DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND,
DE OORLOG
De plicht der Belgen.
Kinderhuiswest 29-31-33, Haarlem
EERSTE BLAD.
£J.k£.S* ,re">ea d«
riïuT iSSbeSLfïssrïï, r
KLEIN
Laat uw SCHOEISEL
GOED repareeren bij
p W. TWtËHUIJSttf,
WOENSDAG S HAART 1915
40ste Jaaraana lo. 808b
Bureaux van Redactie en Adminietratie
Intercommunaal Telefoonnummer 1428.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen,
fèiare liberum.
Uit liet bovenstaande blijkt al dat de heer
asquith.een onjuistheid debiteerde. Juist
t-ngelsehe wijze van oorlogvoeren,
waarbij hot beginsel der vrije zee van den
aanvang af is geschonden, waarbij de Lon-
densche Declaratie in zake contrabande van
den aanvang af werd te niet gedaan, heeft
het recht der neutrale mogendheden op den
vrijen handel ter zee geknot totdat er
nu alles contrabande is geworden sinds
Maandag absoluut geen recht meer is
overgebleven.
MARMORA
Qallipoï/i
CanïuK
lè.Nümïïw
Spoorlijn
Rivieren,
5teden.
Forten.
de dardanellen.
BARTELJüitiSa'rftftAT 27.
Haarlemsche AUedacjes No. 1562.
ABONNEMENTSPRIJS»
Per 8 maanden voor Haarlem Jfl.85
Voor de plaatsen, waar een a pent Is gevestigd (kom der gem.) 1.85
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijke nummers 0.03
PRIJS DER ADVERTENTIëNt
Van 1—6 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 et
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel. Buitenl. 20 ct
Dienstaanbiedingen 25 ct (6 regels), driemaal voor 50 ct. contant).
AGENDA. 4 Maart
Gebouw St Bavo R. K. Volksbond
R. K. Bureau voor rechtskundig advies
inzake arbeidersbelangen van 89 uur.
Esperanto.
Üroote Kerk 2—8 uur Orgelbespe.
ling door den heer Louis Robert. (Zie pro
gramma stadsnieuws).
Bisschoppelijk Museum Jansstraat
79 - geopend eiken dag van 10—5 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R K feestdagen.
HAARLEMMERMEER 's morgens 11
uur gemeenteraad.
VELSEN 's avonds 7y% uur gemeente
raad.
Het is baast een bespotting, te spreken
van „de vrije zee" in deze dagen.
Het spijt me wel zoo beeft Engeland
gezegd maar wegens de bevoorrading van
Duitschland door de neutralen boud ik mij
niet meer aan het oude rechtsbeginsel, dat
voor den neutralen handel de zee vrij is...
Dan verklaar ik de zee voor alle Engei
sche schepen onvrij, antwoordde Duitsoh-
land.
Uit weerwraak zal ik nu ter zee alles
inpikken wat voor, van of naar Duitschland
bestemd isZoo luidt de laatste maatre
gel van Engeland.
De een maakt het nog erger dan de an
dere I
En het „excuus" geldt dan: Ik ben er toe
gedwongen I Asquith zeide Maandag In het
Lagerhuis: „Indien de neutralen door deze
maatregelen in ongelegenheid komen, dan
spijt ons dat, maar zij moeten bedenken dat
deze vorm van oorlogvoeren niet door ons
is begonnen I"
Onze regeering zal natuurlijk prptesteeren.
Doch voor het overige moeten wijbe
rusten, en hopen dat het in de practijk mee
zal loopen I Zooals het tot dusver nogal mee-
geloopen schijnt. En dan moet de vraag ge
steld, of hot niet mogelijk is, door een ge-
zamelijke actio der neutralen, het machtige
Amerika voorop Engeland dat het Initiatief
nam tot deze schending van het oude recht
der vrije zee, tot reden te brengen en zoo-
doende al die „weerwraak"-maatreffelen
weerszijds te doen vervallen.
Dat Duitschland zijnerzijds bereid ja, het
oude recht te herstellen, blijkt uit de Duit-
fiche nota aan de Vereenigde Staten.
De her Stinis, de eigenlijke leider en or-
Ran i sa tor van de verzorging der duizenden
Reigisehe uitgewekenen, die zeker wel en
Zo° moet het ook geen woorden van lof
Keiweg moeten hebben over de wijze waarop
ZlJ 'D Haarlem zijn ontvangen, gehuisvest,
verzorgd en geëerd, de heer Stinis, die
j»e «pij jg geweest van de heerlijke beweging
onze Haarlemsche burgerij, die voor
v'üf^ verdrevenen zooveel ellende heeft
eprokei bij beeft gisteren een woord ge-
mnot ,d®t ongetwijfeld een diepen indruk
O öl{eu.
flmruï zoo whar ie, en zoo juist!
n i l- et vooral uit dien mond
niet kan worden misduid, zooals men het
Leeft gedaan, toen van andere zijde schuch-
derhledSfitWe-d op hetzelfde wat
Plicht' r0üdWeg beeft ten
lan^hHi'v1'1' Vi°0r Bel£en, die nog in óns
lafen vey;zorgenanr ™dd°l*n *en zich
Hij beeft gezegd, dat 't in
hun p 1 i C h t was, naar België t£u^fTU
ren, om het ongelukkige land dat -ÏZ
heeft geleden, voor de toekomst te bewaren
Zeker, toen de oorlogsstorm ging woeden
<>ver ons broederland in het zuiden, hebben
^ij ds arme vluchtelingen*. die terecht of
'en onrechte meenden dat er geen plaats
^etr voor hen zou zijn in het land waar de
eroveraar was binnengevallen, zoo gastvrij
yigelijk ontvangen,
vtoen was opa hart diep getroffen, en we
kn .er niet a?ar' wifi kon hetalen of niet
Ver"tids omhelzing van gastvrije
^üLW<,1k°ming heeft heel Nederland al die
'2endeU) die de oorlogswoede vreesden,
|L eigen haard ontvangen en hun het
ji® gegeven wat we bezaten.
Ook ::UW1"i®Alf,on vrijwillige plichtw dien we
ent op ona namen, vol medelijden
en liefde, uit gevoel voor verongelijkt recht,
uit stamverwantschap, uit Christelijke Cha-
ritas.
En sinds dien hebben wij de duizenden en
duizenden, die nu toch waarlijk als van alles
beloofd in ons land stonden, die waren heen-
gevlucht zoo 't reilde en zeilde, ten allen
deele gekleed en gevoed en gehuisvest, dat
ons vaderland met alle recht het land dhr
zaligsprekingen mag worden genoemd....
Maar bij dien plicht van liefde, dien we
vrijwillig op ons genomen hebben hier
in Haarlem en in de omgeving niet het
minst! mocht toch een andere, boogere
plicht nooit worden ^vergeten: dat we deze
arme vluchtelingen wel huisvesting en eten
en klêeren en zorg konden geven, maar geen
land, geen eigen land!
.Voor dat land, dat eigen land, dat heerlijk
vlaand erenlancL, waarvan die dich ters ui rif
gen, die 'weelderige landouwen van Brabant,
dat 6choone bergland van Henegouwen en
der Ardennen, voor diit land was aan benr
zèlf toch de zorg gebleven, en dat mochten
w ij nooit vergeten!
Maar ook in anderen zin bleef aan de Bel
gen de zorg voor hun land; voor hun landi
in de toekomst, voor hun vaderland en des-
zelfs industrie en handel, vooral voor den
eigen grond en de bebouwing daarvan, die
immers niet braak mag liggen, wil het land
voor jaren lang nog eenige waarde houden!
En in de derde en voornaamste plaat»
hadden de Belgen, die vol schrik waren weg
gevlucht voor den wreeden vijand, toch voor
'hun land óók te zorgen in dezen zin. dat hun
ras en volk niet zou verslappen, en ontaar
den, en ten slotte ten onder gaan in een
doelloos niets-doen, een leven-op-kosten-van-
amieren, oen vegeteeren-zonder-doeL waarby
de volksz iel en de volkse nergie moet
gedood worden, de pit en de geest en de
kern van een volk moeten vernietigd.
Maar helaas!
Het is in de laatste maanden menigeen
duidelijk geworden, dat het meerendcel der
Belgisch© uitgewekenen, door den schrik,
door den haat, door de gemakzucht,
door de ellende, misschien door alle deze
vier te samen, niet krachtig genoeg meer
waren, om dien zwaren plicht, in eigen land
voor eigen iand en volk en volksaard en
volkstoekomst en ras-energie te gaan zorgen,
te vervullen I
Daar is veel té verontschuldigen* veel te
begrijpen! Wat zouden wij wellicht gedaan
hebben!....
Maar langzamerhand reeds toch bij veleni
in Nederland is de vraag: wat isdeplioht
dej3nAiet antwoord, dat geen onpartijdigheid
noch tegenzin in eenmaal opgenomen plich
ten uitsloot, maar zuiver altruïstisch was,
bleek steeds te zijn: het is de plicht van die
Belgen,.die het land kunnen verzorgen, die
hun land ten voordeel kunnen wezen, die
voor de toekomst van hun land door
mede te werken aan den opbloei van indus
trie, van landbouw, van handel, van gezins
leven, van ordelijker toestanden, kunnen bij
dragen, om ondanks alle bedenkingen van
afkeer tegen den vijand, ondanks zelfs be
zwaren van socialen of financiieelen aardi,
terug te keeren....
Om te gaan werken voor de toekomst
van ras, en volk en land, In België zelf!
Het treft ons heerlijk, dat zooals onze
lezers gisteren in ons blad hebben gelezen
deze plicht voor de Belgen zoo helder
en scherp- is uiteengezet door den heer Sti
nis, die waarlijk hier ter stede mag gelden
als de incarnatie der offervaardigheid, welke
nnr.G urgyT'i in alle lagen en standen heeft
fir&mame taak. ïan# met
gename taak, om echernJa"K ulet aan"
België aan te dringen <wi <?™aan naar
is dat dit is in het be.w! b« overtuigd
ecbe land en Belgische volk. >aU Belgi-
Zoo oordeelen ook wij.
En wjj hebben dan ook gemeend, de wom-
den van den heer Stinis hier even te moeten
onderstreepen 1 Geen overweging zal den BeJ.
gen dunkt ons beter nog hun plicht,
op dit oogenblik kunnen doen beseffen dan
deze, die zoo dikwijle in de laatste maan
den door ware vrienden van België in on
zen kring is gehoord: „Wat moet er ooit
weer komen van België en het Belgische
volk, wanneer de Belgen zelf hun energie en
volkskracht zoo totaal verspillen als ze mi
doen in doelloos ^en werkeloos leven op an
der man's kosten!
OVERZICHT.
Er is gisterenavond een groot rapport uit
St. Petersburg gekomen over de krijgsver
richtingen in Polen. Daarin wordt, met een
zee van woorden, de nadruk gelegd op het
terugslaan van den Duitschen aanval bij
Prasnysz en duidelijk gomaakt, dat do Duit
se hers hier op MLawe zijn teruggeslagen. De
geweldig© troepenmacht die de Jftussen hier
nebben bijeengebracht, heeft derhalve den
ZEE VAN
Car dat
'Lo.pSa.Tci
t/for»»»#»#
•'Gohki
I SoTcclIx
Musdkif
ïKarajiATn*
Msqh
•Hrta*
mKolabetMi
tiilB
r*>t mogoiyt voor te stellen. Intusschen
het even duidelijk, dat zij hier geen be-
plissenden slag geslagen hebben; de Duit-
schers zijn teruggetrokken, maar Aan een
vervolging schijnt niet gedacht te worden,
en de in het Russische bericht opgegeven
successen dateeren van Zaterdag en Zondag.
Sedert dien hooren we niets. Blijkbaar zijn
dus ook de Duitachera .weer versterkt, en is
de evenwichtstoestand weer hersteld.
In het Westen is geen nieuws.
De „oorlog op papier" brengt een nota van
Duitschland aan Amerika, waarin Duitsch
land verschillende eischen van de Ver. Sta
ten toegeeft. Engeland schijnt echter daar
toe niet bereid, zoodat practisch niet veel
bereikt wordt. Over de maatregelen ter zee
schreven wij In een kruiskopje afzonderlijk.
Wij geven hierbij een schetskaart van de
Dardanelles die ongetwijfeld het meest,-be-
teekende deel van de Porlogaterreinen der
eerste dagen zullen zijn.
Men weet dat de Engelsch-Fransche vloot
de twee aan de punt der landengte gelegen
forten, Sedil Bar en Eum Kaleb heeft ver
nield, en eenige mijlen heet opgestoomd te
zijn in de zeeëngte.
Wat zal dat worden?
Zal de verbonden vloot ten slotte de zeer
sterke stellingen bij Kale Soeltani kunnen
forceeren?
Niemand minder dan de puye veldheer
von Moltke heeft als zgn oordeel uitgespro-
ken, dat de Dardanellen onneembaar zijn. Hij
schreef daarover, naar de „Frankf, Ztg."
herinnert, in 1836 in zyn „Brieven uit Tur
kije" o.a. het volgende:
„Eenige stoutmoedige en gelukkige onder
nemingen van de Engelschen.ter zee hebben
vrij algemeen het denkbeeld verspreid, dat
Landbatterijen zich met kunnen verdedigen
tegen vloten, die over een veel grooter aan
tal kanonnen beschikken. Een dergelijke on
derneming was die van Lord Duckworth in
1807. De verdedigingswerk.en van de Dar-
danellen verkeerden toen in een treurigen
staat; het Engeische eskader stevende er
doorheen, bijna zonder tegenstand te ont
moeten, en op 20 februari verscheen voor
de eerste maai een vijandelijke vloot voor de
muren van de Turksche hoofdstad. De
ontsteltenis was te grooter, omdat de Tur
ken in *t geheel met aan do mogelijkheid
van zoo'n gebeurtenis hadden gedacht. Het
is bekend, dat de invloed en de werkzaam
heid van den Franschen gezant er toen de
Porte van hebben weerhouden, alle eischen
van de Engelschen te willigen: er groei
den batterijen bij het Serail, terwijl de Dar-
danellen in den rug van de indringers ijlings
in staat van tegenweer werden gesteld, en
spoedig wist de Britsche gezant niet meer,
wat hij met het strategisch succes van zijn
admiraal moest beginnen. Na verloop van
acht dagen moest Lord Duckworth zich ge
lukkig rekenen, met verlies yan twee kor
vetten en belangrijke beschadiging yan bij
na al zijn andere schepen weer de reede
van Tenedos te bereiken.
„De door een schip op een landbatterij'
afgeschoten kogel doodt wellicht eenige men-
schen, of vernielt een kanon, 'terwijl de door
entegen staan stevig, de artillerist berekent
nauwkeurig zijn afstand en zijn doel is een
20 tot 80 voet hooge, 100 voet lange, over
al kwetsbare scheepswand, terwijl de batte
rij zelve den scheepskanonnen slechts een
doel biedt van vier en een halve voet hoog
te en bij de slingeringen van het schip de
elevatie van de .kanonnen zoodanig veran
dert, dat de kogels te hoog af te laag gaan.
Wanneer het artillerie-materiaal in ile Dar-
dftnellöii goed in orde is, geloof Ik niet,
dat eenige vijandelijke vloot ter wereld het
zou kunnen wagen de zeeëngte binnen te
varen."
Aldus de oude von Moltke 1 Intusschen
zijn de omstandigheden wel zeer veranderd:
het scheepsgeschut b.v. is ontzettend „ver
beterd" en machtiger geworden.
Men krijgt dan ook in de Duitsche perk
over de Dardanellen-kwestie niet yeel te
lezen, en daaruit blijkt, evenals uit liet wei
nige wat er dan nog over geschreven wordt,
dat de ernst van deze onderneming der vij
anden in Duitschland geenszins .onderschat
wordt.
Men kent daar de kracht der moderne
groot® oorlogsschepen en hun zware kanou-
nen en men weet pok in hoever de verde
digingswerken aan de Dardanellen daarte
gen bestand kunnen zijn, zoodat het gevaar
dat hier voor Duitschland en zijn bondgenoo-
ten dreigt, zeer goed gezien wordt
De bekende schrijver Wolff in het „Ber
liner Tageblatt" geeft beschouwingen pver
het strategische en politieke doel der on
derneming en knoopt daaraan met lichte
ironie historische herinneringen vast, erop
wijzend, hoe in.den Krim-oorlog Frankrijk
en Engeland de Dardanellen invoeren om
Konstantinopel tegen de Russen te bescher
men, terwijl zij thans hetzelfde doen om
althans schijnbaar de Russen bij te staan;
toen verklaarden zij den oorlog aan Ozaar
Nicolaas don Eerste, omdat Rusland voor
waarts wilde dringen op den Balkan, thans
gaan zij samen met Nikolaas den Tweede
omdat men lees Duitschland en Oosten
rijk Rusland wil verhinderen op den Bal
kan voorwaarts te dringen. Als men tijd
had om te filosofeeren zegt Wolff dan
zou men uit zulke veranderingen stof kun
nen putten voor vele opstellen over de ijdel-
heid van fundamenteelo wereld-politieke be
ginselen.
De zaak is, dat men in Duitschland en
Oostenrijk niet kan gelooven, dat Engeland
en Frankrijk werkelijk hun menschen en
schepen zouden wagen voor het genoegen
om Rusland aan Konstantinopel ;te helpen,
en men veeleer meent, dat de Engelschen
zich haasten zelf in de Turksche hoofdstad
te komen, voor de Russen er mochten zijn
b.v. tengevolge van een landing aan de
Zwarte Zee-kust en opmarscli door IThracië
en men gelooft dan ook, dat de Eu»el-
schen niet anders wenschen dan een inter-
nationaliseering van de Turksche hoofdstad
en geenszins de verwezenlijking yan den
eeuwen-ouden Russischen droom, de uitvoe
ring van liet (apocriefe) testament van Peter
den Groote.
Nu is het zeker zeer waarschijnlijk dat
de Engelschen niet gaarne zouden zien dat
de Russen zich in 't bezit van Konstanti-
TELEFOON 1770.
'GEVAARLIJK?
fa sommige bladen is opgenomen een stuk
uit naliweg (ook wij kregen het van een onzer
conespondenten toegezonden) waarin op vrij
tendentieuze manier getracht wordt stemming te
wekken voor de opinie, dat de straatweg Amster
dam naarlem zoo buitengewoon onveilig zou
wezen.
Het stuk brengt „een lijst van ongelukken, die
de laatste maanden op den straatweg hebben
plaats gehad - en deze lijst begint met
een ongeluk op 24 October 1913!
ïn de twee maanden van dit jaar zijn er vier
ongelukken te melden op de lijst, waarvan één
vermeldt: „een vrachtwagen rijdt tegen een huis
op De drie andere betreffen wielrijders,
tweemaal aangereden door motorwielriiders een
maal door een rijtuig.
Of hiermee nu bewezen is, dat de Rijksstraat
weg naar Amsterdam zoo geweldig gevaarlijk
is? Wij kunnen het niet inzien. Het gefal onge
lukken op andere wegen is ongeveer hetzelfde
terwijl b.v. de straatweg naar Alkmaar zeker nog
onveiliger en smaller is.
Daarenboven: hoeveel malen zal de schuld
niet veel meer aan onvoorzichtige of onhandige
rijders liggen, dan aan den weg of aan de ver
ordeningen?
Het komt ons voor, dat hier getracht wordt
stemming te maken voor nog méér „gemasz-
regel", snelheidsbeperking enz. En dat is toch
uit den tijd: een bevordering van het zooveel
mogelijk vrije verkeer, met strenge bepalingen op
gevaarlijke punten en strenge straffen voor hen
die door schuld ongelukken veroorzaken, is in
derdaad in onzen tijd de eenig-goede manier,
zoo lijkt ons.
de batterij aan den wal afgeschoten projec; nopet stelden, maar voorzoover op 't oogen-
tielen misschien een schip buiten gevecht j blik de strategische toestand zich gevormd
uiitjeiitreoraoht hopft riprhaiü» non kun?en stellen. De bemanning, het geschut heeft, bestaat er niet de minste kans dat
aanval op Warschau van het Noorden niet eU-,?e ziJ'n in de landbatterij veel j dit spoedig gebeuren zal 't Is ook de groote
doen mislukken, en het is duidelijk dat de V1pe,r ?an aaa boord .van een schip. Van vraag of de Engeische staatslieden nu reeds
Russen, naden i,f. bclang ia ook de omstandigheid, dat precies weten wat zij met de Turksche hoofd-
alles doen om hst succes bij Prasnysz zoo 'is. De kanonnen van een landbatterij daar-
stad zullen doen, wanneer de Turken er
eenmaal uitgeworpen zijn. Wij .weten al
leen uit Grey's verklaring in het lagerhuis:
dat Engeland zich niet moer zal verzettéa
tegen Rutland's verlangen vAn een uitweg
naar de Middellandsche Zee, maar dat is nog
altijd heel iets anders dan de Russen in 't
bezit van Byzantium en van den sleutel der
Zwarte Zee te stellen! Trouwens, daartegen
zouden niet alleen van Engelschen kant be-
zwaren rijzen, maar ook van Griekschen en
Bulgaarschen, omdat immers de Grieken d®
toop nog altijd niet .opgegeven hebben dat
min, Koning Ivonstantijn eens de kroon der
Byzantijnsche keizers zal dragen, terwijl
Ozaar Ferdinand, al koestert hjj dan mis
schien niet meer zulke hedge verwachtingen
sinds hij zoo wreed is gestraft voor zijn bijt
na vervulden wensch van in de Aja Sofia
gekroond te worden, het toch óók liever
niet zal zien dat Rusland alleenheerscher
wordt in de Zwarte Zeel
Men ziet het: de Dardanellenkwestie tg
nog altijd „brulant." En een forceering den
zeeëngte zal nog heel wat andere kwestie»
naar voren brengen, die pp dit moment nog
geenszins te berekenen zijn, pok al profe
teert de Figaro, dat „de donder der kanon-
„nen aan de Dardanellen de echo is van da
„bevrijdingsklokken, die over de verdrijvin»
„va nden Turk over Europa reeds luiden*
DUITSCHLAND EN AMERIKA^
In zijn' jongste nota had de President der
ereenigde Staten aan Engeland en Duitsch-
land de volgende vooratellen gedaan:
„De Amerikaansche regeering geeft het
volgende in overweging:
Duiischland en Engeland komen pvereenf
driJ'vende Wijnen door geen
der beide partijen worden uitgestrooid; dat.
verankerde mijnen uitsluitend voor yerdedi-
gingsdoeleinden binnen een kanonschot af*
stands van de haven mogen worden gelegd:
dat alle mijnen den stempel van de regee-
ring, die ze deed leggen, moeten dragen en
zoo zijn samengesteld, dat ze onschadelijk
worden nadat ze zijn losgeraakt van de ver
ankering;
ten tweede: dat duikbooten door geen der
beide regeeringen voor het aanvallen van
koopvaardijschepen van onverschillig welk*
nationaliteit worden gebezigd, behalve al
leen ter uitoefening van het recht van aan
houding en doorzoeking;
ten derde: dat koopvaardijschepen yan
geen der beide partijen als krijgslist, met het
dool zich onherkenbaar te maken, onzijdig;»
vlaggen voeren."
Duitschland heeft nu op deze nota geant
woord. Er wordt in het Duitsche antwoordt
o.a. gezegd, dat de Duitsche regeering va«t
het denkbeeld der Amerikaansche regeering
met levendige belangstelling kennis geno?
men heeft. Zij ziet daarin een nieuw be wij g
van de van Duitschen kant ten volle beant*
woorde vriendschappelijke gevoelens. Ook
Duitschland wenscht, dat de zeeoorlog gei*
voerd zal worden volgens regelen, die, zon
der de eene of de andere oorlogvoerende mo
gendheid in haar middelen pm den vijand
schaden eenzijdig te beperken, de belangen
der neutralen dienende, inet de geboden den
menschelijkkeid rekening houden. Derhalve
wees de Duitsche regeering reeds in haan
nota van den 16en Febr. op de omstandig-
