DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
Gymnastiekschoenen
Portret von Z. H. Paus Benedlctus XV.
De Katholieken en de Oorlog.
De Oorlog.
P. W. TWEEHUIJSEN,
15
Kort verslag van de
Tweede Kamer.
TELEGRAMMEN.
y
&iigd@E*Étuis*?&st 2SM£I"3S1, Haarlem
Barteljorissiraat, hoek Me lirkt.
Onze Gratis-Üagelnkken Verzekering.
iOOO
400
@00
850
BOO
©O
a 2 SEFTEÜ BES 1914
39st® Jaargang üo. 3584
SureMux van ftsdsctie an Administrafie
Snteroommunaal 7©fofoonnuEnisier 6416-
EnormeOpruiming
STB00HGEBEN.
Panama's
voor haSven prijs.
BARTEL JOHISSTÜAAT
TELEFOON 1770.
27.
een
Haarlemsche Ailet'anjes No, 1430.
DE
IN
LEVENSMIDDELENVOORRAAD
DUITSCHLAND.
1
Kllffi HMRLEKCHE COUMHT
ABONNEMENTSPRIJS»]
Per 8 maanden voor Haarlem &Ï-35
Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gem.) 1.35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per poet - 180
Afzonderlijke nummers 003
PRIJS DER ADVERTENTKNi
Van 1—9 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 eè.
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 et per regel Buitenl 20 ot j
Dienstaanbiedingen 25 et (6 regels), driemaal voor 50 ct. (h contant).
n.'SL. a i i; --Si<i'-.WgvTv=üg^a=—i :r
Binnen enkele dagen zullen wij voor de abonó's op de „Nieuwe Haarlemsclie Courant" ver-
li s'jgbaar stellen een portret van Z. H. Paus Benedictus XV in pauselijk gewaad, keurig uit
gevoerd in fraaien koper diepdruk op zwaar gravure carton, in twee formaten.
Het eene formaat groot 54 X32 c.M. (papiergrootte 65 X 50 c.M.) is zeer geschikt voor
pastorieën, kloosters, scholen, patronaten e. d.het kleinere groot 30 X 21 c.M. (papiergrootte
4.: X 32 c.M.) voor de huiskamer.
De uitvoering is bij beide formaten dezelfde.
De prijs bedraagt:
voor liet groote
Afgehaald aan ons Bureau0.50
Franco per post, toegezonden in stevigen car-
tonnen kokerf
Zoodra de aflevering kan beginnen zullen wij dit aankondigen.
Dc toezending geschiedt uitslatend na vooruitbetaling per postwissel of in postzegels.
DE ADMINISTRATIE.
voor het kleine
0.35
0.4214
Iioe dikwijls leest en hoort men niet in dezen
tijd de spottende opmerking: „Twintig eeuwen
Christendom hebben den oorlogsgruwel niet
kunnen afschaffen!" Met de uitgesproken of
onuitgesproken appreciatie daarnevens, dat „het
Christendom" speciaal nog het Katholicisme
- toch niet veel waard is.
„Het Volk" weert zich vooral in dit opzicht
heel druk.
Het kan zijn nut hebben, de katholieke op
vatting van den druk des oorlogs daartegenover
te zetten.
ie als katholiek den oorlog beschouwt als
een ontzaglijke ramp, weet daarbij, dat God
vaak zulke ontzaglijke rampen toelaat, juist ten
zegen van de wereld.
Ten zegen, maar ook en bovenal als een straf.
„Het Volk" lacht er mee, en redeneert
sophistiseh: hoe zou een God kunnen willen dat
zooveel onschuldige mens'hen, weduwen, wee
zen en kinderen die niets bedreven hebben,
"mildeaesleept worden door het oorlogsmonster,
als een. „straf"?.
Wij, die weten dat ten slotte a 1 het aard-
sehe niets is, letterlijk niets, en het toekomstig
loven na den dood alles, wij kunnen zelfs het
verschrikkelijk lijden van onschuldigcn begrij
pen. wanneer God in rechtvaardigen toorn den
oorlog heeft gezonden als een straf voor de
wereld en de volkeren, zocals Hij reed3 in het/
Oude Testament met Zijn vloek de volkeren
bedreigde die onrecht deden en zonde.
Maar het past niet aan ons, te onderzoeken
of en waarom God den oorlog zendt als een
straf, immers: de oorlog is niet alleen dik
wijls een straf, maar hij is altijd een be
proeving van God, een zware beproeving voor
velen, een lichtere voor anderen, met het doel
de wereld beter te maken, en tot Hem te doen
ferugkeeren, en zóó zelfs den oorlog tot heil
en zegen te doen zijn.
Als wij zóó den oorlog begrijpen: als straf
voor de zonde, als beproeving om ons beter te
maken, dan weten wi.i tevens óók wat wij katho
lieken te doen hebben in deze ernstige dagen!
Dat, is op de eerste plaats: terugkeeren tot
God.
liet behoeft waarlyk niet meer gezegd: daar
ging door hóél do wereld een algemeene drang
naar het godsdieustloöze. De tijden van Vol
taire, die God vervloekten, zijn opgelost in een
tijd, dat men God poogt te negeeren.
Men zegt niet meer: er is geen God, men
schakelt Hein uit. Het aardsche en het tnensehe-
lijk geluk op aarde zijn allerhoogste doel.
Tui nu is God gekomen en heeft dezen oorlog
gezonden.
En zietde kerken zijn voller dan ooit,
de 1 ransche soldaten die jaren lang vergaten
dat er ceil God was, knielen neer voor de biecht
stoelen. in Berlijn dat een tweede en erger
Ninive dreigde te worden, zijn wufte caba
rets en andere holen van ontucht gesloten en
de oude strenge Duitsehe zedelijkheid is weer in
cere hersteld
Dat zijn enkele teekenen, die erop wijzen dat
de wereld de straf en de beproeving aanvaardt,
en Gods .hand erkent.
Zoo ga bet ook ons.
Bidden en zich versterven, ziedaar wat
katholieken, als gevolg van dezen
von ons die naar het woord van den H. Paulus
zelfs in deze zware beproeving „niet zijn als
zij, die geen hoop hebben," om met God voor
oogen die alles bestuurt en toelaat, zooveel
mogelijk dén gewonen gang des levens, óók
in zaken, óók in het financieele, te doen voort
gaan.
tweede slag bij Lemberg nog altijd aan den
gang, die volgens Oostenrijksche berichten
nu zéér gunstig voor hen verloopt. Dat het
echter spant bewijst de tegenwoordigheid van
den opperbevelhebber aartshertog Frederik,
en van den chef van den generalcn staf,
Freiherr von Hötzendorff, op het slagveld
aldaar.
BH DUITSCHE KROONPRINS
BIJ VERDUN.
Zooals we al in de telegrammen en bulle
tins hebben medegedeeld, is het leger van
Wie nu de uitdrukking bezigt„je kunt nooit den Duitschen kroonprins er na een week
weten wat er gebeurt" en in naam daarvan vechtens in geslaagd tusschende sterke stel-
onredelijke bezuinigingen gaat invoeren hog van Verdun en het wou van Argonne
-r„ „;„t rinnr f i zuidwaarts voor te rukken, zoodat de kroon-
d e niet door persoonlijke financieel e om-die te sterke Verdun stond
standigheden zijn geboren,-die z;,n geld gaat ,u nfet m00r t0Q ^ter is bij de andere
oppotten en aldus, door de g e w o n e uitgaven Duitech0 legeraanvoerders, maar zijn Leger
zelfs te beperken, de werkeloosheid in da hand op £<in lijn met de hunne heeft gebracht,
werkt en medelielpt om den nijveren midden-
'stand tot val te brengen, hij handelt onchris
telijk, en ziet gehéél voorhij, dat Gods hand toch
ten slotte alles bestuurt en dat buiten Gods be
stel niets geschiedt.
Ten slotte geeft deze katholieke op
vatting van den oorlog ons ook een gezond op
timisme ze brengt ons tot betere en hoogere
gedachten, en doet ons vrfjkomen van een mate
rialistische gedruktheid en somberheid, een pes
simisme waarin zij die God's hand niet erken
nen in de groote wereldgebeurtenissen van
onzen tijd, vanzelf moeten vervallen.
Mogen deze beschouwing-en onzen lezers hij
het lezen en hooren der oorlogstijdingen nuttig
zijn, en helpen om in lioogeren zin de gebeur
tenissen der wereldhistorie ten eigen heil te
verstaan!
vooral wij
aorlog hebben te doen.
Ons hekeeren tot een waar katholiek leven
opdat God zooals het' heet in het'
ichoone liturgische gebed der Kerk in oorlogs-
tijden „opdat God, die heerscht over volkan
an vorsten, die ons geneest door Zijne geesels,
ons ook barmhartigheid geve door vergiffe
nis!"
En deze katholieke opvatting van onzen
Plicht, houdt nog wat anders.in.
Het besef n.l. dat wij, die in Gods hand zijn,
«n die weten, dat God alles bestuurt, en ons
-ezen oorlog heeft overgezonden voor het heil
der wereld, ook tegenover onze raadeburgerg
s ware katholieken hebben te bandelen, door
Jet. in egoïstisch sophisme en onredelijken
üq-st voor de toekomst liet, economische leven
'e ontwrichten.
Christ n-p licht, de plicht
OVERZIÖHT.
Van den grooten, geweldigen, nu al zes da
gen durenden volkerenslag in Frankrijk', ten
oosten van Parijs, komen eenige berichten
die uit Fransch-Engelsche bron spre
ken van een groote overwinning der ver
bondenen, maardie ons niet moeten af
leiden van het eigenlijke, het groote
en belangrijkste lcrijgstooneel.
De Duitschefs zijn, dat is duidelijk en
ook' door de Duitscliers-zelf erkend, terug
geslagen op hun rechtervleugel. Van Meaux
af t. o. van Parijs zijn zij in vier dagen
ongeveer 75 K.M. teruggetrokken, ongeveer
op Chateau-Thierry.
Het is echter duidelijk, dat dit niet be-
teekent een Dpitsche nederlaag, omdat de
iinie ChalonsVerdun integendeel meer zuid
waarts is verlengd.
Het verschil tusschen de Fransche en
Duitsehe berichten is hieruit te verklaren,
dat de Franschen den grooten nadruk leggen
op wat aan hun linkervleugel (in verband
met de Engelschen) gebeurt, dus nabij1 Pa
rijs, terwijl de Duitschers zeggen, dat het
zwaartepunt van hun actie bij Verdun ligt.
Er is iets voor deze laatste bewering te
zeggen, als men overdenkt, dat de kroon-
piins daar het bevel voert.
Men leze over het succes van den kroon
prins en zijn leger liet telegram hieronder.
Dit wat de actie in Frankrijk betreft.
Over België hebben we berichten die spre
ken van een plotseling hernieuwde actie van
het Belgische leger, wat in verband moet
staan metde landing van de 70.000 Rus
sen te Ostende!
Of het waar is?
Officieel wordt er niets van gemeld, doch
Dit Duitsehe succes heeft ongetwijfeld in
vloed op den uitslag van den geweldigen
slag die er tusschen Parijs en Verdun ge
vochten wordt, maar beslissend is die in
vloed niet evenmin ate- d0 tegenslag der
Duitschers aan Ouxcq en Marne.
Het succes van den kroonprins brengt
echter den Duitschers het voordeel, dat do
forten van Verdun thans zoowel van het
oosten als van het westen bestookt kunnen
worden en zoo de kans dat Verdun het lot
van Maubeuge zal ondergaan vergrooten.
Daardoor zou dan de Duitsehe kroonprins
voeling kunnen krijgen met het Lotharing-
scho leger van den BeioMchen troonopvolger
en zoo zou de Fransche'hoofdmacht een ge
weldigen druk hebben te ondergaan. Wij zul
len afwachten wat dat wordt.
De Duitsehe berichten geven uitvoerig de
situatie als volgt weer:
De Kroonprins stuitte hij zijn opmarsch
naar het zuiden op de ten Z W. van Verdun
gelegen versterkte stelling, welke thans ge
nomen is, waardoor due die opmarsch kan
zeeërDat was een bravonestukjj van
dezen commandant, dat de Engelsen :n, dia
zelf ter zee zulk© meesters zijn, zullen we
ten op waarde te schatten!
HET BELGISCHE VOLK.
Een kijkje op de oppervlakkigheid van het
Belgische volk geeft een correspondentie uit
Brussel in het Handelsblad: wij citeeren, zon
der commentaar:
„Waarachtig, de Belgen, zij blijven onder
alle omstandigheden zich zeiven gelijk. Van
daag ben ik weer naar Brussel gekomen, van
Luik, over Hannut, Tirlemont, Leuven, ik ben
weer gegaan door 't lugubere verwoeste Leu
ven, door en over de puinhoopen, maar 't
was geen doode ista.J meer, Leuven, 't Ivas
er waarlijk vroolijk en genoeglijk, midden
tussschen de ellende van de afgebrande stad,
want de Brusselaars waren cr gekomen,
pour voir un peu met fietsen en open rij
tuigjes en jan-pleiziers, en wandelend, in
dichte drommen giugen zij voorts langs den
;weg, hoen en weer, de boterhammen en een
flesch met 't een of ander bij zich, en op
de puinhoopen van Leuven werd ge-pic-nict.
C'est un pen dégoutant, tout de mêrne
De heele weg tusschen Tervueren en Leu
ven zag er uit als bij ons de weg tusschen
Amsterdam en Diemerbrug met Pinksteren,
en toen wij in Tervueren kwamen, was
daar in eon genoeglijk cafétje, vlak tegen
over 't Congo-Museum, waarop de Duitsehe
vlag woei, een drukte en een vreugde,
zóó uitbundig, dat ik elk ©ogenblik een hos
send hi-ha verwachtte, alsof er feest was.
Enik schaamde mij voor de Duitschers
dio daar, in auto's of te voet, langs kwamen,
dat ik daartusschen zat. Twintig francs werd
geboden voor een rij tuigje naar Leuven,
maar een ander bood meer, vijf en twintig,
dertig, en wie 't meest betaalde, allait
pioniquer h Louvain
DE RUSSEN IN BELGIë.
Men spreekt van voortrukken der Belgen
(in vereeniging met een aanzienlijke bui-
tenlandsohe krijgsmacht) uit do Antwerpen-
scho stelling naar het Oosten.
Zelfs heet het, dat men Leuven gaat „her
overen."
Een corr. van de M,sb. te Maastricht weet
Alle betalende abonné's op dit blad. die in
het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn
volgens de bepalingen op de polissen vermeld
tegen ongelukken verzekerd voor:
GULDEN bij Ievensl-.nge onge
schiktheid tot werken.
GULDEN bij overlijden.
verlies van
GULDEN bij
hand of voet.
GULDEN bij verlies van één oog.
Gulden bij verlies van één duim
GULDEN bij verlies van één wijs
vinger.
GULDEN bij verlies van één an
deren vinger.
De uitkeering dezer bijdragen wordt gega
randeerd door de Maatschappij ROLLAND,
SCHE ALGEMEENE VERZEKERINGS
BANK" te Schiedam.
x tt: van uc gcvcGiiiöuincö waicn. i ïci öiicivuui lic-
worden voortgezet fDermwle wordt Verdun 1 schut vanuit de Belgische linies klonk geheel
de spil van 0e.® jH® strategische voor- anders dan het gedonder uit Belgisch geschut,
waartsche beweging. Tusschen Verdun, Toul, - -
Wij deelen onzen abonné's mede, dat wij n#
HEDEN GEEN ABONNEMENTEN op het
Kort Verslag kunnen aannemen.
I Abonnementen die reeds zijn opgegeven en.
tQ Vandaag'vernamen wij inderdaad dat de Bel- j no* uiet bcta)il<i' moeten heden of uiterlijk mor-
gen versterking hadden gekregen. Van zeer be- gen wordeu voldaan.
trouwbare zijde vernamen wij dat 90,000 Rus-
sen door Engelsche schepen in Ostende waren
geland. Of dit bericht juist is, weten wij niet,
maar zeker is, dat een groote vreemde troepen
macht zich bij het Belgische leger van Antwer
pen heeft gevoegd. Wij meenden dat gisteren
reeds te hooren, toen wij te Leuven te midden
van de gevechtslinies waren. Het snelvuurge-
Nancy en Epinal is duet geheel© Fransche
oost er leger s a ine n ge t rolt ]f enVan Verdun tot
Toul ligt langs de Maas een geheel© reeks
sperforten, welke thans door den kroonprins
met zwaar geschut worden beschoten. Ver
dun zelf ig een vesting van don eersten rang.
Het Maasdal is in het westen en oosten om
geven door gebergten; naar het oosten strekt
zich een enkele K-Af. breed© bergrug uit,
weliko met bosscben bedekt is en naar de
vlakte van Woevre afdaalt
Die bergrug is versterkt met twee forten-
hniee en werken. Op de hoogten ten westen'
van Verdun liggen noordelijk de sterke for
ten Marne en Bois Bourrus; in het midden
de werken Sartelles en Regret met vooruit
geschoven batterij-epstellmgen; in Ihet zui
den de forten Landreeourt en Dugny. De tus-
schenruimten zijn voorzien van infanterie-
stellingen, redoutes enz.
de DüITSCIIE vloot in
ACTIE.
D© Duitsehe vloot schijnt een groote bewe
ging te doen.
Een groot aantal schepen en kruisers zijn
van ide Zweedscho plaatsen aan d© Oostzeo-
kust gezien, zich bewegend in Oostelijke
richhting, terwijl een anctor smaldeel werd
opgemerkt, komend uit de Bothnischo golf
en dat zich in zuid-oostelijk© richting voort
bewoog.
De berichten komen uR t© veel plaatsen,
tegelijk dan dat z© slechts piraatjes zouden
kunnen zijn, ©n m0n mag dus aannemen,
dat een a.ctie der Duitsehe vloot tegen de
Russische kust begonnen is.
De ijverige actie der Belgen, die ook door hun
vliegers onophoudelijk verkenningen laten
DE ADMINISTRATEUR.
EEN JUBILEUM!
Morgen is het honderd jaar geleden, dat
hier ter stede een groot vaderlander, de la
tere dr. N. Beets is geboren.
Natuurlijk brengen de tijdsomstandighc-
vnegers onopuouueiijK verKenningen laten d - t med dat een fecstelijke herden-
doen, bewijst wel dat zq en hun landgenooten kin? Mervan p'laata heeft.
Hier echter wenschen wij 't met een en-
nog grooter plannen hebben. En die plannen
moeten voorzeker niet onderschat worden. De
Duitschers hebben op het oogenblik zeer weinig
troepen in België liggen en de actie welke uit
Antwerpen thans ontwikkeld wordt, kan voor
hen wel eens noodlottig worden. Zij kan even
eens van invloed zijn op de operaties der Duit
schers in Frankrijk, wijl de Duitschers troepen
uit Frankrijk zullen moeten terugroepen.
DE FRANSCH-ENGELSCHE LEZING DER
GEVECHTEN AAN DE MARNE.
LONDEN, 11 Sept. Omtrent den slag aan
de Marne wordt het volgende nog gemeld:
De algemeene terugtocht der Duitschers duur
de gisteren voort. De Engelsche troepen maak
ten 1500 gevangenen en namen verscheidene
kanonnen en mitrailleuses, evenals groote hoe
veelheden wagens. De vijand trekt in wanorde
terug in de richting oostelijk van Soisson3 (aan
de Aisne). Blijkens nadere inlichtingen is de
oorlogsbuit veel grooter dau gisteren werd mee
gedeeld. Belangrijke afdeelingen vijandelijke in
fanterie, die in de bosschen verborgen werden
gevonden, gaven zich op de eerste sommatie
over. Deze feiten, benevens de plundering van
dorpen en de vele gevallen van dronkenschap,
wijzen op de demoralisatie van den vijand, die
krachtig wordt vervolgd.
IN OOST-PRUISEN.
BERLIJN, 11 September. Het 22e Russi
kei woord te releveeren.
Beets was groot als mcnsch vijanden
had hij niet maar bovenal als vaderlan
der. Hij was de man, die iets, neen die vee)
gevoelde v^jr ons land en voor zijn taaL
In hoe menigen zang gaf hij blijk van zijn
liefde voor vorstenhuis en vaderland, vac
zijn trouw aan Oranj'e.
En wat heeft hij niet al gedaan tot hand
having van de zuiverheid onzer taal en om'
haar te vrijwaren van vreemde smetten.
In een tijd als de onze waarin meer datf
een daar zoo weinig voor gevoelt doet 't
weldadig aan, na te gaan, wat Beets deed
voor de zuiverheid onzer taal
Hem was elk germanisme een gruwel ie
't oog! Hij besefte, dat een zuiver houden
van de taal ook kan bijdragen tot de hand-:
having der onafhankelijkheid van een volk.
Een gedachte, die in deze dagen wel der
overweging waardig is
Mannen als Beets zijn inderdaad een sie
raad van een volk.
Voor Haarlem een eere dat hij hier 't le
venslicht aanschouwde!
Men zal zich herinneren, dat in het begin '6clie legercorps is bij Lyeh volkomen ver
van den oorlog reeds gemeld w©rd, dat "do slagel1
Duitsehe vloot de Russische verslagen had en
in de Finscho Golf had opgesloten, terwijl
de Alands-eilandeu door de Duitschers be
zet waren. Naderhand heeft men van dat alles
niets meer vernomen ©n wij hebben er ook
niet veel geloof aan gehecht.
Maar nu schijnt wel de bedoeling dm do
wél wordt nu van Engelsche zijde toegege- sche vloot 't zij in den inham aan welks
ven, dat Russische troepen aan de zijde uiteindo St.-Petersburg g©!egen is, op te slui-
der verbondenen komen striiden iJ?Q' ''3 haa;r t0.zoeken en te vernie-
Ala dit alles n tig'en. Trouwens, do tijd voor reen Duitsehe
uit aties vaar is, zullen wij dus eerst- actie tegen de Russische hoofdstad indien
L/J.fTCj flnn nnv/a „r. t ,1j
daags aan onze Brabantsche grenzenko
zakken ol dergelijke lui kunnen zien ver
schijnen! Het vooruitzicht is niet mooi!
Ten slotte in het Oosten.
Op de Russisch-Pruisisch© grens Mc 11ijnt
het succes der Duitschers volkomen te zijn
nu bij Lyck de Russen geheel en al
pletteyrd.
deze in het plan der Duitsehe oorlogsvoering
ligt begint te nijpen, want de herfst staat
voor de deur, en de havon van St.-Petersburg
ligt vroeg in het jaar toegevroren: dat ge
beurt soms reeds in het einde van September.
We zullen er spoedig van hooren!
D© Duitsehe vloot intusschen doet kranig©
'jstukjes: bekend is nu geworden dat de
znn ver-1 i.o-*-„i-w «i, „Path-
I finder", het groote Engelsche oorlogsschip dat
n„ nno. jin den mond van de Tyne in de lucht vloog,
P de Oostonrjjksch-Russische grens de dit te danken heeft aan.... een Duitsehe ond^r-
Er bevinden zich thans in het geheel geen
Russische troepen meer in Oost-Pruisen.
FRANKRIJK EN ZWITSERLAND.
BERLIJN 11 Sept. (S.cor.) Frankrijk poogde de
neutraliteit van Zwitserland te schenden. Uit be
trouwbare bron vernam ik, dat Frankrijk vóór
hot uitbreken van den oorlog van Zwitserland
eischte, dat het de Fransche troepen over Zwit-
sersche gebied zou laten trekken en wel in de
nabijheid van Basel. Zwitserland wees den eisch
echter onvoorwaarlijk terug, daar dit met zijne
neutraliteit onvereenigbaar was. Zwitserland
mobiliseerde den 31en Juli (24 uur voor de
Duitsehe mobilisatie), bezette de verschillende
passen in het Jura-gebergte buitengewoon sterk
batterij stond naast batterij. Er waren
250.000 man onder de wapenen geroepen om
iederen overval van den kant van Frankrijk te
weren. Aldus verijdelde het sterke en goed-be-
wapende Zwitsersche leger de poging van
Frankrijk, om door Zwitserland te trekken.
BERLIJN, 11 Sept. (S-correspondentie). Dt.
bekende Duitsehe landbouwkundige geleerde
Wohltmann heeft onderzocht, of DuitschlancJ
genoeg levensmiddelen heeft. Dr. Wohltmann'
komt tot een gunstig resultaat en deelt dat itf
de Duitsehe Tageszeitung als volgt mede:
„Na ernstige overwegingen is vast te stellen,
dat geenerlei bezorgdheid over da voeding vai
ons volk noodig is, althans niet, vóór heti
eerstvolgende oogstjaar. Wij danken'
dat in de eerste plaats aan de gelukkige onw
standigheid, dat den schralen oogst van 1911,
drie rijk gezegende jaren volgden, die ons wel
tot 1 Augustus 1915 waarborg voor voldoenden'
voorraad geven.
Hoe dèn de stand van zaken is hangt af varfj
het weer en de bebouwing en verzorging van dd
akkers. In allen gevalle zullen we steeds goed
doen, ook de oogstvoorbrengselen en veevoor-
raad van onze vijanden, zonder erbarmen in
onze voorraadschuren te bergen; het is noodig
zoowel voor de verpleging van ons leger al*
voor de talrijke gevangenen.
Wij mogen evenwel nooit vergeten, dat on»
volk een strijd op leven en dood moe3t strijden,
waaruit we niet dan met Gods hulp overwin-*
