DAGBLAD voor NOORD- an ZUID-HOlLAND.
De oorlog.
Vetleeren Laarzen
KincSeHtixisvest S£9«3i-33,
EERSTE iLAD.
H. M. Koningin Wilhelmina,
P. W. TWEEHUIJSEN,
Onze Oraiis-iiigelÉken Verzekering.
400
300
65®
100
60
11
O
•9
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1914
89ste Jaargang Mlo. 8527
ABONNEMENTSPRIJSèl
Per 8 maanden voor Haarlem 5TÏ.35
Voor de plaatsen, waar een agent ïe gevestigd (kom dér gemj 1.83
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijke nummer» 0.03
iupeaiiz van Aedaetie an Administratie
flntepeommunaaf Telefoonnummer 1426.
PRIJS DER ADVERTENTIëNi
V an 6 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 ei»
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regeL Buiten! 20 et.
Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 ct contant).
Pit nummer bestaat uit drie bla
den ui. o. de Ofïicsëele Kerk-
lijst en het Geïllustreerd Zon
dagsblad, in 8 bladzijden.
AGENDA. 30 Augustus.
Broagebouw 8 uur HaarL Mu
ziekkorps. Concert.
In den Hout half drie
Muziekkorps. Concert.
Haarlem's
31 Augustus.
R. K. Volksbond
79 uur Steun-
AGENDA.
Gebouw SintBavo
Ondersteuningsfonds,
comité.
Buitensociëteit Trou moet BIyc)ken
3 uur matinée HaarL Muziekkorps»
Bisschoppelijk Museum Jansstraat
»9 Geopend eiken dag van 105 uur, tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda
gen en R. K. feestdagen.
OVERZICHT.
Het is meer dan geweldig, wat we zoo
op één. dag, in koele, koude telegrammetjes,
maar te slikken krijgen!
Leuven, de oude, heerlijk» katholieke uni
versiteitsstad vernietigd
En de Duitschers tot op een honderd kilo
meters voor Parijs!
Toen wij gisterenmiddag de telegrammen
ontvingen, die de eerste berichten brachten
omtrent do Fransch-Engelsehe nederlaag, zij
het ook in heel voorzichtige termen, toen
hebben wij ernstig voorbehoud gemaakt.
Het hoofdkwartier van een Duitsch leger
korps te Kamerijk.... wel, hoe zou dat mo
gelijk zijn? Dan was Maubeuge, waar we
zoo pas hoorden dat de Franschen zich op een
zeer sterke verdedigingslinie hadden terug
getrokken, al gepasseerd?
Inderdaad, het is zoo gegaan!
Maubeuge, een der sterkste verschansin
gen der Fransche linie, is door, do Bui tec he
legers omgetrokken; do Engelschen zijn uit
elkaar geslagen, en het geheel© Fransche le
ger in het noorden is op Saint Quentin, dat(
maar een honderd kilometers van Parijs ligt,
teruggejaagd. Het is niet meer oen tegen
slag, het is nu inderdaad eau débaele.
Zelfs wie de hoogste gedachten had van
de vreeselijke Buitsche „kunst" van oorlog
voeren, heeft zich een zóó geweldig-snel en
gelijk woirden opgetreden, zoo luidde het
bevel van het hoofdkwartier
En toen in Leuven, dom èn dwaas, al
was het eenigjszins begrijpelijk!, de bevolking-
mee ging doen aan dien strijd tegen die ge
hate Diuitecheirs, toen viel het onverbiddelijke
vonnis: de stad ia brand!.....
Maar al die 'rijkdom dan van wetenschap
en kunst?
De ketrken? De kloosters?
Wij weten het nog niet. We hopen dat God
niet zal toelaten dat dit alles vernietigd
worde.
Niadere berichten zullen we afwachten. Maar
de verwoesting van Leuven, de schrikkelijke
straf over de bevolking van deze heerlijke
stad, uitgesproken, is dan toch wel, hoe het
ook zij, een 'der zwartste en Vreeselijkate
episoden van dezen wereldoorlog
Arm België!
DE GROOTE SLAG IN
NOORD-FRANKRIJK.
De toestand ia dus nu zoo (of liever: was
gisteren zóó, want met deze manier van
oorlogvoeren verandert de situatie met den
dag) dat do Duitschers in het Noorden vol-
- komen meester zijn van den toestand,
dat de Engelschen met hun expeditiekorps
van de zee zijn afgesneden en mede naar
Parijs teruggeworpen worden, dat de mid
dencorpsen van de Duitsche armee bij Mé-
zières de Maas zijn overgestoken en dus de
hoogvlakte van Reims betreden waar zij vrij
baan hebben naar Parijs uit het Oosten, ter
wijl de Lotharingsche troepen die een der
groote forten van 'de sterke vesting Lune-
ville al hebben, mede oprukken naar de Fran
sche hoofdstad....
De Duitschers vertellen fier, dat ze op
9 September voor Parijs kullen staan, om
(Dar den „Sédan-dag" te vieren
Nog eens: hot is geweldig, en hoe men ook
over do Oorlogvoerende partijen denkt: een
soort vau grimmige bewondering hebben we
voor de grandioze systematiek, die langs een
zóó uitgestrekt front, honderdduizenden trots
geweldigen tegenstand doet vooruittrekken als
pionnen op een schaakbord!
Geweldig óók is het ontstellende bericht:
Beuven verwoest,
(Leuven, de stad der katholieke wetenschap
do stad vol historische schatten, vol heerlijke
kunstwerkenLeuven, met z'n prachtig
-Stadhuis dat als het schoonste der wereld
geldt, met z'n imposanten Sint Piete'r en zijn
abdijen en z'n kloosters en universiteitsge
bouwen vol millioenen-rijke schat ton van we
tenschap en kunstLeuven zou niet meer
bestaan? Platgebrand zijn?.,..
Het is haast niet te gelooven.
Bii toch: 't is echt-DuitschI De orders zijn
«■gekomen: tegen do burgerbevolking die op
B- i schiet, zal voortaan zoo streng mo
ge ven.
BMTELJOHilSiTRAAT 27.
TELEFOON 1770.
Alle betalende abonné's cp dit blad, die in
het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn
volgens de bepalingen op de polissen vermeid
tegen ongelukken verzekerd voor:
IOÖO GULDEN bij levenslange onge-
schiktheid tot werken.
GULDEN bij overlijden.
GULDEN bij veilles van een
band of voet.
GULDEN bij verlies van één oog.
GULDEN bij verlies van één duim
GULDEN bij verlies van één wijs
vinger.
GULDEN bij verlies van één an
deren vinger.
De uitkeering dezer bijdragen wordt gega
randeerd door de Maatschappij „HOLLAND-
SCHE ALGEMEENE VERZEKERINGS
BANK" te Schiedam.
LEUVEN.
De verwoesting van Leuven we kunnen het
nóg haast niet gelooven.
Ziehier de telegrammen, die we gisterenavond
en vanmorgen over publiceerden:
Haarlsmsche ASledacjes No. 1419.
ONS STEUNCOMITé.
Daar zijn er velen in de stad, die 01x3 vra>
gen: hoe zit nu eigenlijk het werken en doen
van ons Haarlemisch Steun-Comitó in eikaart
Wat wil men, 'hoe wil men het, en wat doet
men?
Welnu: een antwoord op dit alles geeft in
het kort het overzichtje, dat wij onder „Stads
nieuws* Ihiebben opgenomen.
Daaruit ziet men, hoe uitnemend alles is
geregeld, hoe systematisch er wordt gewerkt»
lioe voortreffelijk de organisatie is.
Wij gelooven dat wii uit naam der geheele
burgerij spreken, wanneer wij aan de hoeren
ea dames, die deel uitmaken van Ibet Steun
comité of die er hun medewerking aan ge
ven, een hartelijk dankwoord brengen, en hen
Ihuldigen voor de vele opofferingen welke zij
zich in het algemeen belang getroosten.
En een warm beroep op de burgerij» om
door hulp van allen kant den arbeid van het
Steun-Comitó te helpen verlichten» is dan
ook, dunkt ons, ten volle op zijn plaats.
HET OORLOGSTERREIN IN NOORD-FR ANKRIJK:
"f
sae L
Val
aten
m, en
St Quenly
'jf «8x3ezaerv
Chcc7,l e z o l
McLU,be.vi,je. ^*4"
ct ri.
s
Ch&lo
n, s
Aan
valle-ncLe. Z) u,itsc7ie Ifoepen
Sft oor Grens
Lonawyt
CLKCtf
EIRE MMLEMSCtlE COWUWT
Niet onder blijde omstandigheden zal thans
M. onze Koningin Haar verjaardag vieren.
Geen luidruchtig feestbetoon past thans en het
eert H. M. en getuigt van fijn gevoel, dat van
Haarzelf 't verzoek uitging om dezen keer geen
feestelijkheden te doen plaats hebben.
Gelijk door zoo menige daad, die wij dezer
lagen met instemming mochten vermelden,
toonde ook hierin de Koningin hoe Zij mede
leeft met Haar volk, hoe Zij deelt in 't leed, dat
Haar volk heeft.
Door dat alles wordt de band tusschen Vor
stin en Volk versterkt. In deze dagen van die
pen ernst is het 't een hartverheffende en ver
troostende gedacht, te weten dat daar op den
troon zit een Vorstin, die de nooden van Haar
volk op 't harte draagt.Die ook voor en
met Haar volk bidt.
Die wetenschap geeft kracht en sterkte. Ge
lukkig is 't land, ook in tijden van nood en
druk, dat zulk een Vorstin bezit. De taak van
H. M. is nu inzonderheid een zware. Hij, bij
Wiens genade Zij regeert, moge Haar daarin
sterken en steunen I
Hem danks ons Volk, dat Hij, in Wiens hand
ook 't lot van Vorsten en Volkeren is, Haar
leven spaarde en van Hem smeekt het, dat Hij
Haar moge blijven toerusten met kracht en
wijsheid tot Haar moeilijke taak.
In stilte vieren wij Maandag den verjaardag
onzer Koningin, maar in het gebed willen wij
Haar en 't Vaderland gedenken
De vlaggen zullen niet wapperen, maar de
Oranjestrikt moge elks borst sieren, als 't sym
bool onzer nationale eenheid, als 't teeken van
den heiligen band, die Vorstin en Volk ver
bindt
God lof, nog zit er op den troon een Oranje 1
En onder de schaduw van den Oranjeboom is
het, als van ouds, veilig rusten....
Leve Koningin Wilhelmina 1
Haar zij heil en voorspoed en velerlei zege
ning 1 Dat zij Maandag ons gebed tot God den
Heer.
„Van Kamerijk tot de Vogezen is de vijand
verslagen," zoo meldt de „General-Quartirmeia-
ter" von Stein in zijn ambtelijk bericht.
Inderdaad schijnt dat niet te veel gezegd.
Wij geven hieronder een volledige opsom-
ming, zooals von Steln die meldt in zijn rap
port, dat we gisterenavond en vanmorgen in
beslissend optreden, een zóó geducht offen- onze stads-bulletins reeds verkort konden weer-
sief, niet kunnen voorstellen.
„De vijand zoo meldt het rapport is
overal in vollen terugtocht. Do omvang van zijn
verliezen aan gevallenen, gevangenen en oor-
logsmaterieel kan bij de reusachtige uitgebreid
heid van de gezamenlijke slagvelden in een ge
deeltelijk onoverzienlijke woudrijke en bergach
tige streek nog niet bij benadering geschat
worden.
Het leger van veldmaarschalk (General-
oberst) von Kluck wierp het Engelsche leger
j bij Maubeuge terug en viel het met een om
trekkende bewegingen heden (dat is Donderdag
j.l.) ten Zuidwesten van Maubeuge opnieuw
aan.
De legers van veldmaarschalk von Bülow en
veldmaarschalk von Hausen (oud-minister van
oorlog in Saksen) hebben tusschen de Sambre,
de Maas en Namen ongeveer acht legercorp
sen van Fransche en Belgische troepen volledig
verslagen, in geveohten, welke verscheidene
dagen geduurd hebben. De vijand wordt op het
oogenblik voorbij Maubeuge, ten Oosten van
deze stad, vervolgd.
Namen viel na een beschieting van twee
dagen.
Het leger van hertog Albrecht van Wurtem-
berg heeft de door hem verslagen troepen over
de Semois vervolgd en is over de Maas getrok
ken.
Het leger van den Duitschen kroonprins ver
overde een versterkte stelling voorbij Longwy
en sloeg een krachtigen aanval uit de richting
van Verdun terug. Dit leger rukt naar de Maas
op. Longwy is gevallen.
Het leger van den kroonprins van Beieren
werd bij de vervolging in Lotharingen door
nieuwe vijandelijke strijdkrachten van uit
Nancy en uit het Zuiden aangevallen.
j Veldmaarschalk von Heeringen (oud-minis-
I ter van oorlog van het Duitsche rijk) zet da
- vervolging in de Vogezen naar het Zuiden
j voort.
De Elzas is door den vijand ontruimd."
Aldus de offioieela berichten.
Ons kaartje, vluchtig geteekend vanmorgen,
geeft weer hoe ongeveer de stellingen zijn van
de Duitsche legers, die op Parijs aantrekken.
N
Nadere berichten melden nog, dat het expe-
ditieleger van Engeland is vernietigd.
Wolf's bureau seint uit Berlijn:
Van het Engelsche leger bij St. Quentin
zijn duizenden soldaten gevangen genomen, en
talrijke kanonnen buitgemaakt.
De Engelsche troepen zijn over St. Quentin
gevlucht en worden door het Duitsche Noorder-
leger achtervolgd.
Op den Sedandag (2 September), rekent het
Noorderleger voor Parijs te zijn.
Het bericht van de „Petit Parisian" dat de
Engelsche troepen een dam van lijken van Duit
sohe soldaten maakten, zoodat de Turco's er
nauwelijks over heen konden klimmen, is geheel
verzonnen.
Hedennamiddag bracht een Zeppelin-lucht
schip een eersten groet aan Parijs.
Het Middenleger la de Maas overgetrokken
en het Zuiderleger heeft de Franschen bij
Epinal teruggeworpen.
Het bericht van daze zegepralen werd in de
hoofdstad des rijks met gejubel begroet.
De Duitsche overwinningen op de Westelijke
linie zijn sneller en grooter dan alle wapen-
geluk in 1870.
Onder de telegrammen vindt men nog eenige
perstemmen.
Ziehier nog wat wij elders over de jong3te
krijgsverrichtingen konden opdiepen:
Den 27en Augustus werd de vesting Mau
beuge gedeeltelijk ingesloten.
Longwy heeft zich uiterst dapper verdedigd.
Eerst toen van allo kanonnen, waaronder zich
30 stukken zwaar geschut bevonden, niet èèn
meer gebruikt kon worden, gaf de vesting zich
over. Met het oog op de heldhaftige verdediging
liet de Dultsohe kroonprins den commandant
van Longwy zijn degen. Er werden 8600 gevan
genen gemaakt, onder wie 500 gewonden. De
vesting is een puinhoop.
Montmédy staat bloot aan een hevig vuur.
Het leger van kroonprins Ruprecht van
Beieren heeft voorloopig de vervolging van den
vijand opgegeven, daar men anders onder het
vuur van Toul en "V erdun gekomen was. Men
wacht den vijand op, die zich hier blijkbaar in
zekerheid tracht te krengen.
Hier staan vermoedelijk 0ok de uit Belfort
gezonden troepen. De resten dezer troepen staan
in kleine afdeelingen ten Westen van Kolmar.
Zij zijn van weinig beteekenis, daar zij naar het
sohijnt niet meer met hun hoofd armee in con-
taot zijn.
Over het geheele front hebben de Duitschers
succesvol gestreden. Bij de verzorging der troe
pen is men tot nu toe niet' op moeilijkheden ge
stuit. Bovendien zal Noord-Frankrijk nog wel
een flinken voorraad proviand leveren, zoo
hoopt men.
Het algemeens resultaat is een volkomen
overwinning. Een enorme buit is in handen der
Duitschers gevallen» terwijl een groot aantal
Fransche krijgsgevangenen gemaakt zijn. De
vervolging van den vijand wordt voortgezet.
PARIJS BEREIDT ZICH
VOOR OP EEN BELE
GERING.
Uit een telegram, dat uit Parijs per koerier
naar Vlissingen is gebracht en vandaar aan de
Tel. is overgeseind, blijkt dat men eenige dagen
geleden te Parijs al de Fransche débaele
voorzag.
„Het schijnt, zoo seint deze correspondent,
dat de Fransche generale staf binnen eenige
dagen de totale afsluiting van Parijs verwacht.
De verbinding met Londen wordt op het oogen-
bli knog via Boulogne onderhouden. Ook de
verbinding met Nederland vindt thans nog via
Boulogne en Folkestone plaats, maar men
meent uit het resultaat der Duitsche operaties
in Noord-Frankrijk te mogen afleiden, dat al
zeer spoedig deze weg afgesloten zal worden
door de oprukkende Duitsche troepen. Zij, die
in den toestand zijn ingewijd, weten, dat het
hoogst kritiek kan worden. Zoodra de Duit
schers tot Amiens zijn genaderd, is de afslui
ting van Parijs aan de noordzijde een voldongen
feit.
Te Parijs zelf is liet volmaakt rustig. De bla
den verbloemen het ernstige van den toestand
en doen liet voorkomen, alsof aan het voortruk
ken der Duitschers geen al te groote beteekenis
moet worden gehecht uit een strategisch oog
punt. De officieele communiqué's luiden ook
onveranderd zeer geruststellend, maar in stilte
is men bezig Parijs voor te bereiden op een be
leg. Zooveel mogelijk worden de armlastige be
woners in staat gesteld, Zuidelijker te trekken.
De consuls der bevriende mogendheden stellen
alles in het werk, om liun landgenooten te doen
vertrekken. Men vergemakkelijkt de formali
teiten, geeft desverlangd zelfs vrije reisbiljet
ten, indien men zijn heengaan maar bespoedigt.
De Nederlandsche consul deelde mede, dat
uiterlijk Zaterdag de laatste gelegenheid werd
geboden, om naar Boulogne te gaan. Men moest
er op rekenen, dat plotseling de dienst onder
broken kon worden.
Er wordt druk gewerkt aan de verdedigings
werken van Parijs. Loopgraven zijn aangelegd
en verschansingen worden opgeworpen. Parijs
is zoo weerbaar mogelijk gemaakt en zal, indien
het beleg plaats vindt, het zeer lang kunnen
uithouden. Naar men hoopt, lang genoeg om de
Russen intusschen hun opmarsch te doen vol
tooien.
Zooals gezegd, Parijs weet nog niet, dat het
gevaar zoo nabij is. Men weet er nog niet te
lezen tusschen de regelen van de niets zeggen
de mededeelingen, die de pers verstrekt worden.
Te wreeder zal 't voor de Parijzenaars zijn als
z(i aanstonds plotseling voor het droeve feit ge
steld worden, dat hun fraaie stad bedreigd
wordt en die dag is meer nabij dan menigeen
daar wel vermoedt."
ANTWERPEN, 28 Aug. (part.) Tot straf
voor een overval der bevolking op de Duitsche
troepen die Leuven doortrokken, is de stad aan
alle hoeken in brand gestoken en totaal ver
woest. Alles is verloren: de bevolking is ge
vlucht. Men ziet van hier den vlammengloed.
LONDEN, 28 Aug. Het Engelsche persbu
reau meldt, dat Leuven door de Duitschers in
brand is gestoken.
«L
t
de verschillende plaatsen, die op het oogenblik in de telegrammen worden ge
noemd, en de positie van de Duitsche legerkorpsen, zooals die gisteren was. heb
ben w|j hierop aangegeven
BERLIJN, 28 Aug. De „Lokalanzeiger" zegt:
Hot is te begrijpen, dat het garnizoen van
Antwerpen een uitval deed tegenover de inslui
tingstroepen, die echter gelukkig werd afge
slagen, maar het is onbegrijpelijk dat de burger
lijke bevolking van België altijd nog de Duit
sche soldaten aanvalt- Wanneer tengevolge
daarvan de oude prachtige stad Leuven ver
woest is, dan is dat niet de schuld van het
Duitsche leger, gelijk Duitschland's vijanden in
het buitenland beweren, maar dat treft de
schuld slechts de half beschaafde bevolking.
PARIJS, 28 Aug- De oorlogscorrespon
dent der „Vossisclie Zeitung" meldt aan zijn
blad, volgens Keuter, over de verwoesting
van Leuven het navolgende:
Toen de bezetting van Antwerpen een uil-
val deed op de Duitsche 1 roepen ten Z. en
Z. O. van de fortenlinie, en terwijl de stad
Leuven vol was van Duitsche soldaten, iüe
optrokken naar het gevechtsterrein, had op
eens een vreeselyk voorval plaats. De be
volking van Leuven, die tot dusverre vreed
zaam was geweest, en wien dan ook niet do
minste overlast was aangedaan, overstelpt©
plotseling, het was zeer duidelijk een af
spraak en in samenwerking met den uitval
van het Belgische leger uit Antwerpen de
niets kwaads vermoedende Duitsche troepen,
schildwachten en colonnes, uit alle ramen,
kelders en vau haven van de daken met een
hevig geweer- en pistoolvuur. Er ontstond een
verschrikkelijk gevecht van man tegen man,
waaraan de geheele bevolking deelnam. Het
gelukte onzen soldaten in den kortst moge-
lijken tijd meester te worden over de tot ra
zernij opgewonden bevolking.
Ongelukkigerwijze is ook bii dezen verra
derlijken overval veel Duitsch bloed gevloeid.
Het gebod en zelfbehoud eischten. dat de
zware schuld, welke de stad Leuven op zich
had geladen, onmiddellijk en zonder pardon
werd gestraft. ZOO ZAL DE PRACHTIGE,
AAN KUNSTSCHATTEN RIJKE STAD
VANDAAG NIET MEER BESTAAN.
Het Is buiten twijfel, dat de overval in
Leuven van te voren was beraamd om den
uitval uit Antwerpen te ondersteunen, want
liet een en het ander gebeurde terzelfder tijd.
Men mag aannemen dat de Belgen nu tot
