DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
De oorlog.
T ,w» fvn. T", 5
P.W.T#££HUi JSEN,
Wanferpsnfoffels
Slobkouse
iCiliiierfitówesi:29-Sfl-3S9 Haarlem
DOM DERDAG 22 OCTOBEi SSBS4 i
4Gsfe Jaargang Mo.7808
Byg*@»asiX vaea fte«l&stie ©n £&&s$timi straf ie
fatereaanmanaal .T@3®f®asM8S8Essi&t®E° 842®.
BARTELJOR1SSTRAAT 27
Haarlemsche Alledacjes No, 1461.
I
HME HURLEWQIE COURUT
ABONNEMENTSPRIJS»;
Per 9 maanden voor Haarlem - ,'Ü5
Voor de plaatsen, waar een agent le gevestigd (kom der gem.j 1.35
Voor de overige plaatsen ia Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijk* nummer»
PRIJS DER ADVERTENTIëNi
Van 1—15 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 of>
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel. Bnitenl 20 cfc
Dienstaanbiedingen 25 ct. (6 regels), driemaal voor 50 ct (k contant).
INZAMELING VOOR DE VLUCHTE
LINGEN.
(Op initiatief van den R. K. Vrouwenbond
aïd. Haarlem).
riorig- totaal bedrag ƒ86.85
R. K. Kring (ner week) - 6~
Totaal ƒ92.85
Aan liet St. Rosa-patronaat kunnen klee-
reu worden afgehaald; de bestuursleden van
den R. K Vrouwenbond en van liet St. Rosa-
liatronaat houd engeregeld zitting in het
Patronaatsgebouw, Nassau la au 50.
AGENDA 93 October behandeld, het volk heeft nooit aan de rno-
Gebouw St. Bavo - R. K. 'Volksbond' j gelijkheid van zulk een bombardement wil-
Vergadering Meubelmakers. - Rederijkere, len geloovent en lachte wat over de bedrex-
ging
Steuncomité van IVa— 9 uur. i-T,- m ,i„ i, -j i
Concertzaal de Kroon - Smedestraat -! Bx wil met de gegrondheid van al deze
8 uur Concert door Belgische vluchtelin-verwijten discuteeren, doch enkel vermelden
pj I I w-n i -i v» n A hmiHOTl rl A.. w, a aa.a'a a 4- TT" r\ 4-
gen* ten hate van het Haarlemsche Steun
comité.
Paleis van Justitie half 2
Bureau van Consultatie.
Meisjespatronaat St. Rosa Nassaulaan
50— IVi—VA uur Spaarbank.
Bisschoppelijk Museum Jausstraat
79 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen
betaling van 25 eente. Uitgezonderd Zater
dagen en R. K. feestdagen.
OVERZICHT.
Nóg geen beslissing
Wij zeiden gisteren al: aan den uitersten
woordelijkheid voor menig ongelukkig feit
tijdens de verovering van België ligt. Zeker
is voorloopig, dat enkele represaillemaatre
gelen tegen de burgerlijke bevolking door
hoek van België in het Z.W. tusschen Duin- jongere heetbloedige officieren genomen zijn
kerken, Nieuwpoort en Yperen, wordt een
geweldige slag geleverd. En die is nog aan
den gang.
Engelsche sensatdeberichten hebben wel ver
teld, dat overal de Duitscliors werden terug
geslagen. maar tot dusver is daar nog geen
Waar een ouder beschaafd man van hoogen
rang en diplomatieke vorming aan liet hoofd
'staat van een stad, ie te verwachten, dat een
misdrijf, door een brooddronken burger ge
pleegd, niet direct aanleiding zal geven tot
zoo omvangrijke straffen als elders aan de
bevolking zijn toegediend. Iets dergelijks
wat in de breinen der massa's omgaat. Het
gevolg van deze stemming is, dat de Duit-
sche soldaat daarvan benefieieert. Er zijn
veel Beieren in de stad. waarvan do meesten
vroolijke en goedige verschijningen zijn, wat
overigens aan hunne gevechtswaarde niets
afdoet. In groepen gaan zij door de stad, en
beantwoorden de groeten der burgers, en
salueeren meestal het eerst.
Ieder waakt, dat niet te ongelegener ure
een gore zatlap een domme streek uithaalt-
Ik zag gisteren !hoe een aangeschoten kerel
gen, waarvan Aken thans wemelt, mij uit krijgs
kundig oogpunt geen oplossing konden geven. De
binnenfortengordel was nog schier ongeschon
den, prachtige verdedigingsmiddelen waren in
tact gebleven, en het Belgische leger was toch
immers op verre na nog niet gedecimeerd. Om
krijgskundige overwegingen heeft men. Antwer
pen niet behoeven prijs te geven. Er zat iets
anders achter. De verbondenen kunnen in
Frankrijk tot den laatsten soldaat goed gebrui
ken, want hunne verliezen zijn enorm. Het
Belgische leger was een mooie reserve aan
troepenmacht. Toen moest, ter wille van Frank
rijk en Engeland, Antwerpen maar worden op
geofferd, omdat zij het Belgische leger op
Franschen bodem konden gebruiken. Arm België
moest alweer het loodje leggen! En het werd
t> getroost met de schrale hoop, dat niet in België
een reusachtigen Beier stond aan te blaffen- §elf erbarmelijke uitvlucht - maar aan
zonder kwadehedocdinpn, doch met zonder, de Aj de onafhankelijkheid van België moest
onmatige hinderlijkheid. De marinier weerde - -
V- ----- <-J I pi
•vestiging van gekomen en het lijkt dan
men m Brussel kunnen opmerken.
Ieder onbevooroordeeld opmerker heeft de
ook volstrekt onwaar. Merkwaardig is, datj humane wijze moeten constateeren, waarop
de Engelsche vloot uit het Kanaal deelneemtgeneraal Yon Luttwitz, de Brnsselscbe eom-
aan dezen slag bij Nieuwpoovt: een Duitsch maudant, zich door de menigvuldige moei-
bericht meldt dat een Engelsche torpedojager
daarbij is in den "grond geboord: waarschijn
lijk is het gevecht tusschen Duitsche kust-
batterijen ca Engelsche, schepen, waarvan we
gisteren in onze Laatste Berichten gewaag
den. óók een deel van dezen geweldigen strijd
rijkheden van het politieke leven in de Bel
gische hoofdstad beeft heengeslagen. Het is
b.v. zeker waar, dat de kranige burgemeester
van Brussel, Max, de rechte man is geweest
op de rechte plaats, en dat hij het wapen
van 's lands toekomst, en zelfs 's lands vlag
geruinien tijd met opvallende fierheid heeft
Hetl. »oS m» mag ffiTSSS
^.6) usli .aannemea, cirxt do b^icie pai tijen uLios j^ogelijk is geweest door do diplomatieke
zullen inspannen op dezen hoek van het oor-j meegaandheid van generaal Von Luttwitz.
rógsterrëih: het wordt daar een historisch'Een zeer vaderlandslievend en krachtig
Ta veldi Vlaamisch lid der Belgische Kamer zeide mij
Van het overige gedeelte van de onmete-
naar aanleiding van een nieuwe bevallige
en romaneske onvoorzichtigheid van den
lijk© slagvelden Is er geen nieuws. jbeer Max: „Als ik in de plaats van generaal
Ter zee is alleen weer de „Embden" mot j Vo.u Luttwitz was geweest, zou ik deze wijze
roem to melden: maar liefst weer een half'van optreden geen twee dagen geduld heb-
kruiseilje, dat dooi een ïeele uat 1 Antwerpschen gouverneur verwacht worden.
Engelsche en Japansche oorlogsschepen wordt j Nog een reden, en wel een zeer voorname,
nagejaagd, in den grond geboord-r De oor-,bestaat hierin, dat Antwerpen een vrijwel
logsdaden van de „Embden" in de Indischekosmopolitische wereldstad is. In Antwerpen
En. j worden alle talen der wereld gesproken, en
i zelfs sedert een week ook weer het Duitsch.
i Er wonen in Antwerpen belangrijke oontin-
zee zijn inderdaad geweldig, en dat de
golsehen brieschen van woede om dezeu stout-
moedigen Duitscher, is wel to begrijpen' J genten vreemdelingen, die door de lieele stad
Daar heb-jo dan zoo'n geweldige wereldvloot verspreid zijn. In normale omstandigheden
voor, om door éón zoo'n klein Duitsch schipwonen er b.v. pl.m. 20,000 Nederlanders Ieder
j voe t, dat zelfs m het voorloopig ondenkbare
nu al anderhalf doz.jn handelsschepen te ver- m }midig güUvevne_ment tot avon-
liczeni tuurlijke bestraffingen van misdrijven tegen
de bezetting geneigd en bereid zou zijn, de
IN BELGtë. 'overweging, dat zoovele burgers van een neu-
Onze Berlijnsche S.-correspondent.seint ons;{j.a,]e uatia daardoor onschuldig zouden moe-
hedenmorgen: „De gevechten bij Rijasel staan j ten lijden, een zoodanige geneigd- en bereicl-
nu aan den vooravond der beslissing. De beicl zeker zouden dempen.
Duitsche troepeu züu aan alle kanten tot denj)e Duitschers van bet garnizoen van Ant-
a a ïi val overgegaan: meer dan 2000 Engelk wei-l)en behooren voor verreweg bet mee reu-
cchen zijn krijgegevangen gemaakt en ma- tot oudere lichtingen. De meesten heb-
ehinegeweven en kanonnen zijn bij grootenjben vr0uw en kinderen thuis. Wanneer men
getale veroverd. De Engelsche vloot, die den- door een buitenwijk loopt, ziet men vaak een
strijd bij den Yser nabij Nieuwpoort von ^uit gebaarden stevigen marinier of marine-in
de Noordzee ondersteunt, heelt belangrijk©sfanterist té midden van een groepje mannen
beschadiging geleden door het Duitsche j en vromTC11) en met een dottigen jongen op
zware geschut, dat op de kust is opgesteld, j den arm. Het kind wordt vertroeteld en tus-
Van andere vernemen w ij, dat de sensatie-selien glimlachende ouders geliefkoosd door
berichten, in Engelsche bladen vooral voor-jtlien goedigen reus. De een of ander vraagt
komende, aangaande e.en overweldiging vanj0f hij zelf kinderen heeft, en dan bomt er
Osteude, ecu bezetting van Brugge en zelfs-uit een zorgvuldig weggeborgen portefeuille
van Gent uit den duim zijn gezogen. leen portret te voorschijn van een paar kleu-
-Mcrkwaardig is bet Engelsche bericht, datjters van Germaansch ra®, eu een ander van
aan don strijd bij Osteude Duilsche onder- i de vrouw. „Detiken jelui, dat ik ook niet lie-
-xvëis hebben deelgenomen! Zijn die danlj verthuis zat bij mijn kleine jongens?"" Het
door de geweldige mijn- en jagerlinies geko- vaderland heeft het geëischt, en dan moet
men. die de Engelschen in de Noordzee heb- jieder ïuee, al is het aanvankelijk nog zoo
ben Een stout stukje dan inderdaad! Mis-1 hard. Meestal begint er met de omstanders
schien dat de jongste zeeslag in de Noordzee I een dispuut ov«r de noodzakelijkheid van
ook hiermee m verband stond. j den. oorlog, waarna men niet tot overeen-
Men zie voorts de telegrammen. Istemming komt, maar de hoofdzaak is, dat
jde verstandhouding goed is. De verhouding
DE TOESTAND IN ANTWERPEN.! is niet warm, zooals begrijpelijk is, maar er
Aan een belangwekkende correspondentiewordt zonder bitterheid gesproken; vooral
over den toestand van Antwerpen, voorko- i het volk begrijpt, dat het allon jongens zijn
mende in de N. R. Ct., zij ter voorlichtingals zijzelven, door een onverbiddelijk bevel
onzer lezers het volgende ontleend: jopgeroepen. Zij hebben geen schuld. Als er
De kans op heillooze conflicten tusschen schuld is, dan ligt zij volgens het Belgische
bezetting en burgerij is zeer klein. Voors- volk bij den „Kaiser*
hands schijnen zij geheel uitgeslotien. Een
van de voornaamste redenen voor deze ver
wachting is wel deze, dat Antwerpen een
groot© stad is. Evenals in Brussel gaat de
militair in het stadsleven op. Men ziet hier
den Duitsch en soldaat niet als in kleine dor
pen zijne beteekenis overdrijven. De militair
treedt in Antwerpen niet ander® op dan men
bet vóór den oorlog gewoon was in groote
Duitsche steden te zien.
Een tweede reden is, dat hier de hoogste
beslissing in alle zaken, die het bezettings
leger on zijne verzorging betreffen, in han-
den zijn van een militair van boogen rang.
voor liet oogenblik den generaal van Boden-
•haufich. Voorshands is niet met absolute ze
kerheid uit te maken, waar de volle verant-
Het volk is verbitterd over de bladen, die
op bevel van de militaire overheid den toe
stand verkeerd hebben weergegeven. Zii heb
ben c-en te zwart beeld opgehangen van den
Duitscben soldaat. Men neemt al die ver
antwoordelijke uiensehen kwallik, dat zij bii
het eerste gevaar gevlucht zijn, on, na een
verbitterde stemming te hebben verwekt,
zichzelf aan den plicht te hebben onttrokken,
juist nu de burgerij voor te lichten en verder
van raad te dienen.
De bevolking herinnert zich nu, dat die
Duitscher vóór het bombardement uit een
Taubc manifesten beeft doen verspreiden,
waarschuwingen bevattende voor een binnen
kort wellicht waarschijnlijke beschieting der
stad. Zij züu door de gazetten mei verachting
hem geruimen tijd met buitengewone goe
digheid eu kalmte af, maar eindelijk verlo
ren de omstanders het geduld en verwijder
den den ergerlijken vent niet zonder een ra
ken stomp en een snibbig woord. De soldaat
knikte voortdurend goedig, dat men hem
niets kwaads aan z'ou doen.
Men merkt, dat de bezetting zich het zoo
aangenaam mogelijk tracht te maken, en met
ruime gemoedelijkheid zich naar 's lands ge
woonten schikt, hekoord door de niet over
tollige comforts van liet groote stadsleven na
een zware campagne.
Zij tracht hc-f contact te hervinden met het
van den Duitscher vervreemde Begische vok
en een onbevooroordeeld toeschouwer zal be
merken, dat de man van het volk geen ont
stemming iegers den vijand toont.
SLUIT DE NOORDZEE!
Niets meer of minder stelt de marine-mede
werker van de Times voor.
Kruisers als de Hawke en de Hogno met haar
twee zusterschepen zijn verloren gegaan, omdat
zii in de Noordzee patroeljedienst moeten doen
ter bewaking van de neutrale scheepvaart,
waaronder gemakkelijk vijandelijke schepen
kunnen doorloopen.
Krachtens het volkenrecht, zegt de Times,
heeft een oorlogvoerende mogendheid het recht
een zee voor do koopvaardij te sluiten. De schrij
ver zou een lijn getrokken willen hebben van
de Shetlands naar de Noorsche kust, met des
noods een smal open vaarwater door het Skager-
rak. Schepen, die in Engeland moeten zijn, zou
den dan onder geleide naar de Westkust worden
gevoerd. Elk schip, dat zich ondanks het verbod
in de Noordzee waagde, jiou. zonder waarschu
wing in den grond worden geboord.
Voor den patroeljedienst in de Noordzee be
hoefden dan niet meer kruisers met een talrijke
bemanning gebruikt to worden, maar stoom-
booten, die een 16 mijl loopen, en treilers, die
met een paar stukken zijn. bewapend.
Volgens de Times is de sluiting van de Noord
zee reeds bij do Engelsche regeering in over
weging!
De allerernstigste gevolgen van deze Britsche
politiek voor ons land belioevon we we1 rJet aan
te duiden
EEN MERKWAARDIGE
CORRESPONDENTIE UIT
DUITSCHLAND.
In „De Tijd", die dezer dagen nog door de
„Köln. Volkszeiuing" op heftige wijze werd aan
gevallen wegens „hetze" tegen Duitschland,
schrijft nu een correspondent uit Aken een zake
lijke Duitsche beschouwing over de verhouding
tusschen Duitschland en België, welke inderdaad
belangstelling waardig is.
Wij ontkenen aan deze beschouwingen het
volgende:
„Het arme België had wel anders gekunnen,
daar het niet bedreigd werd in zijn volksbestaan
of onafhankelijkheid. Maar ik weet dat de gevoe
lens hierover verre uiteen loopen, hier en ginds en
daarom wil ik dit in het midden laten. Het was
een inbreuk op het volkerenrecht, maar de klare
oorlogsnoodzaak, de plicht voor Duitschland dit
verweermiddel te gebruiken uit zelfbehoud, wil
men niet overal erkennen. Het arme België is nu
de speelbal geworden van Frankrijk en Enge
land. Is er klaarder bewijs dan het prijsgeven
van Antwerpen? Minister Churchil kwam Enge-
lands gebod zelf decreteeren op dien bewusten
Zondag: Antwerpen moest stand houden. Doch
in plaats van tijdig gezorgd te hebben voor
hulp, liet men de Belgen in den steek! Het
zelfde liedje als van Luik en Namen. Luik is
de keizer heeft het zelf voor heel de wereld er
kend dapper verdedigd door het Belgische
leger. Maar hoe dit zich ook weerde: Fransche
en Engelsche hulp bleef uit! Doch bij Namen
zouden de Franschen nu toch wel gereed wezen
O, deerlijke ontgoocheling! En nu, nu het den
burcht van België zelf betrof, nu er maanden tijd
was geweest om hulp te organiseeren, kwamen
de, deels nog ongeoefende Engelsche marine
soldaten van den achterban.te laat! En zij
zijn er het eerst weer uitgevlogen,
de Aisne, de onafhankelijkheid van België moest
stootblok als buffer, meer niet! Niet voor ons,
maar voor hen lijken alle tractaten over waar
borg der onafhankelijkheid wel scheurpapier. Ze
hebben België geëxploiteerd, niet geholpen,
België was goed genoeg om den eersten aanval
te weerstaan, totdat ze zelf gereed waren. De
val van Antwerpen is een herhaling van dit alles.
Waarom is deze geweldige vesting gevallen?
I aat ik u verzekeren, dat de talriikc krijgskundi-
bevochten. Aan handen en voeten is het over
geleverd aan zijn „beschermers".
Arm België!
De Duitschers vechten niet con amore tegen
de Belgen, de Belgen zijn onze vijanden niet.
Maar wie in heel het land als „de" vijand wordt
beschouwd in het Westen, is de „Brit"!!! De
Belgen in Vlaanderen staan het Duitsche volk
zelfs nader dan zij zeiven thans beseffen. Cul
tuurhistorisch zijn ze na aan het Duitsche volk
verwant. Ons leger zal trots de onzinnige
en onware fantasterijen over Duitschland's ge
brek aan tact om met de volken om te gaan
met de grootste gematigdheid optreden. Is het
niet teekenend, dat geen enkel treffen tusschen
burgers en militairen nog is voorgekomen sinds
Antwerpen's val Dat zelfs Hollandsch spreken
de Duitsche officieren en minderen aan de Hol-
landsche grenzen staan? Dat in Antwerpen en
Gent mannen van groote bezadigdheid de lei
ding hebben? De Vlaamsche bevolking lévert
dan ook een scherpe tegenstelling met de
Waalsche elementen, wien de Franschen, die hun
strijdwijze van '70 niet vergeten waren, het
franc-tireurswezen, het vrijschutterswezen had
den ingeblazen!
Laat men in Holland toch geen geloof slaan
aan allerlei berichten, die op het Duitsche leger
een smet willen werpen en enkele misschien
voorgekomen afkeurenswaardige gevallen
welk leger ter wereld is zonder kaf? veralge-
meenen willen. Schande heeft men geroepen
over het feit, dat Belgische jongelingen, die
voor de militie waren opgeroepen, door de
Duitschers werden vastgehouden en zij niet
hun gemeenten mochten verlaten. Maar wat
wilde men dan? Verbeeld u dat het Fransche
leger in Duitschland stond, dat Duitschland
zijn jongste lichtingen opriep.zou men dan
denken dat de Franschen zoo maar goedschiks
de jongelingen lieten gaan naar het Duitsche
leger? Och kom.
En verlangt men nu van Duitschland de
dwaasheid anders is het toch immers niet
dat het ongemoeid het vijandelijke Belgische
leger in het reeds bezette gebied nieuwe krachten
laat recruteeren om straks onze eigen legers te
bestrijden? Dat in Antwerpen nu zoo bijzonder
mild dienaangaande wordt gehandeld mag
daarom Duitschland dubbel ten goede worden
aangerekend. Het kan echter aldus handelen,
nu met België niet meer uit krijgskundig oog
punt schier te rekenen valt.
Ik schreef reeds: niet de Belgen zijn de
eigenlijke vijanden. Duitsche officieren, die ik
sprak, uitten zich zelfs met bewondering over het
Belgische leger, dat bij betere leiding nog heel
wat meer had kunnen leisten. De Belgen heb
ben zelfs den terugtocht der Engelschen uit
Antwerpen moeten beschermen, ofschoon het
krijgscommando door den Brit was overgeno
men. De Belgische stellingcommandant gene
raal de Guise was, zoo verhaalden mij krijgs
gevangenen en gewonden, zonder dat het ste
delijk bestuur noch vele hoofdofficieren er iets
van wisten, vertrokken. En de brug over de
Schelde werd opgeblazen toen nog talrijke Bel
gische troepen er over moesten, wien nu den
terugtocht was afgesneden. Aan de leiding
vooral heeft veel ontbroken, en meer Leman's
hadden de Belgen wel noodig gehad. In tegen
stelling met de Duitsche opinie, die koning
Albert een zwakkeling noemt, roemen de Bel
gische gewonden en gevangenen hem als een
dapper veldheer. „Maar hij alleen kan niet
alles" zeggen ze.
RlISLAND'S ISOLEERING.
Uit Kosliodari (bij' Kovno) meldt de Times-
correspondent Stephen Graham aan zijn blad:
Rusland zal spoedig op zichzelf aangewezen
en van bet overige Europa afgesneden zijn.
Libau en Riga en wat de. Oostzee verder aan
havens heeft, zijn dood, wat de scheepvaart
betreft. De Zwarte Zee is gesloten aan den kant
TELEFOON 1770.
GELD VOOR DE VLUCHTELINGEN.
Veel is er gevraagd voor de vluchtelingen
veel is er al voor de arme Belgen gedaan.
„Nederland heeft meer gewonnen, dan een,
veldslag" hebben de Belgen gezegd in een van.
roerenden dank sprekenden brief aan H. M,
onze Koningin.
Dat teekent 1
De verdiensten, die Nederland verworve:
heeft door zijn hulp en zijn bewonderenswaar
digen steun aan de arme verjaagden zijn da
ook groot, de hartelijke waardeering, die Hol
land van allen kant ondervindt, is meer dan
verdiend, en doet ons trotscli zijn op ons kleine:
Holland.
Maar och, er is. naast het grootsche werk
dat Nederland al deed, voorloopig door no
steun noodig: offervaardig Nederland wee
dat, en zal niet in gebreke blijven een eenmaa
begonnen werk te voltooien!
In verband met den steeds nog noodigen steun
wijzen we op de „inzameling voor de vluchte
lingen," die op initiatief van den R K
Vrouwenbond in ons blad geopend werd en
waarvoor we de giften aan liet hoofd van on
blad verantwoorden.
Dankbaar is de R. K. Vrouwenbond, en zijn
ook wij, onzen abounö's. die door onze bemid-,
deling een offer brachten voor den „arme.
buur."
Maar we meenden toch, dat onzerzijds een op
wekking aan onze lezers om de inzameling i"
onze courant te willen gedenken, wel op zij'
plaats was.
De Rooraselie Vrouwenbond, die zelf zoo i
mooi voorbeeld gaf van offervaardigheid
hoopt dan ook. dat de katholieken ook voor zijl
inzameling wijdt de beurzen zullen open zetten
wij zullen alle gelden in onze courant ver
melden.
tigen weg van de Golf van Finland en vi
Zweden. Maar ook daaraan komt spoedig een
einde. Begin December is ook de Finsche Goli,
bevroren. Dan zal de Russische handel alleenj
over Vladivistock kunnen gaan.
De gevolgen van de blokkade worden in Rus
land dan ook reeds duchtig gevoeld. Gewoon
lijk voert het land een enorme hoeveelliei
levensmiddelen uit, zooals tarwe, boter, suikei
eieren, vleesch enz. Een direct gevolg van he
onvermogen om die producten kwijt te raken
is overvloed op de eigen markt en algemeent
daling van prijzen. Zoo moet de boter tot eiken
prijs verkocht worden en gebruiken thans dc
Siberische boerinnen de boter in bet huis
houden, wat anders nooit het goval is. He
directe levensonderhoud is in Rusland tenge
volge van den oorlog dus niet duurder gewor
den. maar veeleer goedkooper.
Andere noodzakelijke dingen zijn echter be
langrijk in prijs gestegen. Zoo heeft de invoe
van manufacturen in Rusland zoo goed al
opgehouden, zoodat de voorraden in de winkel
met den dag verminderen en duurder word;
Duitschland placht enorme hoeveelheden clv
miealiën en drogerijen naar Rusland uit te v
ren. Er heerscht thans een groot gebrek aar1
die ingrediënten vooral aan medicijnen, zoodi:
men bij do verpleging van zieken en gewonde;
zeer verlegen raakt.
Inkt is haast niet te krijgen; fotografiemate
rialen, kleederen. schoenen en laarzen kostei
50 pCt. meer. Parijsche hoeden en costume
ziet men niet meer en de Russische vrouw ei
moeten het dezen winter met de mode van dei
vorigen doen.
Zoo zullen in Rusland vooral de midden
stand, de gezeten burger en do aanzienlijke;
de gevolgen van den oorlog voelen, maai d
armen, die niet veel andere behoefte liebbei
dan hun dagelijksche voeding, zullen er bete
van den Bosphorus en de havens van Odessa,aan toe zijn, vooral wanneer zij nog wat w A
Sebastopol, Novorossisk en Baturn zijn dienten-J over te houden voor hun brandewijn en L'1 1
gevolge ook tot stilliggen gedoemd. De Witte j Er zijn weinig of geen werkloozen en bedelaar
Zee daarentegen is tengevolge van den oorlog ziet men baast niet. Vrouwen en kinderen werf
plotseling buitengewoon levendig geworden, j ken in dag- en nachtploegen in de fabriekenj
Archangel werd een groote haven, waarin Arne- j In sommige industrieën wordt geld verdient
rikaansche stoomschepen geregeld ter reedo als water. 13e enorme oorlogsuitgaven van alleij
1 1 AM /A/vb AA I lull
komeu, passagiersbooten komen er aan van
Engeland en vrachtbooten in groote getalen.
Engelsche stoomschepen bevaren de rivier Ob
tot aan Tomsk, zoodat het aan dien kant zeer
levendig is. Maar daaraan zal spoedig de na
tuur een eind maken. Tegen, einde October be
vriest de haven van Archangel. Dan zal ook aan
dien kant de toegaug voor het Europeescbe
verkeer zfjn afgesloten eu zal de Russische han
del uitsluitend zün aangewezen op den omslach-
lei aard hebben menig arm gezin er geheel bn
von op gebracht.
Aan den anderen kant liggen ook weer alb;
bouwwerken stil. Gebeele steden die in aanbouv
waren en spoorwegen in aanleg, zijn stopgezet
Gedeeltelijk tracht men het werk aan den
traal Aziatischen Spoorweg en aan de Altai
lijn voort te zetten door er als dwangarbeider^]
dc Oostcnrijksehe en Duitsche krijgsgevangene)
heen te zenden, Men begrijpt hoe deze rar
