DAGBLAD voor NOORD- an ZUID-HOLLAND.
De oorlog.
P. W. TWEtHüiJSEN,
Kindephuisvest 29-31-33, Haarlem
Danslesschoe^en en
Slobkousen.
iAfiNQAG S OCTOBER 1984a
4Dsta Jaargang Ho. 3773
ABONNEMENTSPRIJS»
Per 8 maanden voor Haarlem
Vooi de plaatsen, waar een agent la gevestigd (kom der
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per poet
Bureaux van ftedaetie an Administratie
Intereommunaafl Telefoonnummer 1426.
PRIJS DER ADVERTENTIëNi
Van 1—8 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 et
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 et per regel Buitenl 20 ot
Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 et. contant). j
sggw—T j bezitneming' van Antwerpen door de Duit-
AGENDA. 6 October.i Groote Kerk - 1—2 uur Urgelbeep - 8Cj,ers sieclits een kwestie van tijd is: de Bel-
Gebouw St. Bavo R. EL. Volksbond ling door den heer Louis Robert. zae P gen worden ondanks liun overwinningsbul-
Bestuur Timmerlieden. Bestuur Schil- gramma Stadsnieuwe. i letina overal teruggeslagen. Vele Belgische
ders. Steuncomité 7K-—9 uur. i Biss chop pel u k Museum—Janes r journalisten zün.... gevlucht mat pak en
Gebouw De Nijverheid Jansstraat 79geopend eiken dag van 10 5 "F" f zak en de toestand van Antwerpen is ver-
Algemeene vergadering betaling van 25 cents, uitgezonaera /mter- Men YTPPcf apn aliraniaATiA vaIItb.
dagen en R. K. feestdagen.
85 te uur
Huiseigenaren.
OVERZICHT.
Antwerpen staat op vallen. Reeds hebben
officieele Duifsche berichten, door Belgische
berichten zijdelings bevestigd, gemeld, dat de
vier groote forten van de sterke fortenlinie
aan de Zuid-Oost-zijde der stelling, met alle
tusschenliggende redontes, zijn gevallen.
En een berichtgever zendt ons (meegegeven
met een der vluchtelingen naar Vlissingen en
vandaar naar ons opgezonden) een bericht
waarin hij zegt: het is nog maar een kwestie
van uren, en Antwerpen is Duitscli
Eerlijk gezegd begrijpen we van die F ran
selen en Engelsehen niets meer.
Waarom er geen sterk expeditieleger der ver
bondenen Antwerpen ter hulp snelt: de laatste
veste van het ongelukkige land dat zich voor
Frankrijk en vooral voor Engeland heeft opge
offerd (misschien zi® de telegram
men alléén door toedoen van den Fransch-
gezinden koning Albert.wij verklaren, bet,
niet te begrijpen.
Er is wel een bericht, dat Engeischen zouden
ter hulp komen over Doornik, maar.zie de
telegrammen: Doornik is door de Duitsekera
b De Duitschers gaan voort, op methodische,
men zou haast zeggen machinale wijze, Ant
werpen te behandelen zooals ze Luik en Namen
hebben behandeld: een hap uit de fortenlinie,
de Duitschers zelf erin, nieuwe kanonnen op
de platgeschoten forten om die nu tegen de nog
overgeblevene te stellen, een bombardement
van de stad misschien.en dan is het afge-
loopen.
Minister Ohurehilï is al aangekomen in Ant
werpenom den koning een schuilplaats aan
te bieden in Engeland?
Intusschen wordt, Nederland overstroomd
door vluchtelingen doch dit behoort elders
dan onder dit oorlogsoverzicht.
Van het oorlogsterrein in Frankrijk is het
nieuws zeer karig. De Franselie berichten zijn
alweer gunstig". Het heet steeds: „wij rukken
langzaam vooruitAls dat altijd waar zou
geweest zijn, zouden de Franschen, hoe lang
zaam ook vooruitrukkend, welhaast al in den
rug der Duitschers gestaan hebben I De Duit-
sehe berichten zeggen, dat bij Roy© en At/recht
de Fransche omtrekkende beweging is mislukt,
en dat de Duitschers hier aanzienlijke voordeo-
len hebben behaald: de Duitsche rechterflank
houdt zich inderdaad kranig tegen de geweldi
gen drang, die de Engeischen en Fi anschen erop
uitoefenen. Op hare buurt houdt de Fransche
rechtervleugel, die op Verdun én Toul steunt,
zich even voortreffelijk. Want de Duitschers
zouden 'anders reeds lang eenig profijt hebben
Seboekt van het doorbreken der fortenlinie bij
Camp des Romains!
Dit Rusland komt bet bericht van wederom
een groote overwinning der Duitschers op von
Rounenkampf. De slag bij Au gusto w heeft
blijkbaar de nieuwe pogingen der Russen
om na liun groote nederlagen in de Masurische
meren met nieuwe krachten het offensief te
hernemen, gobrBken.
ANTWERPEN.
Van een bizonderen berichtgever vernemen
w!l hedenmorgen het volgende:
„De zware Duitsche artillerie heeft mfde
v°ornaamste forten der buitenlinie van Ant-
Wcrpen genomen. In D'uitsch bezit gekomen
of het vuren opgehouden hebben de for-
ten Waelhem, de redoute der Ohemin de fer,
hef fort Wavre Ste Cathérine, do redoute
Wavre Dortveld, het fort Koningshoyckt, de
redoute Tallaert en het fort Lier.
"Het ten noorden hiervan gelegen fort Koa-
is door bommen uit een Zeppelin belang-
beschadigd.
hier van het bombardement bestaat
maakt <latj 6011 ononderbroken bres is ge-
Vari 13 kilometer lengte in de forten-
linie, en d,lf
H vr 6 zesovergangen over de rivier
tain l'Huitsehe handen zijn geraakt.
t e zuidelijke forten is 'alleen liét fort
schrikkelijk. Men vreest een algemeene volks,
opr.oer en de Nederlanders die er nog zijn,
loopen van de woedende volksmenigte ern
stig gevaar.
Intusschen gaat eeu geweldige stroom
vluchtelingen voortdurend uit naar Neder
land.
Te Essdhen, te Putte en op alle grensplaat-
se l
Hollcyndichp
<5>r.lErlbrancL
F.'Berendrcchl
aF.'Slabroeck ®F. Brasschael
o
w trkBerendrechl WerkCepellen
*T.'_DoelVA
O Oordertn
*Sehooten
<S>WerAAerdde/t
erjrem
oor mall q
"■S'FUipf,
F* 5' Grauen wezel
Work de Schil de
F' S? Mario
Antwerpen.
F.'zJyndre
uubske
®Tt0deahem
Werk Ma
hoven
FBrogchetn.
I
®WerlHaeidonk
®FkHdesdo»b
olVorkZauH/e,
T'Slundor,
OF^ier
ruisitredl
T-S Feed ven
Tf.Kon ingrsh oucJcl
O Werk Sjboorrrey
sundonch
lkiaelhe&JtWaVSr5-,Calh
®mriUoore<je/ti
T'Iieiele® QF'flywey
echeïen
Ter monde
Breendonck bij Willebroeck nog niet door de
Duitschers beschoten.
„Het dichtst bij da stad Antwerpen giele-
gen fort Lier is van de binnenstad nog slechts
10 kilometers Verwijderd. De kostbare han
delskaden liggen 18 kilometers van dit fort
af, zoodat dus sedert gisteren geheel Ant
werpen onder het bereik van de zware Duit
sche kanonnen zich bevindt.
„E!e beschieting en vermeestering der forten
werd door. da zware Duitsche artillerie ge
leverd, trots voortdurend verkenningen der
Belgische vliegers en heftige uitvallen van
de Belgische troepen."
Met het jaartje, aat we van de stelling
Antwerpen weergeven, kan men het bericht
hierboven zeer gemakkelijk volgen.
Zoo staat dus Antwerpen volgens boven-
sen stroomt het van Belgen, die vluchten,
dikwijls met achterlating vau al hun bezit
tingen. Ook te Baarle-Nassau, te Keusel en
op andere grensplaatsen van Brabant, waar
onze Holiandsche troepen overal langs de
grens ziju opgesteld, houdt de stroom van
vluchtelingen niet op. Onze soldaten en land
weermannen ontvangen die arm© vluchtende
bewoners op de meest gastvrije wijze en hel
pen ze zooveel ze kunnen, naar men ons van
de grens schrijft.
Ons vaderland moet het overige doen.;..
Men seinde ons gisteren nog uit Roosen
daal:
Duizenden vluchtelingen komen den gefoee-
len dag hier aan en zoeken overal een on
derkomen. Bijna alle bewoners van Roosen
daal stellen hunne huizen beschikbaar voor
deze ongelukkig.
LANAEKEN.
Intusschen bepaalt zich de actie der Duit-
staande mededeelingen, die door den Duit- «chers in België niet tot Antwerpen alleen,
schen generalen staf zijn uitgegeven, op val- Ook in het Noordwesten, vlak Mi onze Lim-
len
Inderdaad hebben de Duitschers, volgons
hun. koude, koelbloedige methode haast ma-
burgsche grens, strijdt uien,
In Lanaekeu, vlak bij Maastricht, is het
gisteren tot eeu treffen gekomeu. Een klein
cinaal .werkende, met geweldige energie het aantal Belgen schijnt daar een groote Duit
beleg en de vermeestering der zoo geweldig
sterk genoemde fortenlinie van Antwerpen
doorgezet
Antwerpen heette de sterkste fortensiad
der wereld te zijn!
Winston Churchill is Zaterdag te Autwer-
pen gekomeu om een conferentie te hebben
met, Koning Albert. Do Belgische en buiteu-
landsche ministers blijven nog to Antwerpen,
De Ainerikaansehe gezant heeft aan de Duit
schers gevraagd de historische gebouwen,
waarop een r ood-witte vlag wappert; niet te
bombardeeren.
Dit is een internationale overeenkomst: de
Belgen hebben ,op "de beroemde kathedraal, en
op liet Paleis des konings op de Meir, deze
rood-witte vlaggen geheschen.
Blijkbaar wil men dus tot het uiterste vol
harden in de belegerde veste eri een bom
bardement der stad óók nog afwachten! De
Duitschers zuilen dat zonder eenige twijfel
doorvoeren, als Antwerpen zich niet over
geeft. ,Wo kunnen dus spoedig groote ge
beurtenissen hier verwachten.
Het bovenstaande was geschreven, toen wij
van een goeden vriend ,die nog te Antwer
pen vertoeft, hedenmorgen huiten Je strenge
eensuur om, een bericht kregen door middel
van een der naar ons land uit,geweken vluch
telingen.
Deze berichtgever meldt ons. dat de lu«
sche troepenmacht te hebben aangevallen.
Of deze Belgen soldaten waren, of dat 't weer
„franc-tireurs" zijn geweest, is nog niet dui
delijk. v
De Duitsche troepen teldeu3000 man en be
stonden uit veldartillerie, mitrailleurs, uhla-
nen en infanterie.
Er is een hevig gevecht geleverd, waar
bij het doi-p zoo goed als geheel vernield en
in brand gestoken ie-
Het A. H. heeft een bericht nit Maastricht,
waarin d© volgend© bizondeblieden nog wor
den gemeld:
In de kerk zijn drie granaten terecht ge
komen, waarvan eeu in de sacristie en een
in den voorgevel," waardoor de kerk nogal
erg beschadigd Is. Verder zijn van af de kerk
van Lanaeken tot aan Tournebride alle hui
zen verbrand, ook het huis vau deu burge
meester de Carelat; dat van den heer burge
rode is gespaard. Volgens Je Duitschers heb
ben de burgers geschoten.
Do troepen ziju vanaf Tournebride verder
deu weg gevolgd naan Maoseyck. Dit waren
reservisten uit Hannover. Be toegangswegen
naar d© grens waren afgezet en in Lanae
ken zelf werd niemand toegelaten per auto
mobiel, die geen op heden afgestempelde»
pas had. 'Vele Duitschers hadden rijwielen,
terwijl vele fietsen vernield langs den weg
lagen.
u vrouw, die een schot in hel been
kreeg, is naar Maastricht vervoerd en in het
gesticht- Calvariënberg opgenomen. Vanaf den
St. Pietersberg en van de torens was de
brand duidelijk waarneembaar. Natuurlijk
w"erd Ide istad weer overstroomd mot vluchte
lingen. Een vrouw met haar kinderen kwam,
tpen zij onderweg was, tot de ontdekking,
dat zij 'haar kind van acht maanden in huis
vergeten had. Dr. Brocx met zijn Roode Kruis-
auto tufte er heen en bracht het kind mee.
De ambulance in het huis van ex-minister
Regout, dat thans weer keurig in gereedheid
is met 91 bedden, was voorbereid om zoo
noodig de gewonden te ontvangen. In het
vluchtoord Parallelweg waren om zes uur
zooveel vluchtelingen, dat het aantal niet te
schatten was. Er kwamen telkens nog nieu
we, maar 600 waren het zeker. Een groot
aantal mannen stond juist in het gelid om
vervoerd te worden naai' de papierfabriek,
waar zij hedcnnackfc zouden slapen.
Dinsdag zullen er ongeveer 250 naar Veen-
huizen vertrekken.
Zoo juist kwam een jongmensch uit La
naeken zich in de ambulance laten verbin
den, zijn broer werd heden gedood.
Volgens een ander bericht schijnen er een
50-tal Belgen (soldaten, gendarmen of franc-
tireurs) in Lanaeken geweest te zijn; die
lbo bh en zich nu teruggetrokken in de bos-
schen bij Tournebride en daar schijnen de
Duitschers ze te omsingelen, ten minste het
brandt in de bossohen.
De opwinding in Maastricht was gisteren
gansch den dag héél groot,
Men zie, voor eventueel© latere berichten
over Antwerpen en België, ous „Laatste
Nieuws" of onze „Nagekomen Beridkten."
Op hei Oorlogspad m Belië.
(Van onzen eigen correspondent.)
III.
Antwerpen, 2 October 1914.
Woensdagochtend, geheel in de vroegte, ver
trok ik, ditmaal met een reisgezel, opuieuw naar
Lier om de uitwerkselen van het Duitsch gra-
naatvuur te gaan zien,
Mijne indrukken waren tweeledig, doch laat
ik toch eerst nog eens vertellen hoe wij van
Antwerpen naar Lier gekomen ziju.
De militaire overheden hebben steeds strenger
maatregelen genomen met het oog op het bin
nentreden der stelling en ook der stad Antwer
pen. Niets is natuurlijker en al deze bepalingen
worden door ieder weldenkend mensch krachtig
ondersteund.
Evenwel, zooals ik reeds vroeger schreef, zijn
er onder de lieden, die deze bepalingen moeien
controleeren, een zeker aantal die de voorge
schreven bepalingen niet begrijpen en, vanzelf,
vandaar soms eene hopelooze verwarring. Zoo
ook nu aan het station.
We mochten voor één der ambtenaren niet
vertrekken zonder toestemming van den luite
nant der gendarmen. Goed. Wij naar den luite
nant en toen wij bij hem kwamen, toen vroeg
deze ons of wij gek waren. „Uwe paspoorten ziju
geteekend door den luitenant-generaal der stel
ling Antwerpen en zijne handteekeuing is voor
mij een bevel."
De luitenant maakte zich boos op mij, toen hij
zag dat ik een correspondent van Nederlandsche
dagbladen was.
Hij stak even een peroratie ai tegen „De
Maasbode", „De Tijd", „Nieuwe Haarlemsche",
„N. Rott. Courant" enz. enz., als zijnde: des
jouraaux germanophiles. Zoodra toen ik dit oor
deel hoorde, begon ik tegen Z.Ed. Nederlandsch
te spreken en toen was de luitenant zoo eerlijk
om te bekennen dat hij geen woord Vlaamsch of
Nederlandsch kende.
Lachend heb ik hem toen gevraagd, wat hij
wel zou zeggen, indien ik aanmerkingen zou
maken over het verkeerd schrijven van het woord
„ezel" in het Eskimosch, terwijl ik de taal dier
lieden niet machtig ben?
Luitenant draaide mij verontwaardigd den
rug toe, terwijl niet hij, doch ik er redenen voor
had.
We gingen maar in den trein en trots den
ernst van den toestand begonnen we eens har
telijk te lachen.
Gelukkig begrijpen thans de overgroote meer
derheid der Belgen het moeilijk standpunt dat
door de Nederlandsche dagbladen, wordt inge
nomen.
Na verloop van ruim anderhalf uur kwamen
wij te Lier. een reisje waar wij in gewone om
standigheden slechts een half ur over doen.
Het station was bezet met enkele soldaten en
duizenden vluchtelingen,
Aan deu uitgang niets geen controle, niemand
was er om de kaartjes in ontvangst te nemen.
Wij de stad in.
Het statieplein met zijn vele koffiehuizen, even
als de ganschc stad, maakte een droevigen in
druk. De huizen gesloten, geen winkelhuis ge
opend. Alleen wanneer hier of daar de klank van
een neervallenden shrapnel klonk, dan zag men
uit een enkel huis een angstig gezicht om te zien
of het moordtuig in de omgeving zijn ellendig
werk had verricht.
De hoofdstraten waren gevuld met vluchte
lingen uit de omgeving. Ouderlingen en zieken
werden op kruiwagens naar het station gereden
vrouwen en kinderen, groote pakken met zich
nredesleepende, allen het hoofd gebogen en even
angstig opblikkend als het eigenaardig gefluit
en gesis der zware bommen over hunne hoofden
BARTEL JUiilS&rftilAr £7.
TELEFOON 1770.
Men zal begrijpen, dat deze brief is ge
schreven vóór de belegering van Antwerpen en
het bombardement der forten ver was gevorderd.
Red.
klonk. Wij kwamen voorbij het huis van een on3
bekend geneesheer, dr. Laporter.
Mijn collega, een waagnals vroeg toestem
ming om op het dak van het huis het luchtduel
te mogen gadeslaan. De familie van den genees
heer was reeds gevlucht en hij stond op het punt
met zijne zuster en oudste zoon hen te volgen
Hij moest evenwel nog een uur wachten voor het
vertrek der trein en verleende daarom de toe
stemming. Ik liet mij overhalen met hem op het
dak, een soort plat. te klimmen en daar vlak
boven ons hoorden'wij een shrapnell fluiten en
zagen wij op het klooster der Zwarte Zusters
(soeurs noires) neervallen. Het gaf een gewel
digen slag, gevolgd door een groote stofwolk.
Een minuut daarna zagen wij vuurtongen langs
de goten lekken, doch oogenblikkelijk daarna
waren deze gedoofd.
Wederom had het „fluitje" geklonken en in
eene straat achter de Markt, een groot gat in
den grond geslagen. Stukken glas en hout der
aanpalende huizen vlogen door de lucht.
Precies boven ons klonk nog eens het fluitje,
't werd mij te machtig. Ik vluchtte naar binnen
en gelukkig ook, want dit moordtuig viel op geen
twintig meter afstand met overweldigend, donde
rend geraas neer overal in onze omgeving stuk
ken ijzer uitspuwende.
We daalden af, bedankten onzen gastheer en
wenschten hem een behouden terugkeer tot we-
derziens onder betere omstandigheden.
Daarna stapten wij verder de stad ia.
Het Stedelijk Ziekenhuis was nog al bescha
digd. Een shrapnel had daar vier slachtoffers
gemaakt, vier jonge soldaten die reeds vroeger j
gekwetst waren en den volgenden ochtend hef
gasthuis als hersteld zouden verlaten.
Anne kerels! Zij waren, bij ons bezoek, reeds
aan den schoot der aarde toevertrouwd. God
hebbe hunne zielen. Zij moeten ontzettend ver-
minkt geweest zijn. De Zusterkes waren druk
bezig den boel weg te ruimen, welke door het
moïrdtuig daar aangericht was. De bloedspat-
ten zaten tegen de muren en zolder, welke laatste
zeer zwaar beschadigd was.
Zij, die kleine dappere nounekens, met hunne
zwarte boezelaars en hagelwitte kappen, liepen
al biddende te werken. Zij keken ons droef aan.
Op dezelfde zaal, geheel aan liet einde, lagen
nog eenige Duitsche soldateneen van hen vroeg
om drinken en een dier engelen vau liefde snelde
toe zonder rekening te houden met het feit, dat
zijne landslieden toch de oorzaak zijn van zulk
een groot menschenwee onder de Belgen.
Mijn katholiek-zijn gaf mij hier een nieuw
bewijs, dat de werkelijke vrede hier op aarde,
enkel door onze Kerk gebracht kan worden,
We stapten maar weer verder.
Onze aandacht werd getrokken door een groo-
ten wagen beladen met een aantal zusters en een
dertig jonge kinderen. Vermoedelijk, of wel
zeker, een weeshuis.
't Weer was nog al guur: enkele der kleinen
zaten dicht tegen hunne beschermsters gedrukt,
die hen met hunne kloosterkleeren tegen deu
snerpenden najaarswind beschermden.
Werkelijk, dit was een tooneeltje voor een on-1
zer Roomsclie schilders geweest.
Onze aandacht werd getrokken op liet klooster
der E.E. P.P. Elexianen. Ook hier was een
shrapnel binnengedrongen, gelukkig met weinig
stoffelijke schade aan te brengen.
Over het algemeen is er in zoo'n bo;nb;iroe
men t iets eigenaardigs. Het grootste aantal cler
projectielen bereikt geen doel. De meesten zijn
ontploft zonder eenige schade te berokkenen.
Op het oogenblik dat wij er waren, was de
beroemde St. Gummariskerk nog onbeschadigd,
er gaan thans geruchten dat de toren beschadigd
is. God geve dat het niet zoo is.
In het geheel heeft het bombardement vijf
menschenlevens gevraagd. Die vier soldaten en
een burger die, toevallig voorbijganger, iti^ de
Mechelsche straat werd getroffen en doodge
slagen.
Morgen zal ik schrijven over het bombarde
ment van Waelhem, Dillebroeck, Boom en Duf
fel. Wat zal er geworden zijn \an de lieden,
waar ik Dinsdag te St. Amands koffie dronk en
wier dorp thans door de Duitschers bezei is?
Ch. A. B.
Brixven uit Berlijn*
(Eigen correspondentie.)
HET GEVANGENENKAMP TE DöBERIT/
Berlijn, 30 September 1914.
Sedert Zondag is het groote gcvangcnenka!,ip|
te Döberitz, het welbekende oefeningsten ein dei
troepen in de buurt vau Berlijn, aan bet eindt
van den pas voor korten tijd klaargekomei
prachtigen straatweg, de z.g. „Döberiizer Heer
strasse" gelegen, niet meer voor liet publiek toe
gankelijk. Doch wij, leden der neutrale buiten
landsche pers, waren er Zaterdag. Toen was he
kamp dus nog niet afgesloten, neen, eeu „Feld
webel" kon er nog met ziju familie rondwan
delen. Doch wij, menschen van de pers, die noj
wel een extra-uitnoodiging tot deze bezichtiging
van het Ministerie van Buitenlandsche Zaker
hadden gekregen, die er voor ons eigen goed,
A fwnderHJke mimmera
P/7
JfttdouU
Voormen q
7ctw«s«
A Spot
