DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. GYMNASTIEKSCHOENEN. Kinderhuisvest 29-33, Haarlem 4000 f 500 f 300 f 150 f lOO f75 160 f 15 EEESTE blad Vlabij en vèraf. 4 DE OORLOQ TELEGRAMMEN P. W. TWEEHUIJSEN, BINNENLAND Dinsdag 7 September 40sre Jaargang n°. 8843 Bureau van Redactie en Administratie! Intercommunaal Telefoonnummer 1426. Alle Detalende abonnés op dit Blad, die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de »Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam. - DU NUMMhK BESTAAT UIT TWEE BLADEN KORTE BERICHTEN BAETTIJORISSTHAAT 27 tiaariemsche ftlledagles. o. nos VERVOER VAN INLANDSCHE ROGGE, UWE HAARLEMSCHE COURANT ABONNEMmSPBOS» per s maanden voor Haarlem en voor da plaateen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente)1.60 Voor de overige plaatsen in Nederland per post. 2,— Per week voor Haarlem en da agentschappen 0,123 Afzonderlijke nummers4 !a 0,05 PRIJS DER ADVERTENTlENl Van 15 regels 0,75 iedere regel meer. 0,15 Buitenland per regel0,20 Advertenfiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels 0,40 Elke regel meer C.I0 bil verlies van een bi} verlies van bii verlies van bij breuk van een bij overlijden. j, 0f voet a een oog s een duim s tt arm of been :t bij levenslange onge* schiktheid tot werken bij verlies van een wijsvinger bij verlies van een anderen vinger AGENDA. SEPTEMBER. o too uw S t.-B a v o Jtt.-n.. voiu.sy.ouu Bestuur-Bouwvereeniging. Hoofdbestuur. Schouwburg Jansweg 8 uur Soloer en Hesse: Weet je 't al van Schelle vis Miel Bioscopetheater Barteljoriastraat 2 en 8 uur voorstelling. in den Hout 8 uur Concert Haar- iems Muziekkorps. St Vincentiue-bibliotheek N. Groen, markt geopend van 7B 9 uur. Bisschoppelijk Museum Jansstraat ;y geopend eiken dag van 10—5 nar tegen ui-taling van 25 cents. Uitgezonderd Zater- oog.'.n en R- K. feestdagen. HET VOLKSZANGDRAAIORGEL heeft morgen de volgende route: 's Morgens Kle- verparkkwartier, en des middags den gehee- leu middag op het speelterrein vóór het Pa viljoen. XVI. OVER „SMOKKELEN" EN.... NOG WATt Daar stond Zaterdag jl. een „ingezonden Stuk" in de krant, van iemand die zich „een Vaderlander" noemde, en die hevig verontwaar digd was over al dat „smokkelen", dat aan onze Oost- en Zuidgrenzen volgens hem zoo gruwelijk onrechtvaardig wordt bedreven. En de Roomsche kranten zoo zei hij zeggen daar maar niets van De redactie zette onder dat stuk, dat 't een aparte beantwoording in een artikeltje zou heb- ben. en ziedaar hoe dit seiie-artikel de wereld in-komt. Want die weeklachten over dat „ergerlijke smokkelen" heb ik méér gehoord! Toevallig hoorde je daarbij altijd maar van smokkelen op de Oost-grens en de Zuid-grens van ons land, das aan de Duitsche en Belgisch-Duitsche lands palen. Van verontwaardiging over „smokkelarij" of ander gekonkel naar den kant van Engeland toe hoor je nooit!.Of het daarom niet gebeurt, en nog wel in 't groot?.Ik zou er mijn hoofd niet onder durven verwedden, eerder het tegen deel! Maar dat is niet de zaak. Men klaagt er over, dat katholieke couran ten met genoeg schrijven tegen het „onrecht vaardige" smokkelen, ziedaar de beschuldi ging. Welnu, dau vraagt men natuurlijk het eerst: wie doen daar wèl aan? Vroeger hebben we nooit van een krantencampagne tegen „smokkelarij" ge hoord Het antwoord is bekendde „Telegraaf", die meent de handhaving van de Nederlandsche neutraliteit te moeten zoeken in een allerheftigst schimpen op en schelden tegen de Duitschers, waarbij men zich verwondert dat de regeering niet méér en flinker doet dan alleen in de Kamer hare ontevredenheid over dit „onevrantwoordelijk bedrijf' uitspreken, de „Telegraaf' heeft het rich ten plicht geacht, zoo'n beetje defectieve te spelen op de grens om te speuren waar en door wien er wat gesmokkeld werd over de Duitsche grens. Dat hoort, maar het schijnt, bij de op dracht die de „Telegraaf" heeft imdezen tijd. Roomsche kranten hebben dat echter stilletjes genegeerd, dat is waar. Zelfs „De Tijd", die in heftige partijdigheid tegen Duitschland voor de „Telegraaf" niet onderdoet, heeft de detective verhalen van dat laatste blad gelaten voor wat ze waren: Iendenz-\ournalistiek van de slechtste soort. Het is dus waar, wat onze inzender beweerde: de Roomsche pers zegt van die smokkelarij niet veel Is dat nu echter om te weeklagen? Ik zou zeggen van neen. Vooreerst is het de roeping van de Roomsche pers toch zeker absoluut niet, om aan alle toe standen of gebeurtenissen, feiten van den dag, z g. „faiis divers", die niet precies met de recht vaardigheid of met de moraal strooken, artikelen te gaan wijden! 't Zou cok trouwens niet doenlijk zijn. En voor speciale enquêtes naar zulke dingen bestaat zeker heelemaal geen reden. Maar wat dan de „smokkelarij" op zichzelf aangaat: och, we kunnen, zoo ooit, dan zeker hier „verzachtende omstandigheden" pleiten. Laat die „Vaderlander", die onze redactie kapittelt dat ze niet hevig toornt tegen de smokkelaars op de Duitsche grens, zich eens verplaatsen in de positie der grensbewoners, die vroeger met den handel een goed stuk brood verdienden, en die nu hun bron van inkomsten totaal zijn kwijt geraakt, en dus nu „onder de roos" en dan iegelijk met een overwinstje da' door het gevaar zeker wel verdiend wordt hun handel drijven! 7 °,ie" daarom minder goed „vaderlander", of de iArh kTo6" z,00' ontzettend hevig tegen wordt vilbm t eerste van c1eze twee wordt volkomen te niet gedaan door de herhaal delijke uiteenzettingen van ons Nederlandsche opperste legerbestuur. Want in het begin van den mobilisatietijd werd herhaaldelijk geschreven over „schending der neutraliteit", wanneer men daarmee bedoelde: smokkelarij. Toen heeft gene raal Snijders aan de kranten laten weten, dat „smokkelen", d. w. z. uitvoeren van verboden goederen, volstrekt niet is, en nooit iets te maken heeft mét „schending der neutraliteit". Het is eenvoudig een overtreding van de gestelde voor schriften, maar onze Nederlandsche neutraliteit heeft er volstrekt niets mee te doen, en blijft er koud van! Het is dus geen oogenblik vol te houden, dat wie smokkelt, minder goed „vader lander" wezen zou in dezen zin, dat hij gevaar voor onze neutraliteit en onze veiligheid zou ia het leven roepen! En wat de rechtvaardigheid betreft, nu, dat „smokkelen" daarmede overeen te brengen is, zal ik zeker niet beweren. Maarhier geldt toch zeker nog sterker dan waar Ook, dat alleen wie vrij van zonde is, den eersten steen gooien mag! En dan denk ik dadelijk aan een zaakje, dat we allemaal doen moeten, en verplicht zijn ja, verplicht! om naar geweten rechtvaar dig te doenaan het invullen van de vragen lijsten voor de belastingen Hoevelen van hen, die nu zoo ach en wee roe pen over dat „onrechtvaardige smokkelen", zijn op het punt van: belastingbiljetten in te vullen, geheel en al zonder schuld en rechtvaardig Ik wil de goeden niet te na spreken, maar heb toch zoo'n idéé, dat die belastingambtenaar, die mij een poos geleden eens verzekerde, dat zeker negen-tienden van de belastingbetalers „zich vergissen naar hun kant toe", als ze hun biljet moeten invullen, gelijk had! Het is nu eenmaal zóóals we eten en drinken koopen, betalen we het zonder eenig commen taar; onze steenkolenrekening voldoen we met een zucht, maar zonder afdingen; onze kerke- plaafs betalen we zonder morren, maar als de belasting komt, .probeeren we er wat af te krijgen, en zijn we verontwaardigd! Want we vergeten, dat wij voor 't plaveisel, en voor de openbare orde en voor onze mooie parken, en voor onze regee- ringslichamen, en voor alle openbare diensten toch net zoo goed iets moeten betalen als voor ons eten en drinken, onze kolen, onze plaats in de kerk!...." Zoodat ik maar wil zeggen tot diegenen die dat „smokkelen" op de grens zoo allerverschrik kelijkst vinden, en die er inspecties voor willen houden en heftige artikelen er tegen wenschen: willen we die smokkelarij-kwesties maar liever niet overlaten aan de grenswacht en wie er nog meer tegen zijn aangesteld, en onzerzijds ons eigen geweten eens onderzoeken, of wij niet veel erger tegen de rechtvaardigheid zondigen dan die arme drommels aan de grens, die een duitje zoeken te verdienen buiten de strenge verorde ning om?..... F. S OVERZICHT. Hoewel de berichten van het Westelijk front daaromtrent nog niet het minst doen veronderstellen, zou er in de naaste toekomst een groot Engelseh—Fransch offensief kun nen verwacht worden, waarover volgens de Deutsche Tagesztg. in Parijs reeds aller lei geruchten loopen. Zooals wij gisteren reeds opmerkten, wordt de opmarsch in een meer gematigd tempo voortgezet en bieden de Russische achter hoeden hier en daar hardnekkigen tegenstand. Ofschoon de Duitschers bij Friedrichstadt het brug gehoofd aan de Duna hebben kun nen vermeesteren, is het hen toch niet mogen gelukken zich op den rechteroever van de rivier vast te zetten. Over den geheelen linkervleugel van het Duitsche leger van de Oostzee tot nabij Groclno is de toestand dan ook onveranderd gebleven. Ten Zuiden van .Grodno .werden eenige vorderingen gemaakt, evenals overigens langs den geheelen rechtervleugel van het Duitseh- Oostenrijksche front. Zoo hebben de, in den aanval aan den bovenloop, van de Jasiolka strijdende, Oostenrijksche troepen de Russen uit hun laatste verschansingen ten Zuiden van de rivier verdreven en op. verscheidene plaatsen terrein gewonnen op den Noorde lijken oever. De ten oosten van Lutsk voorwaarts drin gende troepen zijn ten Noorden van Olyka, onder moeilijke omstandigheden de moeras sige en overstroomde laagvlakte van Poety- lofka doorgetrokken en vervolgen daar de terugtrekkende Russen. Aan de Dardanollen is het voornamelijk aan I hot Anaforta-front dat de gevechten worden geleverd. Dat die echter nog van weinig be- teekenis zijn, kan ook hieruit blijken, dat een Havas-bericht uit Parijs nog eens het oude succes der Engelschen komt melden, waarbij de Turken meer dan 20.000 dpoden „zouden' hebben verloren. .Gisteren maakten wij reeds eenige reserve bij het bericht over de torpedeering van de „Hesperian". Uit een later bericht uit Ber lijn blijkt dan ook, dat men in officieele Duitsche kringen wil afwachten, opdat uit de rapporten zal blijken, of er wel van torpedeering sprake is en zoo ja, onder welke omstandigheden. Van een opzettelijk on vriendschappelijke daad. is dus zeker geen sprake. De Amerikaansche vloot. De Amerikaansche minister van Marine, Daniëls, vraagt in zijn be grooting, naar de Westminster Gazette ver neemt, credieten aan voor den bouw van 40 nieuwe oorlogsschepen die einde 1019 klaar moeten zijn. Hij wenscht, dat de oorlogsmarine van de Ver. Staten niet slechts sterker ia dan die van Duitschland, maar zelfs even sterk als die van Engeland. Oorlogspostzegels. In de Duitsche bladen wordt de won so hol ijk huid besproken, om in Duitschland evenals in andere, oorlogvoerende staten, oorlogspostzegels in te voeren. De Rijks dag heeft reeds besloten, bii de regeering hierop aan te dringen. Ook een jaardag. Het is nu juist zeven jaar geleden, dat het aan den Amerikaan Wilbur Wright gelukte, gedurende 10 minuten te vlie gen. Een nieuw offensief. De Deutsche Tagesztg. deelt mede, dat er in Parijs geruchten loopen omtrent een nieuw groot Engelsch-Fransch of fensief aan het westelijk front, in aansluiting aan de rei van den Prins van Wales naar het front en het door den general en staf beperkte briefverkeer, Bulgarije en de Entente. Ook het Petit Jour nal geeft nu toe, dat in Italiaansche politieke kringen beschouwd wordt, dat Bulgarije verlo ren ia voor den Vierbond. Indien er geen nieuwe hinderpalen ontstaan, zegt liet blad, zal Grie kenland echter geheel voor de Entente-mogend- heden partij kiezen. De Duitschers naar Riga. De correspondent van de Morning Post te St. Petersburg meldt, dat de Russen erop rekenen, dat de Duitschers Riga zullen bezetten en de verdedigingslinie aan do Dwina zullen bereiken voor de winter begint, doch men verwacht geen verderen voortgang tot de lente komt en dan, zegt de correspondent, zullen vele dingen rich ten goede hebben ge keerd. De U-oorlog. De Engelsche stoomschepen Mimosa en Cwmbelin zijn in den grond geboord. De bemannisg van de Cymbeline werd slechts ten deele gered. Er zijn gewonden en 6 dooden. DE U-OORLOG. BERLIJN, 6 Sept. (Officieel.) Wegens mede deel ing van een onzer duikbooten, die de U 27 op zee ontmoette, heeft deze laatste ongeveer 10 Augustus een kleinen Engelschen kruiser van verouderd type, ten westen der Hébriden, in den grond geboord. De TI 21 zelf keerde niet terug; daar z(j reeds sedert lang over tijd is, moet reke ning gehouden worden, dat zij verloren is. Den 18en Augustus, 7 uur 's avonds, werd weer op een Duitsche duikboot door een Engel- sche passagiersboot met kanonnen geschoten. De duikboot had getracht om in het Kanaal van Bristol het stoomschip door een waarschu wend schot te dwingen om te stoppen. DE „HESPERIAN." LONDEN, 6 Sept. In. weerwil van vroegere berichten, gelooft men volgens Reuter, dat ver scheidene personen op de „Hesperian" het leven hebben verloren. Miss. Carterry, van. New Foundland, een eerste-k 1 asse-passagier, is uit het water opge haald. Toen de kapitein te Liverpool kwam waren er nog geen nauwkeurige cijfers te geven. BERLIJN, 6 Sept. Het Wolf-bureau ver neemt-, dat men naar aanleiding van het torpe- deoren van de „Hesperian" goed zal doen voor- loopig meer volledige berichten af te wachten, opdat blijko of er feitelijk getorpe deerd is en zoo ja, onder welke omstan digheden dat is geschied. AMERIKA EN OOSTENRIJK-HONGARIJE. LENOX (Massachusetts), Sept. De Oosten- rijkscli-Hongaarscbe gezant T>ij de Vereenigde Staten Dumba gaf toe, dat hij aan den Ainorl- kaansclien oorlogscorrespondent Archibald, die onlangs aangehouden werd in Engeland aan boord van de mailboot „Rotterdam", een brief had meegegeven voor baron Burian, den Oosten- rijksch-ïïongaarschen minister van buitenland- sche zaken, waarin hij meedeelde, dat zekere maatregelen moesten worden genomen teneinde den aanmaak van munitie in Amerika voor de geallieerden tegen te werken. Dumba verklaar de, dat hij liet recht had om de Oostenrijkers en Hongaren, die in de staalfabrieken werken, tot staking over te halen; hij zeide verder, dat liij van plan was Maandag naar Washington te ver trekken oin Lansing, den Amerikaanschen minister van buitenlandsclie zaken, zijn positie bloot te leggen. De gezant voegde er bij, dat er duizenden Oos tenrijkers en Hongaren werkten in de staal fabrieken, wier tegenwoordige arbeid een mis daad is tegen hun vaderland, welke strafbaar is, indien zij ooit in hun land terugkeeren. Het was zijn plicht om alles te doen wat in zijn macht was om hen te verhinderen deze vorkeerde din gen te doen. De eenige manier, waarop hij dit Icon doen, was deze arbeiders op vreedzame wijze de fabrieken te doen verlaten, waarin zij werk ten. DE AANVAL OP DE DARDANELLES PARIJS, 8 Sept. Volgens berichten uit de beste bron, zoo meldt ITavas, te Dedengatsj ont vangen, zouden de Turken bij de laatste ge vechten op Gallipoli meer dan 20,000 dooden verloren hebben. Een eindelooze reeks cou- vooien met gewonden trekt naar Konstanti- nopel. EEN NIEUWE ZEPPPELTN. LONDEN, 6 Sept. (Part.) De Zwitser- sche bladen bevatten bijzonderheden van het nieuwste type Zeppelin, waarmede da gelijks proeftochten gemaakt wordén van uit Friedrichshafen. Tegen zondsondergang keert het luchtschip geregeld terug. Het bereikt een groote snelheid en de vorm verschilt van de andere zeppelins welke gebouwd zijn voor den oorlog. Tot heden waren de luchtschepen cylindervormig, met eenzelfde dyameter voor en achter. Dit luchtschip heeft echter den vorm van een visch en loopt naar één kant spits uit. De stuurbladen zijn veel grooter en maken het mogelijk dat dit luchtschip veel vlug ger kan manoeuvreeren. Tegen een grijzen hemel is het op groote hoogte onzichtbaar; de kleur is zilvergrijs en het zonlicht wordt er niet door weerkaatst. DE KATHOLIEKEN EN DE BALKAN. WEENEN, 6 Sept. (Part.) Het hoofdor gaan der katholieke partij in Oostenrijk „Der Reiókspoet" bevat een hoofdartikel van goed onderrichte zijde, waarin wordt uiteengezet, dat de belangen van het Vatieaan mede brengen, de Oostenrijksche Balkan-politiek te steunen. Slechts daardoor kan het Vati eaan voorkomen, dat de katholieke Balkan- landen onder den invlped der Russische Or- todoxe Kerk geraken. Het Vatieaan moet er daarom op uit zijn, de Balkanvorsten door een wijs beleid inniger met Turkije te ver binden. Ook is het voor den Paus van groot belang, den Oostenrijkschen invloed in Al banië te ondersteunen tegen dien van Italië, daar de Katholieke Kerk door middel van Oostenrijksche missie sterk in Albanië is doorgedrongen. Het blad vervolgt: „Thans, dcor het «verbond van Duitschland en Oos tenrijk met Turkije, zijn de wegen en doel einden, die de wereldkerk ten opziokte der katholieke Balkanqjaten moet volgen, nog duidelijker. De kwestie van emancipatie der katholieken in den Balkan kan ook in de 20e eeuw slechts worden opgelost door samen werking tusschen het Vatieaan en Oosten rijk. EEN NIEUWE DUITSCHE AANVAL IN DE GOLF VAN RIGA? LONDEN, 6 Sept. (Part.) Naar de „Daily Chronicle" meldt, schijnen de Duitsche Marine autoriteiten een nieuwen aanval voor te berei den in de Golf van Riga. Hunne Zeevliegtuigen vlogen over den ingang van de Golf, klaarblijke lijk met het doel de positie van het Uu3issehe eskader te ontdekken, en voor zoover mogelijk ook die der Russische mjjnvelden. Het succes, dat tot op heden door de Duitschera bij Fried richstadt aan de Dwina bereikt is. heeft waar schijnlijk hun hoop verlevendigd zich te Riga een basis te vorzekeren, doch daar een succes te land slechts van gering voordeel zou zijn, zonder heerschappij in de Golf, wordt het oogenblik blijkbaar gunstig geacht om een poging te wagen tot hernieuwing der operaties ter zee. EEN GROOTE SLAG BIJ GHODNO. (Uit Engelsche bron). LONDEN, 6 Sept. (Part.) De toestand bij Grodno is moeilijk en belangwekkend, schrijft do „Daily Ohrouicle." Do Duitschers stellen Y ic F O O N 1 7 7 O, VOLKSZANGPROPPAGANDA VOOR DE JEUGD. Dut de Volkszangpropaganda door net Volkszangorgel der R. K. Federatie (wat drommel: hoe handig wordt toch dat „ILK." door onze „neutrale" collega's die over ons orgel schrijven, weggewerkt, hebt u 't a) gemerkt?), dat die propaganda dan een reuzensucces heeft, dat betwijfelt niemand meer na den dag van gisteren. Maar er kan nog méér gedaan worden. Als de school die nooit-volprezene macht voor goedeen helaas ook voor kwade dingen erbij in den arm wordt genomen. Het volksorgel in de school is het niet duidelijk dat door die twee te combineeren, reusachtig veel kan worden gedaan voor het goede lied? Onze Roomsche scholen hebben aan het bestuur van den R. K. Volkszang al aan gevraagd, of het orgel wat helpen komt in de propaganda die onze Katholieke on derwijzeressen en onderwijzers over 't alge meen töch reeds voeren in de school Èn dat zal natuurlijk gebeuren: men zie onder „Stadsnieuws." Kan de Openbare school er ook niet van profiteeréu? Onze R. K. Volkszang wil well alios in het work om het terugtrekken van de Russische Grodno-legergroep te verhinderen, en de Russische achterhoede houden hardnekkig de verbindingen in stand tot de terugtocht veilig volbracht ia. Tusschen en ten Oosten van Wilna en Grodno vormen de spoorwegen een trapezium, dat in het Zuiden begrensd wordt door den korten spoorweg, welke de hoofdlijn WilnaSt. Petersburg te Grodno met den lijn Voltkovyk—LidaBoiogoe verbindt. De Duit- solier3 trachten het Russische terugtrekken eenerzijds te beletten door van uit het Westen bij Orany op den lijn van St. Petersburg aan te rukken en door anderzijds van het Zuid-westen aan te niarcheeren op de lijn GrodnoMosty. Hier pogen zij om het kruispunt b(j Mosty te bereiken, voor het Russische terugtrekken vol bracht is. Tot nog toe hebben dc Russen succes met hun aanrukken op Orany; zij hebben de Duitschers uit een klein dorp verdreven, drie mijlen ten Westen van Orany, en maaaten hier bij gevangenen. Ten Zuiden van Grodao vallen de Duitschers aan over een breed front van meer dan 100 mijlen, znh uitstrekkend van een punt op den Njemen juist ten Oosten van Grodno tot Kartuskuia-Berza aan de Brest hoofdspoorlijn Moskau, Oostelijk van Prushams. Op het grootste deel van dit front zijn hun aan vallen teruggeslagen, doch zij zijn er in ge slaagd de Russen terug te dringen tot nabij Volkovyk, een "station op de lijn Bieloslok- Slonim, vlak bij het punt waar deze ljjn den spoorweg Lida-Bologoe, 24 mijlen ten Zuiden van Mosty, snijdt. Dr. A. KUYPER. Dr. A. Kuyper is van zijn verblijf in het buitenland te Den Haag teruggekeerd. PENSIONEEBING VAN „OUDE WEDUWEN." Naar „Het Onderwijs" van welingelichte zijde verneemt, is aan het Departement v. Financiën een wetsvoorstel ontworpen, van de strekking, aan de weduwen en weezen, van onderwijzers bij het lager onderwijs, vóór 1906 overledén, met ingang van 1 Januari 1915, een pensioen toe te kennen' naar de regeling der Weduwenwet voor, de onderwijzers 1905. In verband met de regeling betreffend^ de distributie van den nieuwen rogge-oogst,1 heeft de minister van landbouw, nijverheid! en handel bepaald, dat inlandsche rogge' op geen andere wijze uit een gemeente, zal mogen worden vervoerd dan met be«' stemming naar een der rijks-rogge-ontvang, kantoren of met speciale opdracht van da in de betreffende provincies aanwezige rog( gecommissies naar gemeenten, waar zuLtc een kantoor niet is gevestigd, welke op,< dracht kan blijken uit dan vrachtbrief of, uit een door de betreffende rogge-commissió afgegeven verklaring, dat dit vervoer met haar medeweten plaats heeft.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1