DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Klnderhuisvest 29-33, Haarlem Bartsljarisstraat Rechtsche gemeente politiek. Opruiming Schoenen EERSTE BLAD het woorü van den Paus OE OORLOQ P. W. TWEEHUljSEN, ZATeIïDAOAVOmD-NIEüWS ZATEROAQ il JULI 40ste Jaargang Be» SöH ABONNEMENTSPRIJS t Pm s Kaanden *001 Haarlem M voor da plaatsen waar een egen» gevestigd is (kom der gemeente) 1,6» Voor de overige plaatsen in Nederland per post. Nc 8. Per week voor Haarlem en de agentschappen e »e e e >0,12* Afzonderlijke nummers. 4 0,0# Bureau van Redactie en Administratief Intercommunaal Telefoonnummer 1426. PRIJS DER ADVERTENTIEN t Van 1S regel* Iedere regel meer. Buitenland per regel Advertentiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—8 regels Elke regel meer c.r» GULDEN bg levenlange onge schiktheid tot werken. Alle betalende abonnés op dit blad, die in Ket bezit eoner verzekeringspoll» zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vormeld, GULDEN bij ffl GÜLW£K Ml i p-i |f| GULDEN bij verlies van een 1 H a i *er^os van 'A »la verlies van hand oS voet. één oog. één duim. tegen ongelukken verzekerd voorj GULDEN bij .verlies van één arm of been. feJs &J~ê wijsvinger. GULDEN bij break van een GULDEN bij verlies van één anderen vinger, DE UITKEEKING DEZEB BEDBAGEN WORDT GEGABANDEERD DOOB DB „HOLLANDSCHE ALGEMEENE VERZEKERINGSBANK" TE SCHIEDAM. Dit nummer bestaat uit uier blade waaronder de Officieels Kerklijst e bet Geïllustreerd Zondagsblad in ac bladzijden. hoek Gr. Markt Tel A.GENDA. 1 AUGUSTUS. Gebouw St. Bavo Witte Bioscoop Voorstelling: 2, 4 en 8 uur. In den Hout half drie Concert Haarlem's Muziekkorps. Brongebouw (tuin) 8 uur - Concert vereenigiug Haarl. Muziekkorps, «=-» Con cert. Buitensocieteit Trou moet Blycken 854 uur Concert Muziekver. Harmonie. Museum van Kunstnijverheid Toor-jx)-tentoonstelling. BLoemenJJAAL Hotel Duin en Daal -^gelijks 2 concerten bij gunstig weer. BLO EMEND AAL Lunchroom en Bo dega „Rusthoek" Avondconcert 8 uur. AGENDA. 2 AUGUSTUS* De houw S t.-B a v o R.-K. Volüsoond Ondersteuningsfonds. Vergadering Si- garenniöikerfe» St. E1 i s a b e t h s g e bouw Jansstraat 49 van 2 2 54 uur aanvrage om verster- kende middelen voor arme zieken der St. Elisabethsvereeniging. Museum van Kunstnijverheid Toorop-tentoonstelling. Bisschoppelijk Mussum Janeetraat 79 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater dagen en R. K. feestdagen. BLOEMENDAAL Hotel Duin en Daal dagelijks 2 concerten bij gunstig weer. waar alléén de autoriteit zich bevindt, die vrede kan brengen, vanwaar het verlossende woord kan worden gesproken. Wat. de Paus deed, kan niemand anders met dien invloed, met datzelfde recht. Zoo staan we nu in afwachting, wat het ant woord der Regeeringen zal wezen op den vredes oproep van den Paus, op het diep-menschkundige woord ook, dat van eiken zin diepe overweging vraagt. Mocht men dat woord in den wind slaan, dan zal de historie later toch erkennen, dat de Paus Zijn hooge roeping is trouw gebleven, dat Hij zonder romantiek of sentiment, Zijn hoogen post waardig, staande boven alle partijen en boven alle getwist, Zijn woord heeft doen hooren aan de wereld Maar het is te hopen, dat dit edel woord worde gehoord, dat deze poging slage: hoe gelukkig, dat Nederland juist heeft gezorgd, met dezen krachtigen vredes-bevorderaar in betrekking te komen De Paus heeft gesproken. Gesproken de woorden, die er opwellen in ieder's gemoed in deze dagenwaarom dat moor den?is dat afschuwelijk moorden den prijs waard?waarom geen basis gezocht voor onderhandelen?men vernietigt geen volke ren, want de naties blijven bestaan En die woorden heeft Hij gesproken met het gezag van den Vader der Christenheid, met al de autoriteit van zijn wereldambt. Zal men naar Zijn stem luisteren? Reeds meldt ons de telegraaf, dat de Italiaan- sche pers den vredesoproep des Pausen in grove taal terugwijst In den tijd van der haat en de verblinding wordt de stem van den Vredesvorst versmoord. Maar dit moet gezegd, dat de vredes-oproep van den Paus van Rome in woord en daad tot de meest-grootsche feiten der wereldgeschiedenis zal worden gerekendHoe toont de Opperherder der Kerk zich hier de geestelijke koning der wereld, de stedehouder van Hem, Die heerscht over vor sten en volkeren, de eenige, die met recht van waardigheid en positie de vorsten kan bezweren, de regeeringen kan aanmanen, de volkeren kan toespreken van Zijn troon Het moge zijn, dat de wereld naar dezen op roep niet luisteren wil, ofschoon het indirect gevolg van 's Pausen woord dan nog allesbe halve gering moet worden geacht! maar dat zal niet verhinderen dat de volkeren der wereld door dit Pause lijk.woord zullen moeten erkennen, I. De vraag wordt vaak gesteld en in onze goede gemeente van Haarlem vooral is ze op dit moment actueel, ook in verband met de voorgeno men oprichting van een z.g. „neutrale kiesvereni ging" of het wei goed gezien is, in een ge meenteraad de „beginselkwestie" te stellen, en in hoeverre de beginselen die wortelen in dë Rech terzijde, maatstaf en leiding kunnen en moeten geven bij het gemeentelijk bestuur. Herhaaldelijk hoort men het, dat „de politiek" waarmede dan bedoeld is de politieke richting met het gemeentebestuur niets heeft te maken, en bijna nooit de politieke belijdenis bij vragen van gemeentebeleid te pas komt. En dan wordt gesteld de bewering dai slechts in zóó weinig gevallen de beginselen van Rechte invloed hebben op onderwerpen van gemeentelijk bestuur, dat het eigenlijk niet de moeite waard kan heeten, „prin cipieel" te zijn. Wie zóó spreken en oordeelen, toonen daar mee in het wezen van onze christelijke beginselen absoluut niet te zijn doorgedrongen, en hun ■bewering is ten eenenmale in strijd èn met de katholiek-sociale leer, èn met de herhaalde uit spraken der Pausen, èn met de gezonde opvatting van hetgeen eigenlijk „Rechtsche gemeentepoli tiek" beteekent. Wij zullen dat in enkele artikelen nader toe lichten, daarbij als inleiding wijzende op de woorden uit de eerste Encycliek van Z. H. Paus Benedictus XV: „Sedert men opgehouden heeft „bij de inrichting van het openbaar bestuur de ^voorschriften en regelen der christelijke moraal „toe te passen, moet de maatschappelijke orde „noodzakelijkerwijs in haar grondslagen worden „geschokt", waaruit volgt, dat het de ernstige plicht is van katholieke raadsleden bij alle voor schriften en regelen van het openbaar bestuur toe te zien. dat de christelijke moraal blijve geëer biedigd. En dat hiertoe ook voortdurend en bij alle mogelijke gelegenheden aanleiding is, zal het volgende aantoonen. Het is de taak der rechtsche gemeenteraads leden, om te voeren: sociale gemeentepolitiek naar de katholieke (rechtsche) beginselen. Daar over is wel iedereen het eens. Maar zeggen dan degenen die de „rechtsche gemeentepolitiek" het liefst herleiden tot enkele zucht om den baas te spelen die „sociale gemeentepolitiek" komt zoowat nooit voor. Is het bouwen van een brug, het maken van een weg, het stemmen over een haven, soms iets van speciaal rechtsch belang, zoo vraagt men? De oppervlakkigheid ligt hier duimen dik bovenop. Inderdaad is „het bouwen van een brug" géén sociaal vraagstuk. Maar bij dat bouwen van een brug komen tal van kwesties tegelijk voor, die wil sociale vraag stukken raken: arbeidsloon, arbeidstijd, het be lang van den middenstand, de openbare gezond heid, enz. enz Zoo gaat het eigenlijk met haast alle tech nische kwesties die in een gemeenteraad in behan deling komen. Maar daarnévens is een over groot getal van zaken, aan de beslissing van de raadsleden onderworpen, heel zeker en direct van sociaal belang. Wie zou zeggen, dat het er bij een meespreken of stemmen over de zaken van den Raad in den regel niet op aan komt of men Rechte of Links is, zou bewijzen geen flauw begrip te hebben van de katholieke leer omtrent de^aak der gemeentelijke overheid! Neemt als voorbeeld de eerste de beste raadsvergadering in Haarlem: als wij de dgenda van de vergadering van deze week naslaan vin den wij twee punten van eenig aanbelang: een voorstel tot vergoeding van schade aan een aan nemer,- en een tot vaststelling van een regeling betreffende werktijd en loon van werklieden. Welnu, bij heide voorstellen is de katholieke sociale leer direct betrokken, en al behoeft dit nu niet van de daken telkens te worden verkon digd: hoofdzaak, waarom wij Rechtschen al ons best doen om Rechtsche raadsleden te kiezen en waarom wij evenzeer pogen, een Rechtsche meer derheid te verkrijgen, is om bij alle dergelijke aan de katholieke leer en beginselen op sociaal gebied 1 Want dit is juist rechtsche gemeentepolitiek, dat onzerzijds nauwlettend worde gezorgd dat het geheele gemeentebeleid ga in de lijn van de christelijke leer. Wie bij dit alles nu nog kan zeggen, dat in de practijk „van rechte of links bij discussie of be sluiten in den gemeenteraad niet veel ie merken" is, begrijpt de roeping van onze rechtsche raads leden, den omvang en de beteekenis van hun werkkring, toch maar zéér onvolkomen 1 OVERZICHT. Wat wij reeds eerder als onze verwachting hebben uitgesproken, kan nu ieder uur vau den dag werkelijkheid worden. Ieder oogen- blik kan het nu gebeuren, dat Warschau in handen valt van de Duitschers. Warschau, waaraan van Engelfiche zijde zooals wij Donderdag nog schreven zoo groote beteekenis wordt gehecht, is in de laatste jaren nog van een nieuwe vesting gordel voorzien, welke ifi aangelegd om de oude, zoodat de vesting Nowo Georgiewsk van groote beteekenis werd voor de bescher ming van Warschau uit het Noorden, ter wijl Iwangorod de stad van uit het Zuiden tot steunpunt moest dienen. Warschau zelf is een uitgebreide kamp- stelling. Het beeft een omvang van 48 K.M. en wordt beschermd door een dubbele linie vooruitgeschoven forten, aan beide oevers van den WeichseL Tegen een aanval van infanterie, slechts ^met veldartillerie gewa pend, of tegen een belegering zonder mo derne zware vestingartillerie, is Warschau volkomen ingericht. Nu mag wel van Fransehe zijde in te genstelling van de Engelsdhe en zelfs ook Russische beoordeelingen worden be weerd, dat Warschau slechts een vooruitge schoven bruggehoofd op den linkeroever van den Weicksel is en geen strategische waarde bezit, uit het hierboven vermelde blijkt al te zeer het tegendeel i i- 1 1 Y-V j Zal de Poolsche hoofdstad door de Duitr kwesties hetzij stilzwijgend, hetzij uitdrukkelijk, worden ingeil0men, dan zullen ue katholieke sociale leer toegepast te krijgen, Nowa Georgiewsk en Iwangorod, de ves- Dat, wat aangaat de incidenteele toepassing lYt Aon - om het zoo eras te noemen - van de christineen, dre ten noorden en ten zmden den telijke beginselen, die (wij herhalen het) niettoe^aUSr tot Warschau beschermen, door de - -- - - - Russeu moeten worden prijsgegeven. De Russen vertrouwen er echter op, dat hun terugtocht van het front van War- telkens behoeven te worden genoemd of aan gekondigd, maar die een goed Rechtsch raadslid toch bij elke gelegenheid haast heeft te verzorgen en.... waartoe de Rechtsche kiezers, doormet ee* Pryegsven van tee geheele Rechtsche raadsleden te verkiezen, zooveel moge-i6telling, van Nowo Geoigi lijk hebben mede te werken. jrod, hen de zegepraal zal bezorgen. J „Onze terugtocht nu zal ons de overwin- 'ning brengen", zoo zegt het regecringsor- gaan „Roessky Invalid", „want onze krach- Doch bovendien komt de Rechtsche gemeente- ten komen steeds meer tot ontwikkeling; wij politiek ook in de algemeene lijnen van hetkunnen in do toekomst een o.vervloed van gemeentelijk bestuur voortdurend tot uiting, en krijgsvoorraad verwachten, 'daar do groote heeft elk Rechtsch raadslid tot plicht, voortdu- 'nationale industrie is gemobiliseerd, terwijl rend nauwlettend toe te zien op die algemeene 0ok in het buitenland groote bestellingen lijnen waarin het gemeentebeleid gaat en, zoo 'zijn geplaatst; voor het oogenblik verkeert mogelijk, ook hier de lijn der christelijke begin- j de vijand in dit opzicht nog ifi gunstiger selen te doen volgen. 'omstandigheden." Wij zullen in een volgend artikel gelegenheid j Zoo wordt de Russische burgerij voorbe- liebben, hierop wat nader in te gaan. Zonder ons'reid op den val van een la^g en krachtig, te laten afleiden tot een uiteenzetting van de ton koste van duizenden en duizenden men- wijze waarop de katholieke beginselen overal in scbenlevens, verdedigd punt, van hoogst de rechtsche gemeentepolitiek hun invloed doen strategische waarde. gelden, zullen wij kortelings zien, dat alle maat- Het blad gaat nog verder en doet het voor- regelen die de klein-industrie, den middenstand kernen of de terugtocht de uitoefening zal en de werklieden raken, dat alles wat gedaan zjjn van een weloverwogen en vooraf be- wordt voor onderwijs, voor openbare gezondheid, voor woningvraagstukken, voor drankbestrijding dat de verhouding der gemeente tot hare ambtenaren en bedienden, de behandeling der gemeentebedrijven, de kwestie van gemeente exploitatie, de verzorging van werkloosheid enz., dat dit alles onzerzijds getoetst moet worden rarmd plan om den vijand in een val te lokken. Immers, zegt het blad verder: „Wij moe ten geleidelijk ons front herstellen, en daar bij 'den vijand meevoeren, zij het ook ten koste van do ontruiming van Warschau, en de Weichsellinie Iwaugorod-Nowo Geor- BARTELJORISSTRAAT 27. :- TELEFOON 177 O. Haarlemsche Alledagjjes. Ro. 1673. KERMIS?? De kermis is van het jaar afgesteld Maar de specialiteiten, en variété's, en schouwburgen, en allerlei andere voorstellingen houden toch de traditie vol: aa. week is het: kermisweek zonder kermis, doch die niettemin (zooals het vroeger ook in Amsterdam ging na de afschaffing der kermissen) bij het volk toch „gevierd" zal worden. Nu, wie ervan khn en wil profiteeren, mits dan het gebodene den toets der critiek kan doorstaan (helaas is dat ook ditmaal allesbe halve overal het geval 1) moge dat op eigen ver antwoording doen, maarblijve deze kermis week zonder kermis vrij van alle overdrijving! En dan: men vergete met dit al de behoeften van minder-bedeelden niet. Wij zullen ons niet partijstellen voor het fooienstelsel, waarvoor een inzender in dit blad pleit, maar toch hopen wij dat degenen die mee- nen deze week niet zonder een herdenking van kermispleizier te kunnen laten voorbijgaan, hun minder-gelukkige stadgenooten niet zullen ver geten. Wie iets genieten wil, moet ook goedgeefs anderen iets gunnen. Dat zij de „kermiswensch" dan voor ditmaal! giewsk. Door dezen terugtocht zal Rusland zich een offensief verzekeren, dat ditmaal beslissend en onweerstaanbaar zal zijn. Bii het begin van het tweede oorlogsjaar be schikt Rusland over een juister krijgsplan voor de beëindiging van den veldtocht, waar bij het vastbesloten blijft den etrüd tot eeni goed einde te brengen". Het wordt daarin voorgesteld, alsof de overgave van Warschau en de stellingen, langs do V. eichsellinieniet het gevolg ie van het opdringen van den vijand, maar als een strategische beweging om op verbaal to komen, teneinde 6traks den opmarsch van den vijand te keeren en door een onweer staanbaar offensief den veldtocht met een beslissenden slag in eigen voordeel te be ëindigen. Ontdaan van de klaarblijkelijk voor de ge allieerden bedoelde geruststellende voorzeg gingen, beteekenen de berichten in de Rus sische, Fransehe en Engelsche pers echter niet anders dan een voorbereiding van het publiek op den, ieder oogenblik te verwach ten val van Warschau en van de geheele verdedigingslijuie, waarop Warschau 6teun vond. Elders in dit blad vindt men eenige uit treksels van die artikelen over den toestand in het Oosten, uit Russische en Engelsche bladen. De toestand is voor het Russische leger hoogst ongunstig, in hoofdzaak ten gevolge van een bijna voortdurend tekort aan mu nitie. Zooals in een telegram van hedenmorgen uit Berlijn ons wordt gemeld, hebben de 0i.stenrijk6che troepen nog een groote over winning behaald, door de lang verdedigde vestingstad Lublin te veroveren. Het gevolg hiervan zal vermoedelijk zijn, dat ook Cholrn. door de Russen zal worden opgegeven. Het groote offensief der Duitsch-Oostenrijksehe legers strekt zich dus over het geheele Pool sche front uit. LI. WEEKPRAATJE. Aan den vooravond van een zoo traaisehen dag als morgen den eersten AugustusHen dag van dat droef herdenken van een zoo ontzet tend wereldgebeuren als de wereldkrijg Van heden is daar past 't nu, ook hier stil te staan bij dien droeven eersten verjaardag van dezen rampapoedigen volkerenstrijd. 'n Jaar geleden is het, dat groote machten zich hebben vereend, om in twee partijen zich over elkaar te stellen; vergetend de wetten der Liefde van Godtweedracht zaaiend, waar Hij gekomen was om die weg te nementoen oogstend een meedoogenloozen strijd van haat. Een jaar al voeren de volkeren nu dien strijd; als ontzind en van alle gevoel beroofd. De gaven en talenten der techniek als mis bruikt, zijn dienstbaar gemaakt om te verwoesten, waar ze werden bedoeld om op te bouwen en §roo ter te maken, ook ter eere van Hem, Die de Schepper js. Een jaar lang reeds duurt de verraderlijke «ïjg voort in de onbegaanbaarste streken en de 'ijlste oorden, terwijl honderden menschep- levens worden vernietigd en opgeofferd om het bezit van een enkele gedeeltelijke loopgraaf, die straks wederom met even zoo groot verlies moet worden afgestaan aan de tegenstanders. Een jaar is 't, dat in de zeeën verdwijnen zoo vele kostelijke behoeften en verdrinken millioenen gelds aan het verkeer ter zee besteed voor sche pen, sterk en groot en kunstig gebouwd. De bevolking van de rustige steden is niet meer veilig tegen de moorddadige beschietingen te land en uit de lucht. In één woordeen jaar lang wordt de wereld, de maatschappij, de menschheid, gedrukt door de verschrikkelijkste rampen, die de bestraffende hand van God haar overzendt Maar toch is dat jaar niet geheel en alleen een tijdperk van. ontzetting en ontzagwekkend ongeluk. Een heilzaam en bemoedigend licht kwam m datzelfde jaar stralen van de Rots van n* Pauselijk Hof in Rome. Untsteld over de verschrikkingen van een oor- log, waarin volken en landen worden medege- sleept, het Paus Benedictuszijn Christene schare neerknielen en haar toevlucht nemen tot Jezus? Liefdevol Hart, als lot (haar) laatste red middel. En van Hem, den éénen waren God, liet Hij ons in een ootmoedig, kinderlijk en schoon gebed, het einde afsmeeken der vreeselijke ramp. In dat gebed voor de herkrijging van den vrede deed Z. H. ons aan God vragen medelijden te hebben met zooveel moedersdie sidderen voor het lot har er zonen, met zooveel gezinnen, die van hun 'hoofd beroofd zijn. Daar gaf de Hope van de christenwereld, in de Eeuwige Stad, ons die schoone smeeking: „Beziel regeerders en volken, met zachtmoedige gevoelens"; daar liet Hij ons herhalen en onzen Heer vragen goedgunstig te verhooren de smeek bede van den Apostel Petrus: „Red ons, o Heer, want wij vergaan!" Zoo gaf de Vorst der Katholieke Kerk op aarde zijne onderdanen een aansporing om God te bidden, ons te bevrijden van de straffen, die wij verdie vlenZich onzer te ontfermen overeen komstig Zijne groote barmhartigheid en weer te geven dun vrede, welken de wereld niet geven kan. Zoo zullen we dus zeker morgen met te meer betrouwen en vuriger en met meer aandacht bid den: O God, van Wien de heilige begeerten, de goede voornemens cn de rechtvaardige werken voortkomen, gelief de gebeden van Uw volk te aanvaarden, opdat de vrede ons door Uwe goed heid verleend worde, en wij weer in rust mogen leven .Vl,. OORLOGSDAGBOEK '(van 23 tot en met 30 Juli., 23 Juli. Amerikaansdie nota van Duitschland inzake de „Lusitania", waarin Amerika mede deelt dat zij het als een onvriendelijke daad zal beschouwen, als wederom Duitsche onderzeeërs het leven van Amerikanen doen verliezen. De Duitschers rukken tegen Mitau op. Hardnekkige strijd in de Vogezen, om den Reichsacherkopf. 24 Juli. De Russen verdedigen zich manhaftig in Kurland. De Duitschers oefenen zwaren druk uit op Warschau. Op het Italiaansche front wordt een ver woede strijd gevoerd met ontzettende verliezen, vooral bij Görz, waar de Italianen vorderingen niciciktcn 25 Jtili. De verhouding tusschen Amerika en Duitschland wordt algemeen spannend geacht, naar aanleiding van de Amerikaansche nota. De Duitschers hebben den overgang over den Narew geforceerd en de vestingen Rozan en Pul- tusk bestormd. 26 Juli. Getorpedeerd 7 Engelsche trawlers, 1 Fransch, 1 Russisch en 1 Engelsch stoomschip. Ook moet in de Middellandsche Zee 'n Engelsch transportschip in den grond geschoten zijn. Verschillende berichten zouden erop wijzen, dat Amerika zich voor een oorlog voorbereidt. 27 Juli. Het Amerikaansche stoomschip „Lee- lanaw" door een Duitschen onderzeeër tot zinken gebracht, daar het contrabande vervoerde. Twee. Engelsche schepen getorpedeerd. Op bet Narewfront, bij Ostrolenka en ook bij Kowno, hebben de Duitschers een belangrijk succes be haald. Bij een Oostenrijksche torpedobootaanval moet flinke schade zijn aangericht in verschil lende plaatsen aan de Adriatische kust. 28 Juli. De Fransehe duikboot „Mariotte" aan de Dardanellen door de Turken tot zinken ge bracht. Een Duitsch ylieger werpt bommen op Duinkerken. I Getorpedeerd zijn: 9 Engelsche trawlers en een Noorsch schip. 29 Juli. De Russen schoten een heele Turksch# kolen- en zeilvloot in den grond. Twee Finsch» schepen verongelukt. In den grond geboord: 1 Zweedsch stoom-* schip; 4 Deensche, 2 Noorsche en 2 Engelsch*. schepen. 30 Juli. De Russen hebben bij Maidau eq Ostrofsky met succes aangevallen. De Franschen hadden in den Elzas een succes. Nieuwe Belgische diplomatieke «tukken openbaar gemaakt door Duitschland. Een Engelsch en een Belgisch schip dooi de Duitschers en een Duitsch schip door de Em Sdschen getordeerd, j S 0,29 0,40 >0,10 4000 500 3" 309 110 75 li 15 zijn

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1