1 APRIL 1915
"W-A-UXTDTEEIR,
DEZE "WEEK
-A. T, ID -A. a
"WEE.ZXTX3VC D-A-jCT 1TIET
TE B
XT
Wij verzekeren U, dat wij voor een cor.ec'.e uitvoering uwer bestelling zullen zorgen.
H. FRANKEN Jr.
EEN DSIkëEaDE UITNOODIGING.
Hofleverancier.
GOËVRiJDAG
APRILGRAPPEN
WETENSWAARDIGHEDEN
ALLERLEI
réooni?
it hü (i
in I'S?
ncoin'
i*
nfl'1
raad*]
LETTERKUNDIG BIJVOEGSEL
Goévrijdags ratel, rauw getand,
dwerg dóór de kerke relt,
terwijl hot volk, stilzwijgend, om
den autaar neergeveld,
den Dort aanbidt, dien Golgotha
zag sterven, naakt en bloot,
fi'Goêvrijdags, op den echaudeboom,
de schandelijkste dood.
De ratel relt de kerke dóór,
noch koper nu, noch brons
en hoore ik ook den orgel niet:
men bidt den „Vader ons".
En al mijn bloed verkruipt, wannéér
ik, spraakloos, in den choor,
net kraken van de bergen..., neen,
der houten ratel hoor.
Het autanrkleed is afgedaan,
hpt wierookvat gebluscht,
de lichten al gestorven, en
de ratel zelve rast;
't houdt alles op, de zoune 6chijnt
te vragen, ongetroost,
of morgen zij nog heffen zal
heur aanzichte, in den oost.
Als vader sterft, de kinderen
vergareu om de spond
de* stervenden, en knielen daar,
en bidden, in den grond:
Zoo knielen, in de kerken, in
de huizen nu, vereend,
de uienschen, eu, in <-tilte. wordt
gebeden en geweend.
't I» dood nn al: God zelve stierf
de dood! Wie dierve er, aeb,
schier leven, in dp droefheid van.
dien a] te droeven dag?
een woord nu zij gesproken meer:
^ns Heere hangt en bloedt,
gekropen zjj ten kruise nu,
gebiddaagd en geboet.
Guido Gezelle.
zo boodschappen doen, enz. Da Kelten Jieb-
ben dit gebruik uit Azië naar Frankrijk,
Engeland, Duitschland overgebracht.
Sommige geleerden leiden het gebruik ook
van het gekkenfeest der oude Eiomeinen af,
dat in deu tijd der Quirinaiiën viel en op 17
Februari ter eere van Romulus gevierd werd.
Maar dan zou 1 April zelfs als nafeest
toch waarlijk een wat al te late termijn
zijn.
Wederom anderen zoeken den oorsprong
der Aprilgrappen in het grijze verleden van
het Duitsche heidendom met zijn godenfa
bels en phantastische beschouwingen van
de krachten der natuur en den invloed der
goden op de lotgevallen der menschen. De
winter, de leelijke tijd was voorbij, de zomer
nog niet gekomen; nog kampte men met
de barheden van het weder, dat nu eens
zonneschijn, dan storm- en regenvlagen
bracht. Alleen knechten, ondergeschikten of
vrouwen zond men bij zulk weer uit, om
wat te halen, om boodschappen te doen enz.;
de mannen het sterke geslacht rustten
middelerwijl nog uit, zooals zij den ganschen
winter hadden gedaan, wanneer de jacht
hen niet naar buiten lokte. Zij rustten uit cn
'sterkten zich voor den kamp en den oor
log, die meestal des zomers begonnen, en
niet zelden waren de in April gezondeuen
lie, welke den vijand den uitdagenden hand
schoen moesten brengen en daarvoor door
dezen met slaag, zoo niet erger mishande
ling, werden teruggejaagd, zoodat voor zulk
een boodschap zich niemand gaarne voor
de tweede maal leende.
Wat intusschen hiervan zij zoo de taal
revolutie in Mexico. Do dépeche, na haar
ontvangst naar alle hoofdsteden- in Europa
getelegrapheerd, maakte, zooals zich licht
denken laat, sensatie. Toen echter inlichtin-
tingen werden ingewonnen bleek, dat men
met een „Aprilvisch" had te doen, die aan den
haak was geslagen. Zulke- mystificaties heb
ben echter een zeer bedenkelijke zijde, nog
heel wat bedenkelijker dan de grap, die de
Fransche journalist Tournadre, eenige jaren
geleden, uitliaaldo tijdens een ministerieeie
crisis. Per telefoon ontbood hij drie en twin
tig der meest op den voorgrond staande af
gevaardigden naar het Elysée. .Negentien be
gaven er zich heen, in de ernstig-zwaar-
wichtige houding, passend aan mannen, op
het punt een ministerieeie portefeuille te
aanvaarden. Men oordeele over het gezicht,
dat zij zetten bij de ontdekking dat men
hen op het Elysée niet verwachtte, en hoe
vriendelijk ze den heer Tournadre zullen
hebben aangekeken, toen deze hen wilde
interviewen over den afloop der besprekin
gen, vergezeld van de noodige gelukwen-
schen.
j Uw concierge ie eëü domoor, zeide hij
tegon den gastheer, die hem sprakeloos aan
zag. „Hij wilde mij wijsmaken, dat gij niet
thuis waart, maar ib wiet wel beter. Wat is
er gebeurd? Zeg het mij openlbartig, gij kunt
van mijn deelneming overtuigd zijn."
I De echalkeehe geneesheer hield onder het
middagmaal niet op, of men hem zou zeggen
waarom men zoo neerslachtig was, maar bij
het dessert barstte hij in een schaterlach uit
cn sprak:
j Ik weet zeer goed wat u deert. Gij
vindt dat ik uw vriendelijke uitnoodiging
al te letterlijk heb opgevat. Ik wilde maar
eens de proef nemen hoe lang gij mij zoudt
dulden. Morgen had ik groote kans hier de
klein paleis stond, herhaaldelijk een paradeont-i
vangst plaats. Bij zulke gelegenheid was de
Czaar gewoon den damer volle glazen wijn aan
te bieden, die ze dan ineens tot op den bodem
moesten ledigen. Dat was voor de dames van
den toenmaligen tijd geen bijzonder moeilijk te
volbrengen werkje: Keizerin Katharina I en haar'
dochter dronken bijvoorbeeld ongelooflijk veel.
wijn en Engelsch bier, en dan inet jenever ver
mengd, maar ook dikwijls het laatste alleen.
Gedurende de twee regeeringsjaren van de kei
zerin is er aan het hof voor meer dan een mil-
lioen gulden Danziger jenever en wijn opgedron
ken.
Daarbij bedroegen de gezamenlijke inkomsten
De oude traditie, om op 1 April grappen
bit te halen, de menschen te bedotten, hand
haaft zich, ondanks alle wisselingen van
zaken. Dat is trouwens voor vele menschen
fcteeds een genot, hoeveel tè meer, wanneer
er een heele dag internationaal voor be
stemd is, om aan grappenmakerij den vrijen
teugel te vieren. Op zulke dagen is het zelfs
voor grappig aangelegde menschen plicht dit
te doen. Zoo ia het niet alleen onder ons,
biaar in geheel Europa, Spanje alleen uit
gezonderd; in alle landen is do beetneming
op 1 April een volksgebruik. Evenals in
Nederland waar Alva op den len April
zijn bril verloor heet het ook in het
Guitseh:
Op den eersten April
Stuurt men de gekken waar men wil,
Di- geliefkoosde artikelen, die men
-Mi'ilgekken laat halen, zijn kreeitenbloed,
gedroogde «„eeuw, kiezclolic, memoriekruid
■-•n derge.ijke onmogelijke dingen meer. De
u°nen „lobe" Apnl (loepen Apm,. in sleeg.
WlJk Holsteiu laat men den beetgenom0„e
„eeu April kieken". In Engeland lieet 1
April „All Tools day" (all rgekkeudag). De
Delgen en de Franschen spreken van „A-
Prilvisschen" enz. enz.
Van welk tijdperk dagteeljent de ver
schijning van den „Aprilvisch"?
Een prins van Lotharingen, op het kasteel
van Nancy door de gewapende'lieden van
Lodewijk XIII bewaakt, vond liet middel
0rn te ontvluchteu op den eersten April, en
stak zwemmend do Meurthe over, wat de
goede Loüiariugers deed uitroepen: „Een
"looie visch, dien ze aan de Franschen heb
ben te bewaren gegeven."
Lenigen hebben in dit feit het ontstaan
Va-' het gebruik willen zoeken, maar in
Werkelijkheid is het veel ouder, daar er
rceds in de annalen van de Middeleeuwen
sporen van werden gevonden.
Verscheidene vorschers zijn van oordeel dat
gebruik van Indo-eiv. ..luaaschen oor
sprong is. In Indie heerscht namelijk op.
den iaatsten dag van het Huli-leest, een
^"teieest, dat tegen het einde van Maart,
lijko tijuen wrdt gevierd, sinds onlieuge-
alie mogelijke
gekken te maken, 't geen voor een uTtiu«
van bijzondere vriendschap geldt. Men
verzendt uitnoodigingskaaiven in naam van I
menschen, die alwezig zijn, laat allerlei dwa-
De geneesheer Vivier, als medicus en
vriend vnn Rosini bekend, werd eens door
een rijk Parijzenaar en groot muziekvriend
aan tafel genoodigd. De aangenaamste ge
sprekken werden daar gevoerd en bij het
heengaan verzochten gastheer en gastvrouw
hun toch zoo dikwijls hij kon, zijn aangenaam
gezelschap te scheuken. Er zal altijd een cou
vert voor u gereed staan, verzekerden beE
den
Altijd? vroeg Vivier, dat is natuurlijk
maar bij wijze van spreken.
Volstrekt, niet. Wij zijn niet van die
menschen, welke niet-gemeeude uitnoodigin-
gen doen. Beschouw ons buis als het uwe,
ei: komt zoo vaak gij wilt aan onze tafel.
Het zou ons groot genoegen doen, als gij
onze dagelijksehe gast wordt.
In ernst?
In vollen ernst.
Nu goed, ik zal gaarne van uwe vrien
delijkheid gebruik maken.
Doe het, wij rekenen er op.
Den volgenden dag meldde Vivier zich aan
en zeide: Gij ziet, ik heb uwe uitnoodiging
letterlijk opgenomen.
Dat is heerlijk 1 riepen heer en vrouw
en raad u, nooit iemand zoo allerdringendst
uit te noodigen. Er konden meer onschuldige
lieden zijn, die het voor goede munt aanna
men 1
HET FLIKKEREN VAN BLOESEMS.
Voor rond 160 jaar, in 1762, nam Elisabeth
Linnaeus, de dochter van een natuurvorseher,
waar, dat de rood-g-ele bladeren van de Capu-
cyner-kers af en toe „flikkeren". Lang hebben
de geleerden er over gestreden, hoe het zeld
zame, door vele onderzoekers bevestigde
schijnsel tot stand kwam en door de nieuwste
rarium" ontving: voor 'n groot drinkglas wijn
kreeg zij vijftien goudstukken, voor twee glazen
port twintig. Bijna nog erger ging het er onder
keizerin Anna te keer: wie bij een officieel diner
niet in staat was een groote bokaal wijn
(meestal met jenever vermengd) te ledigen, als er
op het welzijn van de keizerin gedronken werd,
werd als een verdachte aangewezen en den in
quisiteur Uschakow overgeleverd.... Toch wa
ren niet alle dames zulke stevige drinksters als
vorstin Golizijn: een uitzondering was bijvoor
beeld de dochter van den vice-kanselier Schasi-
row.
Toen zij eens in den zomertuin verscheen en
het haar door Czaar Peter aangeboden glas
niet ledigen kon, gaf de Czaar haar met de
ste lezing juist is, heeft zich in den loop
dei' tijden het karakter van het gebruik ge
heel en al gewijzigd. Zooveel is zeker, dat
t April nog -zijn zotheidstrek niet verloren
heelt en dien vermoedelijk nog wel een paar
eeuwen zal behouden, zoolang er menschen
zijn en die zullen er altijd wel blijven
die gaarne lachen ten koste van anderen.
De grap, die in Frankrijk wellicht het
langst heeft stand gehouden, was die van
den invalide met het houten hoofd. Vooral
op het einde der 17e eeuw was ze sterk in
zwang.
Alle lieden van buiten, die in de, weck van
1 April, zich te Parijs vertoonden, werden
naar het „Hotel des Invalides" gezonden,
om den legendairen krijgsheld te gaan be
wonderen, die „zijn hoofd" had gelaten op
hét slagveld, door den grooten Condé be
roemd gemaakt. De veteranen van genoetn-
do inrichting namen den naieven bezoeker dfis huizes, die Vivier's handelwijze hoogst
van elkander over en speelden ieder op hun origineel vonden. Het gesprek was nog aan-
beurt de rol van cicerone. genamer dan den vorigen dag en opnieuw
„O, komt u den Invalide zien... Dat valt werd de gast bij het beengaan met allerlei
mooi! ik geloof,, dat hij precies thuis is. vriendschapsbetuigingen overstelpt.
Loopt u dan deze gang ten einde uit, ga dan Op den derden dag kwam hij op 't oogen-
een verdieping lalgerdraai links om en blik dat het gezin aan tafel wilde gaan, bin-
klop dan op de tweede deur rechtsKlop uen en sprak den gastheer met ongekunstel-
maar zonder den minsten schroom. Hij zal de vroolijkheid aan.
blij zijn u te zien." Hier ben ik weder, volgens mijn belof-
j Na een half uur te hebben rondgedwaald te.;., maar wat deert u, gij sehünt verbaasd,
i in den doolhof van gangen, verloor de be- Verwachtet gy mij misschien niet?
zoeker zijn geduld en richtte hij zich tot Zeker, zekgr* gij doet ons inderdaad
een nieuwen cicerone. groot genoegen, antwoordde het echtpaar met
„De Invafiede?O, ik heb hem nog een gedwongen lachje.
geen minuut geleden zien voorbijgaani Nu, zooveel te beter.
Kijk, loop dat plein over..." I Met deze woordeu nam Viviers plaats,
De ongelukkige stak het aangewezen plein praatte opgewekt en scheen niet te beepeu-
over en kwam in de keukens terecht, waar reu, dat hij alleen het gesprek voerde, en
uien hein naar do caniine stuurde. Daar slechts korte antwoorden kreeg.
iMiid hij verder geëxpedieerd naar den bar- Het middaguur vau den vierden dag sloeg
en daar verscheen opnieuw de hardnekkige
gast. Toen echter deed men geen moeite de j
onaangename verrassing te verhelen die zijn
verschijning opwekte. Men ontving hem koel
en terughoudend en Vivier. vroeg schijnbaar
onschuldig, of zijn beminnelijke gastvrouw
iet* onaangenaams was overkomen.
Dat niet, antwoordde zü strak. Ik vrees
alleen maar, dat grij het maal voor zeer lief I
zult moeten hemen, het is heden zeer een- i
voudig en dat brengt mij tegenover een gast;
in verlegenheid.
- Hm, ik dacht dat gij mu verwachtet....
maar maak u daarover niet ongerust, ik ben
spoedig tevreden, zeide Vivier, ging zeer on
bevangen aan tafel zitten, at met veel smaak
en- zeide vroolijk Dit de gastvrouw: Ik be
grijp niet hoe gü ('it 0en eenvoudig maal
kunt noemen, ik vind a]]e 6Chotels even gopd
a,e vorige malen en vvensch nooit beter te
dirteeren.
Op den vijfden dag kreeg Vivier, zoodra hij
zich aanmeldde V£U1 den concierge, de bood-1
schap, dat mijnheer en mevrouw uit dinee-
reu waren.
Goed, maar 'h heb bier gisteren iets
vergelen en meet dat halen, antwoordde Vi
vier en liep onmiddellijk naar boven en de
eetkamer binnen-
onderzoekingen hieromtrent, die door A. j woorden "„Wil jé wel eens ongeluk" een Idin-
Schleiermacher in 1908 en Frïedrieh Ambrosius kende slag in het gezicht. En het arme meisje
Thomas in 1914, is het raadsel tenslotte opge- moest het afschuwelijke mengsel van wijn en je-
lost. In een opstel van Dr. O. Damin, in het never onmiddellijk opdrinken. Ook in de „As-
tijdschrift „Prometeus," worden over dit bloe- semblées" werd flink gedronken, en een der
menraadsel en zijn oplossing boeiende mededee- grootsfë „grappen van d-en Czaar bestond
lingen gedaan. De waarneming gelukt slechts hierin, dat ieder, die zich aan een vergrijp tegen
in de schemering, bij hel-vuurroode bloesems,! ict zeei ingew. c e ceremonieel schuldig
die zich tegen den groenen achtergrond van
A i i ï- „Groote Adelaar" genoemd werd, in éen teug
bladeren afsteken en men kan ze kunstmatig ledigen
met gekleurd papier namakenen neme een j Qp deze avonden werd er niet alleen gedron-
groot stuk^ korenbloemen-blauw papier en ken, maar ook gedanst, en de Czaar in het bij-
plakke er een vuurrood en zoo dof mogelijk stuk zonder maakte geweldige sprongen, terwijl hij
papier op van ongeveer 14 c.M2. grootte. Dan zijn dame met ijzeren greep vasll ','d. En daar-
beweegt, men het vel snel heen en weer. Èr ont- j bij werd naar hartelust gerookt; de welgestelde
staat een duidelijke flikkering. Na eenige oefe-Hollanders, die Peter van z'n reis naar de Ne-
ning gelukte de poging ook bij een rustend derlanden meegebracht had, smook!en hun goud-
voorwerp en zwervenden blik en tenslotte neemt tp'e kanaster, die zij in lederen zal. C3 'j z; :b
men het geflikker ook waar. wanneer men den f! n"°!erv£V ,e a' n'H zeer fris-
8 sche lucht. Onder Katharina II onfwaak'e een
bhk juist op het JoodeMuk papier J^t^^ geest; op de openbare brag en zwelgpar;
tijen volgden kleine besloten soupers, waarbij-
de bediening uitgesloten was: de spijzen wer
den op tafels aangevoerd, die langs mechanic j
schen weg verrezen en weer daalden.
daarbuiten. De geleerden, die in het geflikker
der bloesems een electrisch verschijnsel ver
moeden, zijn nu door proeven afdoend gelegen-
straft. In de nabijheid van een flikkerende
bloesem toont een gevoelige electroscoop geen
reactie: het is daarom geen electrisch ver
schijnsel, gelijk het St. Elmusvuur. Hei betreft
in het algemeen geen natuurkundige kracht,
welke het geflikker veroorzaakt', eerder is het
verschijnsel niet van objectieven maar van
subject ie ven aard en vindt in de physiMogische bmlTgaan
leer van het oog zyn verklaring. Het .schijnbaar utredjt Egn schoi)b€lje mak
geflikker dat van den bloesem of van het gf-Scharlokerente Dordrecht Krammetjes loopen:
kleurde papier uitgaat heeft m werkelijkheid Leiden en Delft Spijbelen; te Kampen en te
zijn zetel in het oog van den waarnemer en is Groningen Plat loopen; te Zaanoam Ba.kenJ
niets anders dan het beeld, dat nablijft en dat loopen; te Enkhuizen Een schotje maken; te Aik-1
bij een rustend object en bewegend oog even maar Den wind steken; te Hoorn Scharretje!
goed schor het verlichte voorwerp verschijnt bakken; te Deventer Een sluipcrtje manen; uj
SCHOOLVERZUIM.
tde ^°,r fezen weer voortgokaatst naar
jdc lijiwac ïo her., weer stuurde naar den
Seine, waar de „Invatiedc met het houten
I hoofd verondersteld werd zici, ;tau de o,0.
nietingen van het hengelen over te sev°„.
Meestal nam daar de grap een einde, fn-
der deu scnater.acli van leegloopet'S en van
eenige veteranen, voor de gelegenheid daar
opzettelijk bijeengekomen. Nog jaarlijks
worden, er verscheiden honderden argeloo-
zen beetgenomen.
De „Aprilvisch" vertoont zich ook in de
pers. Geen jaar of in eenige .bladen komen
op 1 April eenige, minder of meer geslaagde,
mystification voor, waarvan menigeen, ge
lukkig goedkoop, de dupe wordt. Daar zijn
er zell's van die lichtgeloovigen en niet den
kenden, die geregeld elk jaar erin loopen -en
den lachlust wekken van meer scherpzinni-
gen en achterdochtigen.
Spanje dat, zooals we hierboven aan
stipten, 1 April als moppentrommel niet ken
heeft echter ook zijn dag van mystifica
ties, en wel op 28 Dec. (H.H. Onnoozele
lviuderenj. De elders in de wereld verspreide
Spanjaarden houden die gewoonte van hun
Moederland ook in den vreemde in eere.
Zoo semde in ïSdO een correspondent van
V era Cruz aan het agentschap Stefani een
als wanneer bet oog rust en het voorwerp be
wogen wordt.
De achtergrond der bloesembladeren, die
veel lilauwe stralen uitzenden, zooals het pa
pier bij de kunstmatige proef, geeft een licht
beeld dat nablijft. De gewaarwording van zi.in
licht wordt bü de reeds aanwezige gewaarwor
ding van het rood gevoegd en zoo komt het plot
selinge geflikker tot stand. -
DAMESFEESTEN AAN HET RUSSISCHE
HOF,
In den herfst van 1718 richtte Czaar Peter te „wwv.„„„ lv„iOUll lclol ,f
St. Petersburg de eerste „assemblées' op. Deze opgedragen, en roept onder aan de trap zot
assembtées wij zouden zeggen „genoeglijke jujd zjj kan; Jongens, je moet komen eten!
samenkomsten" waren verplichtend voor den
adel en de hovelingen; ze duurden van Novem
Arnhem Uit strikken gaan; te Veen-dam Piaijsl
loopen; te Amersfoot Schoften gaan; te A.me.JJ
Over den halster .strijkente Amerongen aa:i|
boksen; te 's Bosch heg of Hekschool houdènjj
te Schoonhoven Schooltje maken; te harderwijk!
Pijpen draaien; en te Breda Scfmilemaken.
ZE KWAM VAN HET LAND.
Grietje, zegt de baronnes tot haar kamer-1
meisje, die pas een paar dagen bij haar in dienst]
is, ga even vragen of de jonge heeren aan tafefl
wilien komen.
Bereidwillig volbracht Grietje den last, haai]
ber tot April, begonnen om 4 of 5 uur in den
namiddag en waren o-p het allerlaatst om 10 uur
OP HET EXAMEN.
Een overigens zeer bekwaam onderwijzer hacl
's avonds afgeloopen. De Czaar was gewoon het ongelukkige gebrek van altijd een h vooj
vroeor op ie staan en ging daarom ook vroeg de klinkers te plaatsen in de uitspraak. Eens wat
naar bed. Toegang lot deze-avondjes hadden hij aangewezen om in een naburige stad, waa>
echter niet alleen de adel en de officieren, maar men van dot gebrek niets wist, examen af te ne
ook ambtenaren, kooplieden, aanzienlijke fabri- men en het toeval, dat soms zoo ondeugend karj
kanten en hunne vrouwen. 'zijn, wilde dat een dei leeringen Venneti?
Volgens het bevel van den Czaar moesten geschreven in plaats van Venetië. Naar a
alle dames, die den ouderdom van 10 Jaar ding hiervan merkte d< schoolmeester op:
bereikt hadden, deelnemen: en wee haar, die niet „Er is maar één hen in Venetië"
kwam! Gedurende der zomer had er, naar het „Dan zullen de eieren er wel duur zijn, is me»
N. v. h. N. meldt, in den zomertuin, waar Peter's meester"? vroeg een der knapen.
anken's
PAASC li BROOD
