TWEEDE BLAD
MATTEN
t - £3ë as^fsas s
Middenstanders vereenigt n toch!
P. J. JANSSEN,
DE OORLOG
BUITENLAND
BINNENLAND
Anegang h. Warmoesstr.
BRIEVEN UIT DUITSCHLAND.
3 ï.nar met het h°°g&eiegen siot en
VERSPREIDE BERICHTEN
zmVm terheid dk fS laar partem
lÏÏxhw J' ft weru daarop 1111802 uwd
DINSDAG 19 OCTOBER 1915
Men telt in een stad en dorp lieel wat
vereenigingen. Een nia&sa van organisaties
nemen reeds gedurende jaren deel aan den
socialen strijd onzer dagen. En nog gaat
men steeds door zich te vereenigen. By
iedere gelegenlheid vermeldt de Staatscou
rant, een reuzengetal van vereenigingen, aan
wier statuten de Koninklijke sanctie is ver
leend. Soms maken de katholieke organisa
ties het grootste deel uit van de aanvraagt
sters om koninklijke goedkeuring.
Wel een verblijdend feit, dat onder ons
Koomschen de geest van vereenigen luide
spreekt, dat onder ons katholieken een
drang leeft naar samenwerking. Wij zijn
dan ook in waarheid het volk der eenheid,
als gevolg waarvan de eenheid ons deuken
en doen moet beheerschen. De leidende ge
dachte van ons leven en streven zij dan ook
„eenheid". En op de vraag: „waarom toch
vereenigd" is geen ander antwoord dan dit:
„om van verdeeldheid tot eenheid te ko
men." Verdeeldheid in den zin van georga-
niseerden en ongeorganiseerden.
Verdeeldheid. Hopeloos woord, waardoor
zoovelen zich zagen tegengewerkt, waardoor
zoo velen de hoop op «standsverheffing en
lotsverbetering veil gaven.
Verdeeldheid. Dan loopt alles op mets uit,
ian wordt de actie verlamd, dan wordt de
energie der leiders op zware proef gesteld,
dan wordt er getalmd en gedraald met de
totstandkoming van dringende sociale en
economische belangen.
Verdeeldheid is een ramp voor lien die er
onwillig het slachtoffer van worden, zoo
wel als voor de schuldigen, die meenen de
organisatie van stand- en vakgenooten niet
nocdig te hebben.
Verdeeldlaeid versnippert de kracht, ver
brokkelt de macht en kweekt bij autoritei-
&»n en andere sociale klassen onverschil
ligheid voor de behartiging der stands-
en vakbelangen van dien stand, die ver
deeld en onvoldoende vereenigd, zich zeiven
niet wil helpen en daarom anderer mede
werking onwaardig is.
Zoolang er dan ook verdeeldheid van
meening is o-nder de middenstanders over
de dringende noodzakelijkheid; zich sterk te
maken in een stands- en vakorganisatie, zoo
lang de verdeeldheid het kamp van den
middenstand scheidt in de twee partijen van
georganiseerden en ongeorganiseerden, zoo
lang het geheim van welslagen de een
dracht uitblijft, zoolang zal de Middenstands
beweging maar langzaam vorderen en
slechts gedeeltelijk haar sociaal en econo
misch doel kunnen bereiken.
Gij allen, heeren middenstanders, die nog
niet bii eene middenstands vereeniging zijt
aangesloten, zult ge dan nog langer door
gaan met uwe stoffelijke belangen als win
kelier en zelfstandig patroon te verwaar-
loozeuf Gelukkig, de middenstandsbeweging
ligt niet stil, ondanks het diep betreurens
waardig gemis aan den steun, aan de mede
werking aan de belangstelling der niet-ge-
organiseerden. Neen, de Middenstandshewe-
«rinc- doet haar naam daadwerkelijk eer
d€ Middenstand, de katholieke en neu
trale, zijn in beweging. De georganiseerden
van thans zijn de wegbereiders, die de we
gen aanleggen, waarover straks de batau-
lons van middenstanders zullen opmarchee-
ren, ao neutralen onder eigen commando,
do katholieken onder katholieke leiding,
maar gezamenlijk onder de vaan van het ge
meenschappelijk belangl
Georganiseerden, oefent u in de school dei
vereeniging. Want er is maar eén ïodent
waarom vele leden zelden of ooit tei veiga-
deriug komen en die reden is: „gebrek aan
vertrouwen, erger nog absolute geringschat
ting van het prestatievermogen van ©ene
vvi'eeniging of bond.
Ik ben er diep van overtuigd,, mijne hoe
den, dat gij die de vereeniging haar gang
lft&t gaan, dat £oheol t© goeder trouw,
dikwijls afwezig blijft, dat gij allen die met
een stands- en vakvereeuiging niets wilt te
maken hebben, dat gij wel bij zoudt draaien
wanneer gij maar de teekenen des tijde wist
te verstaan.
't Is een ononstoolijke waarheid: „gaat de
middenstand zich niet in grooten getale tot
den socialen strijd opmaken, dan zal de
middenstand onder den voet worden geloo-
pen.... verpletterd.... vermorzeld!
Dat is eeu feit mannen, waarop de Sociaal
Dpmocraat Mendels, lid van de 2e Kamer,
onlangs in zijn rede bij de behandeling van
het wetsontwerp oneerlijke concurrentie, ale
volgt op zinspeelde: „De Sociaal Democra en
„hebben geenerlei neiging om den midden-
„staud te drukken, zooals wel eens worclt be-
„weerd, maar zij willen wel als hun gevoelen
„uiten, dat die middenstand niet een eeuwig
„voortdurende groep zal blijven, zooals diens
»eigen meening is" (Kort Verslag 23
April no. CO, pag. 537, 2de alinea.)
De rooie doodbidder van den middenstand,
luidde het doodvonnis in!
Jawel maar hij vergeet dat een aanzien
lijk aantal middenstanders uit den socialen
6laap zijn ontwaakt, zich hebben °P£®"
blaakt tot den strijd om een blijvend bestaan
en dagelijks nieuwe strijders in hun gele
deren zien plaats nemen.
Reeds lang was de tijd aangebroken, dat
flinke ontwikkelde middenstanders begrepen
rich te moeten vereenigen o^m gezamenlijk de
indringers van bun sociaal terrein te weren.
Maar nog grooter en uitgebreider moet de
Verdedigingslinie der middenetandeie worf-
den.
Niet georganiseerden, vereenigt u toch!
Het is hoog tijd. Vooral in deze dagen nu de
middenstand 't slavenjuk draagt van de
krootindustrie. De groothandel is zoo bru
taal als de beul. Alle prijsverhoogingen heb
reu wij gedwee te aanvaarden, 't Publiek is
koed voor de dubbeltjes en de zakenlui kun
nen de standjes afwachten voor de ergerlijke
Prijsopdrijving.
Gelukkig dat de Regeering zich het lot
Jhh publiek en middenstand wat aantrekt.
Vjli kunnen een peulvruchten-voorziening
brwaehten, waardoor goedkooper zal kun-
eh worden ingekocht en dus weer goedkoo
per verkocht. Ook helpt de Gemeente een
handje mee maar de gemeentelijke over
heid schakelt al te dikwijls den'middenr
stander uit en verkoopt rechtstreeks aan
't publiek. Zou de gemeente in vele gevallen
den verkoop van door haar betrokken goede
ren of consumptie-artikelen niet kunnen
overdragen aan den handeldrijvendeni- en
industrieelen middenstand, onder overeen
komst dat deze waren tegen van gemeente
wege vastgestelde prijzen moeten worden
verhandeld.
Zeker de middenstand 'kan hulp en steun
van Gemeente en Rijk verwachten, doehi dan
moeten de middenstanders door middel der
vereeenigingen, hun belangen voordragen
en verdedigen.
Meer sociale activiteit van de midden
standers zeiven.
Meer leden, oneindig veel meer leden,
ook meer sociale macht en medezege g
«lap ia 't ver«tó,tl
Goedkoopst adres voor
is steeds
TELEF. 2610.
DE HARZ IN OORLOGSTIJD.
Berlijn, 15 October 1915.
Van Harzburg kwamen wij naar Wemigerode,
waar ons door het stedelijk bestuur een hartelijke
ontvangst was bereid. Wij leerden het op deze
reizen waardeeren door verstandige flinke men-
schen die weten waar het op aankomt zonder veel
plichtplegingen en onnoodig tijdverzuim ineens
in medias res te worden verplaatst. Wij reden
slechts eenige minuten ver in de klaarstaande
landauers en bezochten toen een middelbare
school voor jongens die wat houw en hygiëne
betreft, wedijveren kan met de eerste inrichtingen
van deze soort. Het gebouw was dan ook.pas
twee jaren oud en had bijna een half milhoen
gekost, een respectabele som voor een gemeente
van 20000 inwoners. En zeer modern en liberaal
ging het er toe: de kleinsten zongen voor ons
in de groote aula met bravoure Hindenburg-lie
deren, de ouderen werden in dr klassen juist op
de hoogte gebracht over den stand van den oor
log, kregen in Duitschland vervaardigde prent
briefkaarten van Londen te zien in verband met
den aanval der Zeppelins op de City en de leer-
aar besprak op de objectiefste manier een artikel
over Duitschland uit den Matin" met hen. Later
op den dag zagen wij de vrijwillige brandweer
van Wemigerode, bestaande uit leerlingen van
het gymnasium, welks beide hoogste klassen bijna
in hun geheel als vrijwilligers ten oorlog trok
ken. En dat ging alles met dezelfde cordaatheid
en discipline toe die de Duitsche jeugd al in het
bloed zit.
Hoe mooi was het in Wemigerode! Hoe heer
lijk blonken de herfstkleuren alom over de ber
gen, hoe stonden de tuinen der villa's nog overvol
met bloeiende rozen, welk een genot was het
onder het kleurig loof in open wagens te rijden
over de stijgende boschwegen naar het hoogge
legen slot van den vorst van Stolberg-Wemige-
rode, wiens dochter Juliana dezelfde stammoeder
gemeen heeft met Nederland's Koningin. Daar
boven opent zich een wijd en heerlijk vergezicht
van het terras en binnen in de Hall begroette ons
vorst Christian Ernst, die een charge aan het
Westelijk front heeft en pas voor een korten tijd
vandaar terugkeerde. Een broeder der vorstin,
een Beiersche graaf, ook soldaat, bevindt zich als
herstellende gewonde op dit slot, dat langen tijd
geheel als lazaret ingericht was en in welks
groote receptiezalen heele pakken wasch- en lijf
goed als Liebesgaben ter verzending gereed lig
gen. Van hier bezochten wij de vorstelijke biblio
theek, waar een oude heer van 82 jaren, die zich
als een halve Hollander ontpopte, als een aan
doenlijke, haast kinderlijke figuur te midden van
Z!jn schatten staat ah. archivaris. En wel zijn er
unieke stukken hier te vinden, alle 15 bijbel
uitgaven voor dien van Luther, een aantal zeld
zame exemplaren van Liederboeken en een com
pleet Harz-archief.
In Wemigerode hoorden wij ook voor het eerst
spreken van de waarschijnlijke invoering van
melkkaai ten, naar analogie van de reeds \an°
!,n,functie zijnde broodkaarten. De enquête die
het R.jk overal laat houden omtrent het melk-
verbruik, wijst hierop Zelfs in deze kleine ge
meente worden 2000 familieleden van soldaten
ondersteund, onder anderen daardoor dat de
kreits de geheele huur der woningen' betaalt.
Gewichtig in dit opzicht is dat niet minder dan
186 gezinnen hier nog op de in vroegere eeuwen
in zwang zijnde wijze leven, dat zij hun behoeften
volkomen uit de eigen opbrengst van hun erf
dekken.
Wemigerode is het beginpunt der Brocken-
bahn. Een der laatste treinen van het seizoen
(in den winter is de lijn niet in functie), bracht
ons met een heel gezelschap naar het behaaglijk
hotel daarboven, waar een maaltijd ons nog
eenige uren onder aangename kout vereenigde.
Wat een stoere mannen, hier gebleven op den
niet minder belangrijken „thuis-post", welk een
onversaagdheid zonder zenuwen, doch ook zon
der eenige holle phrase, leerden wij hier overal
kennen. Wij bleven s nachts op den Broeken, die
de berg der sagen is, ook Blocksberg genaamd,
en het valt met een weinig fantasie niet moeilijk
in de melkwitte neve en die om den top brouwen,
wapperende heksensluiers te ontdekken. Illustre
gasten hebben hier vertoefd. Goethes rit naar
den top en Heines Harzreis zijn bekend genoeg.
Het weder hierboven was niet gunstig en wij
waren al tevreden den volgenden dag in Schierke,
waarheen wij midden in den nevel afgedaald wa
ren, tenminste de omtrekken der bergen weer te
zien. Schierke (de naam komt waarschijnlijk van
schiere Eken, d. w. z. louter eiken die hier vroe
ger een groot bestanddeel der dennncnwouden
uitmaakten), geldt al sedert eenige jaren als de
carel van. den. Harz.. yooral.Yoor degenen die.
i deze hoogte verkiezen boven het meer dan 300
hneter lager gelegen Harzburg. In Schierke wonen
nauwelijks een paar duizend menschen, terwijl
twee groote sanatoria en eenige hotels, waaron
der verscheidene van den eersten rang, de zomer
en wintergasten herbergen, die hier tot herstel
van gezondheid of om wintersport te beoefenen,
vertoeven, waarvoor uitstekende rodel- en bob-
sleighbanen dienen. Om de aanwezigheid van
vele hooge ambtenaren des rijks heette Schierke
een tijd lang de Sommerfrjsche der ministers,
doch sedert een zeker soort rijke lieden uit Ber
lijn dit oord met voorliefde opzoeken, heeft het
dit cachet reeds een weinig verloren.
Ook in Schierke werden wij aan den oorlog
herinnerd. Wij zagen een 600-tal gewonden, niet
zulke, die nog chirurgisch behandeld moeten
worden, doch herstellenden, vooral degenen die
door zenuwaandoeningen of schoten door de long
geleden hebben en die hier in eenige tot dit doel
gehuurde hotels onder dak gebracht werden. Ook
hier en daar in particuliere huizen zagen wij
prettige kamers voor hen met open en gesloten
loggia voor ligkuren, terwijl een cursus in kunst
nijverheid hen bezighoudt met het vervaardigen
van allerlei kleine voorwerpen, die de kurgasten
hun grif afkoopen.
Van Schierke bereikten wij gedeeltelijk per rij
tuig, gedeeltelijk per trein, Rübeland, met de
interessante Hermannslühle, waar vroeger holen-
beren huisden en nog vroeger menschen,
en in welks wijde gewelven onder den
grond stalagmieten en stalagtieten in de
wonderlijkste vormen er. groepeeringen hun dui
zendjarig leven leidden. Zacht gekleurd electrisch
licht belichtte de hooge ruimten, de kelderachtige
diepten, de vlakke zijgangen, waarin zij groeiden
als bosschen, bloemen en 'beeldengroepen van
fantastischen vorm: zeldzame gewassen, die in
twintig jaren tijds bij één cM doorsnee slechts
zeven millimeter toenemen. Kil kroop het gevoel
van eigen nietigheid hier in ons op. Doch niet
ver van daar is leven, is luide bezigheid van
menschenwerk. De' wanden der kalksteengroeven
Elbingerode, waar veel Portlandcement vandaan
komt, splinterden ineen bij het boren met de
vloeibare lucht, die sedert het begin van den
oorlog in de plaats van dynamiet als explosief
gebruikt wordt. Wij spraken er Belgische krijgs
gevangenen, die ons in goed Vlaamsch verzeker
de'1 dat zij tevreden waren en er ook naar uit
zagen.
Blankenburg,het oord der menschen-in-
ruste, de zomgri'esidentie van het Brunswijksch
p waar wij in den renstal even de
vr,ar(w za&en €n de aardige kleine ponny, die
net pas twee jaar oude prinsje bestemd, nu
Tn a^omt °P elk kind dat hij ziet.
ihals en het Bodedal, het eindpunt onzer reis,
is wel het schoonste gedeelte van den Harz, wat
berg en woud betreft, vooral nu in den herfst die
een gansche kleurensymphonie ontvouwt.
Engelsche tyrannie in Amerika.
Een correspondent van de Frankf. Ztg. be
klaagt er zich over, dat de Amerikaansche indus
trie door Engelëche handelsvereenigingen ge
noodzaakt wordt, Duitsche handelshuizen te boy
cotten. Zoo heeft bijv, de katoenvereeniging van
Liverpool een lijst van voorkeur gemaakt, waarop
alle firma's met namen vermeld staan die zich
bereid verklaard hebben, siechts met Engeland
handel te drijven. Een dergelijke verklaring is
ook ter teekening voorgelegd aaa de ))Rubt>er-
ciub of Amerika De tngelsche regeering heeft 'fl
embargo (beslag) gelegd op gummi-leveranties
aan deze vereeniging, die uit Engelsche koloniën
ongeveer 70 pCt. van haar productie kreeg. Hier
op heeft de „Rubberclub de boycot-verklaring
onderteekend en is op aeze wijze onder de con
trole van de Britsche regeering geraakt Verder
heeft de Otisstaalmaatschappjj uit 0jlio aan
haar afnemers medegeaeeici, dat 2jj njet meer fjr.
ma's bedienen kan, die zich niet willen verplich
ten, geen waren te verkoopen aan staten die met
Engeland in oorlog zlJn-
Er worden verder a°fr^ransPort- en stoomboot
maatschappijen, ban, en verzekeringsmaat
schappijen in Amen PSesoird, die door het
onderteekenen van aring zich hebben
onderworpen aan cle 0'e van de Engelsche
^Critiek op do. regeering.
Volgens een benen de Köln. Volksztg. uit
Zwitserland, melde(nr„aH eri in Rome dat de
Italiaansche (m,°,est worden uitge
steld daar Sonnino ongesteld lS. Hij lijdt aan
een oorontsteking. De v gens het genoemde blad
alleen voor het be^S a Engeland en Frank
rijk werkende ^''cpcolo zta e Corriere
uit zijn meeningM °f^omfgwelkVC[ I,taiië'u moge"
gelijke hulp in Macedonië, welk,, het noch nood
zakelijk noch nuiü^p mLvnVlJ n',lerwii1 de
censuur aan genoemd n oe publicatie ver
bood van artikelen over eze kwestie, die een te
genovergesteld standp - rdedigden. De Mila-
neesche bladen eis^n j„, ,vaa ,(-e regeering op
heldering van het feu> ue Fransche minister
president Viviani de nu P van Italië in het uit
zicht kon stellen, teiwy gelijkertijd het Giorna-
le d'Italia, de Tribuna e de Popoio Romano het
omgekeerde betuigden' net land zou zeer goed
weten, dat niet alleen wordt gestreden vcoor de
bevrijding van de nog niet verloste provinciën,
maar ook voor de verwezenlijking Van 't interna
tionale beginsel van maentsevenwicht en de recht
vaardigheid. Daarom nenoort de regeering direct
te beslissen of zij van p.an is deel tcnemen aan
den grooten wereldooi log of niet.
Handhaving vnn den Godsvrede.
Het groote Katholieke blad in Keulen, de
Köln. Volksztg toont zich verstoord erover, dat
van officieele zijde inet veel nadruk aan publiek
en vooral aan de scholen en scholieren een boek
wordt aanbevolen, dat volgens het blad den ewU
vrede verstoord. Het boek is getiteld- tv"
Hohenzollern und ihr Werk. Het schiint JhC
koo en verzoeken of dezeQ het boek willen
Vele katholieke scholieren, zegt het blad heb
ben argeloos het werk besteld, dat van hooger-
hand is aanbevolen, maar de gevoelens der ka
tholieken scherp kwetst. Het blad herinnert aan
de woorden van den keizer: Ik ken geen partijen
meer, ik ken slechts Duitschers en veronderstelt,
dat de overheid wellicht niet voldoende is inge
licht.
Engelsche bureaucratie.
De Times valt de Eugelsehe bureaucratie
aan voor fouten, gem aait in den aankoop
van Moederen voor do militairen door de
regeeringen der geallieerden.
Op de conferentie van de Fransche, Brit
sche en •Russische ministers van financiën
te Parijs in Februari dit jaar, werd beslo
ten de aankoopen gemeenschappelijk te doen»
waaruit blijkt, dat de Engelsche regeering.
waarschijnlijk het Engelsdh© ministerie van
Oorlog, erin gekend zijn geworden.
Het parlementslid T. V. Taylor beeft in
het Lagerhuis twee treffende voorbeelden
gegeven, hoe weinig Engeland echter zijn
invloed deed gelden waar het pas gaf. Al
leen in de vorige week, merkte Taylor op,
zjjn door do regeeringen der geallieerde mo
gendheden in de Ver. Staten 5,000,000 el klee
dereu besteld, die even goed en even vlug
zouden gemaakt zijn in Yorkshire, waar
zulk een bestelling hoogst welkom zou zijn
geweest. Verder zegt hij, dat de regeeringen
krijgen, die in Amerika zijn gemaakt en
krijgen, die in Amerika zijn gemaakt en
over den Oceaan zijn vervoerd in minder
tijd dan noodig is om verlof te krijgen van
de Engelsche regeering om de goederen in'
Lancashire te koopen.
De Times valt den heer Taylor hij eni wijt
deze toestanden aan de onkunde der bureau
cratie, die bovendien den misplaatsten trots
toont, zich niet door bevoegden te doen in
lichten.
De gevluchte Armeniërs uit Syrië.
De correspondent van de Temps te Port
Said bericht, dat de Egyptische autoriteiten
hun maatregelen voor het onderbrengen van
de Armeniërs, die -uit Syrië zijn gevlucht,
hebben oltooid. Er zijn 450 tenten voor vluch-
te 'duiden, dat de andere vier Engelscho sol-
daten zich als gevangenen in hun handen
bevonden.
Dank zij de heldhaftigheid van dezen pries
ter aan het front, had men thans tenminste, j
zekerheid "omtrent het lot van de acht moe-
di?e kameraden.
BESMETTE STEDEN. *1
Het angst-aanjagende begin is Brest-Ll-
towsk. Aldus schrijft een medewerker van
de Vossischo Zeitung uit Kobryn, d-d. 2
October. Achter de traag stroomende, met
wilgen begroeide oevers van den Bug met
vestingwerken, die in moerassen gebouwd
zijn, opênt zich deze poort naar Rusland/,
die een stad geweest is. Sedert den brand
van Moskou is zoo'n gruwelijke vernieling'
van een groote, bloeiende gemeente zonder
weerga. Straat aan straat liggen de hui
zen in puin, misschien is één honderste j
gedeelte door het toeval gespaard. Toch ia
het vuur niet de wreedste der demonen,
die achter den oorlog aan trekken. HeÜ
vuur reinigt, het brandt de besmetting weg
en verhindert dat de ellende groeit tot stin
kende gruwel. En daarvan was het vol,
toer. de Duitsche troepen Kobryn binnen
trokken. Vluchtelingen waren terug gekeerd
naar de prijsgegeven stad.Vermoedde
het Russische legerbestuur wel, toen het
de bevelen gaf om steden te verbranden,
landen te ontruimen en duizenden mee te
slepen, welke ontzetting het veroorzaakte?,
In de synagoge verdringen zij zich. Daar
binnen liggen gewonden, nog van dè be- J
ach ie ting, stervenden, dooden; choleralijkea.
Daar buiten een stinkende hoop van dier-
cadavers, varkens, runderen, want hier heer-
schen besmettelijke darmziekten en run
derpest. Hulp voor de gewonden, zieken,
zwakken is sedert dagen onmogelijk. Eéc
erkele Russische dokter tracht het onuit-
voerbare te doen en enkele ziekenverpleeg
sters offeren zich op in dienst van de el-
telineen omreslauen en ineedeeld naar wii- lende' Wat ziJ> die deQ °°rioo reeds leer-
v lncr: een man, waanzinnig geworden door
j lijk ingedeeld kunnen worden naar de dor-
jpen waarvan zij afkomstig zijn. Aan het
Ihoofd van ieder wijk komt een chef te staan,
die door de oudsten wordt gekozen en het
volle gezag uitoefent. Een waterleiding is
aangelegd en iederen dag worden levens
middelen onder de vluchtelingen verdeeld.
Ontmoedigde gevangenen.
De oorlogscorrespondent van het Berl. Ta-
ge'blatt aan het Westelijk front iheeft een
praatje gemaakt met Fransche soldaten, die
in de streek bij Tahure krijgsgevangen ge
maakt zijn. Zij waren nogal ontmoedigd en
haddien allerlei klachten. Volgens deze ge
vangenen was het Fransche legerbestuur,
door do. reusachtige troepenconcentraties op
enkele punten, in groote verlegenheid, ge
raakt. Het blijkt n.l. onmogelijk, zulke ge
weldige massa's manschafppen behoorlijk
onder dak te brengen» want behalve de ba
rakkeu van het kamp te Ghalons zijn er
slechts enkele kleine en ten deele vernielde
dorpen in die streek te vinden. Daardoor
zijn de troepen genoodzaakt voor het groot-
iste deel in de open lucht te kampeeren,
waarbij zij erg te lijden hebbeu van de kou
de Octobernachten. De Franschen zijn daar
voor bijzonder gevoelig. De verzorging baart
ook groote moeilijkheden. Als de Duitsche
berichtgever niet overdrijft, zouden sommi
ge gevangenen erover geklaagd hebben dat
zij een week lang geen warm eten hadden
geproefd. Het gevolg is ontevredenheid bij
do mansdhiappen en een steeds toenemend
aantal conflicten tusschen officieren en min
deren.
Bovendien is de uitwerking van bet Duit
sche, op de adhterste stellingen gerichte ar
tillerievuur verschrikkelijk. Vele formaties
hebben reeds in de reserve-stellingen zulke
groote verliezen geleden, dat zij bijna tot de
helft geslonken waren vóór zij aan het ge
vecht zelf moesten deelnemen.
Dit alles maakt de stemming bij de Fran
sche troepen zeer gedrukt en ontmoedigend.
Het Fransche legerbestuur moet er niette
min alles op gezet hebben om het aanvals
plan, zonder rekening te houden met de
enorme verliezen, door te zetten.
den honger. Een Duitsch-Galiciër, op een
legerstede uitgestrekt, brult als een dier
tegen de binnentredende officieren. Hij ia
een krachtige man met een zwarten baard.
Zoodra hij echter met veel moeite de de
ken een weinig van zich schuift, tilt hij
een arm op, als van een doode, zonder
vleesck....
Geen huis is vrij van besmetting. Op het
marktplein staat een groot bord, dat voor
cholera waarschuwt en een paar paa ver
der een, met het opschrift runderpest. AaD
vee is geen gebrek in dit land. .Ook nu.
uogi zijn er aanzienlijke voorraden. Maai
overal langs de wegen liggen de gezwol
len lijken van dieren, die van pest ptier-'
ven.
OOR LOGS ALLERLEI.
DE PRIESTER AAN HET
FRONT.
Bij een gevecht in Noord-Frankrijk of Bel
gië de juiste plaats wordt niet meegedeeld;
maar het was aan het Britsche front
schijnt zich de volgende episode te hebben
afgespeeld. Acht bommenwerpers, beboeren
de tot een bekend regiment, verlieten op
een avond hun loopgraaf, doch waren bij
aanbreken van den dag nog mot tei-ugg.-
keerd. Het was eeh barre nacht geweest
pikdonker, koud als in 't Noorden en mei
een regen, die in zijn felheid aan de tropen
herinnerde. Toen het later m den morgen
werd, begonnen de achtergeblevenen m de
loopgraaf hoe langer hoe meer ongerust te
worden bij 't denkbeeld, datA hun makkers
ergens buiten gewond en stervende, althans
lijdende in den modder lagen te wachten
Daar het volle dag was, en de Duitsche
scherpschutters in de tegenovergelegen lone
graaf op den loer lagen, kon er zelfs niet
aan worden gedacht, dat een Engels.dm
daat Zijn hoofd boven de verschans
uitsteken om eens goed rond m n
roomsch^atholtt,, «SJ/J*15
vergezelde, vroea- rm regiment
schap uit te vaan n Pun.nmQ op kond'
trachten rrm r,' m 111 ieder geval te
gesneuveld «.^ke lijken te zoeken en de
werd den 1Q identificeeren. Zijn verzoek
na eenige aarzeling, toegestaan, en
e Priester, in ambtsgewaad en met een krais-
oeeld in de hand, verliet de loopgraaf. De
Kngelsche soldaten volgen vol angst zb'n be
wegingen in de periscoop, terwijl hb S-
zaam de Duitsche linie naderdeGeen sriio.
werd op Hem gelost. Plotselmg zag men
hem nabij de prikkeldraadversperring der
Duitschers, nederknielen en bidden. Na een
pauze keerde hij met kalmen, vasten stap
naar de Engelsche loopgraaf terug. Hij bracht
vier identiteitsplaatjes mee en vertelde, dat
de Duitschers vier kaki-petten op. geweren
boven 'de loopgraaf hadden gehouden om aan
SPANJE.
Èen Kabinetscrisis?
.Volgens de Korr. Norden verneemt de
Voss. Ztg. vla Genève uit Madrid, dat de|
ministerraad het beeluit heeft genomen, door!
minister-president Dato het verzoek om ont-i
slag van het geheele kabinet aan den ko«l
ning aan te bieden.
Het Berlijnsche blad merkt daarbij op,|
dat het besluit van den ministerraad niet
in verband staat met de buitenlandsche po
litiëk. Het gelooft veeleer, dat de meening*
verschillen, die den ministerraad tot dit
besluit gebracht hebben, uitgelokt zjjn door
de zeer hooge credieten voor de uitbrei
ding van het leger, welke de minister van
oorlog ter handhaving van de onzijdigheid
van het rijk gevraagd heeft. Vermoedelijk,
hebben daartoe ook medegewerkt meenings-i
verschillen met de oppositie, die de regee-i
ring verwijt, dat zij, behalve de noodzake*!
lijke beperkingen, welke ter handhaving!
van de neutraliteit voorgeschreven zijn, vanl
den oorlogstoestand profiteert, om de vrij
heid van gedachte te onderdrukken. Men'
twijfelt er aan, dat de koning het verzoek'
om ontslag zal aannemen.
DUITSCHLAND.
Pater F. Eürle»
üi, toren vierde de bekende Duitoohe Je-
zmtenpater, hranz Lkrle, de geleerde vreei
gore prefect van de Vaticaansciie bibliotheek
zijn 70s ten verjaardag.
Nadat pater hEhrie zich door de uitgave
van de „Bibliotheea Phiiosophiae et llneoli/
giuo ëckolasticae" en het „Archiv für Hit
und Kirchengesch, der Mrtteailerb"
grooten naam verworven had publiceert
hu m imt de Hietoria bibüotEe^S
rot l0t «^suitor drie jaar later1
tut prelect der aticaauÉche bibliotheek be-'
uoemcl.
eeitien jaar vervulde liijj dit ambt mei
ren buitengewonen ijver en kennis, tot zijn
gezondheid, door de geweldige inspanning
geschokt werd. In 1314 .werd hij opgeroigij
door Mgr. Katti, den bibliothecaris van tu|
Ambrosiana te Milaan.
Sinds het uitbrekeh van den oorlog tu&j
schen Oostenrijk en Italië vertoeft pateJ
Ekrie te Feldkirek.
AFKEURENSWAARDIG-'
Verschillende bladen keureu het af dat
de Tel gepubliceerd heeft een der stukkot)
van de B^vredigingscenirntssie, dat een ge,
beta stuk was, cu waarop uitdrukkelijk „ge,
heirn vermeld stond en laken het evenzeer,
dat iemand in wiens bezit het stuk was»
iiaar daartoe in staat stelde.
Be Ned. merkt, op, dat het bedoelde stuk
aan de leden der Tweede Kamer onder zóó
stnkte geheimhouding is gezonden dat öi
toezending aan de leden van elke groep i.i
geschied 'door de Commissieleden zelve* w
ke die groep vertegenwoordigden.
Het stuk kwam dus niet in handen vr.rt
personen voor .wie het niet bestemd. v.-:- s
en werd onder couvert verzonden, terwijl
alles op de Landsdrukkerij was gez t c
afgedrukt.
t.j,wil|,luuro1n»wiiwiww* m piemoou &husk.Böta&fsel -fl le&ta&L cah pKi ijui
HIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
HAARLEM.
