DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Vetieeren Schoenen. £ER3T£ BLftiö. Êan ons# ftboistie's. In dagen van Crisis. De Oorlog. P. W. TWEÊHUIJSEN, Onze Gratis-Ongelukken Verzekering. 400 GULDEN bij overlijden. 150 GULDEN bij verlies van één oog BOO GULDEN bij verlies van één duim Kart Verslag van de Vergadering der Tweede Kamer. Kinaflerhuisirest 2^-31-38, üaai*l@m ëATOIDAQ 5 SEPTEÜBES l@lé 33ste Jaargang Sio. 8533 ilsireasis; waas festoet!® mm A^lüninistratio iratsrcssBssMBBissai T^i4teaci!SBfssbm®!* 141®. Dit nummer bestaat uit drie bla den iu. o. de Ofïiciëeie Kerk- lijsi en het Ge I u s t r e e r d Z o n- dagsblad, in 8 bladzijden. BARTELJOïMSBTRAAT 27. TELEFOON 1770. Alle betalende abonné's op dit blad, die in. bet bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: IflOO GULDEN bij levenslange onge- H schiktheid tot werken. 4QQ GULDEN bij veilies van eet Haarlemsche Alleüagjes Ho, I42S. 'ABONNEMENTSPRIJS «3 Per 8 maanden voor Haarlem Voor de plaatsen, -waar een agent Is gevestigd (kom der gem.) Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Afzonderlijke nnmmere ====s=x=ssr~r--- T-Vwi „rnimAmc iS&Muri/lk S^t <£fe Sfe aA3a £fc!R& T" PRIJS DER ADVERTENTIëN» Van 8 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 cfc Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct. per regeL BuitenL 20 ct Dienstaanbiedingen 25 ct. (6 regels), driemaal voor 50 ct. {k contant). Wij verzoeken onzen abonné's dringend, klachiens over de bezorging der courant ook van de per post gezonden exemplaren onmiddellijk aan ons op te geven, opdat deze dadelijk verholpen worden. DE ADMINISTRATIE. AGENDA. 6 September. Gebouw Sint Bavo R. K. Volksbond Bakkers. In den Hout kalf drie Haarlem's Muziekkorps. Concert. Brongebouw 8 uur Haarl. Mu ziekkorps. Concert. AGENDA. r> 0 J September. Gebouw St. Bavo R. K. Volksbond Algemeen© vergadering. Steuncomité, van 7—9 uur. GrooteKerk Weldadigheids-kerkcon- oert ten voordeel© van bet Kon, Nationaal Steuncomité 8 uur. Bisschoppelijk Museum Jansstraat ,9 Geopend eiken dag van 105 uur, tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda gen en R. K. feestdagen. Het mag gerust gezegd worden, dat ons Vaderland al bezig is zidh te ontworstelen aan <le gevolgen van den geweldigen schok, die heel ons maatschappelijk leven tijdelijk ontwrichtte. Een oase van den vrede in deze dagen van wapengekletter en vreeselijk bloedvergieten, lijdt intusecben toch ook Nederland zeer ern stig onder de economische crisis, door den oorlog veroorzaakt, Gelukkig, de eerste dagen van grooten schrik, van dwaze verwarring onder invloed van de onzekerheid der toekomst, die men ziek zoo donker mogelijk dacht, die dagen' van paniek zijn voorbij. Maar gebleven zijn andere dingen, die de samenleving blijven drukken als een looden last. Het spook der werkloosheid, dat steeds dreigender nadert en met schrik doet den ken aan den komenden winter, heeft geluk kig reeds zijn bestrijders gevonden. En al zijn er uitzonderingen, de groote massa des volks helpt blijmoedig om het Steuncomité in staat te stellen, den omvang der stellig komende, op sommige plaatsen al keerschen- de armoede en ellende, zooveel mogelijk te beperken. Kan de burgerij meer doen om zoo spoe dig mogelijk den gewonen gang van ons maatschappelijk raderwerk te herstellen? Maatschappelijk raderwerk in de ge wone levensomstandigheden lijken deze woorden velen baast niet meer dan een hol len klank, een soort van sierlijk, maar weinig /leggend beeld, een munt in onze taal, al te zeer afgesleten, dan dat men er nog veel aandacht aan zou scheuken. Maar de oorlog, de organisatie der strijd krachten dio die groot© desorganisatie van het economisch leven js ze ]{om,en, en iedereen weet plotseling dat er toch wel de gelijk een maatschappelijk raderwerk is, waarvan de onderdeden in elkaar grijpen en op elkaar den grootst denkbaren invloed uitoefenen. Hulpverleening in geldelijke en andere bij dragen, in-dienst-houding der werknemers, ook al zou het ©ogenblikkelijk voor deel opleveren ze te ontslaan die middelen zijn als de olie, welke in ruimer mate dan gewoonlijk helpen moet om den gang van het maatschappelijk organisme te vergemak kelijken. Maar óók moet er gezorgd worden, dat zoo weinig mogelijk raderen stilstaan, want nóg eens: ze wei ken op elkander en stilstand van het een doet ook den gang van het andere ophouden. Een d/er voornaamste onderdeden van dat groote raderwerk onzer maatschappij jg middenstand, en we hebben hier in Ihiet bij zonder op het oog den handeldrijvenden middenstand nóg nauwkeuriger begrensd de winkeliers. Wij kennen weinig mensehen die zwaarder door de huidige crisis getroffen worden dan de winkelstand enkele categorieën uitge zonderd. En de winkelstand wordt niet enkel in zijn levensbron getroffen, doordat een ge deelte van het publiek zijn koopkracht lijde- lyn bijna geheel verloren heeft, maar ook en vooral doordat een ander gedeelte en naar onze vaste overtuiging een veel grooter zijn koopkracht geheel behouden heeft maar grooten deels ongebruikt laat.' P'". U!!?ot ten spoedigste veranderen. 011 .samenleving er de ernstigste ge volgen van ondervinden. Als iedereen die zijn gewone inkomsten be houden heeft, maar „geen dubbeltje verdie nen laat," omdat men nu eenmaal „nooiiit weet wat er gebeuren kan," of om welke min der naspeurlijke redenen ook, dan zullen de winkelstand en de kleine ondernemer vooral nog maanden en misschien jaren na het einde van d en vre esdij ken oorlog die E uropa teistert, de slagen niet te hoven zijn, die deze nuttige klasse van mensehen in de da gen van crisis te verduren hebben. Zeker, het is goed dat men in deze dagen zijn rekeningen sneller voldoet dan anders, contant betaalt wat men gekocht heeft, maar het allervoornaamste is dat men, voorzoo ver men er de middelen toe heeft, niet min der koopt dan anders. De winkelier, die in deze dagen aangewezen is op dat gedeelte van het publiek, dat nog voldoende en zelfs onverminderde koopkracht Ihteeft, kan het inderdaad niet lijden, dat er ook onder deze door den tegenspoed gelukkig niet getrof fenen een aantal zijn die hun geld onge bruikt laten. Rijker wil natuurlijk niemand tengevolge van de crisis worden. De gevaren die ons nog zouden kunnen be dreigen Goddank loopt onze onzijdigheid weinig gevaar meer moet men niet over drijven of zwarter voorstellen dan ze zijn. En daarom laat men niet met. een wat è.1 te gemakkelijk „het is nu geeu tijd om te koopen," zichzelf de gewone gemakken des levens voor een deel ontzeggende, ook het zich herstellen van het maatschappelijk leven nog moeilijker maken dan het is. Zelfs wanneer men middel zou weten om door het op touw zetten van een of ander bijzonders, door biet uitvoeren van een plan dat lang bleef liggen, méér te koopen dan in gewone tijden, dan zouden we de moge lijkheid niet uitgesloten denken dat men daardoor zicli verdienstelijker maakte dan door het overigens boven onzen lof voi-heven uitreiken van milde bijdragon om de ellende van den oorlog te lenigen. Men loope dus in deze dagen z'n leveran ciers niet voorbij om verkeerd begrepen al te groote zuinigheid. Laten we, dankbaar dat hiet oorlogswee ons ten minste niet direct treft, meehelpen om alle geledingen onzer samenleving;, óók den middenstand, óók de winkeliers, in staat te stellen weer .gewoon" hun zaken t© doen als altijd. Ho© meer alles „gewoon" gaat, hoe spoe diger we uit de misère zijn. En daarom hopen we dat het „seizoen", voor zoovele winkeliers de hoop van maan den, ondanks de ongunstige tijdsomstandig heden., den winkelstand nog een blijde mee valler zijn zal. OVERZICHT. De Duifschers stroomen voort. Reims, een stad die door een sterke forten- enceinte kan worden verdedigd, en waar een groot Fransch leger lag, is zonder slag of stoot overmeesterdDuitsdie cavalerie is al gezien bij Creil, Compiègne, Sen lisde laatste groote stations op de hoofdspoorwegen naar Parijs. Men kan dus gerust aannemen dat op het oogenblik de Duitschers al hier en daar aau de giens staan van de geweldige forteniinie, die op 15 tot 18 K.M. van de stad als een krans om Parijs heen ligt. Of de Duitschers Parijs zullen insluiten en belegeren is natuurlijk niet bekend, iu dat opzicht is de toestand Ixeel anders dan ia '70, toen een groot Fransch leger Parijs-zelf verde digde, terwijl generaal joffre nu een duidelijke tactiek volgt (waarvan ook het loslaten van Reims een onderdeel is) om de Duitschers zoo ver mogelijk in Frankrijk te lokken, zonder zijn eigen troepen op ie offeren Wij géven over de tactiek van Joffre hieronder een beredeneerde beschouwing, die voor het juist- appreciëeren van den toestand van groote waarde kan zijn. Immers: als die beschouwing juist is, ziet het er voor de Duitschers volstrekt niet zóó mooi uit als hun geweldig optreden en reusachtig offensief oogenschijnlijk wel zou doen zeggen, al moet dan ook de bewondering voor de ijzeren energie die achter dezen op- marsch zit, onwillekeurig groot zijn. De bezetting vaa Lemberg door de Russen is het groote nieuws ia het Oosten. Militaire beteekenis heeft deze bezetting niet, daar Lem berg niet eens een vesting was. Doch wel poli- heke, Lemberg nl. is een der grootste steden van de Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie, de hoofdstad van Calicië, en het middelpunt van de Roetheensche en Oostenrijksch-Poolsche be- weging. In nationaal opzicht was Lemberg een over wegend Poolsche stad. De meerderheid van de bevolking en alle ambtenaren waren Polen. Het heele bestuur was Poolsch. De Roethenen vorm den de minderheid. Talrijk waren er ook de joden, die zich echter slechts voor eeu deel als een afzonderlijk voik voelden, voot het grootste deel echter uit poli tiek oogpunt als Polen waren te beschouwen. De bevolking van Lemberg telde in den laat- sten tijd ongeveer 250,000 zielen. Het was het centrum van den Galicischen handel en van de Oost-Galicische nijverheid Een knooppunt is Lemberg voorts van spoorwegen naar alle dee- len des lands. Het statio^i is zeer groot en ge heel modern ingericht. De val van het middenpunt van kuituurleven en het oeconomisch levert van Galicië, is niet alleen een zware slag voor Oostenrijk, maar ook voor de Polen, want LetnSerg was het uitgangs punt van het streven naar een wedergeboorte van Polen. Ook voor de niet Russisch-gezinde Roethenen, voor de.nationale Roetheensche partij, is de val van Lemberg een pijnlijk verlies, want ook van het streven van deze partij was Lemberg het middelpunt. Onder Russische heerschappij is er voor de Roethenen niets te hopen. Ten slotte zij gemeld, dat de Duitschers het er blijkbaar op gaan' zetten, Antwerpen in te sluiten. Een krachtige offensieve beweging is gaande naar het land van WaesDendermonde is reeds genomen. DE TACTIEK VAN DEN FRANSCHEN GENERA LISSIMUS. De Fransche troepen trekken geregeld terug. - Zij ontwijken blijkbaar nu groote slagen. Rijssel met 50,000 man bezetting, werd ont ruim zonder slag of stoot: een telegram van hedenmorgen meldt dat Reims zonder eenig ge vecht is gevallen Dit alles heeft een beteekenis! En de tactiek van generaal Joffre wordt dan ook met den dag duidelijker: hij wil blijkbaar voorkomen dat zijn troepen vernietigd worden, voordat de vestingen aan de Fransche oostgrens zijn ingesloten. De bedoeling toch van den Duitschen generalen staf moet zijn: het Fran sche noorderleger te verslaan, en dan de troe pen, die tot het leger van de Vogezen behooren, van twee zijden aan te vallen. Maar generaal Joffre heeft vermoedelijk nog een tweede doel met zijn terugwijkende bewe ging. Hij wil de Russen de gelegenheid geven om steeds verder in Oost-Pruisen door te drin gen, zonder dat de Duitsche troepen, die thans in Frankrijk zijn, tegen den Russfschen bondge noot kunnen worden afgezonden. Het is te begrijpen, dat deze taktiek de Duit schers ongeduldig maakt. Het is toch een Duitsche opvatting van oor logvoeren, om met groote snelheid den vijand op te zoeken, hem zoo mogelijk te omsingelen, en dan te vernietigen, dat wil zeggen tot het uederleggen der wapens te dwingen. Dat deed het Duitsche leger in 1870 bij Sedan, dat schijnt het thans weer, onder von Hindenburg, in Oost- Pruisen te hebben gedaan, waar, volgens de stafberichten, nu reeds 90,000 Russen zijn ge vangen genomen. Het schijnt de bedoeling van generaal Joffre te zijn, dit te voorkomen, door handig manoeu vreer en den vijand steeds verder in het land te lokken, zonder hem gelegenheid te geven een grooten slag te slaan en de tegenover hem staande leger tot de overgave of tot de vlucht te noodzaken. Alles bijeengenomen, moet het voor de Duit schers een onbehaaglijk gevoel zijn, dat generaal Joffre deze ontwijkingsmethode die werkelijk hooge eischen ook stelt aan de troepen zóo consequent doorvoert. Immers: het staat nu wel vast dat [offre zijn Noorderleger niet zal laten insluiten'in Parijs, zoodat de Duitschers dan komen te staan voor de geweldige forteniinie van Parijs, blootgesteld aan de aanvallen van ïoffre's groote legers, met de vestingenlinie van Toul en Verdun in den rug». Hoe de Duitsche legeraanvoerders m het .n ijgsspel deze handige zetten van Joffre zullen kunnen riposteeren, is een belangwekkende ver wachting! DE POSITIE VAN ANTWERPEN. Men vindt hieronder een telegram van een onzer berichtgevers, die meldt dat men in Turn hout maatregelen moet nemen. De geruchten van een a.s. belegering van Ant werpen houden ook van anderen kant aau, al melden de Antwerpensche correspondenten ook, dat er geen sprake van is. Trouwens, de Duitsche actie ten zuiden van Antwerpen en van de stelling bewijzen óók dat er wat gedaan zal worden. Zoo hebben de Duitschers gisteren Dender monde, de groote fabrieksplaats aan de Schelde ten Z. W. van Antwerpen, aangevallen en ge nomen. De Belgische troepen die daar lagen zijn op de forten van Antwerpen teruggeworpen en de vooruitgeschoven positie is verlaten. Een Belgisch telegram zegt omtrent dit krijgs bedrijf „Dendermonde werd aangevallen bij dageraad door aanzienlijke Duitsche machten van alle wapens. Het gevecht heeft den ganschen voor middag geduurd. Voor de verpletterende getal sterkte zag het garnizoen zich verplicht de stad te verlaten en noordwaarts van de Schelde zich terug te trekken, zonder iets voor de Duitschers achter te laten. De stelling Dendermonde was gedeclasseerd; het verlaten heeft dus geen rechtstreeksch belang voor de verdediging van AatwewsfS." Dat dit laatste door de Belgen er zoo gauw bij wordt gezegd, maakt 't feit juist wet een beetje verdacht! Zooals wij in ons Bulletin van gisterenavond hebben medegedeeld, is te Ostende een deel van het Belgische leger uit Namen met den bevel hebber dier plaats geland. Ook deze troepen zijn naar Antwerpen opgetrokken: ze waren door de Engelschen over zee uit Frankrijk aangevoerd. Dat de Duitschers het vrije verkeer met Os tende zoo lang hebben vrij gelaten, moet óók een reden hebben. Was het, om de opeenhooping van troepen in Antwerpen zoo groot mogelijk te maken en dus den slag dien zij willen toebrengen, óók zoo groot mogelijk te doen zijn?. Intusschen: het is nu afgeloopen: met de bezetting van Dendermonde toonen de Duit schers, dat het hun ernst gaat worden! RUSSEN IN GALICIë. In het „Overzicht', (hierboven hebben wij al een en ander gemeld over de begetting van Lernbergv meer een politiek dan een militair bedrijf. Het is billijk hierover ook de Oostenrijkers te hooren. Een te Rotterdam aangekomen Oostenrij ker, die aan den veldtocht tegen de Russen als officier der cavallerie heeft deelgenomen, heeft aan een der medewerkers van de N. R. Ct. het een en ander meegedeeld over den strijd in Galicië. Hij was in een gevecht bij Domibrowa (aan de Russisch-Galieische grens) gewond en we gens zwaar bloedverlies hadden de genees- (heeren hem een zeereis voor herstel voorge schreven. De voordeelen door de Russen bij Lemberg behaald, aclhtte hij volstrekt niet beslissend. De Oostenrijkere hebben van den beginne rekening gehouden met de mogelijkheid dat i Lemberg in handen der Russen zeu vallen j en het is nog lang niet zeker of de stad voor i hen geen val wordt De Hongaren rukken van het zuiden op en zullen den vijand van daar en waarschijnlijk ook uit Boekowina aanvallen. Wanneer de Oostenrijkers er in sdagen de Russische kolonnes ten noorden van Lemberg te doorbreken, zijn de Russen verloren. In elk geval zal de beslissende strijd voor Przemysl worden geleverd. De Oostenrijksiche officier prees den moed der Russische soldaten, vooral der kozakken, die echter slechte schutters zijn. Zij mikken nauwelijks. De Oostenrijiksche soldaat daar entegen schiet uitstekend. Ook de tactiek van den Oostenrijkschen generalen staf achtte hij beter dan die van den Russisdhen. Dat de Russen voordeden hebben behaald, schreef hij uilsluitend toe aan ihun veel grootere getalsterkte. Oos'fen- rijk beschikt intusschen over sterke reserves die op weg zijn naar het front. Verder groeit het aantal vrijwilligers nog dagelijks aan en de geestdrift in het land voor den oorlog is groot. LEUVEN. De volgende „bekendmaking" is in Leuven aangeplakt: „Vruchteloos hebben wij onze gemeentelijke afgevaardigden opgoeochfc. De laatste onder hen, M. de Schepene Schmiti, wettelijk belet zijn ambt verder te vervullen, heeft ons den 30 Augustus het gemeentelijk gezag overhan digd. Ik pieen dat het mijn plicht is, dien last OP imJ te. nemen, met de hulp van eenige bekende burgers, die aanvaard hebben mij ter zijde te staan. In verstandhouding met de Duitsche leger- overneid vraag ik aan de inwoners van Leu ven, terug in de ètad te komen en hunne gewone bezigheden te hernemen. De bevelen, uitgevaardigd door M. Colins, blijven in Voege. Ik herinner in het bijzon der: 1. Dat het verboden is na 7 uren des avonds (Belgisch uur) nog door de stad te gaan; 2, Dat al dozen, die gelijk welk wa pen of ©enigen schietvoorraad hebben, ver plicht zijn, alles onmiddellijk ftp het Stad huis te komen afgeven; 3. Dat alles wat kan vijandig schijnen aan het Duitsche leger mot alle zorg moet vermeden worden. Op deze voorwaarden heeft de Duitsche legeroverheid ons beloofd, dat er niets meer zal gebrand, noch geroofd worden en dat de bevolking niét meer aal bedreigd, noch be- lastigd worden. Wij zijn met alle zorg bezig om van nu af de gemeentediensten te herstellen. De po litie, de burgerlijke stand en de dienst van liet sfcadswater zullen ten spoedigste her-in gericht wdrden. De politiedienst aal binst den dag gedaan worden door eenige vrijwilligers, die eenen armband dragen met de kleuren der stad en een e enaelvigheidskaart, beide rechtmatig gestempeld. Den mannen van goeden wil, die dezen dienst willen waarnemen, wordt drin gend verzocht vandaag nog om 4 uur 's na middags op het Stadhuis te komen. De aangewezen Burgemeester A. NERING X. De gemeenteschrijver Eug. MarGuery. Het komiteit der burgers: Dr. Rorne, Pater Claes, Dr. P. Debaisieux, Dr. Deconinck, Ch. de la iVallée Poussin, Mgr. Deploige, P. Hel- leputte, A. Thiery, Dr. Tits, L. Ver helst, V. yVingeroedl. Leuven, den laten September 1914." hand o{ VQet Üftjj GULDEN bij verlies van één wijs- vinger. GULDEN bij verlies van één an- deren vinger. Do uitkeering dezer bijdragen wordt gega randeerd door de Maatscliappil „HOLLAND. SCHE ALGEMEENE VERZEKERINGS BANK" te Schiedam. Wij herinneren onze abonné's eraan, dat abonnementen op het Kort Verslag van de Tweede Kamer uiterlijk op 10 SEPTEMj- BER A.S. moeten worden opgegeven met betaling van 50 cents. DE ADMINISTRATEUR. WEER LEVEN IN DE BROUWERIJ. Van alle kanten krijgen we berichten, dat Ihet maatschappelijke leven weer méér en méér in de normale lijnen loopen gaat Er komt weer „leven in die brouwerij." De winkels hebben weer wat moer te doen, de menschen gewennen zich aan don toe stand, de fabrieken krijgen weer nieuwe orders, sommige ontslagenen zijn zelfs al teruggenomen. Dat kan niet anders dan vreugde wekken. Trouwens: óók op ander gebied blijkt weer terugkeer naar normale omstandigheden'. Een onzer berichtgevers deelt mede, dat het rangeer- en goederenterrlein der H. IJ. S. M. aan de Wéstergracht, dat dagen lang als uit gestorven was en waar 's avonds zelfs geen licht brandde, in de laatste avonden en nach ten weer ten volle actie is. Moge dat zoo blijven, Van den tegenwoordigen toestand wordt de druk het minst gevoeld, als iedereen in alles zooveel mogelijk doet zooals hij gewoon is te doen! Een rede van Asquitli. Do Engclsehe eerste minister heeft gisteren in de Guildhall een zeer toegejuichte rede gehouden, waarvan het hoofdmotief was: volhouden! Hij zeide voorts ook het volgende: „De schending van België's onzijdigheid was slechts de eerste" stap van een weloverwogen politiek, waarvan het doel, zoo al niet het on middellijke, dan toch niet ver verwijderde doel was de vernietiging van de onafhankelijkheid van drie Europeeséhe staten: eerst België, ver volgens Nederland, ten slotte Zwitserland." Men weet. dat door de Duitschers voortdu rend ten allersterkste daartegen wordt gepro-i testeerd, en gezegd, dat ook België's onafhanke lijkheid in het minst niet had hoeven te lijden, wanneer liet den Duitschers vrijen doortocht liad gelaten. Naai-waanzin! Een gevolg van den oorlog in Engeland dat tal van dames zijn bevangen door een soort „naai-waanzin", waarbij ze maai steeds allerlei kleeren naaien voor gewonden en behoeftigen, met het beste bedoeling, mafir, zonder nut! Iemand, die zich „Hopeless" teekent, schrijft' aan de „Times" hierover het volgende: „Hein toch uw invloed aanwenden om aan dien waani zin een einde te maken. Ik heb een vrouw err drie dochters, die met die koorts behept zijn/ Zij hebben niet het minste verstand van henw den maken, doch dat komt er niet op aan. Z(j| hebben rollen gekocht van het onmogelijkst* materiaal, vooral ongebleekt calico voor nacht hemden en zij hebben de huiskamer veranderd in een soort fabriek. Eindelijk waren er eenig* hemden af!!! Ik heb ze gepast. Mijn hart bloedt voor den armen gewonden Tommy Atkins als hij veroordeeld wordt die ellendige gesneden, ongemakkelijke, ondragelijke kleedingstukken ook maar twintig minuten te moeten aan heb ben." Ter Zee. Volgens de Engelsehe bladen, heeft

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1914 | | pagina 1