DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
!n en om Haarlem.
&5C H OUWBUR.G 'JA.N5WEG,
nc
Romeinsche Kroniek.
-SJTJlSSS? iS i
21 IY.2~veeDujjseii
'QarteljorJsszr
fele/.ma
EERSTE BLAD.
~8 T A 8 SJi 1 E U W S.
HAAiDAG SS JSIÜS 1314
S3st« Jaargang Ho. 8464
0.03
bureaux van ftedaotie en Asl&niisietrafëe
KiaisieriiiBisvesi HH-Si«33g Haarlem
Intercommunaal Telefoonnummer S426.
Hit nummer bestaat uit
bladen»
lï.tiuo
s.
Haarlamscha AlledaRjes No. 1356.
•aJrt«onion,'VouS' jÏÏ" pele:''imS «H
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden voor Haarlem Jj-j®
Voor de plaatsen, vaar een agent is gevestigd (kom der gemj - i.aa
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post L8U
Afzonderlijke nummers
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 6 regels GO cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 ct.
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct. per regel. Buitenl. 20 ct.
Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 ct. (a coDtant).
MO
GULDEN bij
levenslange onge
schiktheid tot
werken.
Alle betalende abonné's op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zifn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor:
GULDEN bij ff® ft GULDEN bij f 'M GULDEN bij GCLDEN bij'
verlies van een 1 verlies van t* verlies van itïSji ^één* VaQ
hand of voet. 8 üSJf g-js één oog. 8 itp één duim. wijsvinger.
400
GULDEN bij
overlijden.
300
GULDEN bij
verlies van
één anderen
vinger.
De aitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de MAATSCHAPPIJ „ÏÏOLDANDSCHE ALGEMEENE VERZEKERINGSBANK*" te Schiedam,
1G Juni.
R. K. Volksbond
AGENDA.
Gebouw St. Bavo
Vergadering Metselaars.
Groote Kerk 1—2 uur Orgelbespe-
speling door den heer Louis Robert. Zie
programma Stadsnieuws.
Sociëteit „Trou moet Blycken" 834
uur Haarlem's Muziekkorps. Strijkorkest.
Teyler Museum Tentoonstelling van
leekeningen, behoorende tot de kunstverzame
ling van Te.vlers museum,'portretten, portret-
sebefsen en figuurstudies.
Bisschoppelijk Museum Jansstraat
t9 Geopend eiken dag van 105 uur, tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda
gen en R K. Feestdagen.
(Nieuwe reeks No. 3).
Een mooie Zondag.
.'t Aspect van Haarlem op een zomersclien
Zondag onder een staalblauwen hemel In
glansenden zonneschijn
D'r is dan vreugde in de stad, alom. Je
leeft op, en de klaarheid van het ongebrei
delde licht, dat gloeit over de bvee.de straten
>n schiet tot in de nauwe stegen, verruimt
het gemoed en verwarmt 't humeurAls
de, bevers na den winterslaap komen nu de
oudste oudjes buiten, en wat jong is, hup
pelt blij in luchtige stemming langs den zon-]
oesUnajden wfg.J3.die zon, God's zonae.
'tis begrijpelijk, dat er in 't oude Egypteland. j
vaar God-zèlf niet gekend werd, de eere-
dienst van de Zon kon leven en groeien als
van de bron van vreugde en levenslust al- j
nnj
Dat idéé van blijde klaarheid en lichtende j
.sprankeling van jeugd zie je, op zoo'n ïnoou-n
Zondag als die van gisteren was, heel dui-
1 e 1 ijlt op ons Stationsplein!
Dan gulpt er uit den wijden doorgang van
het'stationsgebouw één onafgebroken stroom
van Zondagsbezoekers, en het is een feest
van mensclieuondervincling, een feest ook
dikwijls van gezonden humor en schalksche
pret, om dien stroom op je gemak gade te
daan, als je daar zoo eens staat te midden
van het onophoudelijk geraas der links en
rechts en achter en vooraanrijdende tram
wagens, die van ons Stationsplein complee"
'n wagenpark van een trammaatschappij ma
ken.
Je hebt onder de blije Zondagsgasten van
allerlei soort.
Ik zag cr geraffineerde, die precies we-]
ten vaar ze de oversla ptram naar Zandvoort j
of de nieuwe lijn naar Overveen kunnen vin
den, die in Haarlem thuis zijn als wij-zelf, cn j
ondanks "t onvervalsdht-AmstercIamsche ;;c-
eeui vrouw en moeder en kinderen zonder
eenig aarzelen weten te stoppen in het juiste
voertuig
J'e ziet er ook halve vreemden, die uit'
de donkere koelte van den uitgangs-doorgang
even knipperen met de oogen tegeni het felle'
'licht, en dan op het trottoir zieh weer eens'
r. kenscliap moeten geven hoe eigenlijk de
situatie wel is. En dan loodsen ze, met eenige
navraag aan de geduldige en altijd-vriende-
Iijke conducteurs, tenslotte de familie toch
nog in 't goede vehikelloopen doen »e
niet, dezulken.
Maar je ziet er ook grasgroene reizigers.
DE VERNIEUWINGS- EN MODERNISEERINGSPL ANNEN VAN DEN SCHOUW
BURG AAN DEN JANSWEG:
De sierlijke voorgevel van het nieuwe gebouw, naar het bniwerp-w eissman. Zooals men
weet. wordt het bestaande „Café du Théatrebij den schouwburg getrokken, die daar
door zeer aanzienlijk wordt verbeterd.
de koelte en de verfrissching.... en dan is 't
hetzelfde gedoe als 's morgens, maar in om
gekeerde richting. Naar de stad van buiten
af gaat nu de stroom, en Haarlem's burgers
leveren er mêe hun contingent in het onaf
gebroken défilé langs onze hoofdstraten, waar
het bij het zonnedalen en duister worden nu
kostelijk wordt vol verrukkelijke afkoeling....
Langzaam aan valt het duister, en de
goude zonnegloed vol leven,- die in overs [roo
ming vaii geneuchten als overdonderend door
haar glans op het midden van den zomerdag
het 'drukke straatgedoe een paar uren lang
drukte, is nu omgezet in een violet-blauwen
glans, waar de zon in natrilt, maar waar
óók de rust en de afkoeling van de nacht
die komen gaat, in spreken.
En die rust en die afkoeling gezonde
reactie weer doen hetzelfde werk als in
den .ochtend de levende, warmende zonne
gloed: ze zeiten de huizen open en jagen
de traagsten op straat, en ze verruimen v eel
den geest en brengen nieuw leven in 't ge
moed, en ze wekken, al de heerlijkheid vrij
die er sluimt in het hart van zoó-meni-
gen stillen burger, die z'n lasten en z'n ver
driet en z'n zorgen afschudt voor een moment
en vergeet, en zich gelukkig voelt....
Zoo'n mooie Zondag dis die van gister-u,
wel, ik zou 'm niet graag missen! Eu
wat een heerlijk, duchtig gewin aan levens
vreugde en dankbaarheid jegens den Schep
per, komt er niet over ons op zóó'n dag
DE BELASTING OMHOOG!
Ja, dat was wel te verwachten!
Verleden jaar 5.'20 percent ,nu 5.40, zoo
stellen B. on W. voor: het valt menigeen
nog mee, die dacht om de groote uitgaven
welke op het lijstje van de bc-grootïng ver
schijnen aan de debctzijde
Maar
hier is een geweldige „maar"!...
en dan is 't een plezier op zoo'n zomcr-
schen Zondag eens aan den stationsuitgang
te staan!
Bij den controleur begint het al: 't kaartje
afgeven duurt driemaal langer dan bij ieder
ander, en 't geval wil nog wel eens, dat moe
der 't kleine papiertje uit goede voorzorg zóó
diep heeft weggeborgen in haar zak, dat liet
niet dan met veel moeite is terug te vinden.
Dan komen ze huitenen als er nu net
-de tram naar „O'veen" (blijkbaar een volko
men nieuw dorp, waarvan de geographic nog
geen kennis heeft!) of Bl'daal (spreekt u dat
een-s even uit!) wegrijdt, en daarachter de
Ceintuurbaan gaat, en weer daarnevens de
gele wagens yan do middenstadstram, dan
kijkt die familie yan grasgroenen even hulpe
loos als een konijn in een kippenren en ze
besluiten dan.... maar eens öp te loopen-
Tien tegen drie, dat ze dan nog den ver
keerden kant uitgaan!
Rome, 2 Juni 1914.
Heden treedt Z,. H. de Paus zijn tachtigste
jaar in; de Heilige Vader werd toch in -1835
geboren. Moge God Hem nog eenige jaren
het leven schenken en de gezondheid tob
heil der Kerk en der Zielen!
De vermoeienissen van het Consistorie heeft
de Paus zeer goed doorstaan en de kardinalen
die Z, H. van dichterbij zien dan wij leeken-
toeschouwers roemen zijn uitzicht. Ook sprak
7,. H. met krachtige stem de redevoering uit
Qij de uitreiking der Baret en gaf op het
Groot „Consistorie met sonore stem Zijnen
tegen. Ik moet zeggen dat het mij zeer mee
viel. Want een veertien dagen te voren had
ik Z. H. op eene semi-private audiëntie, in
de kleine troonzaal, gezien en toen trof het
mij hoe vervallen en oud Hij er uitzag.
mn,,~LWaar. 't was twaalf'uur, de gansche
i:'6,audiëntie verleen-en bezet ge-
tróonzfT zijne ^ewoo,lte' kwam He
U waar de Paus anders mee
w„- *aat3t aan do beurt, nadat de
toch dadelijk aan do groote bladen geseind
en door de kleinere overgenomen. Alleen wil
ik een oogenblik vertoeven bij de toespraken
van den Paus op het geheim consistorie en bij
de overreiking der Baret. En dit te meer
idaar er door de anti-clericale pers allerlei
venijn uitgezogen is, en de gebruikelijke
woordverdraaiing heeft plaats gehad.
Na, gezegd te hebben, dat de vele verliezen
noodig maken dat de opengevallen plaatsen
m het H. College der kardinalen aangevuld
volden opdat de last over meerdere schou-
f.?,rs verdeeld zij voornamelijk in de mooie
rs 0 Üi Kerk doorleeft, gaat dé
Raus aldus voort.. „moeielijke tijden wijl over
al allerslechtste leeringen gepredikt worden,
die de zeden en het geloof van het Christe
lijk volk bederven, en zij jteeds den aanval
te verduren heeft van mannen die de opper
macht Gods verachten en den Godsdienst we
ren uit het dagelijkseh leven en de maat
schappij.. Toch ontbreekt het ons, dank zij
God, met aan troost en Z. H. wijdt dan eenige
woorden aan de herinneringsfeesten van den
vrede der kerk.
Nu meer dan ooit, is vrede noodig.
Wij zien hoe mensehen en klassen van men-
schcn, volkeren en rassan vijandig tegen over
elkander staan. Steeds worden de verhou
dingen meer gespannen, en telkens zien wij
een vreeselijken oorlog uitbreken.
Dan sprcekê de Paus over de pogingen van
Vredebonden en Arbitragevereenigingen en
Zóó loopt 't onophoudelijk drun op het Sta
tionsplein, en ik wou, nat ik gelegenheid had
om nog meer van die l'euke tooneeltjes, die je
er schouwt, hier even te moment-kieken!
Dat is dan des morgens vooral. In de stad
zelf is het langs den weg, 0p zoo'n mooien
Zondagochtend, het meest druk van uitgaan
ders, en in den middag vind je er da gewone
wandelaars, die nu in geweldige getallen als
vlinders op 'n zonne-ochtend uitkomen, en
onze buitengemeenten overweldigen gaan....
Op den dag is het stil in de stad.
Dan ratelen de trams naar Zandvoort, naar
Bloemendaal en Overveen en Heemstede met
opgepakte wagens, ten boorde toe vol zwee-
t-endo Zondagsgasten, de wegen langs, dan
voel-je, hoe er buiten n wondere heerlijkheid
is te zien en te genieten voor stadsrnensclien,
als je ziet hoe alle voertuigen naar de buiten
gemeenten worden bestormd
Maar de avond komt, en mét den avond
- woarf'•■'--«a-rv
Do meeste groote uitgaven, die in den
laafcsten tijd zijn toegestaan, komen pas op
de volgende begrooting. Dan zal men eens
wat zien, en de voorspelling, dat de ge
meentebelasting een volgend jaar van 5.4
op zeker (1 p.rocent zal springen, is
volkomen betrouwbaar!
Als er zulke luxueuze en onnoodige din
gen als een nieuwe schouwburg ,een open
bare leeszaal etc. zouden worden gevoteerd,
dan kwamen we 't volgende jaar zeker over
de zes procent!
Dat wil wat. zeggen.
I Dat wil n.l. dit zeggen, dat vele Am-
sterdammers, die n u vanwege de hooge Am-
'sterdamsche belastingen de goedebuui't van
i Haarlem kwamen opzoeken, danzeer
Izeker te Amsterdam zullen blijven! Als
Haarlem evenveel belasting vraagt als. de
hoofdstad, dan is de liefhebberij van
het „buiten wonen" enhet op en néér
sporen er gauw af!
Het is daarom ook al niet alleen ge-
i wenscht maar hóóg noodig, dat de gemeente
bijzondere zuinigheid ga betrachten en van
die uitgaven-van-den-hoogen-boom nu eens
terugkomt.
Onze stad is geen stad voor dure, impro
ductieve proefnemingen en onnoodige luxe
uitgaven! Wij moeten nu toch toch waar
lijk op de kleintjes passen. Als de raads-
laden dat nu eens bij elk voorstel dat hun
bereikt, in acht wilden nemen!
PERSONALIA.
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrond. Breda, ter standplaats
de gemeente Tilburg de heer A. P. J. M.
Smitz, candidaal-notaris hier ter stede, en
een zeer bekend Katholiek ingezetene die
zich voor menig werk vau algemeenen en
Katholieken aard hoogst verdienstelijk heeft
gemaakt.
Aan notaris Smitz, wiens vertrek uit de
stad door velen met leedwezen zal worden
vernomen onze gelukwenschen bir deZc be
noeming
DE NIEUWE SCHOUWBURG AAN DEN
JANSWEG.
Bij de afbeeldingen vau den voorgevel en
den plattegrond van den nieuwen schouw
burg aau den Jansweg, in dit nummer opge
nomen, schrijft de architect, de beer A. W-
Weiss ma n, uog het volgende:
Het gebouw heeft een diepte van 52 M.
en een gemiddelde breedte van 25 M„ waart)ij
nog- komen de uitbouwen aan de zijde van de
Nieuwe Gracht en aan die van de Parklaan.
Door drie breede deuren, waarvoor een
marquise is aangebracht, bereikt men van
den Jansweg eerst een voorportaal en dan
groote vestibule, waarin een der be:de ka ?-
hureaux uitkomt. Langs treden over de volle
breedte dezer vestibule is een ruimte toegan
kelijk, die links en rechts mime vf
heeft, welke alleen voor de baleons en de sial
ics dienen.
Deze ruimte zet zich als een breede gang
om de zaal voort, die in verbinding staat m<
toiletkamers voor dames en lieèren.
De salon achter brt eerste halcon is be
stemd voor de autoriteiten, die van dit hal
con gebruik maken.
De trap aan de zijde van de Parklaan, uil
de vestibule en van deu Jansweg toeganke
lijk, is voor de bezoekers der loges bestand
en geeft ook toegang uaar den foyer op de
eerste verdieping, die met drie groote ven
sters op den Jansweg uitziet.
De salon bij de loges is bestemd voor den
Commissaris der Koningin, den Burgemees
ter en het Dagelijkscli Bestuur, wanneer zij
van hunne loges gebruik maken.
De logeshebben hun eigen vestiaires en
toiletten.
De trap aau de zijde der Nieuwe Gracht Is
alleen van den Jansweg toegankelijk; in Utu
portaal daarbij bevindt zich het tweede kae-
bureau. Deze trap geeft toegang tot de twvs
zijgalerijen en het amphithtealer op de twee
de verdieping. Deze verdieping heeft haar
eigen vestiaires, toiletkamers en koffiekamer.
De zaal is 10 M. breed en 16 M. diep. Zij
kan 950 toeschouwers bevatten, namelijk 216
in de stalles, 162 in de baleons, 172 in de loges
200 op de galerijen en 200 in het amphitheater.
Is het niet noodig, dat het orkest gebruikt
wordt, dan kan dit dichtgemaakt worden eii
vinden op de dan verkregen ruimte nog 50
toeschouwers plaats, zoodat de schouwburg
dan 1000 bezoekers kan bevatten.
De vestibule wordt met marmer bekleed, do
zaal in ivoortint met goud bescli Iderd, tor-
wijl de overige ruimte, zooals de foyer en
de salons, in lichte tinten gehouden zullen
worden.
jw: .i
en
acht al deze poginge11 goed doch ziet er u
I heil in. Zoolang de voorschriften der Christe-
lijke rechtvaardigheid en liefde nic-t in do
zielen wortelen. Heden hangen de rust en
do oproerigheden ia de maatschappij en in
de staten niet zoozeer af van de souverein dan
wel van de groote menigte.
Thans verstoken van het licht der waar-
heid door God geopenbaard, niet meer ge-
wend om den teugel te voelen der Wetten
van Christus, is het dan te verwond 'ren dat
de menigte, aangevuurd door blinden harts
tocht, op het algemeen verderf toeloopt, waar
zij door sluwe raddraaiers, enkel op eigen
voordeel bedacht, heengedrevcn worden?
Intusschea is de Kerk door haren Godde-
lijken Stichter tot meesteres der waarheid,
bewaarster der rechtvaardigheid en der naas
tenliefde, op bijzondere wijze toegerust, om
'tot het algemeen welzijn te-leiden, en zeker
zou het van wereldwijsheid getuigen zoo de
bewindvoerders niet s.echts haar de vrijheid
lieten hare zending uit te voeren maar haar
daarbij ondersteunden? Maar ju s. het tegen
deel geschiedt, want gewoonlijk behandelt
men de Kerk als or niet zij net ware aan
wie alle? te danken is wat het ware wezen
der beschaving uitmaakt, maar' in tegendeel
als of zij de vijandin van het menschelijk ge-
slacht ware.
(Dezer dagen verscheen een prote-st van
Maeonnieke zijde wijl in Milaan aan den
schrijver van een schoolboek waarin van God,
van do voorzienigheid, van Christelijke deugd
gesproken wordt, eene premie uitgereikt is.)
„Maar dit moet ons niet verontrusten, wij
weten dat de Kerk, evenals Christus, voor
bestemd is om met hoon beloond te worden,
voor al het goede dat zij doet; en evenzeer
zijn wij zeker dat het haar nooit aan hulp
zal laten ontbreken; niet alleen Christus be
loften maar ook de geschiedenis zijn ons daar
borg voor."
Als een enkel bewijs daarvan haalt de Paus
de bevrijding van Pius VII aan, juist honderd
jaar geleden.
Deze passus uit de rede heeft vooral erger
nis verwekt. Daar had de voorzienigheid niets
mee te maken. De omstandigheden brachten
Napoleon ten val, enz. enz.
Van meer belang was de redevoering bij
het uitreiken der Baret, in antwoord op de
rede van Kardinaal Begin in naam der andere
Nee-kardinalen.
Na gezegd te hebben, dat het hunne deugden
zijn, die Hem geleid hebben bij hunne keuze
en hun verstandig beheer gaat de Paus voort
met er op ts wijzen hoezeer in de huidige
tijden een sterke hand en omzicht vernach
ten zijn, nu de Kerk niet alleen met vijan
den daar buiten te kampen heeft, maar door
afvallige en verdwaasde zonen in haren boc-
zem belaagd wordt, Nooit is misschien meer
dan thans noodig geweest den heiligen ge
loofsschat nauwkeurig te bewaken opdat de
ze in alle zuiverheid bewaard worde. „Wij
leven in een tijd, waarin men groote licht
vaardigheid gezind is allerlei denkbeelden te
aanvaarden waardoor het geloof in overeen-
stemming wordt gebracht met moderne geea-
tes-stroomingen, die veel verder leiden dan
men wel verwachtte, en niet enkel tot ver
slapping, doch tot geheel verlies van het ge
loof voeren. Men verwondert zich heel en
al niet meer, allerlei vage uitdrukkingen te
hooren bezigen, en men schept genoegen in
het hooren van moderne aspiraties, van kracht
van den vooruitgang en der beschaving, van
een leeken-conacientie, eene politieke cons
ciëntie in tegenstelling met den consciëntie defl
Kerk, tegen welke men zich verzet, zich het
recht toekennend, deze te verbeteren en te-,
recht te wijzen. Telkens ontmoet men per-
i sonen die twijfel en onzekerheid uiten aan
de geopenbaarde waarheid en die hardnekkig
dwalingen verdedigen die honderde maten ver
oordeeld zijn, en dat alles terwijl zij beweren,
zich nooit van de Kerk verwijderd te heb-'
ben, omdat zij, zoo nu en dan, kerkelijke voor- -
schriften gevolgd hebben.
O, hoeveel reizigers, hoeveel stuurlieden,
God verhoede dat het worde hoeveel kapi-
teins, hebben zich bevriend gemaakt met
de profane nieuwigheden en met de leugen-
achtige hedendaagsche wetenschap en die
daardoor in plaats van veilig de haven bs-
i reikt te hebben, ellendiglijk schipbreuk le-
den
(Wordt vervolgd.)
