DAGBLAD voor NOORD- en 'ZUID-HOLLAND. Barteljirisstraat BLOEMWERKEN Uimmmm-mmm Slobkousen vanaf L50 NASSAULAAN 49, HAARLEM f 403® f 8®b f 300 f IS© 1100 Ï7S f @0 f 55 VAKUPLEIDIflG. J. H. A. BIELEH, ZIJLSTRAAT b. d. Gr. Markt. ÖE OORLOG Waarom de Paus geld noodig heeft lecKSTE BLAD THEOD. G. v. DUSSELDORP. P. W. TWEEHUIJSEN Zaterdag 30 October 1915 4Qste Jaargang n°. 8890 ABONNEMENTSPRIJS i Per s maanden voor Haarlem en voor de plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente)1.60 Voor de overige plaatsen in Nederland per post. 2, Per week voor Haarlem en de agentschappen ,,.012' Afzonderlijke nummers Bureau van Be^actis en •Administraties latercosTam» Telefoonnummers I4-2S en 274i PRIJS DÉR ADVERTENTIENi Van 15 regels 0,75 Iedere regel meer. 0.13 Buitenland per regelo .23 Advertentiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels 0,40 Elke regel meer0.10 Alle betalende abonnés op dit Blad die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: bil levpnclana-. «nrro bij verlies van een bij verlies van bij verlies van bij breuk van een bij verlies van •chiktheid fotowerken bij overlijden. hand of voet s tt een oog a een duim a s: arm of been een wijsvinger bij verlies van een s anderen vinger a De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de .Holiandsche Algemeene Verzekeringsbank» te Schiedam. nummer bestaat uit vijf bladen ^aaromier de Officieele Kerklijst en fet Geïllustreerd Zondagsblad in acht bladzijden. hoek Op. Harkt - Tel. 998 ÏV. (Slot.) z.Goals wij uiteenzetten wórdt in de laatste laren veel gedaan voor de opleiding van jeug- QlS« personen tot bekwame vaklieden en dat op manier. Ook die voor ingenieurs en archi- k"ten is sinds lang geregeld. Daarvoor dient de 7ecflflische Hoogeschool. Maar aan die voor op- *;üiters en technici is hier te lande in tegenstel- 'IQg met in het buitenland nog niet veel gedaan, 'och neemt deze categorie van personen in de bouwbedrijven en in de industrie eene belangrijke ea bijzondere plaats in. Hun taak is een veelom vattende. Ze moeten, naar de lieer A D. F. W. Lichten- belt uiteenzet, in het rapport- over middelbaar technisch onderwijs, opgenomen in het Verslag der Ineenschakelingsccmmissié, in staat zijn niet alleen om de hun verstrekte plannen en ontwer-j pen te doorgronden en uit te werken, maar ook' om aan te geven hoe de vervaardiging, de samen stelling en de verbinding der hoofd- en onder deden op de beste, de voordeeligste en meest rationeele wijze kan en dus behoort te geschieden. Daaruit vioeit voort, dat ze moeten kunnen be schikken zoowel over practische als theoretische ontwikkeling, over technische als algemeene ken- M, om den architect of ingenieur of de hoofden van bedrijven, ais eene klasse van tusschenperso- jien, te kunnen terzijde staan en dat mitsdien van hunne opleiding en vorming veel afhangt. Daar aan hen steeds hooger eischen wor- gesteld, dient die opleiding en vorming s'eeds meer het volmaakte nabij te komen en niet aieer eene ten deele te zijn, zooals thans veelal het 2eval is. Aan 't geen nu nog aan die opleiding 0rubreekt, beoögt men met de oprichting van Middelbare technische scholen tegemoet te komen. Bekend is, dat minister Kuijper een plan voor e«ue Centrale Middelbare Technische School had aGnhangig gemaakt. Echter, de opzet van dat P'an was wel wat grootsch. De tijd daarvoor is a°g niet aangebroken. Het lijkt meer de aangewe zen weg om het middelbare technische onderwijs Zich gestadig en langzaam te doen ontwikkelen en het verstrekken daarvan aan het initiatief en de zorg van particuliere vereenigingen over te laten en die dan van Rijkswege, van de Pro vincie en Gemeentewege steun te verleenen. ftoeien. Én °nder f FF bij het inslaan van dien wlef voordeel, dat gedeelten van het land een middeib=Versc^1 school kan komen. technische Gewenscht is zoodanige school toegankeiuv stellen voor allen, die onverschillig welke hdnne schoolopleiding is geweest, voldoen aan de eischen van practijk en tevens een voldoend exa- men in de Schoolwetenschap hebben afgelegd. Gp die manier toch kan aan een breede schare van jongelieden den weg tot vooruitkomen wor den geopend. Ono-gveer aldus ook is de regeling, die men b'er wil maken ten aanzien van ue toelating tot d« hier te stichten middelbare technische schooi LX1II. WEE KP RAATJE. >.'t Zal wel wennen", was de leus, die Henri #r Halt voor eenigen tijd tot zijn zooveelste revue ^lnspjreerd had. En 't mag voor ditmaal ook e gedachte eens wezen, die ten grondslag ligt van mijn periodiek causerietje, dat van week tot eek pleegt te verschijnen. 11 Moet dan wel waar zijn i we wennen aan a'ies. Ons aanpassingsvermogen is wel bijzonder sioot en breed. we wennen aan de verbijsterendste dingen, die •'ch, in treurige en weemoedige tafereelen, afspe- 'iu 'w het groote werelddrama, dat in Augustus -t begon en nu, in October, haast November 3, nog al maar door wordt voortgezet. We ,'Jken amper vreemd op, als de eene mogendheid andere per brief mededeelt, dat ze zich van bp e,a dan af, met haar in staat van oorlog AVmdt, nu we zoo van om en bij de twintig van veelzeggende briefjes hebben géhoord, kijken «niet op één meer of minder. Jen 2u0e™' gesneuvelden doen ons nog ontstel- Jtew i°e £ro°' fnoe' Bet getal der vermisten' en kpn u <jn we' zlJn voor we wezenlijk opschrik- tij n,ie' ontzetting voor deze schier nooit eitt- eie"df catastrophe? Treft het ons nog als een tk er waarde van duizenden aan materiaal .inhoud, m drie minuten voor altijd in den •"«aan verdwijnt? u.j'akj helaas! niet meer.... 'o.,v e. vvennen aan alles, aan de kolommen oor- nieuws, aan de kwelling van een moeilijk te -n neutraliteit, aan de drukking van harde waarvan wij in ons nummer van 29 September een en ander mededeelden. Over de samenkoppeling .van ambachtsschool en middelbare technische school kan men ver schillend denken. Natuurlijk kunnen wij die quaestie niet in den breede behandelen. Evenwel doen wij opmerken, dat de heer Lich- tenbelt, die van deze quaestie eene breede studie heeft gemaakt, van meening is. dat bij 't oprichten van middelbare technische scholen gelet moet worden op de mogelijkheid dat de ambachts school voor het voorbereidend onderwijs te ge- bruiken zal zijn of wel door uitbreiding hiervoorj geschikt te maken is. Hij voegt aan die opmerking toe: „Dit is met 't oog op de finantiëele zijde, hoewel het hebben van het middelbaar technisch onderwijs in één hand uit een paedagogisch oogpunt verre de voorkeur verdient." M. a. w. wat men hier van voornemen is te doen, is niet ten eenenmale verwerpelijk, al kan 1 dan ook een anderen weg worden ingeslagenj Gelijk van zelf spreekt dient men bij de nadere uitwerking der plannen en de regeling van het te geven onderwijs er rekening mede te houden,1 dat een ambachtsschool en een middelbare tech nische school tweeërlei onderscheiden doel heb ben. Een ambachtsschool dient tot vorming en op leiding van ambachtslieden en een M. T. S. tot die van opzichters, technici enz., ten bate der bouwvakken en de industrie, die theoretische ken- i nis hebben en practisch onderlegd zijn, zoodat ze in de practijk van het bedrijfsleven dadelijk bruik baar zijn. Daar komt 't op aanIn dat verband dienen de leerkrachten van een M. T. S. personen te zijn, die niet alleen de noodigé theoretische kennis be zitten, maar bovendien practische bekwaamheid en tact om te geven onderwijs, zooals dat aan eene M. T. S. vereischte is, d. w. z. niet college geven zonder meer. Hét moeten personen zijn, ook met de practijk vertrouwd. Daar kau niet genoeg nadruk op wor den gelegd Alléén aldus kan het onderwijs aan eene M. T. S. goede vruchten opleveren en gezorgd worden, dat er komen opzichters, technici enz. die ook den arbeider kunnen zeggen hoe iets moet gedaan worden of gemaakt, omdat zij óók practisch be kwaamd zijn. Aan zulke practische bouwkundi gen is gebrek, zoo vernamen wij wel eens. Indien daarin een M. T. S. door de manier van opleiding mede kon voorzien, dan zou ze inderdaad blijken aan een bestaande behoefte te voldoen. Theoretische en practische kennis dienen ook ?'er elkander aan te vullen en hand aan hand te gaan. kingen^ov zouden 110£ zÜn toe te voegen opmer- op werkplaat deIf,.ractische opleiding in fabriek en Ons voornemen ecbter ligt niet op onzen weg. plannen van stirUt;S' alleen in verband met de deze artikelen over nJLeen,ei: T- S. alhier in men wat eene M, T. s pP eiding te doen uitko- S' Waarvoor ze bestemd en waarom ze noodzakelijk is. Daar o. i. het nut daarvan vaststaande is, hopen wij dat de Raad finantiëelen steun en mede- werking zal willen verleenen tot de tot-stand- koming van een M. T. S. alhier, omdat met de middelbare vakopleiding, evenzoogoed als met de lagereeen algemeen belang is 01 een regeling ook daarvan bijdragen zal tot bevor dering der algemeene nationale welvaart. Indien de Raad daaraan gedachtig is, en zien dat voor oogen houdt, dan, wij twijfelen er niet aan, zal hij gaarne aat de lofwaardige pogi g van de vereeniging de Ambachtsschool st« leenen en met algemeene stemmen aanIle voorstel dat B. en W. ter zake hiervan d deden. J ACmJ ET-C0STU &i ifiS EU SMOKINGS 5 iacteljopisstr'aal 5 Telefoon 2944. BARTELJORIibTRAAT 27. TELEFOON I77U. omstandigheden, van een droeven 7-7 Totdat eindelijk de zon des vi-phI J kere wolken van de oorlogslucht zaflm°n r de.don" breken. Dan zullen we eerst wS ïechT™ i01' wat een zegen en voorspoed er kau zijn, Ils het vrede op aarde is. Hoe zullen we dan weer S gemakkelijker en blij der ons wennen aan" den tijd van geluk en den vreedzamen wedstrijd om het tevreden en berustend menschelijk bestaan Wanneer zal het daartoe.weer eens komen? Willen we van het fooneel des internationalen strijds liever afstappen. Hoe goed ik me ook voor genomen had, het te mijden in m'n Zaterdan- avondpraatjes, het is me niet gelukt. Maar voor vandaag heb ik mijn hart nu vol doende gelucht. A propos: de Haarlemsche gemeenteraad heeft Woensdag de begrooting afgehandeld en geluk- kig weer in één dag. onze Vroedschap is daar óók al flink aan gewend. Wel werd er gevreesd dat het langer zou duren en het roode hoekje geeft ook nooit veel hoop op korte debatten en i zakelijke discussies. Maar een van de toehoorders, die al 28 be- i grootingen heeft hooren behandelen en aanne- j men, zeide van te voren, 'dat het in één dag zou afloopen. Nu, zoo iemand kan 't weten. Hij is gewend aan dergelijke aardigheidjes en kan wel gerust een deskundige heeten op het gebied van begrootingsdebatten-duur. Brrr! Wat een woord! Zeven lettergrepen! Nóg zoo'n mooi lang woord, van eenzelfde aantal lettergrepen, schiet me nu ineens te bin nen: Wamioesstraatplaveis'elwee. D. w. z wee Wij zullen dit in 't kort eens duidelijk maken Sinds den roof der Pauselijke Staten mist Z H. de Paus zijn gewone inkomsten. De Italiaansche Staal heeft hem toen een jaar- geld aangeboden, dat natuurlijk geweigerd is. Toen hebben de Katholieken der geheele we reld voorkomen, dat hun Paus tot den bedelstaf vernederd zou worden: de St. Pieterspenning werd ingesteld. En uit alle landen stroomde het geld toe, zoo dat de Paus voldoende hM voor zijn eigen huis houdelijke uitgaven, hè. 'Stsluur der Kerk en de Missiën. Aan deze feiten moet herinnerd bij eiken op roep „Voor den Paus". Want sinds de gebeur tenissen van 1870 is er een geslacht voorbijge gaan, en wat onze vaderen hebben beleefd, ken nen wij slechts bij overlevering. Die overlevering echter sterve niet en even sterk als in 't vorige geslacht moeten de feiten, die de instelling van den St. Pieterspenning om ringen, in ons blijven leven. Het was een eerezaak voor onze vaderen, den Paus te bewaren voor de vernedering dat Hij zijn hand zou moeten uitsteken om een aalmoes te ontvangen van het Italiaansche gouvernement, hetwelk hem zijn staten had ontroofd; het blijve een eerezaak, ook voor ons. Als wij dit goed hebben begrepen, dat de St. Pieterspenning het eigenlijke inkomen van den Paus vormt, kunnen wij zonder nadenken bevroe den, in welken nood de Pauselijke schatkist ver- keert Oorlog over heel Europa. Frankrijk, dat zoovele duizenden per jaar placht op te brengen, _Belgie, ciat jaai.jps een ton bijeenbracht enkti door een collecte in de Katholieke bladen; Dm schland en Oostenrijk, twee landen met vele mi loenen Katholieken en ook Italië zelf, kunnen dit jaar geen bijdragen En toch is er meer geld noodig dan andere De ellende is op veie plaatsen groot en dui zenden vragen hulp aatl den H. Stoel. Bisschoppen uit vei woeste landen staan met de bedelmap om den m s voor de poorten van het Vaticaanbisschoppen uit de missiën zenden klachten naar Rome, aat het werk tot verbrei ding des Geloofs dreigt onder te gaan wegens gebrek aan geld. De Paus heeft dus veel noodig niet voor zich zeiven, maar voor goede werken heeft méér geld noodig dan in gewone tijden, en er komt veel minder in. Dus moet er geholpen. Moet er allereerst geholpen door de Katholie ken der neutrale landen. God spaarde hen tot heden voor den gruwel des oorlogs; zij hebben redenen zich dankbaar te toonen en deze dankbaarheid uit te drukken door het storten van ruime giften voor den H. Vader onzen Paus De eereplicht, door de Katholieken van heel de wereld in 1870 aanvaard, rust thans voor een grooter deel op ons en al zal het ons wat meer inspanning kosten dien plicht thans te vervullen, wij zuilen hem vervuLen ten einde toe. DE DON AU BIJ OHSOWA. I)e Berlijnsehe „Tag" noemt een van de belangrijkste gebeurtenissen van de laatste dagen ihet overtrekken van den Donau bij Orsowa. De Serviërs hadden tiaar den eer sten aanval verwacht en daartoe omvangrijke verdedigingswerken aangelegd; de van na ture reeds sterke stelling was nog door een talrijke artillerie versterkt, waarbij ook eenige Engelscbe en Fransche scheepskanon- nen. Toen echter de rivier op verschillende andere plaatsen als bij verrassing was over schreden, werd een groot deel van de Ser vische troepen die aan het Donaufront wa ren bijeengebracht, naar het Bulgaansche front verplaatst en bleef bij Orsowa slec/lits een betrekkelijk geringe strijdkracht. Zelfs deze kleine macht zou toch in staat zijn ge weest den rivierovergang ernstig te bemoei lijken, wanneer niet de zeer krachtige Duit- sclie artillerie aan den strijd had deelgeno men. Op 22 October, 's morgens vroeg, begon Ihet zware geschut zich in te schieten en den volgenden morgen begon daarop een zoo ge weldig bombardement, dat de vijand zijn sterke posities langs den Donau en de aan grenzende heuvels moest ontruimen. Een van de eeste schoten trof al' dadelijk een munitiekolonne van den vijand, j die juist een batterij van schietvoorraad zou 'voorzien. Een ontzettende ontploffing was er het gevolg van en de vijandelijke artil lerie moest daarop baar stellingen ontrui men en trachtte gedurende zijn geheelen ovértoöht niet meer de bewegingen van de Duitsche troepen te verhinderen. De eerste troep infanterie kon dus, dank zii de krach tige artilleristieche voorbereiding, bijna zon der verliezen den anderen oever bereiken en spoedig daarna volgde onder even gunstige omstandigheden de verdere overtocht. Dank zij de artillerie kon deze belangrijke rivier- overgang worden genomen, zonder dat die meer offers kostte dan een middelmatig pa- HAARLEMüCHc ALLcDAiiiES No. 1751 WAAR BLIJVEN ZE? Het gaat met onze inschrijving voor Z. H. den Paus allesbehalve zooaih het hoort. Eerlijk gezegd, het gaat ?i erg slecht mee. Waar blijven nu dt katholieke Haarlemmers, de katholieke Kennemers, de Roomsche bevolking van de Bollenstreekwaar blijven ze alien, nu de Bisschop-zèlf door middel der Roomsche krant komt vragen om steun vooi den Paus?. Waar blijven vooral de gegoeden, die ais ze eens wilden het bedrag op onze inschrijflijst bin nen een paar dagen wel konden vertienvoudigen? O ja, wij weten het wel: het is vooral de sleur, die velen doet achterblijven. Men vergeet het den eenen dag, den anderen dag komt men den kant van de Nassaulaan niet uit, den derden dag denkt men er niet aanEn zoo voorts. Maar dat moet toch niet gebeuren. Geven voor een Paus in deze dagen is eere plicht voor een katholiek, en niet alleen de werk man en de dienstbode die nu in onze Couranf hun dubbeltje en kwartje en gulden verantwoord zien, maar nog vee' meer de gegoede, de midden stander, de vermogende zijn aangewezen om den s Paus te steunen En helaas, juist onder dezen wordt 't uit sleur of omdat men het vergeet, of omdat men oen1 ernst der tijden niet begrijpt, al maar nagelaten.' Dat moet nu toch anders worden, hopen we. i Wij doen een ernstig beroep, mits dezen, op al onze lezers die tot nu toe in gecreke bleven, cm. voor den Paus iets af te zonderen Onze katho lieke dorpen van Nooid- en Zuid-Holland, onze Roomsche bevolking van Haarlem, de Bisschops stad, moeien toch waarlijk een beter figuur maken op de lijst der giften voor den Paus, dan ze deden tot nog toe, de goede uitzonderingen dan daargelaten! Op een andere plaats in dit nummer vertellen j wij, waarom wij voor den Paus moeten bijdragen, i waarom er gegeven moet worden. Daaruit zal worden begrepen, hopen wij, dat het waarlijk plicht is te geven, plicht bovenal voor hen die door fortuin en in zaken zijn be gunstigd! Onze administratie houdt zich ten allen tijde bereid, de gaven der Katholieken voor den Paus in ontvangst te nemen: wij hopen dat onze plaat selijke agenten eveneens een handje willen helpen om in dezen de deelneming zoo algemeen moge- Hjk te doen zijn! trouillegevecht. De eene dekking na de an dere ligt in puin geschoten, de draadver sperringen en loopgraven zijn op vele plaat sen totaal vernield. Vooral Tekya heeft zwaar geleden, waar heele huizen door de Duitsche granaten in puin werden geslagen. Volgens de weinige bewoners die waren ach tergebleven, waren de Serviërs overihaast en i^i-izware vei'Bezen al vluchtend teragge- i ken. Op een van de .heuvelstellingen moesten de Servische troepen twee kleine Üransche scheepskanonnen achterlaten, daar de bedienende manschappen het in het'over stelpende vuur der zware artillerie niet kon I hetwelk voortspruit u'LtJ^aDlaveisel of de bestra ting van de Warmoes. De bewoners van d e st'^ ^ben 2ICh lang gewend aan hun fflerl dlg,e blauwe straat- vloer, al werden er ook nuen,dan pogingen ge daan, om daar verander g en verbetering in te j Ifaar dat gelukte met En toch was het eefl erYleemds'e steenbeleg ging in die straat. Die a e 'nnger lioe vreemder, I hoe langer hoe leelijkeI en ouder, en daarmee hoe langer hoe gevaarlijker werd. Daar zijn al verschil» de ongelukjes gebeurd. Van de week nog, i°en.1 VOor de curiositeit ter plaatse poolshoogte S1U.S nemen van den toe stand, waarin het P'fyff z/ch bevond, heb ik mijn hart vastgehouden toen het paard van Vis ser met de vrachtkar thuis kwam En ik heb vreemd opgekeken van de leelijk- afwisselehde trottoirnj en de nog leelijker en ook gevaarlijke steen en bedekking op den rijweg. Dat er verbetering nooaig tS_ 2aj njemand meer ontkennen. Ze zal aan ook koinen Wethouder de Breuk heeft de belofte gedaan, dat het verbeterd zal worden, welke belofte „in 1916" zal ingewisseld worden teoen de daad. Nu is 1916 heel groet, van Januari tot Decem ber liggen 12 maanden Moge het dus liever begin, dan einde 1916 zijn! oorlogsdagboek (van 23 lot 30 October.) 23 October. Griekenland weigert Cyprus van Engeland, dat haar dit aangeboden had voor te verleenen' hulp aan de Entente. De Duitschers maken grooje vorderingen in Servië; Bulgarije's troepen bezetten Koemanowo De Engelschen beschoten de Bulgaaische plaats Dede Agatsj van uit zee. -De Italianen zetten een groot offensief langs het front van Ti en lino tot de zee met succes tegen de Oostenrijksche stellingen voort. De Russische troepen hebben een overwin ning behaald bij Tarnopol en duizend vijanden gevangen. Dui{gclie boot iieeft een Zwee(jschen onderzeeër beschoten, waarvan een man gedood werd. 24 October. Uit Wfeenen wordt, in tegenstelling met Romeinsche officieele gegevens, bericht dat de Italiaansche aanvallen geen succes hadden De Bulgaren hebben Uskub veroverd 0p de Serviers en vervolgen hun succesvollen aanval HeVgestiüt (KeuprÜlü) werd het offen- F Fto^er\ É>e geheele Donaa-oever is door erviers ontruimd voor de Duitscb-Oostenriik- sche troepen. J De Russen hebben de Bulgaarsche plaat sen Warna en Boergas beschoten. 26 October. Door de viervoudige Entente is een nota gericht aan Griekenland, die binnen drie dagen antwoord verzoeki op de vraag, of Griekenland zal voortgaan met zich te verzetten tegen de landing en het doortrekken door Grie kenland van Ententetroepen. De DuitscU-Oostenrijksche en Bulgaarsche troepen blijven met succes hun veldtocht in Servië voortzetten. De Serviërs erkennen dat zij na wan hopige gevechten over verschillende en. groote gedeelten van het front moesten terugtrekken. /o^n?eiDuitS?he k,ruiSei »Prinz Adelbert" (9UU0 ton) is getorpedeerd door een Engelschen onderzeeër. Oostenrijksche vliegers hebben Venetië be schoten Bericht, dat het Engelsche transportschip „Marketti" in de Egeïsche Zee getorpedeerd is. 27 October. Fransch succesje bij Mesnil; de Duitschers maken in Champagne vorderinoen. De Engelsche minister Landsdowne° heeft medegedeeld dat hij vreest, -dat Servië den cen- tralen vijanden niet lang meer zal kunnen weer staan. 28 October. Het groote Italiaansche offensief heeft tot enkele plaatselijke successen geleid; eenige Oostenrijksche tegen aanvallen hadden succes. Nieuw offensief tegen Riga van von Bu- low's leger. Het Duitsche stoomschip Fetea door een torpedo getroffen. 29 October. De Servische Donauvesting Kla< dovo is door de Duitschers veroverd. Daardoor is de vereeniging met het Bulgaarsche leger tot stand gebracht; de Donauweg is nu ook weder vrij geworden voor de Centrale Mogendheden en de verbinding met Turkije moet nu ook verzekerd zijn. Twee Russische oorlogsschepen moeten door de Bulgaren tot zinken gebracht zijn, toen een Russisch eskader de Bulgaarsche kust beschoot. Ia de Oostzee hebben Engelsche duikboo< ten vier Duitsche stoomschepen doen zinken zoo wordt officiëel uit St. Petersburg gemeld. (Wordt vervolgd.) HBffi HUSLENSCNE MOT 1 t 0,05

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1915 | | pagina 1