DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
J-
eerste blad.
P. W. TWEEHUIJSEN,
KinsferliiiisirMt &9-3l-38p Haarlam
Hare Liberum
De OarStsg.
tottSSrïï f T'-he' «*i US' „iel.
TELEGRAMMEN.
WOERSISAG 4 HOVEMBEiH 1314
48ste Jaargang ffo. 1819
■.to'TA.&U it
ABONNEMENTSPRIJS»?
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de plaatsen, waar eon agent ie gevestigd (kom der gem) 1.35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.89
Afzonderlijke mi mm ere 0.09
leirtiui vaa ftadaotia en Administratis
latsrsonenaainnni TatoScMHinuiiBMer 14138.
PRIJS DEB ADVERTENTI8N1
Van 1—-8 regels 60 cent (contant 50 ©ent). Iedere regel meer 10 céj
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel Buitenl 20 et
Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 ct contant), j
nummer bestaat uit
twese islaslesi.
AGENDA. 4 November.
Oude Halsmuseum Pandpoort
Hildebrand-tentoonstelling van 10-4 uur.
Toegaug 10 cent.
Bisschoppelijk Museum .Tansstraat
79 geopend eiken dag van 105 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R. K. feestdagen.
Gebouw St. Bavo R- K. Volksbond
E, K. Bureau voor rechtskundig advies
inzake arbeidersbelangen van S—9 uur.
Groote Kerk 2—3 uur Orgelbespe
ling door den heer Louis Robert. Zie
programma Stadsuieuws.
Concertzaal De Kroon 8 uur le
Steeman-séauee Boheemseh Sti'ijkkwai'tet.
H
Een allerernstigste beslissing is genomen dooi
de Engelsche militaire overheid
Zij heeft gebroken met wat sinds liuijg de
Groot ais een grondstelling gold van het klas:
sieke volkenrecht: dat de open zee vrij is bij
oorlog voor alle natiën, en dat het wereldver-
keer buiten de territoriale wateren niet mag
worden belemmerd.
„Mare liberum" zoo is de wereldberoemde
titel van het klassieke geschrift van den grond
legger van het volkerenrecht, den man, wiens
tractaat over „het recht in vrede en oor
log" nog altijd de juridische wetenschap
beheerscht: „de zee is vrij". En alle ju
risten die zich met deze materie bezig hielden,
hebben op dien grondslag voortgebouwd. Oók de
militaire schrijvers. Onze bekende volkerenrechts-
kundige generaal de Beer Poortugael schreef:
„Het is bekend, dat geen enkele staat op (de
„zee) een bizondere rechtsmacht uitoefent: alle
„volkeren cler wereld kunnen haar gelijkelijk, met
„evenveel recht, tot vredes- en oorlogsdoeleinden
„gebruiken."
Aldus is het oorlogsrecht, door alle beschaaf
de volkeren aangenomen en tot dusverre ge
volgd.
Het leek, dat aan dezen regel niemand durfde
tornen.
Trouwens, alle volkeren hadden er belang bij,
dat deze rechtsregel werd gevolgd
Alle, behalve Engeland.
Engeland alleen, dat zoowaar officieel zich
heeft opgeworpen tot bescherming van het vol
kerenrecht en toevlucht der „neutrale" staten
wier vrijheid wordt belaagd, Engeland dat
afhangt van de zee, kon van dien grondregel
vau het volkerenrecht dat de zee vrij is, wel
eens eenig nadeel hebben! Endus heeft
Engeland den algemeen aangenomen regel, of
't „een stuk scheurpapier" was, eenvoudig in een
hoek geworpen, en wat sinds Huijg de Groot
recht was, geldt nu niet meer, daar Engeland
immers de zee beheerscht.
Macht, gaat boven recht, de oude spreuk
wordt ook hier weer bewaarheid.
En nu is het ergste, dat deze maatregel van
Engeland op de allereerste en allervoornaamste
plaats regelrecht ons vaderland treft.
Daar is geen enkel volk, dat de Noordzee
welke door Engeland tegen alle tot dusver gel
dende volkenrechtelijke regelen in nu is afge
sloten voor de vrije scheepvaart en als „mili
tair terrein" is verklaard, zóó geheel en nood
zakelijk behoeft als Nederland
Alleen Denemarken verkeert in haast gelijke
omstandigheden
Men vraagt zich af, wat er in dezen gruwe
lijken oorlog toch wel overblijft van de zoo zorg
vuldig-opgestelde waarborgen, welke volgens het
oordeel van alle volkeren in een krijg zouden
moeten gelden!
België werd, in strijd met de neutraliteits-
waarborgen (zooals de Duitsche rijkskanselier
verklaarde) door Duitschland overrompeld
„uit oorlogsnoodzaak".
Daartegen heeft Engeland op hartstochtelijke
wijs zich verzet, zelfs was dat reden voor En
geland, naar Sir Grey.'s officiëele telegrammen,
om zich in den oorlog te mengen en de Duit
schers aan te vallen.
En ziedaar nu dezelfde „oorlogsnoodzaak"
naar het uit Londen heet de reden om een
even secuur geachten rechtsregel als de afspraak
over België's neutraliteit leek, met één penne-
streek te vernietigen!
Intusschen: op dit gebied willen wij niet ko
men. wij constateeren alleen, dat blijkbaar de
„oorlogsnoodzaak" een doekje is voor 't bloeden
als men iets wil bereiken dat men anders moeie-
lijk kan krijgen.
een der hoofdfactoren voor het volkswelzijn
wordt door Engeland bijna onmogelijk gemaakt.
Onze vrije verbindingen met onze eigen kolo
nies noodig voor moederland en wingewesten
beide worden door Engeland op ontzaglijke
wijze bemoeilijkt.
Onze visscherij wordt geruïneerd.
Onze aanvoer van levensmiddelen en andere
noodzakelijke volksbehoeften, die van over zee
moeten komen, wordt gehandicapt, ja bijna af
gesneden
Dat alles mag meenen wij niet zonder
krachtig protest gebeuren.
Als wij te zwak zijn om ons te verzetten tegen
deze macht die onze scheepvaart dreigt te ruïnee
ren, dan mogen wij toch, vrije Nederlanders als
wij zijn, 't vrij uitspreken dat Engeland ondanks
alle mooie woorden en aangeboden geklsubsi-
dies, bezig is onzen nationalen handel en onze
nationale vrijheid ter zee waarop Holland
trotsch is sinds eeuwen 1 te vermoorden
Het land van Hugo de Groot mag de ver
trapping van het beginsel der vrije zee niet
zonder ernstig protest laten geschieden!
OVERZICHT.
De mededeelingen van den Duitsehen staf over
Z. W. België geven eenige belangrijke berichten,
die door de Fransche communiqué's worden be
vestigd. Er blijkt nl. uit dat de Duitschers den
geweldigen aanval op Nieuwpoort hebben ge
staakt: het water heeft hen verjaagd! Met mede
neming van den heelen legertrein zijn zij afge
trokken naar het Noordoosten op Brugge aan
en naar het Zuidoosten op Yperen aan, waar
nu het zwaartepunt van den strijd ligt. Daar
hebben de Duitschers blijkbaar kleine successen:
zij namen er weer een paar duizend man met
kanonnen gevangen, en schijnen den aanval op
Duinkerken en Calais nu van deze zijde te willen
doorzetten. Het zal hun echter niet meevallen,
daar generaal Pau in korten tijd van Duinker
ken een geweldige vesting versterking heeft ge
maakt met heele series loopgraven, daarenboven
door inundaties versterkt
In de streek ten westen van Roye wordt nog
altijd zwaar gestreden. Als men op de kaart deze
operaties volgt, treft het den opmerkzamen. be
schouwer, hoe diep daar de Duitsche linies
Frankrijk binnendringen! Roye ligt zuidelijker
dan Amiëns, de linies moeten dus bij Roye
een zeer scherpen hoek vormen, ofwel het front
loopt hier met grillige afwisseling. Eén zoo'n
f Afgewacht; client nu te worden, of rich
"!fï Va\Cen (Z00alS b-V" Lehons^dat in nietl no„ ni,e.uwe mogendheden in den strijd
.li giaan mengen.
'Dat 'de Entente thans Griekenland zal
trachten te bewegen, zich tegenover Turkije
te stellen, is gansch go ene gewaagde .onder
stelling-
datanrnateriaal, vooral voor de infanterie; in
hun fatalisme schrikken de mannen niet voor
den kwaadsten bajonet-aanval 'terug, maar
wat baat dit, als deze dolle moed niet op
do rechte wijze wordt aangewend? Ook de
artillerie en de marine, waarbij 't nog veel
meer op het officierskorps aankomt, hebben
nooit datgene, gepresteerd, wat ze onder goe
de leiding konden verrichten. Thans schijnen
de Duitschers (zoo zegt da Linib. Koerier
in een beschouwing over den toestand, die
lezenswaardig is) voor goede officieren te heb
ben gezorgd.
Er zouden duizend Duitsche officieren in
Turksehen dienst) zijn. Ais bevelhebber van
de zeeëngten fungeert kolonel Diever. Met het
oppefbevel van het Turkscho leger is gene
raal Liman von Sanders belast. Op de „Goe-
ben" dragen alle officieren en manschappen
de Duitsche uniform. Op de andere schepen
bevinden zich zoo wei Duitsche als Turksche
officieren.
Het is niet onmogelijk, dat Engelsehen en
Russen tegelijk door de Turken zullen worden
aangevallen. De Russen vermoedelijk te land
en tbr zee; te land aan den Kaukasus, waar
oen talrijke Mahomedaanscho bevolking het
binnenrukken der Turken ongetwijfeld zal be
gunstigen; ter zee door een beschieting van
Ruslands Zuidkust. Door dit optreden zal
Rusland sterke troepenmachten van zijn stel
lingen in Polen moeten losmaken en die naar
de bedreigde streken zenden, hetgeen den
Duitschers en Oostenrijkers langs Weich-
sel en San meer lucht zal geven.
Vervolgens kan Turkije langs de Arabische
kust Egypte bedreigen. Het zal daar recht
streeks niet veel 'kunnen bereiken, omda-t
de Engelsche vloot alle pogingen tot. het
oversteken van de Roodo Zee wol' zal wéten
te verijdelen; maair de kans is groot, dat de
Mahomedaansche bevolking van Egypte nu
tegen Engeland in opstand komt. Met het
oog hierop zal Engeland niet alleen een sterke
'troepenmacht in Egypte moeten handhaven,
zoodat er van een doorzenden van zijn In
dische troepen naar Frankrijk niet veel meer
komen zal, maar het zal er denkelijk ook
wel meerdere Europeesohe regimenten moe
ten vasthouden of zelfs terugzenden.
De beteekenis van Turkije's deelnemen aan
den Europeeschen krijg moet men in elk
geval niet onderschatten.
De partijen staan nu meer gelijk dan aan
vankelijk het' jgeval was.
Het zwaar gedunde Belgische leger mag
nauwelijks meer als oorlogsfactor van be
teekenis meetellen, terwijl Japan zich buiten
Europa houdt, zoodat thans tegenover elkander
staan:
Frankrijk Duitschland
Engeland Oostenrijk
Rusland Turkije
Afgewacht' dient
BARTELJORISaTRAAT 21
TELEFOON 1770.
delsblad" heeft een tocht gemaakt naar de Duit-
sche stellingen bij Verdun en St. Mihiel. Hij ver-SlflfeilirOIf
telt ervan in een interessante schets, waaruit wij
het volgende overnemen. Vooreerst kwam men bij
het hoofdkwartier. Daar gaf een overste een be
knopt overzicht van de situatie bij de Maas, tus-
schen Toul en Verdun. Hij vertelde, hoe het den
Duitschers gelukt was, met hulp van de Oosten-
rijksche motor-mortieren, het sterke Camp der
Romains te nemen, hoe nu de operaties langza
mer moesten gaan dan in den beginne, omdat de
Franschen inmiddels tijd gehad hadden de an
dere sperforten te versterken, die echter zoo be
schoten waren, dat zij artilleristisch niet meer
gebruikt konden worden.
De Duitsche stellingen aan den overkant van
de Maas, tegenover St. Mihiel, zijn nu zoo ste
vig, dat de Duitsche troepen er niet meer verdre
ven kunnen worden. Misschien zou dit in de
eerste dagen, van den Maasovergang gelukt zijn,
doch nu hadden de veldgrijzen er te goed post
gevat.
ioen het den Duitschers gelukte den linker-
Maasoever te bereiken, stonden zij tegenover een
muur van één meter hoogte, een muur van
Fransche lijken.... Op de Duitsche soldaten,
die voor dezen berg van lijken een massa-graf
moesten delven, werd geschoten. En toen kregen
de inwoners van St. Mihiel het bevel dit werk
Haarlemsehe Alledagjes No, 1470.
DE TAAK DER OVERHEID.
„Daar wordt in honderden gezinnen in Haai
lem honger geleden," zeide de heer Nagtzaai
de vorige week in onzen Raad.
Wij hebben toen gezegd, dat deze luidrudi
tige verklaring ons niet sympathiek was: voorr
niet omdat ze weer op echt socialistische wij
„voor de tribune" werd uitgesproken, om de'
indruk te vestigen dat alleen de socialisten voo
de belangen der nooddruftigen opkomen o
schoon de heer Nagtzaam drommels goed v.ïi)
dat de zaak waarover hij zoo luidruchtig klaag
de, in ernstige behandeling was.
Intusschenals er dan honger wordt gelede
wat niet in het aigemeen kan worden gezeg
i.i - - - maar in bepaalde gevallen o. 1. zeer zeker
ï.,a„. ,.t..g.esch,iecien mo m j helaasmogelijk is, dan is tiet de taak d
Joverheid, hierin te voorzien. Er mag geen ho-
c, „°,ns ,unnen oyerimgeii, dat ger WOrden geleden in Nederland.
èn St. Mihiel èn de Maasbrug werkelijk in 'hau
den waren van de Duitsche troepen.
Voorbij Cdieper het Fransche land in,
De overheid is daartoe willens genoeg. E
wat, door overheid, steuncomité, fondsen en pa.'
i - ta ticuliere hulp wordt gedaan, is inderdaad in de2i
Ipoer Hno- ripn van Duitsche soldaten, Ze dagen bewonderenswaardig. Men vergete daarb
wf.,4 ',a 7„,i,i„„ rookten, lazen een nïet. dat deze hulp voor het grootste deel kon
Doch wij willen vragen en dat is de reden
voor dit artikel moet Nederland zich deze
schending van het volkerenrecht door Engeland
zonder weerspraak laten welgevallen?
Helaas: macht gaat voor Engeland boven
recht.
En dus kunnen wij, de onmachtigen tegenover
de mogendheid die op de Noordzee feitelijk met
hare reusachtige vloot de baas is over ons, geen
eischen stellen....
Doch er mag gevraagd worden, of niet een
prachtig protest onzer regeering op deze daad
van Engeland moet volgen
Onze vrije scheepvaart op het buitenland
het Fransche communiqué genoemd wordt) geeft
dikwijls méér kijk op de verhoudingen en opstel
ling der troepen, dan alle officiëele beschouwin
gen over „den toestand".
Op het centrum van de. Aisne-stelling, bij
Soissons en Vailly, zijn de Duitschers blijkens
hun eigen bericht, maar ook blijkens het Fran
sche belangrijk vooruitgedrongen. De dorpen
Charonne en Soupir zijn genomen, eu vele ge
vangenen zijn gemaakt: het Fransche bericht
zegt dat de Franschen moesten terugtrekken.
Het lijkt ons, dat de Duitschers op dit punt met
een groote macht probeeren door te breken.
Daarentegen gaat het op de lijn Toul-Verdun
en ten Oosten daarvan voor de Franschen nog
altijd voordeelig: zoowel bij Pont-a-Mousson als
bij St. Marie aux Mines (Markirch) vallen zij
voortdurend aan. We zijn hier nog altijd op het
terrein van de allereerste oorlogsdaden in liet
begin van Augustus: hard opschieten doen hier
de partijen niet!
Wat het overige oorlogstooneel aangaat: Oos
tenrijk boekt een flinke overwinning in Servië:
men zie de telegrammen. Ia Polen is men den
slag nog aan het voorbereiden. Turkije is nu
ook formeel in oorlog: Engeland heeft al sche
pen op de Arabische kust aangevallen en de
stad Akaba gebombardeerd. Fransche en En
gelsche oorlogsschepen hebben ook de forten
van de Dardanellen reeds onder vuur genomen!
liet wachten is er nu op, hoe Turkije (men ver
wacht een forschen zet) naaT Egypte en naar
Zuid-Rusland een aanval zal doen.
Het
Sofia:
DÉ ELLENDIGE TOESTAND
IN SERVlë.
„Bed. Tagebl." verneemt uit Nisj over
klant, zc vulden tic kleine dorpen, waai' alleen van de gebeten burgerij de winkeliers de ami
S' L Vr0T" "1 dragen bij op tal van wijzen. - en zóó wor
nog wat kippen en eenden scharrelden. Op de veel nood "efenigd
vei? .5eeri,Steii'emg'!,c zm}' 1 Wat nu o. i. hierbij de taak der overheid i
la (pit rinn kih! sein ijneod contrast^het ver- j Eenige controle oefenen op den te verleen
laten, doodsche land van verwaarloosde akkers steun dat smeekt vanzplf
on marden in nntn'c d V 111 wagens' Wèl: de standen die voornamelijk medewet
PfJ5S'föinnpS? h a u: w m ke» honger wordt geleden in Haa;
wlpverd tan L gevechten bij Clem, met alle middelen zóó te steunen, dat ze d
n;'i„L ar \er|a'e(1 loopgraven enjzorg voor anderen kunnen volhouden!
Daar wordt te vaak vooral door de soci
listen vergeten, dat direct en indirect al
zorg voor degenen die hulp en zorg nood;
hebben, neerkomt bovenal op de schouders dij-
middenklasse.
De middenklasse, waarvoor van overheid"
wege helaas zoo weinig wordt gedaan!
Wij herinneren b.v. eens even aan de keurig',
van vleeschwaren en de onzinnige lasten d
onzen winkeliers wordt op de schouders geleg'.
zooals dezer dagen nog overtuigend door ew
belanghebbende in ons blad werd aangetoom
En zoo is er meer. 1
Wil de overheid medewerken om de noo
druftigen voor honger te bewaren, dan dient
óók te zorgen dat zij op wier schouders dire
of indirect de last daarvan wordt gelegd, ij
noodige vrijheid van beweging behouden of ve
kjrijgen, die zij tot het bloeien van hun bedr:
noodig hebben1 i
hier en daar een stukgeschoten huis.
Op den weg naar V., het eerste groote dorp
vooimj C.ratelden ons de Oostenrijksche
motor-mortieren tegemoet. Ze hadden hun
dienst gedaan, konden nu elders hun enorme
projectielen braken. De breede wielen waren met
vierkante plankjes beschermd tegen het wegzak
ken in den moddergrond. Ze deden, verdekt als
ze waren, zoodat men weinig te zien kreeg van
den dikken, korten loop, meer denken aan brand
spuiten dan aan kanonnen. De bedienintrsman-
schappen Oostenrijkers zaten in een oude
motor-omnibus die over den kleiweg sjokte In
UanM? ifn jl 'tsch uitten zij luid 'hun
retten,at JeL V°°|V 'oeSew01'Peu Sigaren, siga-
ïetten, tabak en chocolade.
Een vijf kilometer voor St. Mihiel klonk
plotseling een schel geluid, alsof er hard
op een koperen bekken geslagen werd, ge
volgd door een vinnig, lang aangehouden flui-
ten. Breng oeoeiEen Fransche granaat.
En onmiddellijk daarop een dof gedreun. Het
antwoord van het Duitsche geschut.
dit
„Koning Peter is ernstig ziek. Blijkbaar lijdt
hij aan hersenziekte; dikwijls begeeft hij zich
naar de nabije badplaats Wranja. Zijn toestand
is kritiek
De minister-president Pasitsj is zoo onpo-jmikpunt l^mWe^mochten0verder'loope?
pulair geworden, dat hij zich nauwelijks op niet in groefjes, maar als de ganzen achter
De Franschen beschoten den weg. waar
over wij gingen. Dit deden ze eiken middar
tegen vier uur. De soldaten noemden
hun „Abendsegen".
Do auto's moesten op den weg Blijven
staan Verder rijden zou te gevaarlijk zijn,
omdat dan de vijandelijke kanonnen een goed
straat durft wagen.
„Over de verliezen wordt nooit iets bekend ge
maakt. Ook hebben de Serviërs nog geen bericht
dat België door de Duitschers is veroverd. Zelfs
Russische bladen mogen niet het land binnen.
Het over Roemenië aangekomen Russische offi
cieren-detachement is- zeer weinig gezien. De
officieren geven voortdurend bevelen aan hun
Servische collega's en critiseeren liet optreden
van deze op hoonende manier. Het Servische
officierenkorps .was hierover zoo opgewonden,
dat het van de Russische officieren voldoening
eischte. De Russische gezant kon slechts met
moeite de gemoederen tot bedaren brengen. On
danks het verbod kwam toch een duël voor tus-
schen Russische en Servische officieren.
„Niettegenstaande alle tegenspraak, staat het
vast, dat Grieksche troepen zich in Servië bevin
den. Het onderscheid is slechts, dat zij zich
„legioenen" noemen, hoewel zij de gewone
Grieksche uniform dragen."
DE DAPPERE BELGEN.
Een correspondent van de „Liberté" aan
miTnrrTTTi«« ftOTImn.«r lliet noordelijke grevechtsfront meldt, opgeto-
lLRIvIJLS 01 IIvLDEN. gen te zijn over de hardnekkigheid en den
Do „Nowoje Wremja" verneemt, dat Tur
kije zes legerkorpsen verdeeld heeft over
Thracië en de kusten van de Zee van Mar
mora. Eén korps bevindt zich te Adrianopel
een te Tsjataldzja, ©en te Rodosto en een te
moed der Belgische troepen, die 10 dagen
lang den opmarsck Van de Duitschers hebben
tegengehouden.
Drie Belgische bataljons bleven zes dagen
zonder in dien tijd voorraden te ontvangen.
Constantinopel. In Azië zijn twee legerkorpsen j wijl hun verschansingen door een strook van
van Damascus aangewezen voor mogelijke j450 M„ die door een moorddadig vuur bestre-
krijgsverrichtingen tegen Egypte. .Verder is j ken werd, van de overige troepen werden
er oen korps te Bagdad. j geseheiden. Toen het, den zevenden 'dag, mo-
Samen zijn dat 7 korpsen. Als men elkgelijk bleek hen te ontzetten, toonden zij zich
op honderdduizend man schat en daarbij de volstrekt niet verbaasd over dat oponthoud,
depots on garnizoenen rekent, mag men aan- .'De Belgen zoo verklaarde de corres-
nemen, dat Turkije nu minstens ■\'i millioen pond-ent van do Liberté schrijven tliane de
soldaten op de been heeft. jsehoonste helden-bladzijde -in het geschied-
Bit is van veel beteekenisals de troe- hoek van dezen tijd
pen goed geëncadreerd zijn. Tot dusver was
elkaar met groota tusscbenruimben Ver
dwaalde projectielen zouden dan niet al te
v eel slachtoffers maken.
De weg« toonde diepe gaten van ingeslagen
granaten het weiland omgewoelde kuilen.
breeds door klonk het rrèng-oeoei.... met het
doffe antwoord.
Soldaten stonden aan den wog, soldaten
drenkten de paarden bij oen plas in het wei
land, heten de dieren draven als in vredes
tijd.
buurt
„is er kort geleden hier in dé
dit het zwakke punt van de Turksche wecr-
macht: gebrek aan geschikte, onftrikkeldi
officieren. Turkije, beschikt over. prachtig sol»*
DE DUITSCHERS BIJ ST.
MIHIEL.
iJc Berliinsche correspondent van het „Han-
nogi geen granaat gevallen?" vroeg een do
officieren.
- „Voor een kwartier nog- vlak hier bii
geen vijf minuten verder."
„Is het gevaarlijk door te loopen?"
„Gevaarlijk is het overal, maar u kunt
het wel wagen."
De wandeling werd voortgezet. „Auf eige
ne Veranüwortung und eigene Gefahr", naar
het stadje St. Mihiel.
Helden waren deze journalisten geen van
allen. Maar er was zooveel ruimte naast ons,
flat het wel eon wonder geweest zon zijn,
wanneer een granaat óf shrapnoll-kogel pre
cies écn der onzen getroffen zou hebben.
Een paar van het troepje waren ontstemd,
dat wo de twee buitenlandsehe officieren niet
mochten volgen zelfs niet „auf eigene Vet-
antwortung und eigene Gefahr" die verder
wenschton te gaan naar de Maasbrug, 'welke
voortdurend door de Franschen beschoten
werd.
ioen ik later hoorde, dat deze officieren
dicht hij de brug een soldaat hadden zien
vallen, getroffen aan het hoofd door een
granaat,- was ik blij, geen Verlof gekregen
té hebben. De branie van direct in het vuur
geweest te zijn lijkt me te duur gekocht
met zoo'n verschrikking voor heel het
leven
In do stad waar ge-en winkel op-en was
zaten mannen, vrouwen en kinderen voor
de huizen, liepen ze do§r do straten. Toch
suisden de granaten van hun eigen soldata'
over hun hoofden.
Ze zeiden niets, de menschen, ze lachtr
niet, zo groetten niet. Met een strak gr
zicht namen ze de „Duitschers" op, kekri
ze naar de soldaten, die kalm hun efenj
bakje leeg lepelden.
Deze menschen van St. Mihiel leken v.f
een heel ander slag dan die van V. Maf
de officiëren, die het weten Londen, zeide'i
dat ze liever te doen hadden met, de bew„
ners van St. Mihiel dan van V.
Het plaatsje had niets geleden. En zei-
de prachtige, nieuwo kazernes boven op 'd-
berg waren niet getroffen.
Nog steeds donderde het geschut, toen, t.'j,
gén het vallen van den avond, we St. M
hiel verlieten
KöftTE BERICHTE*.
Keizer Wilhelm en de vrijmetselarij. Et"
der lezeressen van de Gelderlander, Duitse j
van geboorte, vernomen hebbende, dat keiz
Wilhelm vrijmetselaar zou zijn. besloot inli
tingen te vragen bij de Kölnische Vo/kszeitnn
Van de redactie ontving zij het volgend a;
woord
Zeer geachte Mevrouw,
Op uw geëerde aanvrage kunnen wij
mededeelen, dat Keizer Wilhelm II en
Kroonprins geen leden der vrijmetselarij zf
Keizer Wilhelm I en Keizer Frederik war;
wel leden. Wijl de tegenwoordige Keizer f.
weigerd heeft tot de loge toe te treden, is i
bij de Engelsche logebroeders zoo gehaat.)
Met hoogachting,
Red. der „Köln. Volkszeitunj
IN PERZIë. f
LONDEN, 3 Nov. Het Londensche persbure
deelt een telegram mee, ontvangen van den E i
gelsclien consul te Mohammerah, in Perz:
waarin gemeld wordt, dat de consul te Basr
en verscheidene Engelsche kooplieden door
Turken vastgehouden worden.
PROTEST.
BERLIJN, 3 Nov. Uit verscheidene gróf'
Duitsche steden wordt aan Wolf's bureau 1
richt, dat Engelsehen, daar woonachtig en tha
levend in het ongestoorde genot van de int
nationale uastvriiheicL liandteekenineen ven
HIE tUUUILEMSCHE CMRUT
Pfir
.6
