ZUID-HOLLAND. Kinderhuisvest 29-33, Haarlem de öosültc f4000 f500 f 300 f 15Ö f lOÖ f75 f @0 f 15 EERSTE BLAD Kamj en vèraï. Kinderschoenen, P, W. TWEËHÖIJSEN, TELEGRAMMEM Van hedenmorgen. BINNENLAND Vrijdag 24 September 1915 40s*e Jaargang n°. 8853 ABONNEMENTSPRIJS» bureau van tfeéactfè en Administratie Intercommunaal Telefoonnummer 1426a Alle Detalende abonnés op dit Blad, die in het bezit zijn van eena Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor? bil verlies van een bij verlies van blf verlies van bi} breuk van een bij verlies van bij overlijden. 'hanci Qf vóet a a eon oog 8 *«n duim a i: arm of been tt een wijsvinger De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de »Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank» te Schiedam. Heden keerden wij aan den Heer PETRUS ZWART, die ten gevolge van 'n ongeval zijn arm brak, een bedrag ad f 75 uit De Administratie. Zijp die zich met 1 October aanstaande per kwartaal op tie „Nieuwe Haarlemse he Courant" abonneer en, ont vangen de vóór dien datum verschijnende n*>s* gratis JVl £ïjC.v3> A AT UI I TWEE BLADEN XXIII. HET balkanraadsel. VERSPREIDE BERICHTEN UITGEBREIDE COLLECTIE BARTELJOHISSTRAAT 27. KORTE BERICHTEN Haariemsche Aüedagjes. t o. mo li K\^mi Per 8 maanden voor Haarlem én voor dé plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente)I.W Voor de overige plaatsen in Nederland per post. 2,— Per week voor Haarlem en de agentschappea 0,12* ^Wonderlijke nummers 4 0,0$ PRIJS DER ADVERTENTIENl Van 18 regels •••4* O.rs Iedere regel meer. Buitenland per reget 0,23 Advertentiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regel» 0,«0 Elke regel meer 0,13 bij levenslange onge» schiktheid tot werken bij verlies van een anderen vinger Uitgekeerd Vijf-en-Zeventig gld. AGENDA. 25 SJSWEMBEKl U ebouw St. Bavo R.-K. Volkebond Spaarbank. Spaarkas winterprovisie. Bakkerij. Bureau. (iebuuw St. Bavo .Witte Bioscoop b uur voorstelling. Bioecopetheater Bartel jori&straat voorstellingen. Proveniershuis Groote Houtstraat Consultatiebureau voor drankzuchtigen van 7—b uur voor vrouwen, van 8S) uur voor mannen. SCHIPBREUKELINGEN. De oorlog, de vreeselijke, gaat Goddank voor het grootste deel langs ons heen. Soms echter, dan striemt hij even onze neutraliteit, dan sleept z'u staart even over ons land en ons volk, en waar hij treft, daar wondt hij..v. Zoo werden we van de week opgeschrikt door het bericht dat de mailboot „Koningin Emma", van de maatschappij „Nederlaüd", op de thuis reis naar het vaderland door een van die gruwe lijke Eugelsche zeemijnen was getroffen, en ver gaan 't Zijn gelukkig geen menschenlevens geweest, die te betreuren waren, en dank zij den kloe ken kapitein en de moedige, onverschrokken bemanning, is zelfs het kleinste kind gered, en alleen geld en goed is er gebleven in de diepe Engelsche wateren. Maar toch, toen ik hoorde, dat een groot deel van die arme schipbreukelin gen ,door een vrachtboot van de „Nederland" overgenomen, in IJmuiden zou landen, toen stond ik erop, te gaan kijken en indrukken op te doen. In de siuis van IJmuiden lag de „Kamban- gan", de vrachtstoomer die de „Emma" ter hulp was gesneld en alleen de menschen, niet meer het schip, kon redden. En om de sluis heen, op de hoofden en er langs, stond héél IJmuiden uitgeloopen, en honderden familieleden van de schipbreukelingen, en het was er een gewoel, waar je zoo in de eerste herrie van het oogenblik niet zoo spoedig het denkbeeld van een scheeps ramp uit halen zou, 't leek meer een feestelijke intocht, een pretje Doch als je dan dichtbij kwaamt en de narig heid zaagt, en de tragische blijdschap van de vaders en fnoeders opnam dat hiin jongen was gered, of het zenuwachtig huilen hoorde van dip jonge vrouw die maar niet tot bedaren' kon komen aan de borst van een ruigen stoker, die er zoo waar verlegen onder werd, en van verbouwe reerdheid vloekte, wel, dan kwam het duidelijk óver je, hoe zelfs zoo'n tipje oorlogsleed als het ons treft, zoo diep droevig wonden kan, en hoe groot de spanning is die er heerscht in ons land bij al dat gebeuren rond ons, al doen we vaak zoo onverschillig of het ons niet aangaat! Daar zag je dan de angst nog flitsen in de bange oogen van sommigen, en er waren er ook die gewtid-onverschillig deden, en die zoo'n beetje opgewonden luid redeneerden, dat de zaak nou toch haelemaal in orde wasmaar het Was duidelijk: zoo'n ramp, als het schip waarmee Je heel uit Indië komt, op den laatsten dag van de reis plotseling door zoo'n ellendig oorlogstuig daar den grond gaat, en je zóó van het ontbijt weggevlucht plotseling in een open boot de wijde zee wordt opgestuurd, en binnengehaald h'ki01 vrachibcot, met alleen wat je op en aan .wsGV, ;..?00'11 ramP i8 toch wel iets heel ver- /-^.kkelijks, waarvan alleen de naweeën je al h^tfen tot in de ziel. Daar was een jonge vent, 'a stoker of zoo iets, een ffun blauw boezeroen over z'n bloote lijf, Zonnf? ,pi!o broJ?k am> °P zwarte pantoffels «ch 'r housen, die hl maar lachte, en branie- WijiJj ?spiV ^a* Z'Q meid hem niet meer zou nu'ie z'a centen met z'n Meeren et of' h,,vt^oralMaar hij heek smachtend J e mei zag, en z'n lipnen trilden en d'r was wat glinsterende in z'n oog, toen hij ongevraagd me zei „dat ze wel in Amsterdom aan den trein zou wachten',, en of ik óók niet dacht dat ze in Amsterdam wel wisten wannéér de schipbreukelingen van de „Emma" zouden aankomen 1 Daar wa3 een heele familie: een knorrige, leverzieke papa, die zorgzaam 'n grooten koffer torste met z'n geredde schatten, en een gejaagde, half-schreiende, blootshoofds en dun-gekleede moeder, die d'r aardig zwarte jochie van een jaar of acht nog met den angst van het ongeluk steeds maar tegen zich aandrukte. En bij al die narigheid was het nog kostelijk grappig, zooals de trouwe baboe met de jongste- spruit van het gezin, onverstoorbaar-kalm en met een gezicht waarop je geen uitdrukking kondt lezen, ruste loos achter het echtpaar aanliep, of haar de heele kwestie niet aanging en 't vergaan van de „Emma" net een vooraf-besteld deel van .hare reis naar 't land der blanke toewan's was geweest. Daar was er een een jonge, teringachtig- lijkende kerel die met een verschoten jas om het lijf en een sportpet op, stil hing te staren over de reeling, en toen het schip in _de sluis lag, zonder iemand te spreken, zonder afscheid, zon der bedankje, als in gedachten op den wal kwam, en naar het station gingHem wachtte niemand, hèm haalde niemand af, en hij keek er ook niet naar uitIk heb hem aangesproken in den trein, en met zeven, acht woorden vertelde hij toen, dat hij wegens ziekte plotseling terug moest, uit Deli, dat z'n opgespaard kapi taaltje, vijf en twintig honderd gulden, met al z'n kleeren en z'n goed en z'n portretten en z'n liefste, dingen naar den bodem der zee was gegaan, en dat hij nu zou zien, of er nog ken nissen waren in Amsterdam die hem voor een nacht wilden herbergen. Toen klemde hij z'n tanden opeen, en strak-starend keek hij naar bui ten in de donkerte van den avond, waar niets te zien was, zoo donker als z'n toekomst en z'n jonge leven-zelf En aan den wal stond er eene, een jonge vrouw met een verschoten rok en blootshoofds, de wilde kroesharen vlokkig waaiend over het voorhoofd, de armen krampachtig gerold in d'r blauwe schort, dat ze rukte of ze het van mekaar wou trekken. En hl maar stond ze te kijken en zich te rekken, als die mannen en jongens van boord kwamen, en zoekend speurde ze in den dichten drom van de schepelingentot een van de matrozen, die haar blijkbaar kende, wat zeide. D'r man was niet meegekomen, hij was op de „Batavier" die later zou afvaren, maar hij man keerde niets. Ze knikte, en keerde om, en slen terend ging ze naar het station, of hóór nu de heele zaak niets meer aan-ging En de trein nam toen dien treurigen stoet van schipbreukelingen en verwanten in lange sliert meê naar Haarlem en verder, terwij! de „Kam- bangan" met nog verscheidene geredden van de bemanning aan boord, zachtjes tusschen de stille lichtjes van het kanaal naar Amsterdam weg gleed, en IJmuiden in de stilte van den avond weer achterbleef, napratend over de emotie der aankomst van dezt oorlogs-schipbreukelingen. - F. S. OVERZICHT. Behalve de gebeurtenissen op den Balkan, waarover wij' evenals gisteren een speciaal overzicht schreven en waarvoor wij verder nog; verwijzen naar de telegrammen, wordt alleen onze aandacht weer gevraagd door hetgeen op het Russisch oorlogstooneel geschiedt. Het is den Duitschers, dia op verschil lende plaatsen van het front weer eenige vorderingen maakten, gelukt, ten westen van Bunaburgi (Dwinsk) in de vooruitgeschoven Russische stelling te dringen, waarbij] ruim 2100 man werden gevangen genomen. De tegenstand van de Russen is gebroken over een front, zich uitstrekkende van een punt noordwaarts van Osmjany tot ten oos ten yan Subotniki aan de Gawja, De Du-tsche troepen achtervolgen den te- ru^w ij kenden .vij and, die meer dan 1000 ge vangenen achterliet. De rechtervleugel van von Hindenburg'» leger vecht nog ten noor den van Nowo-Grodek. Ten westen van Walowka heeft de leger groep van Leopold van Beieren een Rus sische stelling genomen. 8 officieren en 880 man werden gevangen genomen. Meer naar het zuiden is de toestand on veranderd. Aan het Zuid-Oostelijk front, dat is In Wol- hynie en Galicië, wordt Wel hevig gevochten en werden wederzijds eenige aanvallen afge slagen, doch' veranderingen in den toestand worden van daar niet g]emeld, D® geruchten over de houding, welks Bulgarije in den huidigen oorlog zal aan nemen zijn veelvuldig en raadselachtig. De EngeLsche pers voorspelt haar lezers, dat Bulgarije een voor da Entente gunsti ge beslissing zal nemen, terwijl de Entente- diplomaten hun pogingen voortzetten .om door beloften da Bulgaarsche regeering voor, hun plannen te winnen. Zoo zou „de Mir" in diplomatieke krin gen tei Sofia hebben gehoord, dat de laat ste voorstellen der entente aan Bulgarije de volgende beloften behelzen: Macedonië zal voorloopig worden bezet door Engelsch- Italiaansche troepen. Servië en Griekenland zuilen geen andere gemeenschappelijke grenzen hebben "dan Albanië. Aanvaardt Bulgarije dit voorstel, dan zal de entente gunstige voorwaarden stellen voor de over dracht van het grondgebied. iWeigert Bulga rije deze laatste aanbieding, dan beschouwt de entente alle tot nu toe gedane voorstel len als vervallen en zal Servië adviseeren Bulgarije geen concessies meer te doen. De entente verwacht het antwoord van Bulgarije voor he,t einde van September. Ook de „Secoio" verwacht, dat de Balkan- staten aan de zijde van de Entente zullen komen en zegt van betrouwbaren kant te weten, dat Roemenië met Bulgarije een overeenkomst heeft getroffen, dip de ge beurtenissen op den Balkan een voor de Entente gunstige wending zal geven. Aan Duitsche en Oostönrijksche zijde daarentegen staat het vast, dat Bulgarije de midden-Europeesche mogendheden gezind ia en dat het wederkeerig van deze zijde op de behartiging zijner belangen kan ver trouwen. Hoe men dan ook in Oostenrijk-Hongat- rije over de mobilisatie van Bulgarije denkt, seint da iWeenselie correspondent der „Köln, Ztg." aan de hand der Weenscke bladen. Nadat Bulgarije mat Turkije tot een over eenstemming is geraakt, die beide partijen bevredigt en alle pogingen der entente om Servië te dwingen onverwijld zijn Mace- donischen buit aan Bulgarije uit te leveren zijn mislukt, kan de mobilisatie slechts be- teekenen 'dat Bulgarije nu heeft besloten zelf te nemen datgene waarop het meent aanspraak te kunnen doen gelden en wat liet onrechtmatig is onthouden. De open bare meening staat in .Oostenrijk-Hongarije geheel aan de zijde van Bulgarije, dat de dupe is geworden van het verdrag van Boekarest, Oostenrijk heeft zich van stonde af aan op dit standpunt geplaatst en hier door 'ia de grondslag gelegd voor een ver trouwelijke verhouding tot Bulgarije, die thans goede vruchten afwerpt voor de cen trale mogendheden. De veronderstelling, dat Bulgarije de aan biedingen van Servië heeft afgewezen of zal afwijzen, wordt gesterkt door hetgeen Radeslawof volgens den berichtgever te Sofia der, Associated Press - in zijn be spreking met de afgevaardigden der regee- ringspartijen heeft gezegd: „Servië biedt ons onmiddellijken afstand en bezetting door onze troepen van Macedonië tot de IWardar aan. Den afstand van dei streken aan gene zijde van de Wardar stelt het afhankelijk van vergoedingen in Bosnië, Hcrzegowina, Kroatië en Dalmatië. Die voorsteilen zijn voor ons onaannemelijk. Roemenië en Griekenland zullen onzijdig blijven." Dat Griekenland onzijdig zal "blijven, wordt ook uit Athene gemeld aan Ret „Ber liner Tageblatt". De bladen aldaar zouden namelijk het vermoeden wettigen, dat Grie kenland bij een gewapend conflict tusschen Bulgarije en Servië onzijdig zal blijven. Zelfs de Yenizeliatische bladen zijn van oordeel, dat Griekenland zijn onzijdigheid niet kan prijsgeven; de oppositiepers gaat heftig te keer tegen de Entente, In een hoofdartikel betoogt de „Embros", dat Griekenland meer van de centrale mo gendheden dan van de Entente te wachten heeft. Hoe het ook zij, het probleem ia nog niet opgelost en, als .wij de „Mir" moeten gelooven, zou het wel kunnen gebeuren, dat wij nog eenige dagen hebben af te wachten om het antwoord van Bulgarije op de Entente-voorstellen te kunnen ver nemen. Van Italiaansche zijde wordt echter ver nomen, dat wij niet tot einde September behoeven te wachten teneinde de houding van Bulgarije te leeren kennen. Dè „Idea Nazionale" verzekert namelijk dat Bulgarije aan Servië een ultimatum heeft gesteld, dat vanavond om zes uur afloopt; en de „Boekarester Seara" laat zich uit Saloniki seinen dat de gezanten der 'Entente-mo- gendheden te Sofia eik oogenblik teruggeroe pen kunnen worden. In ieder geval bereidt Bulgarije zich op de ergste dingen voor en wordt daar do mobilisatie' in alle deelen met kracht voort gezet, Volgens het Parijsche Journal is de vroegere Generalissimus van het Bulgaar- scha leger, Generaal Sawof, telegrafisch door den minister-president ontboden, reeds den löden September te Sofia aangekomen. Ver moedelijk zal dus hem het opperbevel weer worden opgedragen. Geen Belgen meer aan het front De Korr, Norden meldt, dat uit Brussel aan de Hamburger Nachriehten wordt ge seind, dat berichten uit Havre, Parijs! en Londen de mededeeling in brieven van sol daten van het front aan de Yser bevestigen, dat de geallieerden van 1 October af tot nader order geen gebruik meer zullen ma ken van medewerking, van het Belgische le ger. De geallieerden zijn van meening, dat de Belgen in de dertien maanden, die de oorlog duurt, zich genoeg opofferingen heb ben getroost voor de gemeenschappelijke zaak en nu geruimen tijd rust verdienen. De Belgische troepen zullen naar alle waar schijnlijkheid van het front worden terugge trokken en hoofdzakelijk door Engelschen worden vervangen. TELEFOON 177 O. Dm Dumba en graaf Begnstorff. De Eu- sche regeering heeft in een zoo juist ver schenen witboek de documenten, .welke biji Archibald in beslag werden genomen, gepubliceerd. Uit deze uittreksels en aan halingen blijkt dat bij de stukken ge,en schrijven ia gevonden van den Duitscheu ambassadeur te .Washington, graaf Bern- storff zooals eerst werd beweerd maar alleen brieven van dr. Dumba en van den Duitschen maritiemen attaché von Pa- pen. I'tnand in een kolenmijn. In de ExhalL- kolenmijn bij Nuneaton in Warwickshire (Engeland) heeft een brand gewoed, waar bij 14 man het leven hebben verloren. Het vuur greep, zoo snel om zich heen, dat de werklieden zich langs een tioodschaclit moesten trachten te redden. Daartoe moes ten zij een afstand van twee mijlen onder den grond afleggen. Meer dan 200 man ontkwamen op, deze wijze aan het gevaar, maar veertien moeten zich in de te volgen richting vergist hebben en kwamen om. Geen levensmiddelen naar Riga. Da Ham burger Nachr. verneemt uit Stokholm, dat vol gens een mededeeling van de Rjetsj de toevoer van levensmiddelen naar Riga bijna geheel heeft opgehouden. BRITSCH SCHIP IN DE LUCHT GESPRONGEN. LONDEN, 23 Sept. Het Britsohe stoomschip „Groningen" is in de lucht gesprongen. Een, man wordt vermist. Sommigen manschappen zijn gewond. GEVECHTEN IN DE ZWARTE ZEE, ST. PETERSBURG, 23 Sopt. (Officieel): Bij den Bosphorua zijn onze torpedobooten in gevecht geweest met den kruiser „Goeben."- BULGARIJE TEN OORLOG? BERLIJN, 23 Sept. Uit Sofia wordt bericht dat de offieieuso „Eoho de Bulgaria'1 meldt, dat koning Ferdinand met den kroonprins en prins Kyril bij minister Radoslawof een bezoek bracht. Da koning met prins Kyril vertoefde een halfuur bij den minister waarop kroonprins Boris alléén nog een bespreking met Radosla wof hield, dia twee unr duurde. ATHENE, 23 Sept. Bulgarije hoeft 28 lich tingen gemobiliseerd.- Gisteravond veroorzaakte het nieuws hier groote opwinding. De ontwik keling van den toestand wordt hier met leven dige belangstelling afgewacht. BERLIJN, 23 Sept. De „Lokal Anzeiger" ver neemt uit Genèva dat de Parijsche militaire deskundigen verwachten dat Sawof als Bul- gaarsch generalissimus zal optreden. Sawof ia herhaaldelijk als een allerbekwaamst legeraan voerder geroemd. De Czaar, wilde hem destijds een groot Russisch commando toevertrouwen, doch hij, weigerde met de woorden: Mijn degen behoort aan Bulgarije, evenals mijn ziel. De ,,Timea"-correspondent te Sofia meldde 20 dezer van daar, dat da leden der Bulgaarsche oppositie de aamenroeping der .Sobranja aichten. Wegens den staat yan beleg waren, openbare DE OUDE KLACHT. Er is al vaak en met reden geklaagd over woeste rijden met automobielen in onze stad. In den tijd van burgemeester Boreel, die zelf hartstochtelijk automobilist van geen beperking der snelheid in sommige straten wilde hooren, was het op sommige punten héél erg, maar ook na des heeren Boreel's heengaan is er reden te over tot klachten. Wij noemen een paar punten, waar bijna dagelijks levensgevaar voorkorpt: de Bartel- joriestraat aan beide ingangen, de Hout poort, de brug en het viaduct nabij den Schotersingel en 't Kenaupark, de hoek Sta- tionsplein-Kruisweg.De lijst zou nog zijn uit te breiden. Wij staan er niet op dat overal borden (met zóóveel kilometers snelheid) de stad ontsie- ren, maar daar toch de politie het ver keer kan regelen, zou het geringe moeite zijn wanneer deze eene geregeld op die ge- jvaarlijke plaarien ingreep, en zoowel auto'e als motorfietsen tot bedaard rijden aan- 1 maande. Er zijn sommige rijders, wier onbeteugel de snelheid berucht is: de politie kent ze zoo goed als wij. Zou vóór er ongelukken gebeuren: een •dier onbesuisde straatrenners zagen we gis teren weer een jongetje met een fiets aan rijden, zóó dat de fiets totaal werd vernield: de jongen kwam er met een buil af zou preventief optreden niet beter zijn dan pro ces-verbaal of boete of wat ook, als 'teen- maal is geschied? vergaderingen verboden. Een preventieve cen suur was van militaire zijde ingesteld. Verder meldt deze oorrespondent dat de over dracht van het afgestane Turksche gebied en van de Dede Agatsj-spoorweg nu was bepaald op 25 September ofschoon nog steeds niet was gemeld, dat het verdrag met Turkijo definitief was onderteekend. DE VERLOREN PARTIJ. BERLIJN, 23 Sept. (Part.) In een beschou wing der „Vorwarts" over den toestand op den Balkan, komt het volgende voor: De diplomaten van het Viervoudig Verbond hebben nog eens pogingen in Sofia aangewend, maar intusschen zijn de Duitschers de Servische grenzen genaderd. Na den gelukkigen oorlog der verbonden Bal kon mogendheden tegen Turkije, dat bijna al zijn Europeesek grondgebied verloor, kwam er geen verdere vreedzame verdeeling van den buit tot stand. In Juni 1913 brak de tweede Balkanoorlog uit, waarin de' Bulgaren op alle fronten werden verslagen. Bij den vrede van Boekarest behield Servië geheel Macedonië, j naar het bezit, waarnaar de Bulgaren zoolang gestreefd hadden. Deze provincie is van zeer veel belang, daar zij de toegangswegen van het Noorden naar het Zuiden beheerscht; de bevol king is zeer gemengd en bestaat uit Bulgaren, Serviërs, Albaneesen en Kotzowallaehen, maar heeft in het algemeen een Bulgaarsch karakter. Zoo werd de eenheid prijsgegeven en het grond beginsel: „da Balkan voor da Balkanvolken" opgeofferd. Griekenland, dat aan de zij da van Servië had gestreden verkreeg het kustland van Saloniki tot Kavalla. Boemenië een landstreek ten Zui den van den Donau. Bulgarije werd geheel geïsoleerd, terwijl Adrianopel hun weder doos da Turken ontnomen werd. Th ana is de toestand geheel veranderd; Bulgarije heeft thans de be* slissing over den Balkan in handen en deze ia voor het viervoudig verbond ongunstig uitge vallen. UIT DE STAATSCOURANT. Bij Koninklijk besluit ia benoemd tot directeur yan het Museun) Hendrik Willem Mesdag te 'a Gravenhage, Wilig Martens, onderdirecteur van dat museum, is, mét ingang van 1 October, benoemd tot adjunct-commies bij, hot Algemeen Rijksarchief te 's Gravenhage, mej, dr. S. W. A. Drossaera, aldaar. is, met ingang van 20 September, aan mr, H. B, Greven, op verzoek, eervol ontslag verleend als hoogleeraar aan da Rijksuniversiteit te Leij den4 met dankbetuiging voor de door hem ia dia

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1