DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. I V DE OORLOG. FIETSKAPPEH en OVERSCHOENEN P. W. TWEEHUIJSEN, Kindephuisvesi 29-31-33, Haarlem TELEGRAMMEN van hedenmorgen. ETdi'11* en ^FzrSÜZS a.a °ori°* natuuri«keooft£ EERSTE BLAD. Onder DONKER'S Hoede(n) Zaterdagavond-nieuwtjes. GEMENGD NIEUWS. f^rerX.2iowaldWt-Weï KeRü vrcde ZATERDAG 8 JANUARI 1915 40ste Jaargang Na* 8630 Sgraaui van Aadaotie an Administratis Intercommunaal Talaffooniaaminier I486. Dit nnmmer bestaat uit drie bla den ui. o. de Officieel e Kerk- lifst en Geïllustreerd Zon dagsblad, in 8 bladzijden. Onzen geachten clienten zij een ge lukkigen voorspoedig 1915 foegeiuenscht ÜOSTE BERICHTE1!. EEN ENGELSCH SLAGSCHIP TEN ONDER GEGAAN. BARTELJORISSTRAAT 27. Haarlemsche AHedacjes No. 1516. HIIIE HMRLEKSCHE COHRAIT ABONNEMBNTSPBIJS»; Per I maanden voor Haarlem "IB Voor de plaatsen, waar een agent b gevestigd! (ton oer gettLf 1-35 Voor de overige plaatsen ia Nederland franco per port 11» |Afeonderiyire nummer» -f*. V PRIJS DER ADVERTENTIëNi Van 9 regels 60 cent (contant 50 eent). Iedere regel meer 10 Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel BnitenL 20 et, Dienstaanbiedingen. 25 ct regels), driemaal voor 50 ct (ft contant). Agenda. 3 Januari Schouwburg De Kroon 8 uur N.V. ~e Ned. Opera en Operette: Cavalleria Rue- ticana en Paljas. Sociëteit Vereeniging half drie Concert vereen iging Haarl. Muziekkorps BLOEM END AAL Café Rusthoek Middag- en Avondconcerten. AGENDA. 4 Januari. Gpbouw SL Bavo R. K. Volksbond Ondersteuningsfonds. Teyler's Museum Tentoonstelling se rie teekeningen „De Oorlog" door Dirk Lan- gendij-k gewone museumtijden. Bisschoppelijk Museum Jansstraat 79 geopend eiken dag van 105 uur tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater dagen en R. K. feestdagen. OVERZICHT. "Weer een. Britsch slagschip in de lucht ge ologen. De Engelsche marine krijgt klap op klap, en al zegt de Admiraliteit in haar bericht, dat bet nog niet zeker is of het schip op een mijn N geloopen dan wel door een onderzeeër is betroffen, we mogen gerust het laatste aanne- ^en, daar de ontelbare Britsche moordwerk tuigen die in de Noordzee gelegd zijn en al 200 menig neutraal en Engelsch handelsschip hebben opgeblazen, aan den bevelhebber van een groot slagschip toch wel bekend zullen zijnt Engeland doet nu wel moeite, om het te laten voo.w„riien alaof aj die ongelukken gebeuren °'>r Buitsnu» zeemünen, die maar op goed geluk af door de Duitachera In d» Noordwse z°uden zijn „gezaaid," maar sedert de Minister Vah Marine in onze Tweede Kamer heeft ver gaard dat van de meer dan honderd zeemijnen d*8 op onze kust zijn gedreven, geen enkele een Duitsche mijn en ver over 05 procent Engel- Sche zeemijnen waren, zal de Engelsche be kering althans hier te lande niet worden ge accepteerd. Intusschen is het verlies van de „Formi dable," ook al brengt het weer een verlies van een 700 man mede, geen groote verzwakking der Engelsche vloot, die zóó groot is dat ze wel tegen een stootje kan, al zal het moreel effect ^an dezen nieuwen tegenslag wel gevoeld wor den! De telegrammen van den Nieuwjaarsdag bebben niet zoo heel veel nieuws gebracht. Alleen worden nu bekend de gevolgen der groote Zegepralen der Duitschers in midden December i Slnds 11 December verloren de Russen aan ge hangenen niet minder dan 136000 man in Polen! ^ij Lodz en Lowicu alleen werden meer dan ^0.000 gevangenen gemaakt. Het aantal krijgs gevangenen 'u Duitechland bedraagt thans XXI. VAN DE WEEK fceu'er zou eea heel© boom kunnen op- £tovU over die tientallen boomen, die in den dot! r°Dacljt van deze week in onze stad en volgens een officieel® opgave 8138 officieren en 577.875 man! Van de officieren zijn er 3450 Franschen, 8575 Russen, 612 Belgen, 402 Engelschen, van de manschappen 215.005 Fran schen, 306.294 Russen,36.352 Belgen en 18.824 Engelschen.... geweldige cijfers inderdaad! In het Argonnenwoud wordt een beteegenende overwinning der Duitschers gemeld. Men zie de telegrammen. Oostenrijk en Servië. Een bericht uit Ve netië (Italiaansche bron) zegt, dat aartsher tog Eugendus het opperbevel over de troepen, die op den Balkan opereeren, slechts aan vaardde op voorwaarde, dat hem ruimschoots troepen ter beschikking zullen worden ge steld. Een nieuwe veldtocht wordt op groote schaal voorbereid. Het nieuwe leger zal een millioen man sterk zijn en goed uitgerust. De troepen worden reeds naar Bosnië, Her- zegowina en Slavonië vervoerd. Von Bethmann Hollweg Jr. t Men meldt dat de oudste zoon van den Duitschen rijks kanselier op het Westelijk oorlogetooneel als luitenant bij een patrouillerit is gesneuveld. Nieuwjaarsproclamatie. Zoowel de keizer van Oostenrijk als keizer Wilhelm hebben uit het hoofdkwartier aan leger en vloot pro clamaties uitgevaardigd bij gelegenheid van Nieuwjaar. „Voorwaarts met God tot de eind overwinning" is daarvan de hoofdinhoud. De Engelsche mijnen ln de Noordzee. Op Oudejaarsdag is wéér een groot stoomschip op de Engelsche kust door een mijn opgebla zen. Het is onbekend van welke nationali teit het was. Oyer koning Albert spreekt nog een brief schrijver uit het Belgische hoofdkwartier in li?' "v- d- D. Hü vertelt: „Soms praat de i ning- or ©ens op uit om een handje mee te helpen als men bezig is met nieuwe loop graven te maken. Altijd in zijn eenvoudige, blnuwe uniform, de pet met de ornamenten van goudband, sabel op zij, gaat bil langs de Yser, nu hier, dan daar. Van de week kwam hij bij een troepje, dat hijgend stond uit te blazen na een paar uur onafgebroken gra ven. „Ben jelui moe, jongens? vroeg hij den verlegen, mannen, ga er dan maar eens een poosje bij zitten, dan zullen wij wel eens een uurtje werken". En met zijn hoofd-off icier begon hij te spitten in den modderigen grond tot zij eindelijk met bezweet voorhoofd en met zeer© handen en rug het ongewone werk op moesten geven. De Koning.... dat is voor den Belgischen soldaat niet een on bekende, die met strak gezicht of een ge- wilden glimlach voorbijgaat, maar dat is voor hen een inensch als zij, maar een menscb die hun lijden deelt, met ze meevoelt, die een woord over heeft voor elk dien hij passeert. Hij is de kameraad van koninklijken bloede, dat is alles.... „Twee schildwachten staan slechts voor bet stadhuis waar hij zijn intrek genomen heeft. Twee van zijn dapperen. Vlag noch standaard wappert van zijn oud-Vlaamscb liuis, waar hij woont.... waar dikwijls de Koningin hem komt bezoeken, maar nooit lang blijft, omdat ze haar zorgen moet ver. deelen tusschen haar man, haar kinderen en haar gewonden. „Al wat ik hoorde van deze twee menscheD heeft bij mij de overtuiging bevestigd, dat men tot hen opziet, omdat ze in waarheid meer doen dan de meeste aidere mensdhen- paren op deze wereld...."' Het Engelsche leger. De Engelsche regee ring laat bekend maken, dat zij vier nieuwe legerkorpsen elk van drie divisiën vormt, onder bekwame generaals De opstand in Zuid-Afrika. Uit een procla matie van de generaals de Wet en Beijers, door de N. Ot. gepubliceerd, blijkt weder eens (zoo als trouwens al gemeld is) dat deze generaals niet tegen Engeland of voor Duitschland stre den, maar alleen tegen de eigen Unie-regeering, omdat ze geen inval in Duitsch Z. W. Afrika wenschten. Een spoorwegongeluk. Bij Ilford-station (op de lijn Liverpoolstreet-naar het Oosten) ln Londen heeft gistermorgen een spoorwegonge luk plaats gehad. Er zijn 10 dooden, twintig zwaar- en vele lichtgewonden. LONDEN, 1 Jan. Het Engelsche pantserschip „Formidable" is in het Kanaal gezonken. Er zijn vele dooden. Een nader bericht meldt, dat volgens het Pers-bureau er nog geen zekerheid is of het verlies van de „Formidable" is te wijten aan een onderzeesche mijn of aan een aanval door een duikboot. Er zijn 71 overlevenden gered door een kruiser en de mogelijkheid be staat, dat er nog meer door andere sohepen zjjn gered. (De „Formidable" was een slagschip tweede klasse, ongeveer 15 jaren geleden gebouwd. Het behoorde tot een klasse van drie schepen, de „Formidable'"-klas waartoe ook nog behoorde de „Irresistible" en de „Implacable". Deze sche pen, in 1898 en 1899 gebouwd, zijn 15,000 ton groot, loopen 18 knoopen, hebben een beman ning van 780 koppen en zijn bewapend met 4 stukken van 80 c.M., 12 van 15 o.M., verschei dene kleinere kanonnen en vier torpedo-lan- ceorbuizen.) FRANSCH LEOEBBIJRICHT. PARIJS, 1 Januari. Officieele kennisgeving van vanmiddags drie uur: De vijand heeft zonder resultaat St. Joris en het bruggehoofd, door de Belgen ten zuiden van Dixmuiden opgericht, beschoten. Onze vliegtuigen hebben bij nacht bommen laten vallen op de stations te Mete en Arna- ville. Wij blijven in Stelnbach voet. voor voet voor uitkomen. DUITSCH LEGERBERICHT. BERLIJN, 1 Januari. Officieele kennisge ving van vanochtend uit het groot hoofdkwar tier Bij Nieuwpoort is niets van belang gebeurd. Van herneming van het door vijandelijke kanonvuur volslagen in puin geschoten ge hucht St. Joris is op grond van den hoogen waterstand aldaar afgezien. Ten oosten van Béthune, Zuidelijk van het kanaal, hebben wij den Engelschen een loop graaf ontnomen. In de Argonne hebben wij terrein gewonnen. 400 gevangenen, zes machinegeweren, tien mijnenwerpers en tal van andere wapenen en veel munitie is daar in onze handen gevallen. Het ten noordwesten van St. Mihiel, bij La Haye Meix gelegen Fransche kamp hebben wij in brand geschoten. De aanvallen die dé Franschen gisteren op nieuw bij Flirey en ten westen van Sennheim hebben gedaan, zijn alle afgeslagen. DE OVERWINNING IN DE ARGONNEN. BERLIJN, 1 Januari. Naar wij uit het groote hoofdkwartier vernemen, zijn door onze in Argonne strijdende troepen in December 2950 onverwonde krijgsgevangenen gemaakt, 21 machinegeweren, 14 mijnwerpers, 2 revolver- kanonn'en en een bronzen mortier vermeesterd. EEN RUSSISCH C'OMMUNIQUé. ST. PETERSBURG, 1 Jan. Officieel be richt van den grooten generalen staf: Op den linkeroever van den Weichsel ie het gisteren niet tot belangrijke gevechten geko men. Tusschen Weichsel en Pilica hebben wij met succes aanvallen, door de Duitechers bij nacht en dag ondernomen ten zuiden van den spoorweg Bolimow-Mednevice afgesla gen. Ten noorden van Rawa is het Duitsche offensief gestuit op ons tegen-offensief en ook daar teruggeslagen. Bij het dorp Jeser- getz hebben wij e.en Duitsche kolonne, die een nachtelijken aanval beproefde, onze loop graven tot 300 M. laten naderen en ze daar na met hevig vuur uiteengedreven. De ver liezen der Duitschers waren reusachtig. In enkele streken hebben wij ons voor het af slaan van aanvallen met groot succes van handgranaten bediend. In den slag bij Inow- lodz drong de vijand van Torna mow in de richting van Opcezna op, doch halverwege deze beide plaatsen, bij de dorpen Kamens en Maaornia slaagden wij er in, zijn aanval len af te slaan. Eveneens hebben wij de aan vallen der Oostenrijkers bij Malogosez en ten zuiden van Pinczew bij Zakrzem afgeslagen. In West-Galicië blijft -da strijd zidh ontwik kelen te onzen gunste. Onze troepen hebben de versterkingen op de heuvels ten zuiden van Kotau en Krempa, ten noorden van Baivinck en ten zuidwesten van Jasliska ge nomen. In de streek van Baligrod ten zui den van IJsko hebben wij met bajonet-aan vallen den vijand reusachtige verliezen toe gebracht. Qeheele compagnieën zijn met do bajonet afgemaakt. Laat in den avond van den 29en December is de vijand hier een overhaasten terugtocht begonnen. Volgens inlichtingen van ons front hebben wij dien dag meer dan 3000 krijgsgevangenen gemaakt waaronder verscheidene officieren, en 15 mi trailleuses vermeesterd. IN POLEN. BERLIJN, 1 Januari. Officieele kennis geving van vanochtend uit bet groote hoofd kwartier: Aan de Oost-Pruisische grens en in Polen is de toestand onveranderd gebleven. Zware mist belemmert de krijgsverrichtin gen. IN DE KARPATHEN'. WEENEN, 1 Januari. Officieele kennis geving uit het groote hoofdkwartier: In de Karpatlien en Boekowina duren de gevechten voort en hebben gisteren geen verandering in den toestand gebracht. In de streek aan de Biala, teu zuiden van Tarnow zijn gisteren over dag en 's nachts verscheidene vijandelijke aanvallen onder zware verliezen voor den tegenstander afge slagen. Onze troepen Lebben daarbij 2000 ge vangenen gemaakt en zes machinegeweren vermeesterd. Ten noorden van den Weichsel belemmert zware mist voortdurend de krijgsverrichtin gen. Daar is het mitsdien op een deel van het front rustig, terwiil wii op een ander deel kleine vorderingen hebben gemaakt. DE NEUTRALEN EN DE OORLOG. LONDEN, 1 Januari. De Zweedsche eerste minister Hammarskjöld heeft, naar de Daily TELEFOON 1770. NIEUWJAARWENSCHEN. Een woordje over de Nieuwjaarswenschea en Nieuwjaarsfooien. Het is op zijn pas vandaag 1 De bel staat niet stil Is liet nu eigenlijk wel gewenscht, om Ln do huidige tijdsomstandigheden de ge bruikelijke en al zoo vaak bestreden Nieuw jaarsfooien te geven? Om den bakker, den slager, den postbode, den lantaarnopsteker, de meid, ja wie al niet eigenlijk, met het' gebruikelijke Nieuwjaarsdouceurtje to be schenken?. Wil hebben vorige jaren uitzonderingen daargelaten in liet algemeen de dwaze gewoonte dor Nieuwjaarsfooien bestreden. Behalve waar er een soort verplichting is of contract, waar de Nieuwjaarsfooi een deel van het loon is, gelooven we dat het stel sel der fooicn-geverij op zichzelf demo- raliseerend werkt, en dat het goed zou we zen als het de wereld uit was. Maar dat is theorie. Tin vooral in d e- zen jd is de practijk anders! Daar is zoo menig huisgezin waar het be komst is, en waar er op is gerekend! drag der Nieuwjaarswenscherij allerwel- We zouden dus zeggen: zoo ge kunt en mits er bescheiden gevraagd wordt (en niet, zooals wel eens gebeurt, allerlei onbe kende „wenschers" aan de deur komen) geeft dan met- een blij hart de Nieuwjaars fooi. En laat hiervoor althans het excuus van den „slechten tijd" niet gelden: die is veel slechter voor de ontvangers dan voor de gevers in den regel 1 Mail bericht in een verklaring bij gelegen heid van den Nieuwjaarsdag gezegd, dat de noodzakelijkheid van den oorlog door de heide oorlogvoerende partijen is ingeroepen j teneinde de verschillende maatregelen ie i rechtvaardigen, welke indruiscihen tegen het 'recht der volkeren en der neutrale landen. Het ware te wenschen, dat zulk een verder felijke leer algemeen werd gebrandmerkt en op zij gezet. Een angstige nacht. Woensdagmorgen liep te Lemmer binen schipper A. Veldhui zen van den Haag met zijn aaksdhip Zuid- Holland. De schipper en zijn knecht hadden van Maandag op Dinsdag een angstigen nacht doorgebracht op de Zuiderzee. Op reis van Velsen naar Groningen met een lading papier, waren ze Maandagavond door den storm overvallen en genoodzaakt, nadat het zeil was weggeslagen en de fok gescheurd* in den Nagel boven Schokland te ankeren* wat hun niet dan met veel inspanning was gelukt. Den geheelen nacht hadden zij ech ter in vrees verkeerd, dat het schip tengevol ge van de hooge zeeën, die-er liepen, van zijn anker zou slaan en stranden. Toen de schipper te Lemmer binnenkwam. had hii geen haok of boom meer aan boord; alles wat aan dek les was, was weggeslagen. "Een familiedrama. Donderdagnacht beeft de 21-jarige onderwijzer P. V. te Rot terdam, met een revolver een moordaanslag gepleegd op zijn vader, in de ouderlijke wo ning aan de Palestinastraat. De vader kreeg het ook niet graag missen, want tot mijn groot genoegen hoorde ik voor korten tijd. dat de lezers er zich nogal voor interesseeren. Alvorens echter met mijn dagboek te ko men, wil ik hier den lezers alle goeds wen schen in 1915, en een Zalig Nieuwjaar, ibpfo Uaaaten omtrek zijn omgevallen, of f omgerukt door den orkaanwind over do muren, die neergeemakt zijn en de diaken wB's hier en daar geheel afgerukt zijn 5Uim,P andere> Mer vele plaateen, meer en pie pannen verloren, over de tram °v"r tot elf uur 'smorgens niet reed. J«, ijj «degraaf die niet seinde, over.... yunnen ®?u wel een geheel© boomgaard 'ij*1 j. gin^^en» a'8 ik n°g weer eens uifc- teweldig© j,, over en vertellen van al die rïhade, di© en daar zeer gevoelig© storm- padht op het aangericht in dien bangen Maar u van het vervlogen jaar. Rmvenira en hen^'f overal nog zooveel P®Ujke weer" dat ik aan dat „vree- meer over praten zal ^6r maar liever niet Trouwens, om nog «tra weekpraatje dltma^B aQdore reden is ^'"«nde oorzaak kon ik vS>Ji0rts V6r" ierd, gaat mijn dagboek lok do«rfireYoohten i ik dezen keeTtï ZlTklTZ' OORLOGSDAGBOEK (Van 19 tot en met 31 December). 19 December. De Oostenrijkscbe bench- iten melden de inname van Petrokow, door hun leger. De koningen van de drie Scandinavische staten zün te Malmö bijeengekomen en al daar enthousiast ontvangen. Ze bespraken aldaar de belangen van de neutrale Scandi navische landen in dezen wereld-oorlog. Officieus© Engelsche berichten melden de inneming van Roesselaere en Dixmuiden door de bondgenooten. 20 December. Verschillende berichten spreken van eengroote opstand in Soedan; de Engelschen daarentegen beweren dat men daar vol geestdrift is voor hun gezag. De Russische legere in Polen bezetten nieuwe stellingen om stand te houden tegen de aanvallen der Duitschers. In de Karpatlien begonnen hevige gevech ten bij den Lupkow-pas. Een nieuwe, sterke Russische legermacht is den strijd in Galicië begonnen. 21 December. In Italië hadden op ver schillende lllaabsen a.ri A bfiw. toogingen plaats bij gelegenheid der Ober- dank-jherdenking. I Engelsche kranten verspreiden het gerucht van wrijving tusschen Italië en Turkije. Een Duitsch vlieger beeft bommen gewor pen boven Calais. i 22 December. In België en- Frankrijk be- j haalden de partijen wederzijdsche succesjes. De beslissing in Polen blijft weer uit: de I Russen ordenen zich opnieuw om andermaal I legen de Duitschers den slag te beginnen* i Russische berichten melden een nederlaag der Turken bij Wan, in Kaukasië. 23 December. Berichten vertellen al- i weer van nieuwe Duitsche troepenverplaat- singen naar België; een nieuwe poging ze- j ker weer tot doorbreken. Voorshands gebeur de tenminste niets beslissends. Bommen zijn 'geworpen: door een Duitscher te Dover, door een aviateur der geallieerden te Straatsburg. door een Zeppelin te Warschau. De Duitschers zijn thans in lange gevech- ten gewikkeld met de Russen in Polen, bü de rivier de Bsura—Rawka. In Galicië is het Russisch offenisef in vol len gang; ook bij de vesting Przemysl is het nog steeds niet rustig. Het Turksehe leger ls, volgens Duitsche berichten, naar het Suez-kanaal opgerukt. In de Fransche Kamer heeft de premier minister Viviani verklaard, dat de bondge- nooten niet zullen rusten voor België be vrijd en Pruisen's militairisme gebroken isl 24 December. De Fransche duikboot Curie is in de Adriatisdhe Zee door de Oos tenrijkers omgebracht; omtrent bet lot van een Fransch slagschip, dat ook daar aange- Ivallen ja door (la Ooetanriikexa. woei men niets. In de Russische gevangenkampen in Duitsch land is typhus uitgebroken. 25 December. Een Engelsch eskader met Engelsche watervliegtuigen heeft een aanval gedaan op Cuxlhaven, waarbij het tot een treffen kwam met Zeppelins en andere Duit sche vliegtuigen. Veel resultaat leverde het niet op, één Engelsche vlieger is niet behou den teruggekeerd. Duitsche vliegers hebben Sheerness en de naaste buurt van Londen bezocht. Resultaat: geen schade en vlucht der bezoekers. 26 December. Bij de Dardanellen moet een groote Fransch-Engelsdhe vlootmacht saamgetrokken zijn; men verwebt een lan ding in Klein-Azië. Door Duitsche bommen is schade aange richt te Nancy. Italiaansdhe mariniers zijn te Valona in Albanië geland, 27 December. Fransche vliegers hebben vanuit de lucht een station te Metz bescho ten. In den Elzas vorderden de verbondenen,: oostelijk van Thann werd tusschen Duit schers en Franschen gevochten; de Duitschers hernamen een belangrijk punt, 28 December. De Ruseen bedreigen Kra- kau opnieuw, doordat ze aan de Duitsdhe vervolging ontkwamen, tegen de Oostenrij kers nu optrekken en hen bij Tarnow terug sloegen. Ook in de Karpathen moeten de Oostenrijkers bij den Doekla-pas aftrekken, In de Zwarte Zee is, volgens bericht uit Kbnstantinopel, het Russische linieschip Rostislaf beschoten en zijn twee Russische .psjijxenleggersvin den grond geboord door_.de Turken. De Belgische kust is door Engelsche sche pen gebombardeerd. 29 December. Hevige stormwinden beb ben de operaties in Oost- en West belem merd. Op het Servisch oorlogsten-ein komi steeds niets bijzonders voor. Lon(len6cbe berichten melden nieuwe gis ting in Albanië. 30 December. Amerika heeft een nota van protest gericht tot de Engelsche regee ring over de belemmering van den handel door aanhouding van Amerikaansche sche pen. Nederland is, blijkt nu, al eerder ooï opgekomen tegen de aanhoudingen van Hol- landsche schepen. De voortgang der Franschen ln den Elzaa houdt aan: ze bedreigen nu het stadje Cer- nay (Sennheim). De Russen komen opzetten tegen Honga rije: hij Lasko en Lupkow spant het geduohtif de Oostenrijksche nederlaag bij Doekla over treft, volgens Russische berichten, alle vroe gere. i 81 December. Het gehuchtje St» Joria (St. Georges) hebben de verbondenen vrt« overd op de Duitschers. Een Turksch berioht vermeldt ean Turk sehe overwinning op de Russen in den Kau- kasus. De troepenlanding hij Akaba moet misluk! wezen. Vier Duitsche vliegers hebben DulnkericeMl gebombardeerd; vele hommen werdeni sMm worpen en verschillend© personen gedood. (Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1