DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND, fit K. Pol. Prop. Club I! Kinderhuisvest 29-33, Haarlem vergjibeiiiiig HE OORLOG P. W. TWEEHUiJStN, EERSTE BLAD Nabij en vèraf* Vi Dinsdag 13 Juli Witte Schoenen vanaf f 1.75 Sandalen vanaf r f.35 lA&mm 12 JULS 1913 4 Date Jaargang Sao. 8794 Bureau van Redactie en Administratie: Intercommunaal Telefoonnummer 1426. d OIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN -i- V©Isen. des avonds half negen veer da Propagandiste», van de districten !l en lil en voor hen tevens die ens in dazen zwaren strijd met hunne hulp willen ter zijde staan. Komt ailen op! HET BESTUUR, Kan iiasagiBsoaiHaii Casfrioum. F, Uiigeest BARTELJUftlSaTlfAAlr 27 fransdt-Ueigiscii fronl Russisch front Jlaariemsche Aiiedag/es. ic-25 'I: HAARLEMSCHE C0ÜRAHT ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden voor Haarlem en voor de plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente)1,60 Voor de overige pl alsen in Nederland per post, 2, Per week voor Haarlem en de agentschappen 0,125 Afzonderlijke nummers°>05 PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 1—5 regels o,Y5 Iedere regel meer.......,.,..,.-0,15 Buitenland per regelo,20 Advertentiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels 0,40 Elke regel meer -C10 1181 GULDEN bij levenlange onge schiktheid tot werken. Alle betalende abonnés op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgons de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: GULDEN bij GULDEN b(j ff GULDEN bij ff$ Éjï GULDEN bÜ verlies van g iÉl! verlies van m b|J breuk van een 9 j| i Één oog. ||jjj één duim. fj arm of been. |J wijsvinger. 500 GULDEN bij overlijden. 300 GULDEN bij verlies van een band of voet. 150 IS GULDEN bij verlies van één anderen vinger. DE UITKEER1NG DEZER BEDRAGEN WORDT GEGARANDEERD DOOR DE „HOLLANDSCHE ALGEMEENE VERZEKERINGSBANK" TE SCHIEDAM. r i AGENDA. 13 JULI. Gebouw St.-Bavo R.-K. VolKsooud Commissie van Bijstand. Vergadering irumerlieden. Vergadering Schilders. Bestuur Kalk- en Steenbewerkers. GrooteKerk 1—2 uur, Orgelbespe- iug door den beer Louis Robert, (Zie pro- •ramma stadsnieuws). Buitensocieteit „Trou moet Blycken" T 8K uur Strijkcoucert Haarlem's Mu- lekkorpsl bisschoppelijk Museum Jauestraat geopend eiken dag van 105 uur tegen staling van 25 cents. Uitgezonderd Zater- agen en R. K, feestdagen. BLOEMEND A A THotel Duin en Daal dagelijks 2 concerten bij gunstig weer. -r £-s»S«- Eeu kort woord nog over de stemming van aorgen zij het ons geoorloofd hier te schrijven. Kort, want na al hetgeen reeds in ons Had over deze stemming is geschreven, kennen Je katholieke kiezers van Lisse hun plicht. Maar het is zaak, dat de- beide katholieke kandidaten, zoowel de verdienstelijke heer PIJNAPPEL als dq wakkere heer SCEIRAMA, r mèt den anti-revolutionairen heer KRöS- JCHELL ineens, er met groote meerderheid iomen Lisse heeft in dit opzicht een goeden naam 5P te houdenden goeden naam dat liberalisme kn socialisme hier geen vat hebben op ons recht- clie kiezerscorps. Dat zal bewezen worden, wanneer morgen ulle katholieke en rechtsche kiezers als één man 'temmen op onze candidaten, de heeren J. PIJNAPPEL en A. H. SCHRAMA m den anti-revolutionairen candidaat W. KRöSSCHELL, Het artikel in ons b'ad van Zaterdag heeft voldoende en uitvoerig geschetst, hoe de toe stand in Velsen is. Men heeft dus voldoende begrepen, dat het sier morgen zal spannen. Aller krachtsinspanning is noodig, willen we 'ehouden wat we hebben, en voortreffelijke man- 'eu als baron van Tuijll b.v. niet verliezen uit Jen Raad! Dat dus morgen geen enkele rechtsche kiezer huisblijve, maar trouw aan het parool onzer 'rganisaties zijn stem uitbrenge in District 1 'P de heeren F. P. VERMEULEN en L. EIJTENDAAL, in District II op de heeren V. baron VAN TUIJLL VAN SEROOSKER- KEN en TH. VAN DER KLAAUW, in Dictrict II op den heer J. VAN DER STEEN. De rechtsche kiezers hebben hier te zorgen yoor de herkiezing der beide aftredende heeren J. KUIJS en P. J. VALKENBURG. Ook in >'t dorp dreigt de tot nog toe op het Noord- 'ollandsche platteland onbekende partij van ;aat en tweedracht binnen te sluipen en het 'Oti-clericalisme, dat zich daarmee overal ver bindt, staat ook hier voor de poort Daartegen over moet onze katholieke bevolking pal staan, en aller opkomst is dan ook gewenscht ter her lezing van de heeren G. KUIJS en P. J. VAL- 'vCNBURG. j,. e caudidaten der R. K. Kiesvreeeniging zijn u-maal niet mannen uit onze partij. Maar het •jH mannen aan wie de kiesvereeniging haar -rtroawoi heeft geschonken, en wier verkiezing deze omstandigheden de meest-gewenschi.e is. 'Jen stemme dus trouw, en naar het parool door e leiders gegeven, als één man op de heeren b- KOOPMANS en L. FEENSTRA. IV. HUN BELANGWEKKEND BOEK. Oyer den oorlog, zijn ontstaan, zijn betee- bs, zijn feiten, zijn voorgeschiedenis, zijn ''eel wat boekeu en studies geschreven. °or het overgroote deel is dat ten den z- 0»**. d-w-z- die hoeken zijn uitgegeven r een der oorlogvoerende partijen of door (e vnend vail deze, met het kennelijk oog-j Udp om .^temming" te maken tegen de -ie partij, om zichzelf te rechtvaardigen! 'en ander te beschuldigen. Het meest-5 besprokene van die tendenz-boeken is on getwijfeld het heftig pleidooi tegen de Duit- sche monarchie en het „Junker"-dom, dat in Zwitserland is uitgekomen en door een (socialistischen) Duitscher geschreven heet, waarin het Duitsche monarchale stelsel al de sclhuld vau dezen oorlog op de schouders wordt gelegd en regelrecht wordt aange stuurd op een socialistische republiek. Het meest-betreurenswaardige van die ten- den z-geschrif ten is misschien wel een Eranseh werk, waarin gepoogd wordt, den economischen en handels-oorlog, die op het oogenblik de wereld in vlam zet, voor te stellen als een godsdienst-oorlog, tegen bet katholicisme gericht. Doch naast deze tendentieuze geschriften, die aantoonen dat een oorlog tussdhen de volkeren niet alleen wordt gestreden op de slagvelden, niet alleen met kanonnen en ge weren, maai' ook met de pen en het papier, zijn er andere uitingen van „oorlogslitera tuur", boeken die wel aan den oorlog bun ontstaan hebben te danken, maar die niet zélf „ooroig" zijn. En bet meest-belangwekkende van die boeken, historische studies worden het dan natuurlijk mag m.i. genoemd worden het geschrift dat ik gisteren bijna in één ruk achtereen heb doorgelezen, en dat ik 'hier op het oog ik eb: „Bijdrage tot de wor dingsgeschiedenis van den grooten oorlog" door M. P. C. Valter, uitgegeven hij Van Langenhuyzen te Amsterdam. Dit is een studie van feiten, een zoo goed als volledig overzicht van den loop der Eu- ropeesche politiek sinds de 80er jaren, geen boek van oppervlakkigheden, van voor opgezette meeningen, van eenzijdige partij digheid, maar werkelijk wat het trouwens ook wezen wilde een verzameling histo risch en dus uiet aan te vechten bewijsma teriaal voor de kennis van de wording der vreeselijke catastrophe welke wij doorleven. Ook deze schrijver komt natuurlijk tot conclusies, doch deze conclusies zijn niet die van een advocaat die pleit, maar van den geschiedkundige die analyseert en vaststelt, zijn niet die van den redenaar die met ta lent zijn argumenten groepeert en daaruit zijn besluiten (de z ij n el) trekt, maar die van den wiskunstenaar, die de onaanvecht bare uitkomst geeft van de feiten.- Alleen wie die feitelijke gegevens zou kunnen betwisten, kan de conclusie verwer pen maar ik aie nog niet den historicus opstaan, die dien heer Valter op 't stuk der feiten tot een leugenaar kan maken! De studie van den heer .Valter, die de voorgeschiedenis van den oorlog nagaat, loopt zooals ik zei de vanaf de jaren 1880 en volgende. De schrijver, die blijkbaar volle dig is ingewijd in de historische gebeurte nissen welke de Zuid-Afrikaansche republie ken aangaan, geeft een volledig beeld van het Engelsche koloniale streven van die ja ren af, van Engeland's handelspolitiek, die de landspolitiek volkomen in liare macht had, van de aanslagen die Engeland voort durend en onophoudelijk heeft gedaan, waai het zijn belang of liever dat zijner koop lieden maar meebracht, op de „gewaarborg de rechten van kleine staten". Daarnevens stelt de schrijver de pijnlijfco zorg die Duitschland in al die jaren voortdurend heeft gehad voor da door z ij n handelspoli tiek noodzakelijke goede verhouding met Engelaud, de vredelievendheid van het Duit- eche Rijk zelfs ten koste van opofferingen, en dan ook in verhand daarmede de wis selende, wankelende politiek van Frankrijk, dat ééns zelfstandig stond in Europa, en la ter, sinds Declassé zijn kwaden invloed kon gelden, voortdurend méér met de ziekelijke „reva nch e"-denkbeeld en werd besmet on in de val liep, die Engeland door het aanvu ren van het Fransche chauvinisme en.... door andere, financieele middelen, opengezet hadl Hoe hiermede tevens een helder, en naar ik geloof ongekend-klaar licht wordt ge worpen op de Transvaalsclie gebeurtenissen, op Kruger's fouten, op de politiek van En-.' geland jegens de Zuid-Afrikaansche repu blieken, dat alles leze men in dit belang wekkende geschrift in bizonderlieden. De schrijver behaugelt dan, den loop der ge beurtenissen volgend, met voortdurende aan haling van en verwijzing naar diplomatieke en andere historische documenten, de poli tiek van Engeland ten opzichte van de Ver. Staten (het Angelsaksisch wereldverbond), de Oost-Aziatische politiek van het Britsdbe Rijk (het „gele gevaar"), kortom: de wijze waarop het Angelsaksische ras een wereld heerschappij voor zichzelf aan alle zijden op- eischte, waarbij bet anderen elk steunpunt in verre gewesten (Madeira, St. Thomas, enz.) wist te onthouden. De Engelsche politiek in de Vredesconfe renties (de „frauctireurs" zie blz. 56—571), in de Tnrksche revolutie, in de Balkan-ge beurtenissen, wordt door den schrijver zóó duidelijk opengelegd, dat de lezer de gebeur tenissen die wij in de laatste jaren hebben meegemaakt, nu in volkomen logisch ver band ziek en in waarlijk groote lijnen teekent de lieer Valter den loop der wereld- OVERZICHT. De toestand op bet Westelijk front blijft tame lijk dezelfde. Hier en daar worden aanvallen af geslagen en volgens de berichten te oordeelen, moet nu ook de doorbraakpoging van den Kroonprins in de Argonne als mislukt beschouwd worden. Op de punten van bet Fransck© front, die daarvoor in aanmerking komen, hebben nu beide partijen om'Je beurt getracht door te bre ken en tot nu' toe zijn al die pogingen mislukt, zoodat de oorlog daar tamelijk wel vastgeloopen is. Men spreekt nu weer van groote troepen transporten der Duitschers wel 2000 treinen of die den toestand veranderen zullen? Wat we op liet Oostelijk front van de overwin ning der Russen bij Krasnik aan moeten nemen, is ook tamelijk duister. De Oostenrijkers noemen TELEFOON 1770, gebeurtenissen, die geleid hebben tot de Russisch berichten „geducht overdreven" en i noodzakelijkheid van een groot conflict, ge-1 lijk dan mi is losgebroken. daar scMmt mts van aan te wezen, als men de Hoogst belangwekkend zijn de bescbou- eommuniqué's van heden leest. De Oostenrijkers wingen, gewijd aan het vraagstuk der Bel-zeggen; jat de Russen bij Krasnik hunne aan- gische neutraliteit en Engeland's dubbelhar tigheid in deze, waarbij ook zeer interessan te dingen worden medegedeeld over Neder- vallen „hervatten"j; de eerste schijnen dus niet het gewenschte resultaat te hebben opgele- land s positie en de politiek van bet minis- itv -d j j j i j, i i r. t verd. De Russen zeggen: „de vnand deed ver- terïe-Heemskerk 111 1910 en volgende jaren. 6 De Machiavellistische „stijl" der politiek j woede aanvallen op Bystritza." Dit nu ligt ten van wijlen koning Edward, de Balkangebeur- Noordoosten van Krasnik naar Lublin toe; als tenissen, Marokko, tripoli, Albanië, de En- Oostenrijkers dus daar nog aanvallen, is het gelisoke reuzen-vlootbouw, de officieele herleving der revancbe-idée in Frankrijk, de driejarige diensttijd in Frankrijkmen ziet: we zijn nu volop in de gebeurtenissen van bet beden. De heer Valter toont zich ook hier volledig deskundig: wij zien de factoren, wij zien d-e historie groeien.... en we kennen den af loop van dat alles: de oorlog!- De conclusie van dit boek, van al deze fei- met hen zoo ernstig nog niet gesteld. Een vreemd bericht komt uit Archangel in de Witte Zee, daar moeten in de afgeloopen week vier Engelsche stoomschepen door mijnen in de lucht gevlogen zijn. Die mijnen kunnen dus niet anders dan van Duitsche afkomst zijn en een Duitsclie mijnenlegger moet dus heelemaal dooi de Noordzee, langs Noorwegen om, naar da ten, is niet dat Engeland den oorlog heeft; Witte Zee gevaren zijn en dat in dezen tijd, nu gemaakt: deze oorlog is niet „gemaakt 1 dg Engelschen de Noordzee hebben afgesloten? maar wel dat Engcland'e Wereld-politiek Of moeten we hier ook weer aan de Duitsche duikbooten denken, het nieuwste type natuur lijk, die zooals vroeger eens terloops bericht werd, een onderzeesche buis hebben voor mjjuen- legging? Men kan tocli niet anders dan de Duit sche ingéniositeit bewonderen 1 Het Duitsche antwoord aan de Ver Staten (dat wjj in dit nummer wegens de belangrijk heid in zijn geheel hebben opgeaomen) ontmoet in do EngelschAmerikaansohe bladen hetfige bstrijding:. Wilson zwijgt echter nog. willens en wetens en onvermijdelijk de recht- streeksche oorzaak is geweest van den oor log, die op een of ander moment het is nü geweest, het had ook nog een poos kun nen duren moest uitbreken. Daar zijn tal van kleine gebeurtenissen, kleine feiten, die in den i°°P van dit boek u plotseling duidelijk worden, ook gróóte feiten, die gij anders dacht en nü in bun verband ziet. Maar men leze het boek-zelf. Een Duit scher (de heer V. zegt zélf géén Duitscher j te zijn, en zelfs niet de minste betrekkingen met Duitschland te hebben) zou allicht dit boek anders hebben geschreven. Er een plei dooi, een requisitoir van hebben gemaakt.... Nü is het éfen opeenstapeling van feiten, maar een zóó overtuigende, dat slechts iemand van de alleruiterste oppervlakkig heid ofwel een partijdige die niet overtuigd wil worden, andere conclusies trekken zal dan uit die feiten zich opdringen. Het merkwaardigste voor ons van dit al lermerkwaardigste boek is misschien de laatste bladzijde. Dc schrijver, die erkent Protestant te zijn, zet daarin uiteen, dat slechts één macht ter wereld met vrucht kan ingrijpen ten behoeve van den vi'ede: niet Amerika, dat sinds de wording der Angelsaksische wereldpolitiek van den veennan. niet onpartijdig meer is (sindsdien is trou-van Duitschers, die eerst vaTea voot hadden wens bewezen, dat Amerika door zijn leve- lin"" n' 1 -1 't Is weer de gewone, geschiedenisvan aanvallen en terugslaan zonder merkbaar sue- ces. D© Belgen schijnen zich weer te. laten gelden aan den Yser. Frauseh legerbericht. PARIJS, 11 Juli. Het middagcommuniqé luidt: De Belgische troepen sloegen in den nacht van 9 op 10 Juli een aanval der Duitschers af op een steunpunt op dcu rech teroever van den Yser, tegenover hot huis Juli sloegen de Engelschen een aanval af In den avond vau 10 ranties duidelijk deelneemt aan den oorlog), maar Zijne Heiligheid de Paus: „de „macht van den H. Vader, die geen staat kundige grenzen kent, is, zelfs in Engeland, „zéér groot. Zijn hoog geestelijk' belang is „in alle landen. Het benoemen van een „Gezant aan bet Vaticaan zal daarom niet „alleen het goedmaken van een verzuimde „zuiver ideëele verplichting tegenover de „katholieke burgers zijn, doch onder de om standigheden tevens een daad van vrede lievend en wijs beleid mogen worden ge- „noemdi om niet te zeggen: de vervulling „van een dringenden eisch des tijde".... Zoo eindigt dit boek. Heb ik ongelijk, als ik bet noem „een be langwekkend boek'"? Het is bovendien nog méér, en beter! Naar den uit de Dreyrusihislorie beken den brief heet dit geschrift „J'accuse". ,Le Catholicisme et la guerre alleman de", een werk waaraan zelfs Fransche bis schoppen met al bet chauvinisme eu galli- canisme dat, onbewust ongetwijfeld, „la France" als vereenzelvigt met „do Kerk hebben medegewerkt. F. S. gekregen in de voorste linie, doch dadelijk in een tegenaanval werden teruggeworpen. Ten noorden van Atrecht verdreven dc Eran- schen den vijand geheel uit enkele loop- gravengedeelten welke hem werden ontno men, voordat hij er zich in had kuanen nestelen. Een Fransche vlieger schoot bij Atrecht een Duitschon aviateur neer; do man viel binnen do Fransche linies. Duitsch legerbericht. BERIJN, 11 Juli. Rapport van den gene- raien staf: Ten noorden van Yperen her haalden de Engelschen gisteren hun poging van den zesden om zich meester te maken van onze stelling aan het kanaal. De aan val mislukte onder hevige verliezen voor qden vijand .Vlak ten noorden van dc.n straat weg SouchezAblain beproefden de Fran- schen 's avonds eeu aanvat terwijl do Duit schers tegelijkertijd een aanval deden. Het gevecht is nog niet afgeloopen. Door het. Fransche vuur werden in de laatslo uagen veertig inwoners vau Licviu 0. van hen zijn overleden. .'ctrol'fcu, tien Zooals men ziet, wordt er van niet-Rus- sischen kant Weinig verteld; zou daar weer een groove actie aanstaande, zijn, die go- 'hcim gehouden wordt? „NEUTRALE" VEIiKlEZINGSBESCHOU- .WINGEN. Het is begrijpelijk, dat ook de z.g. „neu trale" Haarlemsche bladen aan den afloop der stemming van Vrijdag j.l. een woordje wijden. De wijze evenwel, waarop dit gebeurt in de „Stads-Editie" der Opr. H. Ct. geeft weer eeus eeu duidelijk staaltje van den aard en het wezen der neutraliteit, waarop zich onze collega's... buiten verkiezingstijd, of als het er op aankomt, Roomsche lezers te wer ven, zoo graag beroepen. Daar wordt b.v. gesproken van „de over winningsroes der besturen van de rechtsche kiesvereenigingen", die in district I „alle zetels voor zich verlangden"! Verbeeld u: bij de minieme cijfers die de liberale candidaten van de Stads-Editie-rich- ting haalden, durft dit blad zoowaar nog |te spreken van oiize „begeeriglieid'T W ij hadden in district I, niet waar, den heeren liberalen eerbiedig de plaatsen aan te bie- j den die ze op geen stukken na kunnen behouden, eu dan mochten wij zeker afwach ten, in hoeverre de heeren óns nog wel iets zouden hebben 'gegund!Jawel, we ken nen dien rechtvaardigheidszin en edelmoe digheid der liberale meerderheid van vroe ger (want aan de a 11 nheerschappij vaq het liberalisme in Haarlem is nu een eind gekpmenl) o zoo goed... Maar de „Stads-Editie", neutraal orgaan en heelemaal niet anti-katholiek, wel foei 1 gaat nog verder. Om het dien brutalen Rechtschen die in een district waar ze de meerderheid hebben zich een behoorlijk aantal zetels pogen te verschaffen, eens in te peperen, adviseert het blad aan de Liberale Unie en de Vrijz. Democraten, om met de socialisten samen te gaan, ten einde „aan deze begeerigheid paal en perk te stellen." Eenzelfde advies, van .verbeten woede en machteloosheid betuigende, wordt gege ven ten opzichte van district H, .terwijl het „neutrale" blad in III natuurlijk druk pro paganda maakt voor den „onafhankélijken" candidaat, die als hij eenmaal gekozen mocht worden,n atuürlijk „alleen liet algemeen ge meentebelang buiten alle partijprogramma's om" zal voorstaan. Dat is de manier om als do liberalen de voordeur worden uitgewor pen, zc door een achterdeur weer binnen te halen: het kunstje is te oud, dan dat er nog iemand mede inloopt 1 Met een advies aan de vrijzinnig-demo craten zich daarbij beroepende op „Dt Uitkijk"! om in III samenwerking tt zoeken mei de socialisten, teneinde den heer Slingenberg te behouden (de „Stads-Editie schijnt tegenwoordig dus de leiding iii p o li t icisaan den vrijzinnigen kant te nemenl) besluit dit... „neutrale" stukje, dat een allerbrutaalst staaltje geeft van de manier waarop aan het Klokhuisplein bij kiezingen het masker wordt afgegooid Wij hebben er niet op tegen, als onze collega werkelijk een liberaal orgaan wil zijnl Integendeel: het zou héél wat zui verder toestanden geven als de „neutrali teit" die eigenlijk toch immers altijd anti- clericaal is, maar werd opgegeven. Maar dan openlijk s.v.p.l Oostemijksck legerbericht. ÏWEENEN, 11 Juli. Het rapport van den generalen staf meldt, dat de stand op alla oorlogstooneelen onveranderd is. Duitsch legerbericht BERLIJN, 11 Juli. Rapport van den ge neralen staf: De toestand is onveranderd. Op het zuidoostelijk oorlogstooneel Avcrden in de laatste dagen ten zuiden van Kras- nostow plaatselijke gevechten geleverd. Eij verliepen overal gunstig voor ons. Anders is bij de Duitsclie troepen niets geschied. Russisch legerbericht. ST. PETERSBl i«G, 11 Juli. In de rich- ting van Lubiin duurden den 9enJJuli de gevechten voort. Ten zuiden van Oerzendoff zijn onze troepen de rivier de iWijnitza genaderd. De vijand blijft zich handhaven op hoogte 118 ten zuiden van LWilkolas Gorny, en deed met ziju talrijke reserves verwoede aanvallen op het dorp Bystritza. ,Wij sloegen ailo aanvallen af eu beëindigden hierna drio uren in den middag van 9 Juli de gevechten doör een lievigeu tegenaanval van_ onze re serve, die den vijand noodzaakte in grooto haast en wanorde terug te trekken, 'lus i tj I

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1