DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Ue Oorlog. P. W. TWEEHUIJSEN, KimfleB*8niisvesi& 29-3l-33f Winierpantoffels Slobkousen. DINSDAG 13 OCTORER 1914* 40sfe Jaargang No. 7800 Bureaus van ftadaeftie Admiaiairaiia Sntarcomsnunaafl TaRefoonnummer I4S6. m if nummer toestaat uit twse bladen. Daar hebben we ze - BARTEL JORlSSTfiAAT 27 Haarlemsche Alledarjes No, 1453. HOE HET KATHOLIEKE BRABANT HELPT. UBLEKCHEC ABONNEMENTSPRIJS» Per 8 maanden voor Haarlem 'S 1.85 Voor de plaatsen, waar een agent ie gevestigd (kom der gem.) - 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post - 180 Afzonderlijke maimer# ®-W PRIJS DER ADVERTENTIëNt Van 1—d regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 et» Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 cL per regeL Bnitenl. 20 et. Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 et contant). AGGENDA. 14 October. St Vincentins-bibliotheek N. Groen markt 's avonds van 714—9 uur geopend. ZANDVOORT 's avonds half acht Ge meenteraad. Bisschoppelijk Museum Janestraat 79 geopend eiken dag van 105 uur tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater dagen en R. K. feestdagen. VOOR DE VLUCHTELINGEN. Vorig bedrag Ontvangen van: O. J. K. Van een smid uit Schoten Ter navolging N. N. B. S. N. N. A. M. H. f 17.25 1.25 2.00 2.50 10.00 1.00 lijke monument van oude kunat!) probeeren stand te houden van een herneming van Antwerpen zal wel geen sprake zijn! en dan, zich een doortocht te banen via Duinker ken naar de westelijkste Fransche stellingen.... Zoo zijn de plannen, naar verluidt. Doch de Duitschers, die bij Armentières en Valenciennes vast zitten en wier ruiters zwer ven tot aan de zee, zullen dit niet zoo goed schiks toelaten, zoodat we wel verwachten een algemeenen uittocht over zee van Ostende naar Engeland, nadat misschien eerst nog in de om geving van Ostende zal zijn gevochten. De Duitschers hebben in Antwerpen een allerkrachtigst steunpunt voor hun actie in Frankrijk, en tevens is het nu uit met het zen- 0.50 5.00 .Weet u, wie eigenlijk de vervloekte scha vuiten zijn, die Antwerpen hebben doen vallen?ri-.'U Weet u, wie België hebben geruïneerd? Weet u, wie al die Belgische nederlagen hebben veroorzaakt? Weet u, wie met Duitschland konkelt om in België, ja, wat eigenlijk? om in België den boei eerst in 't honderd te hel pen, en nu weer op pooten te zetten? Ge raadt het gemakkelijk! De Jezuieten. Ziet u: de Jezuieten hebben het gedaan... daar hebben we ze, de rakkers! Die heb ben „in de kaart van de Duitschers" ge speeld!... En aan de Jezuieten is het te wijten ook, dat Antwerpen niet heelemaal verwoest is... Wat? Ja, we kunnen het niet helpen, Üat dit alles, voor iemand die gezonde hersens 'in zijn hoofd heeft, als do Remans- praat klinkt. Maar 't wordt dan toch maar verteld. En wie liet -vertelt? De correspondent van „Het Volk", 't sociaal-democratisch hoofdorgaan, dat op 't moment vanwege de socialistische vaderlandsliefde niets te „ageeren" heeft te gen het vaderland, en vanwege de militaire censuur ook niets tie vertellen heeft tegen het legier, dat integendeel „aap wat heb je mooie jongen" speelt en blaakt van puur patriottisme, maar dat nu zijn gal maar weer eens uitspuwt '(je kunt 't niet opkroppen) regen de Roomschen, de Jezuieten vooral. 't Is een feest, om dat heerlijke stukje eens te lezen, waarin „Het Volk" zoowaar aan „de Jezuieten" de schuld geeft vanja, van alles en nog wat. „Wie 't gedaan hebben" zoo hebben we 't stukje betiteld... och, Leest u 't even onder onze oorlogsberichten! En lach u eens 'n goeden luim in dezen akeligen tijd! Die brave socialen toch, hé, die zulke goede patriotten zijn, en zulke speurneuzen, en zoo heelemaal niet tegen do Room schen... schei uit asjeblieft! 10 00 ^en V8n troepen uit Engeland, wat altijd een gevaar was voor den Duitsehen rechtervleugel, vooral nu er zooveel zwart en bruin volk door Engeland tegen Duitschland wordt in het veld gehaald. Ten slotte kan het zijn, dat Antwerpen voor de Duitschers een vast steunpunt wordt in den tijd, dat de winterveldtocht in Frankrijk wat aan hield, dat de terugkeer geleidelijk en traps gewijze geschiedde. Het college van burgemet stel en schepenen (get. J. DE VOS. V. HENGIUS. A. COOLS. L. STRAUSS. De voorzitter der inter communale commissie (get.) L. FRANCE. De majoor voornoemd: (get.) VOGEL." VAN EEN OOG-GETUIGE. Uit een verhaal in „Het Volk" onverdacht getuigeis nog het volgende genomen, waar in de schrijver zijn indrukken geeft van een be- zoek aan Antwerpen „De geheele stad lijkt één groot doodenhuis, alleen de lijkbezorgers, in hun nu al vaal ge worden grijze uniformen, worden gezien, vooral op liet plein voor het stadhuis en de straten daar vlak bij. Daar hebben de Duitschers hun vrachtwagens en auto's geplaatst, daar loopen zij rond in groepjes eri getweeën, terwijl hun geweren in rotten staan aan den kant der trot toirs, daar doen zich gewichtig voelende offi cieren, sommigen met de monocle in 't oog, alsof de heele wereld alleen maar bij hun genade luwt en verdedigend gevoerd wordt, om dan in bestaat, en daar drommen de krijgslieden op een voor de enkele kleinere cafeetjes die er open zijn, om een glas te bemachtigen van de won derlijke Belgische imitatie van hun geliefde bier. Maar overigens is 't alles doodsche stilte, in de straten die verder van het centrum liggen schuift ihoogstens een enkele achtergebleven bewoner een geweldige voorwaartsche beweging maken Jluis en dan%oorzichtig v]ak het voorjaar wederom met nieuwe ver ache krachten aan te vullen. Want dit lijkt wel zeker: als er geen héél bizondere dingen gebeuren, en Duitschland niet kan, houden we oorlog héél den winter door, om in het voorjaar opnieuw te beginnen.... Wee het ongelukkige België en Noord-Frank rijk intusschen, waar de Duitsche troepen wel muurvast nu zitten Van het Oostelijk oorlogsveld alleen dit, dat langs de muren naar zijn buurman, drie huizen verder, die ook in de stad gebleven is, ten spijt van de angst aanjagende mededeeling van En- gelschen en Belgen, dat de stad tot de laatste steen zou worden verdedigd, waar niets van gekomen is. Want in plaats van de stad te ver dedigen, hebben de militairen twaalf uur nadat rampspoed te wijten heeft, welke thans over het ongelukkige land is gekomen." Wij geven uit deze documenten een en ander !hier weer. Ze zijn gevonden in de archieven van den grooten generalen staf te Brussel. Uit den inhoud van een portefeuille, welke het opschrift draagt: „Intervention anglaise en Belgique" blijkt, dat reeds in het jaar 1906 liet zenden van een Engelsch expeditie korps naar België in geval van een Duitsch- Franschen oorlog in 't vooruitzicht is ge steld. Volgens een gevonden brief aan den Belgischen minister van oorlog van 10 April 1906, heeft de clhef van den Belgischen gene ralen staf met den toenmaligen Engelsch en militairen attaché te Brussel, den luitenant- kolonel Barnardiston, op diens aandringen in herhaalde besprekingen een uitvoerig plan voor gemeenschappelijke krijgsverrichtingen van een Engelsch expeditiekorps van 100,000 man met het Belgische leger tegen Duitsch land uitgewerkt. Het plan is goedgekeurd door den chef van den Engelsdhen generalen staf, generaal-majoor Grierson. Aan den Bel gischen generalen staf zijn alle opgaven over de sterkte en de indeeling van de Engelsche troepenmacht, over de samenstelling van het expeditiekorps, de plaatsen van ontscheping, een nautvkeurige tijdsberekening voor het TELEFOON 1770. CREDIET VOOR DE MIDDENSTAND. We hebben hier (en ook in de omstreken gebeurt dat!) onlangs een spreker gehad, die kwam aanbevelen de stichting van een Crediethank voor den Middenstand. Uitnemend idée. Alleen.... die Kredietbank is er reeds voor onze Roomsch-Katholieke Middenstand isDie bestaat, zooals iedereen weet, op coöpera tieven grondslag, gevestigd te Delft, en ze heeft hier in Haarlem een ijverig en aetief vertegenwoordiger en correspondent, den heer I. H. Visser, Nieuwe Gracht. Waarom zouden we dan onze krachten ver snipperen aan die nieuwe Credietbank, waar-, transport e.d. verstrekt. Met behulp van dezemee we niets te maken hebben? inlichtingen heeft de Belgische generale staf het transport van Engelsche troepen in het Belgische gebied van opmarsch, bun legering en voeding grondig voorbereid. Tot in alle bizonderheden is de samenwerking zorgvul dig uitgewerkt! Zoo zouden een groot aantal tolken en Belgische gendarmen ter beschik king van het Engelsche leger worden gesteld en zouden dit leger de noodige kaarten wor- Waarom zouden wij, katholieken, onze be staande instelling die zoo voortreffelijk werkt (op 31 Aug. j.l. had de R. K. Rink nog ruim f 551.000 aan middelen, en in Augustus zelf was nog ruim f 82.000 gestort') gaan tegenwerken om een andere „neutrale" vereeniging te gaan opwerken?.... Waarbij nog komt, dat de heele opzet van do „neutrale" bank geen andere is, dan om den geleverd. Zelfs was reeds gedacht aan de de „neutrale" (en voor Katholieken onge- verpleging van Engelsche gewonden. Duin- j oo r 1 o o f de) middenstandsorganisatie weer kerken, Calais en Bologne waren bestemd als, bij de Katholieken ook in te dringen i Nu hoeft men niet ons te gclooven, maai „(het bombardement was begonnen, in alle stilte de Russen nu zelf ook erkennen, geducht k op de p]aa{- gepoetst, de onderhandelingen over de gekregen te hebben. Over de heele linie in capitulatie overlatend aan burgemeester de Vos. Polen en Galicië trekken zij terug. ludtsL zijn om t hun kwalijk te ne men, ik voel er niets voor om een stad te laten EEN PROCLAMATIE VAN Plat schieten, - wat zeker gebeurd zou zijn als BURGEMEESTER EN "uT' maa5 ïf VAN" a"vtp f Weit zonderling dnt men eerst sllc WERPEN^ -bewoners letterlijk heeft weggejaagd door een men ga vanavond eens naar do vergadering om half negen in St. Bavo, waar over het öredieb voor den middenstand in do R. K. Middens tands vereeniging z-,l worden gespro ken Daar zal men cijfers en ïeiton hoorenl Gister is te Putte aan de Brabantsche OVERZICHT. We zijn weer in het tijdstip der beschouwin gen, niet in dat der feiten: er is vandaag niets definitiefs te melden. grens, naar een redacteur der Maasbode seint, de volgende proclamatie aangeplakt: „De majoor kantonnements-commandant te Putte maakt het volgende bekend: ontschepingsplaatsen voor de Engelsclhe troe pen. Van hier uit zouden zij met Belgisch spoorwegmateriaal naar liet gebied van den opmarsch worden vervoerd! Het voornemen om ze in Fransche havens te ontschepen en door Fransch gebied te ver voeren, bewijst dat aan de afspraken tus- schen Engeland en België, afspraken met den Franselven generalen staf waren voorafge gaan. De drie mogendheden hebben naar, in het document staat - de plannen voor de j faring door gehoor te geven aan hetgeen samenwerking van de verhonden legersEngeland haar mf uisterde, zich schuldig i nauwgezet vastgesteld. Zulks blijkt ook uit heeft gemaakt aan een ernsligen inbreuk op de plichten, welke op haar, als neutrale mo gendheid, rustten. De vervulling van die plichten zou hebben noodig gemaakt dat de Belgische Regeering bij haar verdedigings plannen óók rekening had gehouden met de schending van de Belgische onzijdigheid door Frankrijk, en dat zij voor dit geval overeen- dikke bravour-mededeeling en dat men, toen-het! het feit, dat in de geheime akten een kaart puntje bij 't paaltje kwam, al die bravour heeft !van ^en opmarsch der Franscben is gevon- laten varen en den vijand kalm de stad heeftden' laten binnentrekken. Hierdoor toch is de gewei- j Het stuk bevat voorts enkele opmerkingen dige uittocht van Antwerpenaars en van de be- van bijzonder gewicht. Zoo staaf er in: 1 in woners der omringende dorpen, waarvan wij nu j tenant-kolonel Barnardiston heeft er op ge- De heeren Burgemeester en Schepenen van de h»» m Holland de schrijnende en angstwekken- wezen, dat men op den Meun van Nederland kom>(i af,praken met Duitschland had de gevolgen beleven - vrijwel onnoodig ge- met kan rekenen Hy 'beeft verder vertrou- t Fl.ankrijk en Engeland, vleken. En ik geloof, dat de gevluchte Antwer-1 welyk meegedeeld, dat de Engelsche regee- m k u t in le iu.enf?e„! penaars al met beter kunnen doen dan kalm i rin8' Pbm heeft de basis voor de Engelsche stad Antwerpen verklaren, dat de vluchtelin gen van Antwerpen veilig kunnen terugkeeren in de stad, alsook in de voorsteden en dat met uitdrukkelijke goedkeuring der Duitsche krijgsoverheid, die verklaart: dat privaat-eigendom geëerbiedigd zal wor den, alsook dat de persouen, die zich van alle vjjandeljjkheden zullen onthouden niet veront rust zullen worden; dat de ontwapende burgerwachten onverlet worden gelaten, alsmede dat er geen spraak is van jonge mannen naar Duitschland te ver voeren of tot legerdienst te dwingen. Bakkers, beenhouwers, kruideniers en andere neringdoeners en ambachten alsook de gasten daarvan en al wat betrekking heeft op voeding, alsmede de apothekers, letterzetters, glazen makers, worden dringend aangezocht dadelijk terug te keeren weer naar huis gaan. Van hun stad is betrek kelijk weinig beschadigd, en wanneer er geen vijandelijkheden tegen de soldaten ondernomen worden, zal er van de Duitschers weinig te vree- zenn zijn. Ja, 't is niet prettig om in een ver overde stad te wonen. maar 't is, dunkt mij, nog minder prettig als vluchteling langs de wegen in een vreemd land te zwerven met een armzalig bijeengeraapt boeltje in een doek ge bonden op den rag, en afhankelijk van den goe- den wil en de hulpvaardigheid van, zeker, brave menschen, die evenwel ook een oogenblik krijgen dat zij uitgeput raken." DE NEUTRALITEIT VAN BELGIë. De Norddeutecbe AUgem. Zeitung geeft nu I officieel, onder het'boofd: „Het verbreken i der Belgische neutraliteit door Engeland en Maar wel is er een en ander, dat de beschou-1 "rakels voor voedingsstoffen, die binnen België" een aantal documenten in het licht, wing waard is! Magen niet heropend zijn, stellen zich bloot wojke z6firt het blad „het afdoende be- T, i aan strenge maatregelen, dit volgens instructie De Duitschers m Belgie zyn nu heer en mees-der militaire overheid. ter, op het kleine hoekje na, dat gevormd wordt Volgens deze ook worden alleen zulke per door onze Zeeuwsch-Vlaanderenschengrens ten sonen toegelaten, die in Antwerpen regelmatige Noorden, Selzaete, Gent, en de rivier de Lijs, huisvesting en broodwinning hebben. De terug- .comst moet in goede orde geschieden. Bij de onschatbare diensten door de overheid in Ne- zal liet Belgisch-ransch- v I derland aan onze vluchtelingen bewezen en dat Brugge tot steunpunt waal.voor wjj ze hartelijk danken, zouden wij Fperen, en aldus naar N. W. Frankrijk toe In dit hoekje Engelsche leger, wijs vormen voor het bij ingewijde Duit schers voor het uitbreken van den oorlog reeds lang bekende feit van een Belgisdhe overeenkomst met de mogendheden der en tente. Zij dienen zoo gaat het officieele blad voort als een rechtvaardiging voor ons militair optreden en als een bevestiging van de door de Duitsche legeraanvoering verkregen inlichtingen over de Fransehe verplegingsopleiding naar Antwerpen te verleggen, zoodra de Noordzee van alle Duit sche oorlogsschepen zal zijn gezuiverd. Bovendien heeft de Engelsche militaire attaché aangedrongen op de instelling van een Belgischen spionagedienst in de Riinpro- vincie. De militaire heseheiden werden aangevuld door een eveneens bij de gelhei me stukkeu gevonden rapport van baron Greindl, die ja renlang Belgisch gezant te Berlijn is ge weest, aan den Belgischen minister van bui- tenlandsche zaken, waarin met groote scherp zinnigheid de aan het Engelsche aanbod ten grondslag liggende hijgedachte wordt ontL huid. De gezant wijst n.l. op het bedenkelijke van den toestand, waarin België is gebracht door zijn partijkiezen ten gunste van de en ten te-mogendheden. De „Norddeutsclhe" geeft den woorüelijken tekst dezer nota weer en concludeert: Deze uiteenzettingen van onbevooroordeel de zijde stellen dus op overtuigende wijze vast dat hetzelfde Engeland, dat zich1 thans voordoet -als beschermer der Belgische on zijdigheid, België gebracht heeft tot een één zijdig partijkiezen ten gunste van de mo gendheden der Drievoudige Entente, en dat Engeland op een gegeven oogenblik zelfs aan een schending van de Nederlandsche onzij- plannen. Zij mogen het Belgische volk de digheld (heeft gedacht! schijni te hebben (de hemel behoede dit lieer- het zeer op prijs stellen, indien zij er de hand oogen openen, en het leeren aan wien zij den I Er volgt verder uit dat de Belgische Re- Gij. die in uw groote Hollandsche steden met honderdduizenden inwoners ook aan zoo vele ongel,ukkigen uit het Belgenland schuil plaats en eetgelegenheid verschaft, komt eens zien, hoe hier onze Brabantsche steden zich weren, tegen de overrompeling van het oorlogswee, hoe zij kranig en fier al haar krachten inspannen, om nu toch vooral oorden van barmhartigheid en verkwikking te zijn. Zoo, schrijft een redacteur van De Maasbode in een brief uit Brabant. Deze stedekes van het befaamde donkere Zuiden stralen nu weer in de lichtglans der charitas. Buiten de grens, daar, op enkele kilometers afstand brult het beest, liet woedende oorlogs beest en hier van Putte over Bergen-op-Zoom, Roosendaal, Breda, Tilburg, 's-Hertogenboscb, Eindhoven, Helmond slingert zich de lijn, waar nu de liefde fluistert en de christelijke barm hartigheid de ellendigen streelt en opbeurt. Wij noemen geen cijfers meer: de helft der Kempen en der stad en provincie Antwerpen is thans Brabant's gast. Wij zien enkel de ellende. In lange stierten komen de treinen binnen worden „band van Moulaut" onder den grond zware geschut voor Antwerpen, wat hier al weid en oorlogsgruwel, verheft zich 't won- begraven is. J duidelijk hoorbaar was. en wat het toch al aerschoone, in prachtig beeldhouwwerk opge- Luik leek volkomen rustig, alleen gaven sombere tooneel nog veel tragischer maakte.trokken stadhuis, waar de vroegere Belgi- de. landweermannen die op de .place St. Lam-(En dan steeds te hooren „wat je hier ziet.,sche gemoedelijke gendarmes, door grimmige Beiersche landweermannen als wachters ver beid alle voetgangers noodzaakten op de is nog niets hij (hetgeen je dadelijk in Leu- trottoirs te blijven loopen, oenig idee van deven zien zult!" strikt-militaire wijze, waarop Luik wordt be-Werkelijk, ik geraakte geheel onder den stuurd. indruk, en was als 't ware huiverig Leuven Opmerkelijk is het, met 'hoeveel ijver er binnen te treden, door Duitsche werklieden en ingenieurs inj Tusschen Tirlemont en Leuven vonden we Luik gewerkt wordt om alle schade to her- twee boerderijen in volle vlam, die juist wa ste 11 en en de opgeblazen bruggen te ver- ren in brand gestoken, nieuwen! j Van Luik over Tirlemont naar Leuven een I Leuven, werkelijk, wat ik hier te zien en al verwoesting onderweg, overal verbran- j kreeg is ontzettend. de dorpen, steeds verlaten woningen! Slechtsj De stad is als 't ware in tweeën verdeeld, hier en daar een gespaarde boerderij, waar waarvan de eene helft (de arbeiderswijk) is dan ook niet krijt op de poort stond geschre- gespaard gebleven, en de andere helft is ver- ven:_ „Bite schimmig, Gute Leute". I woest, maar dan ook totaal verwoest. Hier en daar aan den kant verbrande j Niets dan recht-op-staande muren, totaal auto's, cadaver.-- van paarden en koeien enverschroeid, en puinboopen, maar verder ook kleine heuveltjes, waarop een ruw getim-j niets, geen teek en van leven of vroegere be- merd houten kruisje prijkte, waar mot wit; woning, geen stukje huisraad meer over. krijt op vermeld stond hoeveel ongelukkige1 Ruïnen, puinhoopen, en op het Stationsplein II. Zoo bleef ons niets over dan de reis maar weer gewoon te maken via Luik—Tirlemont— Leuven, wat voor mij, die Moulant en Leu ven nog niet gezien had, wel zoo interessant was natuurlijk. Eeirc beschrijving van de totaal verwoeste dorpen Moulant en Visé lijkt mij overbodig, daar hierover reeds zooveel is geschreven. Alleen moet ik bekennen, dat de indruk op mij ontzettend was, en al had ik mij er al ook iets héél verschrikkelijks en vreesdijks van voorgesteld, ik stond gewoonweg ver slagen: zoo hbs had ik mij nooit kunnen ve. beelden! makkers hier weer voor 'het vaderland hun'graven, ziedaar liet vroegere Leuven! j i' 8erm steUing van velen kan ik mede- j leven hadden gelaten. En te midden van dit schrikkelijk beeld nee.en, iiai oe zoo langzamerhand berucht ge-1 Eu steeds maar door het gedonder van bet van verwoesting, van dit toonbeeld van ge vangen zyn. Opmerkzaam geworden door bet Holland sche nummer van onze auto. trad een heer op ons toe, die zich voorstelde als directeur van de waterleiding, óók een Hollander, en ons als staaltje van het onbezonnen en tot razernij overgaande handelen van de Duit schers op den bownsten vernielingsdag, het volgende vertelde: Zestig Duitsche soldaten waren in een van de loodsen van d© waterleiding ingekwar tierd. Toen nn de verwoesting begon en. de Duitschers begonnen waren de buizen in brand te steken, en maar in 't wilde gingen schieten, drong een troep Duitschers de loods binnen en vermoordden al biun kameraden^ die hier waren ingekwartierd, daar deze op hen geschoten hadden, toen zij hun voor een bende franc-tireurs aanzagen! Zonder nog eenniaal om te kijken, verlieten we snel dit oord van verwoesting en trokken naar Brussel, den areheelen weg geen woord sprekende, te veel vervuld als we waren van het ontzettende schouwspel dat we zooeven verlaten hadden. Even vóór Brussel passeerden we een Duit sche colonne marine-kanonnen. Een aardig gezicht voor ons, die niet gewend zijn ma trozen te zien paardrijden! Ma.ar de Jantje# scheen 'bet best te bevallen, en vroolijk paf ten ze, op hun paarden en kanonnen gezeten of liggende, onze Hollandsche sigaartjes! Eindelijk reden we Brussel binnen, waar alles z'n gewonen gang gaat, de trams loo pen, huurkoetsiers op de hoeken der stra ten, de café's en de boulevard» stampvol. Al leen de dreigende bajonetten op alle hoeken der straten en de nu en dan voorbij mar- ebeerende troepen Duitsche soldaten doen! ons het ernstige van den toestand weer be grijpen en vermoeden dat men (bier ook nog. op een vulkaan leeft.... (Wordt vervolgd». f

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1914 | | pagina 1