^^■OAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Klnderhulsvest 29-33, Haarlem Barftljorisstraat DE OORLOG EERSTE BLAD Nabij en vèraf. P. W. TWEEHUIJSEN, ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1910 TELEGRAMMEN Van hedenmorgen. HAGELWIT Het beste reinigingsmiddel voor WIT LINNEN SCHOEISEL. I9«ie Jaargang Ho, 3817 Bureau van Redactie en Administratie t intercommunaal Telefoonnummer 1426. Dit nummer bestaat uit uier bladen waaronder de Officieele Kerklijst en het Geïllustreerd Zondagsblad in acht bladzijden. Gr. Markt - Tel. 998. DE GEVOLGEN VAN DEN OORLOG VOOR ENGELAND. BARTELIORISSTRAAT 27. Haarlemsche Alledagjes. n0. mg. unit MMiMsniE cnimr ABONNEMENTSPRIJS l rm ■taande» voor Haarlem w> voor de plaatsen waai cea «seal gevestigd ia (kom der gemeente) 1.M Voor de overige plaatsen in Nederland per post. «eeeseee* Per week voor Haarlem en lts agentschappen see* 8.18* Atzonderlijke nummers8>0> PRIJS DER ADVERTENTIEN I regel» iedere regel meer. Buitenland per regel Advertentiên in de rubriek Elke regel meer «Vraag en Aanbod" van 1—S regels e e s e e e e 0,1» 0,11 0,20 0,40 0,10 4000 Alle betalende abonnés op dit blad, dié in Kéï Se*tt eener verzekeringspolis «Sn, kQb volgen# de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voori GULDEN b9 levenlange onge- schik theid tot werken. 500 X 300 GULDEN bfl verlies van een hand o£ voet. 150 GULDEN bp *erlies van één oog. 100 GULDEN bp verlies van één duim. 75 GULDEN bp breuk van een arm et been. 00 GULDEN bp verlies van één wijsvinger. 15 GULDEN bg verlies vaa één anderen Vinger. DE UTTKEEKUNG DEZER BEDRAGEN WORDT GEGARANDEERD DOOR DE JEIOLLANDSCHE ALGEMEENS VERZEKERINGSBANK" TE SCHIEDAM, AGEiSDA 8 Augustus. Gebouw St. B a v o Witte Bioscoop V oorstelling: 2, 4 en 8 uur. In den Hout half drie Concert Haarlem's Muziekkorps. Sociëteit V e r e e n ig ing 8 uur •<-» Henri ter Hall's Revue „In 't gedrang!" Gebouw De Kroon 2 uur Oud- Hollandsche Poppenkast. Sociëteit „Trou moet BIij ck en kwart over 8 Haarl. Muziekkorps. Museum van Kunstnijverheid Toorop-tentoonstelling. BLOEMEN DAAL Hotel Duin en Daal dagelijks 2 concerten bij gunstig weer. BLOEMENDAAL Lunchroom en Bo dega „Rusthoek" Avondconcert 8 uur. AGENDA. 9 Augustus. Gebouw St.-Bavo R.-K. Voixsoond Ondersteuningsfonds Bestuur Schoen makers. Berstemming Hoofdbestuur. si Elisabethsgebouw Jansetraat 41) - van 22Va uur - aanvrage om verster kende middelen voor arme zieken der St. Elisabethevereeniging. Bisschoppelijk Museum Jansstraat 19 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen ne taling van 25 cents. Uitgezonderd Zater dagen en R. K. feestdagen. Museum van Kunstnijverheid Toorop-tentoonstelling. BLOEMENDAAL Hotel Duin en Daal dagelijks 2 concerten bij gunstig weer. IX. ONZE „SCHOOL VOOR KUNSTNIJVERHEID" I. Daar is in de „School voor Kunstnijverheid" aan de Dreef, dezer dagen een tentoonstelling gehouden van „het werk der leerlingen lu de frisch en karakteristiek, sprekend en krachtig beschilderde schoollokalen was daar van allerlei opgesteld; teekeningen vooral, en boet seerwerk in klei, voorwerpen van kunstnijverheid, meubels en werkstukken, die een denkbeeld moe ten geven van den hoogen trap waarop de ont- wikeling der leerlingen van deze school staat. 't Was er wel aardig, om daar eens rond te zwerven, als je pas van de Toorop-tentoonstel ling in 't Paviljoen kwaamt, en dan in die lange rij van schoollokalen zooveel afwisselende beelden van veelbelovend kunnen te gaan kijken Maar méér nog dan wat de leerlingen hadden ceoraesteerd, trok mij aan de wijze waarop het onderwijs is ingericht op deze school en een der leeraren, de architect Aug. Sevenhuijsen, heeft me op de meest welwillende wijze van voorlichting gediend, toen ik mij om dat eens te wten, hiervoor aanmeldde. Ik hoop, door zijn vriendelijke voorlichting daartoe in staat gesteld, jjier een beeld dezer school te schetsen, dat deze nuttige instelling eens wat beter bekend maakt bij onze burgerij dan ze op het oogenblik is. En dat verdient ze! Eerst een paar opmerkingen vooraf. De „School voor Kunstnijverheid" is een in stelling van de Maatschappij van Nijverheid, en heeft ten doel de opleiding van bekwame kunst- nijveraars, bouwkundige teekenaars, schilders, metaalbewerkers, enz., in het algemeen: de vor ming van artistiek- en practisch-onderlegde werk krachten in bouwkunst, meubelkunst en decora tieve kunst. Hier is dus de kweekplaats van nationale ambachtskunst, en de leeraren die er het onder wijs geven, vatten ook in onderlinge samenwer king als zoodanig hun taak op: niet uitsluitend als oefenplaats tot technische vaardigheid, maar bovenal als ontwikkelingsplaats van artis ticiteit, als een centrum waar persoonlijke kunst in het ambacht wordt aangekweekt beschouwen zij deze school. Dat de technische ontwikkeling daarbij echter niet wordt vergeten, toonen de „werkstukken der leerlingen" voldoende, doch eerst als men 't mooie streven van directeur en leeraren in zijn geheel overziet, ontwaart men hoe alles in deze school erop gericht is, de artistieke begaafdheid van onze toekomstige kunstnijveraars bovenal te ont wikkelen en de ambachiskunst te verheffen boven hef middelmatige dat helaas zoo vaak voorkomt. Dit komt vooral uit in de afdeeling bouw kunde, die een paar jaar geleden geheel is gereorganiseerd en waarvan het hoofddoel is: de opleiding voor bouwkundig teekenaar. Deze afdeeling staat onder leiding van archi tecten, practisch werkende kunstenaars dus. die in hun onderwijs met beide voeten op den bodem van de practijk staan. Daar waait een frissche wind door deze be langrijke afdeeling: de conventioneele, oude methodes zijn uitgedreven, en zooals het werk der leerlingen ook laat zien, zijn de resultaten van dit practisch streven naar individualiteit wer kelijk schitterend. Het is het streven der heeren Vorkink, Seven huijsen, Blaauw en anderen die hier de leiding hebben, om de a.s. bouwkundige teekenaars niet alleen tot goede teekenaars op te leiden, maar vooral om hun smaak voor schoonheid te geven, om hen artistiek te ontwikkelen, om ze te doen begrijpen en voelen wat mooi is en aldus mede te werken tot een verhooging van het peil der bouwkunst. Men heeft hier gebroken met het oude systeem: de leerlingen te laten na teekenen van voorbeeldjes, te beginnen met het teekenen van onderdeden en verbindingen de school is nu geworden als één groot architecten-teekenbureau, waar de leerlingen practisch werk leveren vol gens eigen inzicht en naar eigen smaak en vin ding, en waar de leeraren en het technische van het werk beóordeelen en leiden, èn den kunstzin ontwikkelen. - En hoe goed de leeraren op dit stuk samen werken, bewijst het volgende. De heer Vorkink geeft b.v. als onderwerp op: het ontwerpen van een automobiel-garage. De leerling maakt voor- schetsen van het geheel, en als hij een goed ont werp heeft, teekent hij de onderdeden. Intusschen neemt de architect Sevenhuijsen, die'de decora tieve afdeeling voor zijn rekening heeft, het onderwerp over, en dezelfde leerling die bij den heer Vorking zijn garage teekent en uitwerkt, krijgt bij den heer Sevenhuijsen opdracht om b.v. een straatje er omheen te ontwerpen met verschil lende soorten gekleurde klinkers, terwijl hij ook hier de „kleurproeven" doet van zijn garage, teneinde kijk te krijgen op kleurschakeering en kleurverbindingen, en smaak om op de beste wijs j de kleuren te doen harmoniëeren met het onder- j werp, met de omgeving, met de materialen en onderling. Dat het onderwijs, door deze architecten gege ven, daarenboven direct gericht is op de practijk, bewijst wel dat de teekeningen tevens houden in- schrijving van alle maten, prijsberekening enz. Er wordt dus gewerkt als voor de practijk, terwijl tegelijkertijd individueel de leerling wordt ont wikkeld tot man van smaak en goeden kijk op artistieke opvattingen. Het mag een voorrecht worden geacht, dat de school voor kunstnijverheid op deze wijze door frissche, jonge kunstenaars tot een inrichting wordt gemaakt waar volledige practische vaar digheid samengaat met artistieke kunstopvat tingen. Uit alles spreekt dit: geen „schabionen"-werk is hier de hoofdzaak, maar eigen ontwerpen, eigen uitvoering. Zoo is er leven en kracht in het onderwijs, en wordt ook de lust en liefde der leer lingen tot het onderwijs hooger opgevoerd! Met welke resultaten, dat bewees de ten toonstelling der werkstukken, waarover in een tweede artikel nog een en ander valt op te merken. F. S. OVERZICHT. Zoowel de Engelsche als Duitsche pers houdt zich bezig met beschouwingen over de be teekenis van den val van Warschau. .Waar de Duitsche pers jubelt en hulde brengt aan het leger, wordt tevens de ver wachting uitgesproken, dat Hindenburg zal voorkomen dat de Russen weer Warschau zouden bezetten, want vóór alles is van militair .standpunt beschouwt de verkor ting van het front van de meeste beteekems, omdat daardoor vele troepen vrij komen voor andere doeleindenZou de „Vossische Zeitung", die deze opmerking maakt, doelen op het Westelijk front? De Engelsche pers is eenstemmig van oor deel, dat het verlies van Warschau een ge voelige nederlaag is en dat thans een kritieke tijd in het Westen aanstaande is. Volgens een bericht aan de Westminster Gazette, zouden reeds troepen naar het .Wes ten worden overgebracht. Aan de fronten duren de gevechten voort; doch nog steeds worden alleen van het Rus sische oor logs tooneel vorderingen gemeld. Naar wij. als onze verwachting hebben uitgesproken, blijven de verbonden legers van uit verschillende richtingen den op- marsch voortzetten. De Russen bieden van uit hun achterhoede nog wel eenige tegenweer, doch .worden on der den druk van den vijand toch tot verder terugtrekken 'genoodzaakt, .Uit Praga beschieten zij' nu zelf de Pool- sche hoofdstad, In het Kurland, waar de Duitschers voort durend ook opdringen, begint men nu zelfs Warschau moest vallen nog meer te vree zen voor Riga. Die Aartsbisschop en gees telijkheid der Russische kerk hebben, even als reeds zoovele anderen, de stad verlaten, In de buurt van Poniewiecz en verder ten noord-westen van Wilkomir gingen de Duit schers eon weinig vooruit. Op Wilna werd van uit het westelijk ge legen Kowno een aanval ondernomen. Ook aan het Narew-front oefenen de Duit schers nog druk uit bp, de terugtrekkende Russen en maakten ten Zuiden van Lomza weer vorderingen. Tusschen den mond van den Bug en Nasielsk hebben de Duitsche insluitingstroe pen van Nowo Georgiëwsk de Russische stel ling van Blendostowo doorbroken en zijn zij verder gedrongen. Nowo Georgiewsk zal dus .wel spoedig het lot van Warschau deelen. Ten Noordoosten van Nowo Alexandria hebben de Oostenrijksch-Hongaarsche. en Duitsche troepen den Russen bij; Sawin ten Noorden van .Cholm uit hunne stellingen ge worpen, UIT RIGA VERTROKKEN. KOPENHAGEN, 6 Aug. (Part.) Volgens hier ontvangen berichten hebben de aarts bisschop van Riga en de geestelijkheid deze stad ontruimd, EEN AANVAL OP WILNA? LONDEN, 6 Aug. (Part.) Uit Genéve wordt aan de „Daily Express" geseind, dat te Inns bruck bericht is ontvangen, dat vijf Duit sche legerkorpsen onder commando van .Ge neraal Éichhorn een aanval op Wilna begon nen zijn. De Russen zijn daar aan drie kanten omsingeld; naar het oosten is de weg slechts open. Zij vechten als leeuwen. Een bloedige slag ontwikkeld zich rondom Kowno, waar geheele velden met dooden en gewonden over dekt- zijn. Het Roode Kruispersoneel van beide partijen is met werk overstelpt. MIJNWERKERSSTAKING IN BELGIE. LONDEN, 6 Aug. (Part.) Uit Havre wordt aan de „Daily Telegraph" geseind, dat vol gens loopende geruchten de mijnwerkers te Bergen (België) in staking zijn gegaan. De Duitschers vuurden op de stakers die liet vuur beantwoordden. Twee soldaten werden ge dood en zeven werklieden alsmede verschei dene personen gewond. Te Charleroi zijn winkels door het volk als geyolg van de duurte der levensmiddelen ge plunderd. De troepen vuurden op de menigte en dood den tien menschen, terwijl veertig personen gewond werden. De opwinding stijgt ia dit gebied. Twee bataljons landstorm zijn naar Charleroi gezon den en vier naar Bergen. ONDERSCHEIDING VOOR PRINS LEOPOLD. MüNCHEN, 6 Aug. (Part.) Prins Leopold van Beieren meldde den Koning telegrafisch de bezetting van Warschau. De Koning heeft daarop aan Prins Leopold het Grootkruis van de Militaire Max Joseph Orde verleend. PONT d MOESSON BESCHOTEN. KEULEN, 6 Aug. (Part.) Duitsche artil lerie beschoot Pont a Mousson met het ge volg dat pp elf plaatsen brand uitbrak. De brandweer van Nancy moest bij het blus- schen hulp verleenen. WARSCHAU DOOR DE RUSSEN GE BOMBARDEERD. BERLIJN, 6 Aug. (Part. S.) De „Vossische Zeitung" zegt: Momenteel houden de Russen nog den rechter-Weichsel-oever bezet. Giste ren bombardeerden zij Warschau van uit de voorstad Praga. IJeze handelwijze illustreert beter dan al het andere de Russische uit vlucht dat Warschau ontruimd werd omdat het 'geen militaire beteekenis had. Ongetwij feld wit het blad het bezit der beide vestin gen niet overschatten want het hoofddoel is, en blijft natuurlijk do vermenging der vijan- deiijke legers, doch de inname van Warschau en 'lwangorod bewijst duidelijk, hoe vermor- j zeld het Russische leger is. (Van een medewerker.) Het is bekend, dat Engeland van de oorlog voerende landen niet de natie is, welke het meeste op direóte wijze van dezen oorlog te Jjjden heeft, al heeft Engeland zich toch de leidende positie weten té verschaffen. De ge schiedenis stelt ons tri uwens vol-doende van dergelijke positie van Engeland op de hoogte. Toch moet men niet meeuen, dat Albion zelfs het in z'n macht beeft om aan alle schade lijke gevolgen van den oorlog te ontkomen. Dit geschiedt zonder twijfel in spijt van en I- TKLEFOON 177 O. NA DE KEEMISWEEK. De traditioneele kermisweek is welhaasl voorbij, zonder dat er kermis is gevierd. En toch.er is gelegenheid geweest om uit ondanks Engeland en Engeische politic ze gaan, om poffertjes en wafeltjes te eten. Ook Engeland, dat zich zoo gaarne en met diegenen, die op een kermisfooi hadden gere-i zooveel trotsch de machtigste staal der nieuwe kend werden daarin niet teleurgesteld, geschiedenis noemde, en aan welk streven om Ook nu kon men zonder kermis alzoo een# deze plaats te behouden voor een goeu deel dez®i extra genieten, maar nu zonder dat bij eenigen wereld-oorlog te danken is, - ook Engelan j ppe£ ;n losbandigheid ontaardde, nu in het' ontkomt niet aan de rampen, welke door denfat8oenyjfce, oorlog zijn ontketend. „The Canadian Gazette j gumma summarum, zullen er daarom maar van 29 Juli behandelt dit in een hoofdartikel.^^ weinjg-eil rouwig zijn geweest, dat ook Vele teekenen wijzen er op, dat Engeland aan yajl »t jaar er geen kermis is gehouden, den drempel staat van eene fiscale omwente-1 0ea paar ja&r p]aabj had ling. Twaalf jaren lang waren da Britse e po- de tijdsomstandigheden, kan zoo de kermi# litieke partijen verdeeld over de vraag door]angMrnerhan(i uitsterven, als zijnde uit dea Chamberlain het eerst gesteld: vrijhandel of;^ bescherming. Twaalf jaren lang hebben de par-| wat de anti-kermisadressen niet wisten tjjen elkander bitter bestreden en de oorlog bereiken komt alzoo van alg ,t war0> Q_ schijnt dit vraagstuk nu te zu en op o^en. -de beste oplossing van het kermisvraagstuk I In genoemd artikel van de „Canadian Gazette j dat tot titel voert: „Het komende tarief," i 1 wordt gezegd, dat slechts invoerrechten, engrondslag aan te tasten zou voor Engeland gei niet alleen op weelde-artikelon maar op alle j lijk staan met een politiek van zelfvernietiging, invoeren, in staat zullen zijn Engeland de waaraan dan niet meer kan worden ontkomen. financieele sterkte te doen behouden of ver krijgen, die voor zich en zijne bondgenooten noodig zijn om den oorlog tot een succesvol einde te brengen. DE DUITSCHE PERS OVER j DEN VAL VAN WARSCHAU, In de Duitsche bladen wordt de val van Het blad memoreert de uitspraak van Lord Warschau natuurlijk druk besproken .Wij- St. Aid wijn, exkan seller der schatkist, die ver- zf°de op het karakter van de stad als hoofd- j j j t.i j I sta<l van Polen, als groote vesting, middel* klaarde, dat de inkomsten van het land ontoe-j„„„f Tro„ u-. u. J reikend blijken om zelfs maar de interest van de oorlogskosten te betalen ên waarin het be drag, dat te kort is op ongeveer 80.000 pond sterling wordt geschat. Er zal dan ook een nieuwe en zeer zware belasting moeten worden ingevoerd. Reeds nu staat, volgens het blad, het land dicht aan de grens, waarbij verhooging punt van handel en industrie, als het be langrijkste knooppunt van spoorwegen iu West-Rusland, als rivierovergang, doen zij] de beteekenis van de Duitsche overwinning nog meer uitkomen. Het Berliner .Tngeblatt noemt de inneming van Warschau een daad, verricht ten dien ste van de West-Europeesche beschaving, ofschoon oude, fiere cultuurvolken als dq van belasting geen evenredige verhooging van, Engelschen eQ' p^nsclien zlch than8 tot inkomsten meer brengen kan. i)e dag, dien oir y&n de nu overwonnen üussisckQ Wilfried Laurier en de premiers der andere heerschappij hebben gemaakt. De Duitscher# Dominions gepoogd hebben op de Koloniale j bewaken weder den drempel, waarover dë Conferentie van 1902 voor te bereiden enKozakken naar het westen hadden willen waarop hunne opvolgers hebben gewacht, is nudoorbreken. Hindenburg staat ons er borg eindelijk aangebroken. Engeland staat op het voor, dat geen Nikolai Nikoiajewitsj hem punt, het kleed van den vrijhandel a-f te wer pen, dat het zeventig jaar gedragen heeft, en zich te voegen bij de „beschermde" naties der wereld. In het artikel wordt daze overgang van Engeland van vrijhandel naar beschermd land als noodzakelijk beschouwd. Twee factoren drijven in die richting. Ten eerste de noodzake lijkheid om meer inkomsten te verkrijgen, welke onmogelijk uit leeningen kunnen worden gehaald. Ten tweede de plicht om voor verbe tering van den stand der handelsbalans van spoedig weer betreden zal. Majoor Morath schrijft in hetzelfde blad; Wat dwong Rusland zijn Weichselstelling los te laten Geen tekort aan munitie, geen; gebrek aan soldaten, maar het tekortschie ten van de strategie van den grootvorst- opperbevelhebber en de door vele nederla gen geschokte discipline in het leger, waar aan ook het ontzaglijk verlies aan oorlogs materiaal toegeschreven moet worden. j De „Vossische Ztg." zegt, dat we voor, het resultaat staan van een op groote schaaf voorbereid en daarna met evenveel beleid/ als geestkracht doorgezet plan van den I Engeland zorg te dragen. De meeningen, da Duitsch-üostenrijksoh-Hongaarschen staf] met rechten op artikelen van weelde moet wor den begonnen, acht het blad niet in overeen stemming met de eischen, waaraan moet wor den voldaan. In een normaal jaar, zoo zegt het blad, wordt aan levensmiddelen, drinkwaren en tabak voor 270 millioen pond sterling, aan grondstoffen voor 200 millioen en aan fabri katen voor 165 millioen ingevoerd. Daar ligt tot een groot offensief aan beide zijden vaoi den Weichsei en de oprolling van het Rus sische front. Voor den algemeenen militairen/1 toestand komt vóór alles de verkorting vuiï' het front in aanmerking. Hierdoor wordt het niet alleen mogelijk over te gaan toti een diepere opstelling van de Duitsche troe pen ter beveiliging van het behaalde voor- -1, ideel tegen den tegenstand der Russen, maar, het belangrijkste veld van werkzaamheid voor], ,.L. I komen ook belangrijke afdeehngen vrn voor T-v-i t n o+QT-e I In b-fvi-T* r D7Di» hoophormno r\t\ i f i oir 7 ministers. De kern dezer beschermde politiek is: eerst het moederland, Engeland voor de Engelschen, Canada voor de Canadeezen enz. Vervolgens het imperium en ten slotte de vreem deling. Deze oorlog, zoo besluit de redactie dit merk waardig artikel, is een oorlog van het impe- eventueele andere doeleinden. In do „Morgenpost" wordt erop gewe zen, dat door de bezetting van Warschau en Iwangorod en de daartusschen gelegen: Weichsellinie de Duitschers in het bezitf zijn gekomen van een stelling, welke, noo- dig, ook met betrekkelijk geringe strijd krachten kan worden verdedigd. Tevens be- rium. De naties van het rijk strijden gezamen- nnnrafioa r., schikken zn nu voor de verdere operaties lijk voor de gemeenschappelijke zaak als nooit|QVep eeQ ni^uwe ell veilige basis, van waar, uit de opmarsch in een breed front naar het^ oosten kan worden voortgezet. DE ENGELSCHE PERS OVER DEM VAL VAN WARSCHAU. Ook in de Engelsche pers is de val van! Warschau het meest belangrijke- onderwerpt De „Standard" oordeelt het klinklare on^ zin, den Russischen terugtocht met lichtf te voren. Is het dan billijk dat graan, kaas en hout van Canada, wol en vleesch van Austra lië en de voortbrengselen der andere Domi nions even zwaar worden belast alsof het voort brengselen waren van verbonden mogend heden? Hieruit zou kunnen worden opgemaakt, dat de betreffende besprekingen in^ het Engelsch kabinet reeds verder gevorderd zijn, dan derden vermoeden. En ook dat de voorbereidingen niet gemoed op te vatten, ja zelfs aog als eentj zonder wrijvingen geschieden. «Pr^htl& V?0rdee,i vaa buitengewone h*ndig-j Waarop het hier voor een land als Engeland lieid voor te S^.deü- ,Do val van .Warschau i ki-i i a tt T7 !1S een vreeselijke slag voor Rusland cm aankomt, moge blijken uit wat dorffer Rus BVfiaff0ed voor anderb0 bondgenooten. Alsf zegt in zijn „Grundzuge der Weltpolitik m gr00tv0rst Nikolaas het had kunnen ver der Gegenwart," waar hij de vrijhandelspolitiek hinderen, zou het niet gebeurd zijn, -doch' van Engeland noemt den grondslag voor het hij kon dat niet, omdat zijn strijdkrachten in voortbestaan van het Britsche wereldrijk. Dezen aaDtal zoowel als in artillerie en niachiuui

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1