmn stem verheffen. Er beid, als men het aanbod aannam, goed over weegt, zal het besluit tot de verbouwing en moderni&eering van den schouwburg aan den Jansweg een opluchting vindenl F. S. (Nieuwe reeks no. 1), Ter inleiding. ditmaal wil 'ik het*!;!* fen woord' zegt, dat er toch wel Pimpelen. wat meer te het Men zegt. zijn fanatieke voorstanders van „gemeente- exploitatie, kost wat kost, en ik weet het nog zoo net niet, of de hoeren socialen, die zoo graag onze gemeentefinanciën in 't hon derd zouden zien loopen (in troebel water, niet waar, is het goed vissehen!) en die voorts al tijd nog wel wat „sociale" argumenten hijeen kunnen harken, wel aan de bekoring zullen kunnen weerstaan om den „kapitalist", die zoo edelmoedig was om de stad een kwart millioen te presenteeren. Dochals de plannen goed en uitvoer baar en gegarandeerd-zeker zijn, wat natuur lijk de betrokkenen zich zonder navraag zul len beijveren te bewijzen, dan blijft der ge- Een van de dingen waarmede in deze ver kiezingsdagen nogal wordt geschermd is: verlaging van den gasprijs. Als men de socialisten en vrijziunig-de- mocraten hoort, hebben zij van dienwensch het monopolie. -Wie verlaging van den gas prijs wil, stemt den radicaalzoo gaat het maar brutaalweg. Nu willen wij eerst eens even opmerken, dat nog in 1911 vóór verlaging van den gas prijs een groot aantal leden der Rechter zijde in den Raad stemden!... "Waarom ook niet N i e t de arbeiders op de eerste plaats, maar vooral de Middenstand zal ervan profi- teeren: de winkeliers op de eerste plaats, er is dus niet de minste reden om er een speciaal „arbeidersbelang" van te maken, zooals dat nu kunstmatig wordt gedaan 1 En een kwestie van partij is het óók aller minst: verlaagt men den gasprijs, dan moet natuurlijk het bedrag dat de gasfabriek minder opbrengt aan de gemeente, er gens anders (b.v. in de inkomstenbe lasting) worden gevonden, dat spreekt. Nu zal de een het gemakkelijker of verstan diger achten, den gasprijs te behouden en dus i n d i r e c t te betalen, een ander zal liever directe belastingen prefereeren: dat is een kwestie van inzicht of opvatting, maar volstrekt niet eene, die partijharts tochten hooft wakker te roepen. Wc willen ma-ar zeggenhet is absoluut onjuist, om met grooten ophef te verkla- ren: wie verlaging van den gasprijs wil, moet stemmen op een radicaal of een socia list! Dat is alweer pure misleiding van het publiek', die ten slotte terugvalt op dege nen die er gebruik van maken voor hun partij belangen I DE WARE AARD. Als men ooit den waren aard van een per soon of partij kennen wil, dan moet men niet zijn woorden of zijn geschriften beoordeeJen, maar allereerst zijn dadenEn zoo blijkt ook uit de daden van de vrijzinnig democraten te dezer stede hun waren aard! Ze preeken libera lisme en „democratie," maar ze steunen en be velen aaneen socialist tegenover ■een liberaal! De liberalen te dezer stede zijn dus verdeeld, ze werken elkaar tegen: de ware aard van de vrijzinnig-democraten, die eenvou dig verkapte, of ietwat, salonfiihiger so cialisten zijn, is nu aan het licht gekomen. Laat u, door de heeren niet bedriegen, doch laten wij in Distriet I morgen met alle klem opko men voor onze zelf standi ge candi daten KLEIN en PETRI. PERSONALIA. Gisteren herdacht de heer Q. van Pellecom, adjunct-commies le kl. ter Provinciale griffie van Noord-Holland, den dag, waarop hij 40 jaren aan de afdeeling Statistiek werkzaam is geweest. PROVINCIALE STATEN van NOORD- Heden kwamen de Provinciale Staten bijeen ter vaststelling van eene verordening, betref fende de levering van deetrischen stroom in de provincie NÖord-lTollnnd, verder over het voorstel om voor rekening der provincie over te nemen aandeelen der Ivennemer Electvici- teits Maatschappij Bloemdaal tegen een koers van ten hoogste HO vermeerderd met 6 rente van 1 Januari 1914 tot den datum van betaling, voorzooveel betreft de aandeelen tot een bedrag van ten boogste 750.000 welke van Gebroeders Stork te Hengelo zullen wor den overgenomen, en overigens tegen een koers van ten hoogste 103% 0/0een en ander op de verder door Gedeputeerde Staten vast te stellen voorwaarden. Over deze voorstellen zÜn uitvoerige afdee- üngsverslagen verschenen en een uitvoerig antwoord van Ged. Staten. Er ontspon zich over de voostellen een uit voerige discussie. VOOR DE GEMEENTERAADSVERKIE ZING. Een stampvolle zaal in St. Bavo gisteren avond. Daar vergaderden de rechtscbe kiezers, die de groote zaal tot in (1g uiterste hoeken vul- meente, hoe men ook overigens over'thefaam-j den. Behalve vele R. K. kiezers waren zeer de schouwburg-plan denke, niets over danj vele coalitievrienden tegenwoordig, die door ■hoffelijk daarvoor te danken! (den voorzitter, den heer J. II. Visser, harte- vertellen e§n+ °m Haarlem" heel j En iéder, die allo gevolgen van een ditmaallijk welkom werden geheeten. te boekstaven valt,'slecht-geplaatste dankbaarheid en .hoffelijk-' De vergadering werd geopend met den christelijken groet, waarna de voorzitter wees op het belang van de verkiezing van Woens dag a.s. en het woord gaf aan den heer J. A. de Lob el, die onder applaus naar vo ren trad om te spreken over „Het land van beloften". Spr. bewijst, met verwijzing naar Katwijk, dat de coalitie nog zoo kerngezond is en zegt dat dit ook Woensdag hier ter stede moet blijken. Bij deze verkiezing gaat het erom of een roode of niet-roode in den Raad zal komen. Spr. wil iets vertellen over. de socialisti sche propaganda, om het verschil te doen uit komen tusschen die propaganda en het wer kelijke van de socialistische gemeentepolitiek. Op pakkende wijze gaf spr. aan op welke wijze de socialisten propaganda maken. Op uiterst humoristische manier ging spr. na, aan de de hand van hetgeen een der rootle heeren bij een verkiezing in het Schoterkwar tier had gezegd, welke dwaze beloften door de socialisten gedaan worden en hoe heerlijk het zal zijn in het „land van beloften", il.l. wanneer eenmaal de socialisten de lakens uit zullen deelen. Met voorbeelden uit het buitenland (België. Duitsehland) gaf spr. duidelijk aan hoe ner gens waar de roode heeren de meerderheid kregen in vele gemeenten, iets terecht is ge komen van de beloften door hen gedaan: ze zijn er alleen in geslaagd, in België b.v., de belastingen te verdriedubbelen. In 80 ge meenten hadden de socialisten de meerder heid, doch overal zijn ze er weer uitgezet Spr. herinnert met enkele woorden aan hetgeen door de socialisten in de gemeenten waar zij wat in do melk te brokkelen hebben, wordt gedaan, en ,hoe weinig er dan blijkt van do inlossing der beloften, die zij gedaan heb ben. De heer Wibaut is nu wethouder van Am sterdam geworden en toont nu zeer duide- 1 ijk dat het onmogelijk is te doen wat de so cialisten. beloven. Dan ontleedt spr. een brochure van Anker smit over de praktijk der socialistische ge meentepolitiek, uit welke brochure blijkt, dat die praktijk slechts bestaat in een menigte moties, pogingen, uitoefenen van aandrang en dergelijke. Onder daverend applaus liet spr. zien dat er van de geheele brochure niets overblijft dan twee bladzijden met dergelijke pogingen. De eigenlijke socialistische gemeentepoli tiek bestaat uit drie punten: 1. Propaganda rond, in en door den ge meenteraad voor het socialisme. 2. Alle bedrijven moeten aan de gemeenten komen en het particulier bedrijf moet on derdrukt worden. 3. Alle ambteuaren moeten socialistisch worden. Dit wordt door spr. duidelijk en met zeer interessante voorbeelden bewezen. Het lijkt onschuldig een socialist in den Raad te stoppen, doch men moet wel weten, dat er veel meer achter zit en welke ernstige gevolgen daaruit zullen voortkomen. Is het dan onze plicht niet die socialisten wat meer te bestudeeren, wat hun beginsel betreft? Wij moeten dus onzen best doen die socia listen te weren en mannen in den Raad te brengen, die werkelijk zullen medewerken om de belangen van de gemeente zooveel mo gelijk te bevorderen. Zulke mannen zijn onze candidaten, de hee ren KLEIN en PETRI. Die heeren moeten we dus in den gemeente raad brengen, zegt spr. onder daverend ap plaus. Een der grootste reclamemiddelen der ®o- I cialisten bij deze verkiezing is rood Zaandam j en daarom wil spr. daarover ook enkele woor- den spreken. Spr. doet dit aan de hand van de rede, door den heer Duys in de Yereeniging gehouden. Spr. weerlegt een drietal beschuldigingen door den heer Duys geuit en waaruit volgens deze het schandalige wanbeheer der „libera len en elericalen" zou blijken. Spr. behandelt daartoe drie feilen: de ge meente moest volgens Duys dure gronuen kóopen voor den aanleg van een haven, om dat een Anti-Revolutionair iets uit den mond had laten vallen; Duys berekent dat de overname der libe rale sociëteit aan de gemeente 137,000 heeft gekost, en ten slotte voor het bezoek van H.M. de Koningin was 6000 noodig en daarvoor werd op de begrooting van het Burgerlijk Armbestuur 3000 afgeschreven. Deze feiten lirengt spr. tot de juiste ver houdingen terug en toont aan, hoe weinig van die beschuldigingen overblijft. Zaandam is rood geworden, doordat men de fouten van het gemeentebestuur uitgebuit heeft; vervolgens daar de rechtschen geen zetel in den Raad wilen hebben; en ten slotte omdat wij van rechts nog te veel achter zijn met onze propaganda, waardoor de socialis ten meester zijn van ihet terrein. Hierin moeten we hen navolgen. Nadat de heer de Lobcl in korte trekken nog de socialistische bestuurders van Zaan dam geschetst had, werd een korte pauze ge- houden. Daarna zegt spr. dat we ons betreffende Zaandam niet aan overdrijving moeten schul dig maken en dan moeten we erop letten, dot als het in Zaandam er gewoon aan toe gaat, dan is het een fiasco voor de beloften betref fende den socialistischen toekomststaat en bewijst dan met duidelijke voorbeelden dat dit bet geval is in Zaandam. Hij gaat na wat door het roode gemeente bestuur is tot stand gebracht en toont aan dat daarin niets bijzonders socialistisch te vin den is. De belastingen zijn verhoogd en besluiien zijn genomen, waardoor vooral de arbeiders en mingegoeden meer gedrukt worden, zoo dat de belasting van Zaandam, op Winscho ten na, de hoogste is van het land. De eerste benoeming door Duys was een katholiek: doch deze was de aangewezen man en het zou meer wonder geweest zijn dat deze niet benoemd wus, dan dat hij wél benoemd is. Enkele woorden wijdde spr. aan de kwestie- Peerlkamp en aan de staking in het houtbe drijf. Dan zegt spr. dat hij gesproken heeft over de socialistische beloften en over de propa ganda door hen gevoerd. Gelukkig wordt ook onder de rechtschen alhier de propaganda beter en spr. hoopt, dat dit steeds vooruit moge gaan, zoodat wij daar in de socialisten kunen overtreffen en daar door er toe medewerken om te zorgen, dat de socialisten nu en in het vervolg nit den ge meenteraad zullen blijven. (Daverend appl.) De heer de Lobel spreekt dan nog onder voortdurend applaus en gelach over de vlag- genkwestie en weerlegt daarbij de onzinnige theorieën van de socialisten, die wel zullen vlaggen voor H. M. de Koningin, doch niet voor Prins Hendrik en Prinses Juliana en Ihet dwaze dat gelegen is in het verplichtend stellen van den len Mei als feestdag. Duys zegt, dat de Nederlandsche vlag een partijvlag is, doch het gaat niet op d e te vergelijken met de roode lap der socialisten die dreinend neerhangt in den m:st. Op heerlijke wijze en onder daverend ap plaus der enthousiaste vergadering, verde digt spr. de schoone beteekenis der nationale driekleur en eindigt met de aansporing -e zorgen, dat het nooit zoover zal ki/nen, dat

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1914 | | pagina 1