BINNENLAND
STATEN-GENERAAL
LEGER EN VLOOT
jen Balkan den geallieerden zeer onaangenaam.
De Turksch-Bulgaarsche overeenkomst en de
fjulgaarscbe mobilisatie die daarop volgden
Waren duidelijk genoeg, terwijl de solidairiteita-
verklaring der Bulgaarsche oppositie de laatste
hoop deed vervliegen.
Bulgarije handelde, zooals het onder de ge
steven omstandigheden vanaf Bulgaarseh stand
punt gezien handelen kon, zonder zich door
Duitsehland te laten beïnvloeden.
Op den Balkan moet één macht zijn, sterk
genoeg 9m er de orde, die de rust van Europa
.waarborgt, te handhaven.
De Dardanellen-actie wordt nu voor de ver
bondenen geheel een hopelooze onderneming.
Zelfs in Frankrijk begint men de toestand
duister in te zien, wat al blijk uit de plannen
om onder de Afrikaansche inlandsehe Eransche
onderdanen het stelsel van vrijwillige dienst
neming in te -voeren, een plan, waardoor de
Europeesche kuituur bezoedeld wordt.
Alles moet ran buiten komen, menschen, oor
logsmateriaal en nu ook geld, waar tegenover
etaat, dat in Duitsehland door het land zelf in
alle behoeften wordt voorzien. Dat de centra-
len nog lang niet uitgeput zijn is nu toch wel
duidelijk genoeg gebleken en zal ook verder
blijken.
DE DUITSCHE VLOOT.
LONDEN, 27 Sept. (Part.) Uit Parijs wordt
aan de Daily Chronicle geseind, dat volgens
bericht uit St. Petereburg de Duiteche vloot
de Oostzee verlaten heeft om definitief naar
Kiel te gaan.
„Het slagechip „Moltke" heeft een gat van
24 yards opgeloopen en kan in maanden niet
gerepareerd worden.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Koninklijk besluit zijn benoemd
met ingang van 1 October, tot burgemees
ter der gemeente Assendelft, K. de Boer
Czn., secretaris dier gemeente;
met ingang van 4 October, tot burgemees
ter der gemeente Krommenie, P. Lammer-
schaag;
is aan P. Gallas, op verzoek, met ingang
van 1 November, eervol ontslag verleend als
burgemeester der gemeente Nieuw-Helvoet;
zijn, met ingang van 1 October d.a.v., be
vorderd:
tot opzichter van den Rijkswaterstaat der
lste Klasse, C. de Jong Jr., thans opzichter
van den Rijkswaterstaat dér 2de klasse;
tot. opzichter van den Rijkswaterstaat der
8de klasse, H. .Vermeulen, thans opzichter
van den Rijkswaterstaat der 4de klasse.
BOND VAN R. K. KIESVEREENIG1NGEN.
Op de Zaterdag gehouden hoofdbestuurs
vergadering van den Bond van R. K. Kies-
vereenigingen in Nederland is tot voorzitter
van genoemd hoofdl>estuur gekozen mr. A.
Biaron van Wijnbergen.
SUBSIDIES AAN COURANTEN?
De Nederlander doet opmerken:
Naar men zich herinnert heeft de Tweede
Kamer eenigen tijd geleden een wat men
noemt principiëel debat opgezet over het in
den vorm van geldelijke hulp voor den
arbeid onder de mijnwerkers verleenen van
subsidie aan kerkgenootschappen, buiten art.
171 der Grondwet om. Later is dit onder
Minister Talma op de begrooting gebrachte
geld ook door Minister Treub weer aange
vraagd en door de Kamer toegestaan.
De snuffelaars onder de Kamerleden zul
ten misschien, als zij goed zoeken op de
begrooting van hetzelfde Departement van
Landbouw, nog een subsidie kunnen vinden,
waarvan de Kamer onkundig gebleven is,
en die ons voorkomt, zoo al niet onbe
denkelijk, toch niet en règle te zijn. Wij
moenen namelijk te weten dat door het
Departement van Landbouw, Handel en
Nijverheid pen subsidie van f 3000 per jaar
wordt uitgekeerd aan de Gazette de Hol-
Iande", een blad dat voor zoover wij weten,
nimmer tot een officieel of zelfs tot officieus
orgaan van de Regeering is aangewezen.
Wij welen dus niet welke belangen daar
mede worden gediend, mogelijk zeer groote,
maar juist omdat wij dit niet weten, kan
misschien de Kamer hare en onze belang
stelling op dit punt bevredigd zien; het af-
'deelingsonderzoek der begrooting moet nog
beginnen.
Mr. TH. VAN DEVENTER.
Na eene korte ongesteldheid is te Den
Haag overleden in den ouderdom van 58 jaar
de heer Mr. O. Th. van Deventer, lid der
Tweede Kamer voor Assen. De overledene
was ridder, in de orde van den Nederland
sehen Leeuw en gold als een Indische spe
cialiteit. Hij was een warm voorstander van
de opinmbestrijding en van zijne hand zijn
ln tal van periodieken verschenen artikelen
over Indische finantiën en koloniale politiek.
DE PRESIDENTSVOORDRACHT DER
TWEEDE KAMER.
I De schrijver der Haagsehe Brieven in „De
Tijd" doet opmerken:
De vorige week heeft behalve de Troon
rede eri de Millioenenrede, ook de voordracht
gebracht voor de benoeming van een pre
sident. No. 1 en daarmede president is ge
worden de heer mr. H. Goeman Borgesins.
Er is tegen deze keuze niets in te brengen.
De heer Borgesins zal als president ook wel
zijn fouten hebben, doch in 't algemeen is
zeker niet te klagen over de wijze, waarop
bij het voorzitterschap heeft vervuld. Wat
echter te zeggen van de keuze no. 2, die daar
mede tot eersten ondervoorzitter, d.i. eerst
aangewezen vervanger van den president
wordt? Indien, afgescheiden van de politiek,
aan de Kamer de vraag was gesteld, wie
voor president de meest ongeschikte man is,
dan zou zeker de heer Schaper met den heer
Duys om den voorrang hebben gestreden.
Men moge toch den heer Schaper alle eigen
schappen toekennen, die men maar wil, dat
hij het karakter en het temperament heeft
van een president, kan zijn beste vriend niet
beweren.
Het is alsof men hier die bekende les in
practijk heeft gebracht, dat er geen beter po
litieagent is dan een gewezen strooper. Er
is in de Kamer geen man, die vaker in aan
raking kwam met 's voorzitters "hamer, die
geregelder maling toonde aan al wat hem in
den weg stond, dan de heer Schaper. Aan
^temperament en drift paart hij noordeohe
koppigheid en een behoorlijke dosis ingeno
menheid met zich zelf. Het eenige argument
voor deze keuze is dan eok de politiek, de
zucht om den socialisten die men noodig
heeft, ter wille te zijn. Men kan dan ook be
grijpen, dat de liberalen, om eigen fout te
dekken, gaarne den heer Van Nispen, die
aan het presidium zoo'n !hoog aanzien gaf,
als no. S hadden gehandhaafd en dat zij dit
hebben trachten te doen tegen diens uitl»
drukkelijken wil in. Hét is alleen wel wat erg,
dat, waar zij voor de keuze der socialisten
het hoofd bogen, hoe ongelukkig deze ook
wa6, zij reageerden tegen de aanwijzing der
rechterzijde, die, al wees zij, om redenen ter
harer beoordeeling, een jongere aan, daarbij
getoond heeft heter te weten welke ei6chen
aan een president zijn te stellen, dan de so
cialisten.
Op zich zelf is de keuze van den heer Scha
per niet van zooveel gewicht. Van een ka-
baaltje min of meer zal 'e lands welzijn niet
afbangen. Men verhoogt alleen op die wijze
niet het aanzien en het repsect der Volles-
vertegenwoordiging. Indien men zich echter
herinnert hoe bijv. in het Noorden de socia
listen aan de liberalen hebben voorgeschre
ven wie zij moesten candideeren voor het
lidmaatschap der Eerste Kamer en men ziet
dan hoe de liberalen eenvoudig ook den
meest ongeschikten candidaat der socialisten
zonder meer hebben te accepteeren, dan leert
dit voorbeeld voor de zoo veels te maal aan
welke zijde men de slappe rnggegraten vindt.
Waarom zou het, stel er komt ooit een ge
mengd liberaal-socialistisch Kabinet, niet
precies op dezelfde wijze gaan! De socialis
tische partij zal ook den liberalen, die zij
zeggen, met welke liberalen zij in een Kabi-
wil zien voorgedragen, daarnaast tegelijk
net niet wil zitten.
DE STEENKOLEN VOO R55IEN ING.
De lieeren prof. De Vooys en Fentener
van Vlissingen, onderscheidenlijk voorzitter
en secretaris van het Kolenbureau, zijn te
ruggekeerd van hun reis naar Berlijn.
Naar men verneemt, heeft hun reis niet
het. gewenschte resultaat opgeleverd. Men
was niet geneigd af to zien van de door
de Kohlen-Ausfuhrstelle West aangekondig
de vermindering in de aflevering.
Naar aanleiding daarvan had prof. De
Vooys gisteren een conferentie met den
Minister.
HEFFING OP OORLOGSWINSTEN.
Naar verluidt is de instelling in voorbe
reiding van een Staatscommissie die met
bekwamen spoed het vraagstuk zal hebben
te bestudeeren in hoeverre het mogelijk zal
zijn door een speciale heffing de oorlogs
winsten te treffen. Het lid der Tweede Ka
mer dr. Bos moet zich reeds bereid hebben
verklaard het voorzitterschap dier commis
sie te aanvaarden.
Gasbedwclming. Zondagavond werd te
Amsterdam de hulp der brandweer ingeroe
pen, wijl uit een gesloten kamer in perceel
Vroiikstraat 236, een sterke gaslucht werd
waargenomen. Toen de brandweer de deur
bad opengebroken vond men de 22-jarige
mej. de V. bewusteloos liggen. Met eeu
zuurstofapparaat was ze spoedig tot be
wustzijn gebracht. Zij had verzuimd bij het
naar bed gaan de gaskraan te sluiten.
Ongeluk met een militaire auto. Een
militaire auto uit het vliegkamp Soester-
berg, waarin officieren gezeten waren, reed
gisterenavond aldus wordt uit Utrecht
aan de Nieuwe .Ct. gemeld een met eeu
paard bespannen "vrachtwagen geheel on
dersteboven. De koetsier en de besteller
van den vrachtwagen werden op straat ge
slingerd en vooral de eerste ernstig aan het
hoofd verwond. De auto reed nog verder
waardoor een lantaarnpaal afknapte. De au
to zelve is zwaar beschadigd en moest door
een hulpauto worden weggesleept.
Het s.s. „Groningen. De equipage van
liet Engelsche stoomschip „Groningen", dat
Donderdag 23 dezer 's morgens bij het Tha-
mes-vuurschip op een mijn liep, is gedeel
telijk te Harlingen gearriveerd.
De „Groningen" werd midscheeps getrof
fen en zonk binnen drie minuten.
De stoker Den Ouden van Rotterdam werd
direct gedood; kapitein Salmen bekwam een
hoofdwonde en brak twee ribben, terwijl
ook de tweede machinist, de loods en tim
merman Boonstra, de laatste ook een inwo
ner van Harlingen, gewond werden.
Een torpedoboot bracht de gekwetsten
naar Gravesend en de andere opvarenden
naar Londen.
Het stoomschip, dat speciaal voor Har
lingen was gebouwd, was geladen met "820
ton stukgoederen.
Nog een vliegongeluk. Op weg van Ede
naar Giize Rijen is luitenant Van Heyst
met een passagier gistermiddag 4 uur te
Dreumel moeten dalen. Beide inzittenden
bleven ongedeerd. De machine was ernstig
beschadigd.
Doodgevallen. Te Hoogkerk (Gr.) is gis
teren de gehuwde arbeider G. B. doodgeval
len. Hij laat een vrouw met 5 kinderen achter.
1 Ernstige brand. Men meldt ons uit
Amsterdam: Hedennacht heeft een ernstige
brand gewoed in de gebouwen, behoorende
de tot de N. ,V. Metaal-Handelsvereeniging,
do Houtvuurmakersfabriek der firma Spits
en in de brandstoffenopslagplaats der firma
Van Oosten in de De Wittenstraat.
De brand greep snel om zich heen, zoo
dat binnen korten tijd deze drie gebouwen
in lichte laaie stonden. De drie genoemde
complexen komen aan de achterzijde uit
aan de De-AVittenkade. Aldaar leverde de
brand een zeer fantastisch schouwspel op,
welke door vele honderden aan de overzijde
van de kade met aandacht werd gadegesla
gen. Reeds kort na het uitbreken van den
brand, om ongeveer één uur, laaiden de
vlammen hoog op, welke van een vonken
regen vergezeld gingen.
Do brandweer, welke spoedig ter plaatse
was, greep terstond het vuur krachtig aan
en .wist verdere uitbreiding te voorkomen.
Na anderhalf uur was de brandweer het
vuur vrijwel meester.
De brand ontstond in de houtvuurmakers
fabriek der firma Spils, doch de juiste oor
zaak is nog onbekend.
.Water-ellende. Men sohrijft uit Ooster
hout (N.-Br.): Een treuriger toestamd dan
in onze gemeente heeft zich wellicht nog^
nooit in ons land voorgedaan. Er is hier'
n.l. absoluut aan geen water meer te komen.
Het is zoo erg, dat de' directie der. N. Y.
Verschure's Margarinefabrieken op een half
pond boter van haar fabricaat twee em
mers water cadeau geeft. Het gemeente
bestuur schijnt ten einde raad, althans er
worden van die zijde tot hiertoe geen maat
regelen genomen om in den nijpenden nood
te voorzien. Alle stadspompen zijn leeg of
gesloten. Tal van gezinnen moeten van den
nood een deugd makend, vuil slootwater
gebruiken en men vreest, dat epidemische
ziekten niet zullen uitblijven. Met angst
zien de bewoners de mogelijkheid tegemoet
van een brand, waartegen men absoluut
machteloos zou staan. Van alle kanten roept
men om uitkomst in deze ellende, doch tot
hiertoe zonder resultaat. Thans heeft- zich
een particulier, do heer Linser, over het
lot van zijn buurt ontfermd door het slaan
van een Northonpomp.
Verscherpt toezicht. Naar het Hbld. ver
neemt, zijn op last van het Militair Gezag op
nieuw verscherpte bepalingen ingevoerd betref
fende het vervoeren van ten uitvoer verboden
levensmiddelen, petroleum, benzine, leder en hui
den, op het terrein van de le linie in de Zuid
oostelijke provinciën behoorende onder 't gezag
van den commandant der divisiegroep Brabant.
Met ingang van 1 October toch zullen binnen-
landsche paspoorten voor zoodanig vervoer
slechts worden afgegeven door de rijksontvan
gers op vertoon van een bewijs van een hoofd
kommies-assistent of kommies-dieustgeleider in
of-bij de woonplaats van den ontbieder, welk beu
wijs geparafeerd is door den betrokken militai
ren commandant en waaruit moet blijken, dat
de ontbieder als koopman, winkelier of nering
doende bekend staat en dat de hoeveelheid,
welke bij wenscht in te slaan, niet grooter is
dan hij redelijkerwijze voor de uitoefening van
zijn bedrijf geacht wordt noodig te hebben, of
wel, dat de goederen bestemd zijn voor eene er
kend vereeniging of borenbond, die alleen voor
kende vereeniging of boerenbond, die alleen
voor leden inkoopen doet.
Uit den opzet van dezen maatregel blijkt wel,
dat bij niet gericht is tegen "de eigenlijke win
keliers en neringdoenden, die geheel te goeder
trouw hun zaken drijven, doch in hoofdzaak
tegen de zoogenaamde gelegenheidshandelaars
en -winkeliers, wier doel het voornamelijk is om
smokkelhandel te drijven of te doen drijven.
Twee menschen verbrand. Uit Deventer
wordt gemeTd: Gisterennacht verbrandden
twee schuren van de boerderij „Vloedgraven"
te Heeten. Twee arbeiders, de 23-jarige Th.
Veldhuis uit Hellen doorn, en de 17-jarige G.
W. Senkeldam, uit Wierden, kwamen in de
vlammen om. Oorzaak onbekend.
Zelfs de waakhond gestolen! In een en
nacht van de vorige week hebben eenige per
sonen de peren van een boom, staande bij
'het huis van den landbouwer Hootsen aan
den Dwarsweg nabij Wageningen, gestolen.
Met de peren niet alleen tevreden, hebben zij
den waakhond meteen maar medegenomen.
Door de bemoeiingen van de maréchaussee
is het gelukt de daders .op ta sporen en te-
verus den gestolen hond in beslag te nemen.
De daders waren allen boerenknechts uit de
buurtschap de Haar.
Ingehrolten. Bij een inbraak tijdens de
afwezigheid der bewoners is uit een perceel
aan de Lindengracht te Amsterdam een be
drag van 640 en twee beugeltasscben ont
vreemd. Bijna al het gestolen geld was ge
borgen in een ijzeren geldkistje, dat mede
wordt vermjst.
Het tvamongelnk bij Voorburg. De ma
chinist Planje, die bij het tramongeluk bij
Voorburg gekwetst werd, is in zooverre (her
teld, dat hij de St, Anthoniusbove heeft
kunnen verlaten. Blijkens zijn verklaringen
aan de justitie is hij op de machine onge
steld geworden, doch hij weet zich van het
ongeval zelf niets te herinneren.
E$n vroege en strenge winter? In Fries
land ziet men al groote scharen witte gan
zen en ook al grijze kraaien. Ook zijn er dit
jaar veel eikels. Allemaal voorteekenen van
een vroegen, strengen winter, naar gezegd
wordt.
GEWISSELDE STUKKEN.
Buitengewoon oorlogskrediet.
- In een nota naar aanleiding van het ver
slag over het wetsontwerp, tot veriiooging
van het VHIe hoofdstuk der staatsbegrooting
voor het dienstjaar 1915 (buitengewoon kre
diet enz.), zegt de minister, niet nagelaten
te hebben zooveel mogelijk naar zuinigheid
te streven, omdat ook hij betreurt de hooge
uitgaven, welke uit de buitengewone om
standigheden voortvloeien en waarschijnlijk
nog zullen voortvloeien. Dat de zuinigheid
niet zou zijn betracht bij de salaris- en toe-
lagenregeling voor gepensionneerde officie
ren, die tijdelijk weer in dienst zijn gesteld,
moet worden ontkend. Ten bewijze hiervan
legt de minister een overzicht over van de
toelagen welke door de verschillende offi
cieren worden genoten. Het is bveiigens juist,
dat een officier, die tijdens de mobilisatie
wordt overgeplaatst, van af den dag der ver
plaatsing de toelage geniet van een officier
buiten zijn standplaats vertoevende. Dereden
hiervan is, dat in een gemobiliseerd leger,
van eene vaste standplaats geen sprake
kan zijn; de duur van het verblijf van zoo
danig officier in zijn nieuwe standplaats is
toch zeer onzeker, zoodat dit verblijf slechts
als tijdelijk kan worden beschouwd.
Burgerlijke leden en adviseerende leden
van de verplegingscommissie in de stelling
van Amsterdam ontvangen thans een vacatie
geld van f 16 voor eiken dag, waarop zij
eenevergadering hebben bijgewoond of in
gevolge opdracht van den stellingcomman
dant werkzaamheden van langen duur hebben
verricht (in oorlogstijd bedraagt het vacatie
geld f 30).
Aan het genieten van dubbel' traktement
van militairen, die rijksambtenaar zijn is \jij
K. B. reeds een einde gemaakt met ingang
van 1 October 1914.
-Tengevolge van de Bevorderingswet heb-
bein thans een vjjftal officieren den dienst
opnieuw verlaten, met een hooger pensioen
dan vroeger door hen genoten werd.
De bepalingen betreffende de menagegel-
den hebben eene geschiedenis, die men moet
kennen; op gebrek aan zuinigheid wijzen zij,
naar het den minister voorkomt, niet.
Inderdaad zijn bij de mobilisatie een
zeker aantal miliciens en landweermannen
aanvankelijk voor den dienst ongeschikt ver
klaard en tijdelijk met verlof gezonden en
moest dit verlof wel beschouwd worden als
tot herstel van gezondheid, hetgeen aanspraak
op Joehoud van jaarwedde of soldij met zich
brengt. Dat definitieve afkeuring niet dadelijk
volgde, kwam daardoor, dat voor dit doel
in den eersten tijd niet voldoende commis
sion van onderzoek konden worden gevormd.
Vergoedingen werden intusschen aan de ge
zinnen van deze miliciens en landweerman
nen niet uitgekeerd, omdat zij; geacht moes
ten worden na hun terugkeer in het gezin
ais kostwinner te kunnen optreden.
Uit het nog beschikbare materieel werden
de regimenten veld-artillerie, waarbij, dit nog
niet had plaats gehad met een IVe afdeeling
uitgebreid. De benoodigde paarden werden
als voljarige, uit den lande aangekocht. Mocht
Nederland in den oorlog worden betrokken,
dan zullen de bij de nieuwe afdeelingen als
dan nog ontbrekende paarden door een
nieuwe paardenverordening worden aange
schaft. Ongetwijfeld ware de aanvraag be
perkt lot hetgeen tot 30 September noodig
zal zijn, indien wij bij de raming te doen
hadden gehad met gewone uitgaven, die op
grond van vaststaande gegevens vooraf nauw
keurig geraamd hadden kunnen worden.
Omtrent de kosten van de mobilisatie der
strijdkrachten in andere kleine neutrale lan
den zijn nog geen betrouwbare gegevens
voorhanden.
Tot zijn leedwezen heeft de minister ver
nomen, dat de verstrekte gegevens in de
memorie van toelichting omtrent de besteding
der toegestane geiden over 1914 enkele leden
niet bevredigd hebben.
De minister kan slechts herhalen dat het
hem vooialsnog onmogelijk is betrouwbare
overzichtente verstrekken.
Adminislratieve krachten in het leger be
schikbaar, worden zooveel mogelijk werk
zaam gesteld op bureelen. Ook worden dienst
plichtigen opgeleid tot sergeant-majoor-admi
nistrateur en adjudant-onderofficier-kwartier
meester, ten einde hun ook zelfstandig ar
beid te kunnen opdragen.
Ook naar de meening van den minister
behooren alle kosten, op de interneering val
lende, door de daarbij betrokken Rijken te
worden vergoed.
De regeering is niet overtuigd, dat een
maximum bedrag' van f 2 per dag voor de
gezinnen der landweermannen, die in ge
wone omstandigheden op 1 Augustus 1914 of
later zouden zijn ontslagen, en van f 1.50
per dag voor de gezinnen der overige land
weermannen en tier miliciens, over het al
gemeen niet voldoende is.
Ten aanzien van de verlovenregeling legt
de minister er zich bij voortduring op toe
aan de economische behoeften zooveel te
gemoet te komen, als met de eischen van
de landsverdediging is overeen te brepgen.
Wat hem tot dusver bekend - is geworden
omtrent een zoogenaamden handel in ver
loven, heeft niet den indruk gegeven, dat in
bedoelde handelingen afkeuringsw aardige
praktijken moeten worden gezien. De schijn
baar ongelijke behandeling van eene verlofs-
aanvrage voor een wethouder van Schiedam
en een voor een wethouder van Delft vindt
hare reden in de adviezen, welke op die
aanvragen werden verstrekt.
De brochure van 'den heer Groeninx van
Zoelen bevat zóóveel onjuistheden en ver
keerde voorstellingen, dat de minister het
ondoelmatig acht, in deze memorie nader
op den inhoud in te gaan.
De 'memorie bevat voorts een uitvoerige
mededeeling naar aanleiding van de vraag,
of indienststeliing van' de militiepliclitige stu
denten in de geneeskunde naar vaste regelen
geschiedt.
Over het algemeen kunnen tegen legering
in tenten gedurende den zomer geen over
wegende bezwaren bestaan. Ook in verband
met het naderende ongunstige jaargetijde is
de barakkenbouw thans wederom krachtig
ter hand genomen.
De wijze van beheer van militaire can-
tines (verpachting of eigen beheer) moet al
thans tijdens den mobilisatieto-estand wegens
de zeer uiteenloopende, plaatselijke omstan
digheden aan de korpscommandanten worden
overgelaten.
INGEZONDEN.
Voor den inhoud dezer rubriek steil de Re
dactie zich niet aansprakelijk.
Mijnheer de Redacteur.
Verleen mij 6.v.p. nogmaals eenige plaats
ruimte in uw blad, om „een hyacintkenkwee-
ker", welke in uw blad van 24 dezer tegen
over het door mij ingezondene van 15 dezer
meent (het zijne te moeten stellen, en waarin
maar te zeer de kennelijke bedoeling naar
voren komt te willen doen blijken, dat de
vraag der arbeidersorganisaties om een toe
slag op bet loon eigenlijk niet gemotiveerd
zou zijn, van eenig antwoord te dienen, om
dat mij door hem onjuiste beweringen wor
den aangewreven.
Die schrijver valt, dunkt mij, in uiterste
gevallen, en daar kan men toch den alge-
meenen toestand onmogelijk naar weergeven.
Die gevallen zijn ons ook zeer goed bekend
en wij hebben in vele zulke gevallen, wan
neer b.v. hyaeinthen in 1914 voor 1.of
minder per maand werden verkocht- dit al
te zeer ontactisch genoemd, daar dit onmo
gelijk als reddende uitkomst den doorslag
kon geven met die paar guldens meer of min
der, dat daardoor het bestaan van zoo'n kwee
ker kon blijven staan of vallen en.... dit
den algemeenen handel lang niet ten goede
zou komen.
Door mij is niet beweerd, dat er een vet
jaar is gemaakt in 1914, maar dat het beter
is afgeloopen als algemeen wa® verwacht.
Ook zoo 1915, dat gaat óók weer boven aller
verwachting en door mij is toch duidelijk
vermeld, dat de toestand verre van normaal
is: de bollenprijzen aanvankelijk laag, weer
wat bij zijn gekomen, dat over het algemeen
de kosten (bedoeld zijn productiekosten)
worden gedekt, doch dat de hyaeinthen daar
beneden blijven. Wij weten drommelsgoed,
dat voor 2.75 of 8 de 100 hyacinthen 18.
c.M. en er boven, zooals er in den aanvang
zijn verkocht, de kosten niet worden gedekt,
maar toch zijn die prijzen ook nog al ge
stegen en zouden wij ook speciale gevallen
kunnen noemen van 5 en 6 ct. en daarboven
per bol en dan gerekend 300 bollen; per mand,
zou dan volgen® een hyacinthenkweeker's"
bewering de kosten toch worden gedekt, ja
zelfs nou- iets winst inzitten. Doch wij kun
nen daar geen basis op trekken op die en
kele gevallen en ook in een courant moei
lijk gaan behandelen, ook daar de productie
kosten bij den eenen kweeker of den ande
ren nog verschillen, of men b.v. duur land
heeft of goedkoop, er tuinbonwgewassen al
of niet bij teelt, zelf of het land daarvoor
verhuurt en wat al er niet of wel bij gerekend
dient te worden. En.... uitsluitend hyacin-
thenteelers zullen toch zeker weinig of ia
het geheel niet worden aangetrofen.
Er zijn vette jaren achter den rug, veel is
er verdiend. Als wij b.v. zien dat op'een on
zer dorpen hier in de bollenstreek land, eigen
dom eener "kerk, bij verhuring door eèn bol-
lentkweeker is gehuurd voor pl.m. 2.50 per
R.R., wat gelijk is nis pl.m. 1750 per HA-
per jaar, zou daarnaar gerekend er toch nog
wel te verdienen moeten zijn.
Wij beweren dat de arbeiders bij de vetto
jaren nooit eenig aartdeel daarin hebben ge
had en vinden het ongemotiveerd, nu er dan
in 1914 een mager jaar is gekomen, dat daar
bij terstond de arbeiders wel aandeel in moe
ten dragen, daar vele werkgevers de loonen
hebben gekort en dit (vooral te Haarlem e.o.)
nog niet hebben bijbetaald.
Dat het leven voor de arbeiders thans ver
schrikkelijk duur is en dat deze op alles te
kort komen, valt toch niet te ontkennen en
zou eene kleine tegemoetkoming dezen eeni
ge verlichting brengen. Het kan toch onmo
gelijk in het belang van den werkgever zijn,
dat zijn arbeiders geheel worden uitgeput en
gelukkig zijn vele werkgevers dit met ons
eens en hebben wij vele toezeggingen ont-
vajigen om de arbeiders iets tegemoet te ko
men. Enkele geven b.v. aardappels voor de
winterprovisie, maar ook zijn er velen bereid
het zomerloon te blijven doorbetalen, wat
dan zoo al met onze vraag van 1.toe
slag gelijk staat. Over het algemeen kunnen
wij zeggen, dat ons verzoek niet als onge
motiveerd is ontvangen en velen ook iets
doen.
Ik vind het jammer, dat „een hyacinthen-
kweeker" zelfs met bijna hatelijkheden te
genover de arbeiders komt. Ten eerste we
ten w(j drommels goed, dat alle arbeiders
geen engelen zijn, evenmin als alle werkge
vers. 'ien tweede met de vraag of de levens-
wiize der arbeiders zooveel is veranderd.
Maar als die schrijver zich aan mij bekend
maakt (waarom toch dat geschrijf onder
schuilnamen als „een bollenkweeker" of „een
(hyaeinthenkweeker", laat men toch met open
vizier in het perk treden) dan wil ik hem
wel eens laten zien, dat er wel veel is ver
anderd in de meeste gezinnen der bol!en-
arbeiders, wat betreft het tekort aan klee-
deu, bedclegoed en ook op de voeding, om
van al het andere nog maar niet te spreken.
Heuseh, de bollenarbeiders willen gaarne
zich zelf redden, ai moeten zij met voor- en
nateelt te bewerken en vrouw en kinderen
in de bollenschuur, bun loon aanvullen; niets
is bun te veel, maar nu kunnen de vrouwen
het niet voor elkander houden en raken zij
al meer en meer achterop. Dan dat bioscoop
bezoek. Is dat nu een maatstaf? Hoeveel
bollenarbeiders zullen daar nu gebruik van
maken? Een -uitzondering, als er één bij i^'
Dat gaat toch niet op, ook al was er af en
toe een hollenarbeider bij. Want als wij daar
tegenover stelden als, maatstaf van (het bol-
lenbedrijf: hoe b.v. in Haarlem de werkge-"
vers in de Kroon of bij Brihkmann of waar
dan ook vertoeven, hoe bij vele werkgevers
in bun levenswijze naar buiten niets van
slechte tijden blijkt, wel, dan zou men óók
kunnen zeggen: geen vuiltje aan de lucht i"
het bollenbedrijf! Dit gaat niet op en zou
men ons dit zeer terecht kwalijk nemen.
„Een hyacintkenkweeker" eindigt met de
bewering alleen den waren toestand van het
bedrijf naar voren te hebben willen brengen
(wat toch niet anders is geweest dan een
uiterst donker plekje), maar geen afbreuk
te willen doen aan onze poging om den arbei
ders een toeslag te verkrijgen en- hoe meer
loon een arbeider krijgt, bet voor den klei
nen kweeker beter is.
Laat hij dan een poging der arbeiders oin
iets te bereiken, niet met een schrijven al*
nu gedaan, benadeelen, maar naar zijn ver
mogen steunen, waarvoor zijn medewerking
door ons ten allen tijde gaarne zal worden
aanvaard.
U mijnheer de Redacteur, dankend voor d«
plaatsruimte,
Met de meeste hoogachting,
Uw dw.,
W. HOOGERHUIS.
Haarlem, 27 Sept. 1915., Balistr. 10.
DE MILITAIRE .VERLOVEN.
De 'opperbevelhebber heeft bepaald:
lo. Aan recruten, die bij de depots of
bij de korpsen van het leger voor eerste
oefening onder de wapenen zijn, wordt ge
durende de eerste maand van hun diensttijd
geen verlof verleend. Voor den verderen
tijd van de eerste oefening wordt hun een
maal per twee weken op Zondag c. q-
met inbegrip van den aansluitenden feest
dag verlof verleend, met vergunning deS
avonds te voren te vertrekken op zoodanig
uur, dat zij hun woonplaatsen alsdan nog
kunnen bereiken, en éénmaal per maand op
Maandag per eerste gelegenheid terug W
keeren.
Deze verloven zullen aan de recruten beur
telings worden gegeven, zoodanig, dat het
spoorwegvervoer zooveel mogelijk gelijkma
tig wordt belast, te regelen door de depót-
of de bataljons-commandanten.
2o. Het instructiekader behoudt het ver-
lof, als tot dusver werd verleend, voor zoo
ver de belangen vau den dienst zulks ge-
doogen ter beoordeeling van de onmiddel
lijke chefs, die verlof verleenen.
3o. Aan gehuwde onderofficieren, behofl
rende tot vorenbedoeld kader,kan eenmaa'
per maand een extra-verlofdag op Maandag
worden toegestaan.
4o. Het vorenstaande geldt medo ten aah'
zien van het personeel van de jongste militie
lichting in het reservekader, dat in kla*1
sen vereenigd voor een rang wordt opg®*
leid, alsmede voor het bij deze opleiding60
werkzame kader.
Voor het personeel van oudere lichting6
van militie en landweer, dat tot een
of hoogeren rang wordt opgeleid, en van
daarbij werkzame instructiekader worden
verloven geregeld door.de autoriteiten,
rechtstreeks onder de bevelen van den op!
bevelhebber staan, in dier voege, dat de
-a
