DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Kinderhulsvest 29-33, Haarlem MANTELCOSTUUMS Overschoenen vanaf f 1.75 f4000 f500 f 300 f150 flOO f75 f60 f 15 Nabij en véraï. THEOD. G. v. DUSSELDORP DÉ OORLOG P. W. TWEEHUIJSEN, onderdag 7 October 1915 408to Jaargang n°. 8870 ABONNEMENTSPRIJS t Per 3 maanden voor naariem en voor de plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) Voor de overige plaatsen in Nederland per post. Per week voor Haarlem en de agentschappen ee Afzonderlijke nummers Bureau van Redactie en Administratie! Intercommunaal Telefoonnummer 1426. PRIJS DER ADVERTENTIËN l Van 15 regels Iedere regel meer. Buitenland per regel Advertentiën In de rubriek .Vraag en Aanbod" van 1—5 regels Elke regel meer i I i t o, 0,15 i i i i 0,20 Alle oetalende abonnés od dit Blad, die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voori bil verlies van een bij verlies van bij verlies van bij breuk van een bij verlies van bij overlijden. s of voet a 8 een oog a een duim a i: arm of been :i een wijsvinger De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de »Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank» te Schiedam. bij levenslange onge* schiktheid tot werken bi) verlies van een anderen vinger DXJ NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN EERSTE DLAD AGENDA. 8 OCTOBER- Gebouw St. Bavo R.-K. Volksbond Propagandaclub. Schouwburg Jansweg 8 uur tournée Tooncelensemble Bergbegge „De Verloren Zoon". Balei8 van Justitie Jansstraat half twee Bureau van consultatie. Meisjespatronaat St. Rosa Nasanulaan 50 IA—814 uur Spaarbank. Bisschoppelijk Museum Jausstraat 79geopend eiken dag van 10 5 uur tegen betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater dagen en R.-K. feestdagen. VELSEN nam. IA uur gemeenteraad. XXVII. DE KATHOLIEKE SOCIALE ACTIE. Nu verwacht U toch hoop ik niet een lyrisch artikel vol lofzangen en ophemeling onder dezen titel? Och, ik weet beter! Daar is over de Katho lieke Sociale Actie in deze courant door den loop der jaren al zóóveel geschreven, dat ge hier niet anders denkt te ontmoeten, waarde lezeressen en lezers, dan een napraatje, een opgewarmd her- halinkje van vroeger, oud nieuws.. En eerlijk gezegd: voor een deel zal het zoo wel moeien worden, want wat het leven ook voor kaleidoscopisch-wisselende beelden brengt, de Roomsche sociale instellingen van de laatste twintig jaren, om maar een termijn te noemen die ruim genoeg is, zijn wel zóó werkelijk-sociaal en „algemeen" (dat is immers ook de trouwe vertaling van „katholiek"?) dat ze nu evengoed en éven doeltreffend zijn als toen. En daaronder hoort de K. S. A. Maar tóch valt er altijd nog wel wat nieuws te zeggen, of 't oude misschien in nieuwen vorm, wat óók goed is. Als ik het nu ronduit mag zeggen, dan acht ik de Katholieke Sociale Actie het cement van onze Roomsche samenleving in maatschappelijken zin vooreerst, maar óók in geestelijken zin. Daarop wordt m. i. nooit genoeg de nadruk gelegd, dat het groote denkbeeld van de Kath. 'Sociale Actie, zoowel in haar geheel als plaat selijk, is: samenwerking en een band te slaan tusschen de verschillende klassen van katholiek- Reorganiseerden. Zoodoende is de K. S. A precies vierkant het fenovergestelde van wat de socialisten willen: en klassenstrijd, en komt tegenover het alge meene, het broederlijke, het s<fmenwerkende karakter van onze Katholieke Sociale Actie het eenzijdige, haat-zoekende, tweedracht-zaaiende karakter van de socialistische en de z.g. „neu- t-ale" bewegingen des te meei uit. Hoe méér dus de verschillende maatschappe lijke vereenigingen onder ons, katholieken, bij de K. S. A. hun middenpunt zoeken, met ,de K. S. A. voeling houden voor elk optreden naar buiten, de K. S. A. erkennen bij wat ze doen, de K S. A. steunen waar ze kunnen, des te krachtiger wordt de eenheidsband tusschen de standen, des te krachtiger wordt onze werkkracht op sociaal en ander 'terrein! En nu is het een feit, dat bi] allen goeden wil, die voeling der vereenigingen met de K. S. A., die voortdurende betrekking onzer Roomsche vereenigingen met het plaatselijk Comité der Katholieke Sociale Actie, nog vrij wat te wen- schen overlaat Dat men hier of daar, bang voor een opgeven der zelfstandigheid, de Katholieke Sociale Actie links Iaat liggen, en het zelfs niet noodig oor deelt, van belangrijke besluiten mededeeling te doen aan het Plaatselijk Comité dier Actie. Gevolg: dat de voeling tusschen de verschil lende vereenigingen verslapt, en juist deze is zoo noodig in onze phalaux van één geloof, één doel, éen weg hebbende katholieke sociale werkers Het Haarlemsche Comité der K. S. A. heeft het zich altijd tot taak gesteld, dit gedeelte van hare veelzijdige taak bovenal nauwkeurig te vol brengen; met kracht aan de samenbrenging der verschillende sociale werken tot één groote bewe ging ten goede, te arbeiden. Trouw aan de grondregelen die aan de Comité's gesteld zijn, heeft 't Haarlemsche „Plaatselijk Comité" de zelfstandigheid der Roomsch-sociale vereenigingen ten nauwste geëerbiedigd, maar toch alle moeite gedaan om den gang der Roomsche actie onder alle standen in één bedding te sturen. En deze werkwijze komt vooral in den jong- sten tijd aan het licht wanneer men ziet hoe het vJomité der K.^ S. A. hier ter stede de verschil- lende vereenigingen nauwer aan zich poo<n te verbinden, op veréchillende vergaderingen0 een vertegenwoordiger der K. S.-A. doet aanwezig S Barteljorisstraat 5 Telefoon 2144. zijn, een cursus op apolegetisch gebied voor alle leden der aangesloten vereenigingen als het eerst-noodige inricht, enz. Het is van den anderen kant noodzakelijk, dat ook de vereenigingen medewerking geven en het belang inzien dat zij zélf hebben bij een krachtig middenpunt van katholieke actie dat allen dien stig kan zijn wanneer zij daaraan behoefte hebben En juist dit punt meen ik zal heden avond in de groote vergadering, die in de Sociëteit „Vereeniging" is belegd, door de hoogbegaafde en beroemde redenaars die daar aan het woord zullen zijn, nader worden toegelicht. De georganiseerden dus op Roomsch princiep: middenstanders zoowel als werklieden, vakver- eenigingsmenschen zoowel als medewerkers aan sociale liefdewerken, zullen door baron van Wijnbergen en pater Borromaeus de noodzake lijkheid van een -sterken band tusschen hunne organisaties en de Katholieke Sociale Actie hooren betoogen: de wijze waarop deze twee katholieke voormannen hun gehoor weten te begeesteren, is een waarborg dat hun woorden vruchtbaar zullen zijn! Moge dan hedenavond de groote zaal van de „Vereeniging" te klein blijken voor de menigte katholieken, die ter wille van de katholieke sociale actie, dat machtigste en nuttigste werk ten algemeenen vooruitgang van de katholieke zaak, deze twee Roomsche kampioenen komen aan- hooren, mogen onze leiders en voormannen op geestelijk en sociaal gebied ons door hun aan wezigheid ten voorbeeld en aanmoediging zijn, mogen ten slotte de woorden die daar zullen worden, gesproken, vruchtbaar zijn in goede gevolgen voor de Katholieke actie in Haarlem, zoowel in de verschillende sociale vereenigingen, als door de mannen die op eenige wijze hun medewerking kunnen geven! F. S. OVERZICHT. Do toestand aan de verschillende fronten is nog onveranderd. Aan het Russisch front is de grootste levendigheid in de omgeving van Dunaburg, waar de Russen op sommige punten nog kleine vorderingen maakten. Op het Fransche gevechtsterrein wordt voorna melijk in de buurt Champagne do actie voort gezet. De Franschen hebben hier opnieuw getracht het offensief te nemen, doch de aan vallen-werden alle afgeslagen. Overigens wordt de strijd hier, als vervolg °P net „groote" offensief, nog steeds voort gezetop papier. De beide agentschappen „I-lavas en Wolff" twisten n.l. nog steeds over de viaag, hoeveel verliezen aan weers zijden werden geleden en de een tracht aan te toonen, dat de ander daarbij een verkeer de berekening betracht. Met spanning blijft de aandacht van de HM J,Td 7 de" Balka» gericht. t°ielaten der ontscheping van troepen in Salomki, welke Dinsdag is begonnen, heeft Duitschland natuurlijk aanleiding gegeven om bij de Grieksche regeering te protesteeren. antwoord van Griekenland is echter nog niet bekend. Toen de ontscheping begon zoo blijkt thans ook uit eenFransch bericht, nog (We11 heeft de Grieksche regeering daar- o!n™„^prot®steerd> maar de officieren.... gingen hun gang. ovedgr't^o^3 ^iekeidand zal van zaken zijn. Hedean^ed dP den gang oplossing verwacht. ltei no° £een De betrekkingen der Entente-mog^dheden met Bulgarije zijn verbroken. De Bulgaarsche regeering heeft het antwoord op het Russisch- Fransch-Engelsch ultimatum en tevens een antwoord op de Entente-voorstellen aan de gezanten medegedeeld. Volgens een telegram van hedenmorgen werd het antwoord onvoldoende geacht en kregen de gezanten opdracht hun passen op. te vragen. Naar de Romeinsche „Tribuna" uit Salo- niki verneemt, zijn de vijandelijkheden tegen Bulgarije reeds begonnen en hebben twee Russische eskaders de Bulgaarsche haven .Varna al onder vuur genomen. ,Van een oorlogsverklaring vernamen wij echter nog niet, zoodat indien het bericht van de „Tribuna" juist i3 do Russen hier wel wat Russisch-voorbarig ziju opgetreden. Het Balkan-probleem raakt dus zijn oplos sing steeds meer nabij. Geheel opgelost is echter bet raadsel nog niet. Wat Griekenland zal doen is zoolang de kabinetscrisis niet is opgelost nog niet met zekerheid te zeggen. Ook omtrent da houding van Roemenië i3 men nog niet ge heel zeker. DE LüCHTEAID OP LUXEM BURG. Men schrijft ons uit Luxemburg: Na de eerste oorlogsweken scheen het dat Luxemburg geheel buiten het bereik van de operaties blijven zou. Ruim een jaar was het in het Groot-Hertogdom rustig, toep plotseling den 3en October de bevolking opgeschrikt werd door het gesnor van vlieg machines. In een oogenblik gingen deuren en ramen open en onmiddellijk daarna hoor de men knallen, soms lichte van geweer schoten, dan weer zware. Men begreep onmiddellijk dat de stad ge bombardeerd werd, doch eerst tegen den middag kon men zich rekenschap geven van de schade, welke de vliegers aangericht hadden. Het aantal vliegers kon niet vastgesteld worden; sommige personen beweren perti nent drie ééndekkers en één tweedekker gezien te hebben, terwijl andere zeven of acht machines over den Limpertsberg naar de stad liebbeh zien vliegen. In het geheel zijn, naar bekend is, zestiep bommen geworpen. Bij de „Theatcrplatz" werd een 32-jarige verkoopster door een splinter getroffen en ernstig aan het been gekwetst. Een andere bom veroorzaakte brand in een woonhuis. De grootste schade werd aangericht op de zoogenaamde Corniche, achter de pastorie van de Saint Michel, waar eenige militaire muzikanten met burgers bijeen stonden, toen plotseling de vliegmachines passeerden. Voor dat men tijd had zich te bergen, werd de bom geworpen, welke met een enorme kracht ontplofte. Door den luchtdruk werden ver schillende personen weggeslingerd; twee muzikanten en één burger werden gewond. Eén der militairen kreeg een gecompliceer de beenbreuk eu bevindt zich nog steeds in liet' hospitaal. Ook fie Internationale Bank moest het ontgelden, zonder evenwel ernstig te worden beschadigd. Op een andere plaats werd de -kabel van de electrischö tram geraakt, waardoor het tramverkeer twee uren lang storing onder vond. In Clausen zijn eveneens twee bom men terecht gekomen. Eén viel in een groo te tuin en vernielde er de broeikassen; de tweede viel in een weide en kwam niet tot ontploffing. Twee andere bommen vielen op bet Holle- riche kerkhof dat aan het spoorwegemplace ment grenst. Ook ontp.ofte een bom, zonder schade aan te richten, op een aistand van nauwelijks 100 meter van het benzine-depot van de Petroleum Cy. aan de Ccssingerwerg- Natuurlijk veroorzaakte deze vliegeraan val groote opschudding. Iedereen was op de been, om de plaatsen waar de bommen gevallen waren, te bezichtigen. Ook van liet platteland kwamen vele nieuwsgierigen, Want de mare van de raid op Luxemburg ging als een loopend vuurtje door het land. De „Luxemburger Zeitung", welke aan den vliegeraanval een groot artikel wijdt, noemt het verraad aan de heilige zaak der neutraliteit indien men voor deze betreu renswaardige episode het stilzwijgen be waarde. In de gedenkwaardige Kamerzitting van den lOen November 1914, verklaarde de Groothertogin in haar troonrede: „Ons protest blijft bestaan; wij blijven bij 'het geen wij hierin gezegd hebben." Indien het Fransche communiqué meldt dat het station, de spoorbrug en de militaire bevestigingen gebombardeerd zijn, weet ie der Luxemburger, dat de stad in haar ge- heele uitgestrektheid en juist in de volk rijkste kwartieren met bommen begooid is eu dat het slechts aan een gelukkig to® te danken is, dat er geen grootere sc i e is aangericht. Verder wijst de „Luxemburger Zeitung" er nadrukkelijk op, dat het onafhankelijk Luxemburgsche volk zich nu evenzeer bij de regeering aansluit, als toen het zijn stem verhief tegen de bezetting van het land door Duitse he troepen onder schending^ van onze zelfstandigheid en onafhankelijkheid, welke de eerste verkrachting der neutraliteit ten gevolge had. Het artikel eindigt met een beroep op. het menschelijk rechtsgevoel van den een, zoo wel als van den ander. Er wordt dan tevens de hoop uitgedrukt, dat de rechten van het neutrale Groothertogdom Luxemburg niet meer geschonden zullen worden en dat de bevolking, die in den Europeeschen oorlog de zwaarste proeven doorstaan heeft, niet direct door de verschrikkingen van de groo- j to worsteling te lijden zal hebben. Het „Luxemburger Wort", het orgaan van de Katholieke partij, laat zich over den Franschen vliegeraanval op Luxemburg zeer scherp uit. Luxemburg heeft zijn vollen plicht tegenover alle oorlogvoerende landen vervuld, want het kan niet meer doen dan tegen de schending van zijn neutraliteit pro- testeereu. Daarom mocht Luxemburg ook aanspraak maken op bijzondere tegemoet komingen van alle oorlogvoerenden; te meer daar de menschlievende behandeling van de onderdanen, van alle staten zonder onder scheid van partij, bij allen een gevoel van dankbaarheid mocht doen veronderstellen- Luxemburg verwachtte dat het van een bom bardement uit de lucht zou bespaard blijven, wijl voor dezen aanval geen militair doel kan aangegeven worden. Het blad eischt ten slotte van de regeering, dat zij krach tige maatrtegelen zal nemen om verdere schendingen der neutraliteit te voorkomen. VERSPREIDE BERICHTEN Een schuilplaats van de Engelsche vloot? Eenigen tijd geleden bevatten verschil lende Duibsche bladen een nog al fantas tisch uitziend bericht, waarin onder den titel: „De schuilplaats der Engelsche vloot ontdekt", een verhaal werd gedaan over het avontuur van een matroos van een neu traal schip, dat te Kirkwall op de Orkney- Eilanden, aan de noordpunt van Schotland, werd vastgehouden. Ofschoon het de bemanning eigenlijk ver boden was van boord te gaan, had de be doelde matroos toch kans gezien aan land te komen, en een wandeling te maken. Dwa lende over het betrekkelijk kleine eiland was hij, zonder het te weten, de zuidkust genaderd, en zoo gebeurde het, dat hij, op den tvop van een heuvel komende, plotse ling het water van de" Scapa Flow, een groote door rotsen beschutte baai voor zich •zag liggen. En wat hij daar nog meer zag, verbaasde hem ten zeerste, want daar voor hem lag voor anker een ontzaggelijke En gelsche oorlogsvloot. Hij telde meer dan 70 groote schepen, superdreadnoughts, pantser kruisers, linie-schepen van allerlei soort, 100 torpedo-vernielers, een groot aantal onder zeebooten en veie transportschepen. Later in Duitschland komende, vertelde de matroos nauwkeurig wat hij gezien had aan een teekenaar, en die maakte met toestem ming van het ministerie van marine te Ber lijn een teekening van deze gegevens. De teekening vonden wij o.a. afgedrukt iu een geïllustreerde, seini-officieele Duitsche oor- logsuitgave „Die Wochenschau", van 18 Sep tember no. 38. Toen we dit alles eerst lazen, waren we geneigd de geheele historie te rangschik ken onder de vele sagen, die er in dezen oorlog in omloop zij" gebracht, maar heden ontvangen wij een bericht, dat, zoo al geen bevestiging, toch merkwaardig samentreft. Reuter seint n.m. uit Londen, dato 6 Oct.: „D© admiraliteit deelt in een bekendmaking mee, dat zoowel schepen van neutralen als van geallieerden in het bijzonder gewaar schuwd worden, dat de vaart langs de Pent- land Firth de ernstigste gevaren oplevert. I Met andere woorden voor of in de F®" land Firth ligt een mijnenveld. Eu nu even op de kaart kijkt, zal ®®nVormt dat de Pentland Firth den *ampT1 van zee uit tot de Scapa 1*' treffen is zeer merkwaardig ei moeden, dat bijv. Duitsche on eens in de Scapa verhef J7n wat er waar was va"r7niI T! ,Va;n cheQ matrone dit zij cr Engelsche oor- lotsSpeu E0Vbben gevonden en dat de En- gelschen zich on(:dekt ziende, met een mij nenveld hun tot nu toe veilige schuilplaats hebben beveiligd. Misschien hooren we er van -Duitschen kant nog wel eens wat meer van. Minister Bark over do Russische Joden. De eere-president van de „Workers Lea gue for Jewish Emancipation" heeft ge- bruik gemaakt van de aanwezigheid van den Russischen minister van Financiën te Lon den, om hem te interviewen over het pro bleem der Russische Joden. Minister Bark wees op de pogingen, die de Russische regeering rèeds gedaan heeft om het probleem op te lossen. De Russi sche Joden hebben zonder twijfel recht op^ een betere behandeling, zeide de minister, en op de regeering was dan ook druk uitge- j oefend, opdat zij wetten zou indienen waar-1 bij aan de Joden meer vrijheid verleend werd. Doch de Russische regeering heeft het beter geacht de kwestie geheel in handen te houden en vrijheden cn voorrechten voor- BARTELJORISSTRAAT 27. TELEFOON 177 O. Haarlemsche AUedagjes no. mi BELASTING OP PUBLIEKE VERMAKELIJKHEDEN. Ons kwam ter oore, dat in het college van B. en W. wordt overwogen de indiening van een voorstel tot invoering eener be lasting op de publieke vermakelijkheden om uit de opbrengst daarvan de gemeentekas te stijven. De indiening van zulk een voorstel en aan neming daarvan door den raad zouden wij niet anders dan ten zeerste kunnen toejuichen. Mits zulk eene belasting gematigd zij, zijn wij daarvan een groot voorstander. Indien men, ook nu nog, nu menigeen zich op noodzakelijke uitgaven moet bekrimpen, publieke vermakelijkheden: schouwburg en bioscope wil bezoeken, dan moet men zich daarvoor maar de betaling van een kleinig heid meer getroosten. In andere plaatsen heft men reeds lang zulk eene belasting. Waarom zou men 't in Haarlem niet doen? Lettende op 't drukke bezoek dat aan de bioscopen nog steeds ten deel valt, gelooven wij dat zulk eene belasting wei eens een aardige n duit in de gemeente kas zou kunnen brengen. Endat men om die belasting minder naar vermakelijkheden zou gaan, en dat dus exploitanten er schade door zouden lijdon, gelooven we niet hard. Dit kan dus niet een argument zijn om tot heffing eener be lasting op de publieke vermakelijkheden niet over te gaan. Wellicht, dat we bij de behandeling der gemeentebegrooting in den raad aangaande aeze aangelegenheid nog wel iets meer ver nemen. Voorshands bevelen wij haar aan in de aan dacht onzer rechtsche raadsleden 1 loopig langs adm'inistratieven weg te ver- leenen,- in 'de vaste overtuiging dat 11 io maatregelen gesteund en uitgebreid zullen worden na het einde van den oorlog. De Russische'regeering is daarom begonnen te breken met de voornaamste vooroordeelen. Zij heeft allerlei beperkende bepalingen op geheven en den Joden toegestaan zich over al, waar zij willen, te midden van de ove rige ^bevolking te vestigen. Het is zeker waar, erkende Bark, dat sommige distric ten nog voor de Joden gesloten zijn, voor namelijk die, welke door Kozakken bewoond worden: doch dit plaatselijk handhaven der beperkingen was geschied in het belang vaii de joden zelf. Rusland heeft behoefte aan kapitaal en aan ondernemingsgeest. De Joden kunnen beide verschaffen. Als kapitaal en onderne-' mingsgeest kunnen samengaan met de libe rale ideeën, zou het nieuwe Rusland geluk-' kiger en sterker worden dan het onder het oude bewind geweest is. De regeering is zich bewust van haar ver plichtingen, besloot minister Bark, en het, feit reeds dat zij te zamen met het repu-' biikeinsche Frankrijk en het democratische Engeland voor vrijheid en voor de bescha ving vecht, toont aan wat haar bedoelin»»n zijn en kan als geruststelling dienen voor allen die thans nog vrees koesteren Aldu» minister Bark, die, zooals men weet, aar Parijs en Londen gegaan is om „kapi-j taal en ondernemingsgeest" ten behoeve vanj Rusland uit te buiten. Tot dusver heeft dej Russische regeering meer steun van kapitaal] en ondernemingsgeest bij de Joden iu het buitenland gezocht dan bij haar eigen, ver-: drukte en verachte Joodsche landslieden. KORTE BERICHTEN De priesters in Frankrijk. „La Croix" klaagt over het groot aantal priesters, da door den oorlog voor den dienst verloren i gegaan. Dit bedraagt thans reeds een dui-j zendtal. Na den oorlog zullen vele pastoriën onbezet blijven. Hierbij komt, dat de seminaries voor ver scheiden jaren leeg zijn gemaakt en het te-. kort niet zullen kunnen aanvullen. Het bh dringt er daarom bij de kerkelijke famili op aan, ihaar zoons naar de kleine seminari te zenden, het gaflt volgens het blad om d toekomst van de katholieke kern in Frank rijk. Drank-eontrole in Engeland. De „Times 1 verneemt, dat de centrale commissie vood drank-controle besloten beeft op een nieuwe verordering aan te dringen om de uren noa verder te beperken, waarop alcoholisch^ dranken in het Londensch politiedistrict mogen worden geschonken. Deze nieuwe ver ordening zou evenals de vorige van kracht zijn voor de hoofdstad en het politiedistiet van Londen, voor Watford, Romford, Darfe HIRE HMBLEMSOE MOT I,«0 2,— 0,12» 0,05 se* 0,40 1 0,10 te-?-—-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1