DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
Slobkousen vanaf 1.50
SS-(sua; r
NASSAULAAN 49, HAARLEM
f 4000 500 f300 fISO f 100 f75 f60 f15
a DE OORLOG
Wegens 't afbreken onzer ROTATIE
PERS, die naar de nieuwe Drukkerij
aan de Nassaulaan moet worden over
gebracht, zijn wij genoodzaakt heden
en volgende 8 a 10 dagen de Courant
in eenigszins vereenvoudigden vorm en
vroeger dan gewoonlijk te doen ver
schijnen. Wij roepen de hulp en toe
gevendheid onzer Lezers en Adverteer
ders daarvoor in. Na des morgens
ELF UUR kunnen in deze dagen
onder geenerlei omstandigheden meer
ADVERTENTIES of BERICHTEN
worden aangenomen. De Directie.
EERSTE BLAD
TELEGRAMMEN
Van hedenmorgen.
Vüötf H. m PAOS.
THEOD. G. v. DUSSELDORP.
P. W. TWEEHUIJSEN
Grondwetsherziening.
40ste Jaargang n°, 8891
Bureau van Redactie en Administratie i
Inftercomm. Telefoonnummers 1428 en 2741
411e betalende abonnés op dit Blad, die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor;
De uitkeerlng dezer bedragen wordt gegarandeerd door de »Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank® te Schiedam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWEE BLADEN
T.
KRULDUFFELS
VCCSR WINTERJASSEN
5 Barteljorisstraat 5
Telefoon 2144.
BARTELJORISSTRAAT 27
geallieerden.
VERSPREIDE BERICHTEN
KORTE BERICHTEN
HAARLEitiSCHE ALUuAGJES No. 1752
I
HRE HUmEHSQIE COORI
ABONNEMENTSPRIJS J
i»er S maanden voor Haarlem en voor de plaatsen waar een agent
gevestigd is (kom der gemeente) 1,60
Voor de overige plaatsen in Nederland per post. 2,
Per week voor Haarlem en de agentschappen .0,12®
Afzonderlijke nummersi 0,05
PRIJS DER ADVERTENTIEN i
Van 15 regels
Iedere regel meer.
Buitenland per regel
Adver.'entiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels
.Elke regel meer
fl.75
0,15
0.20
0,40
- 0.10
oij levenslange onge
schiktheid tot werken
bij verlies van een
a hand of voet a
bij verlies van
a een oog a
bij verlies van
een duim a
bij breuk van een
arm of been
bij verlies van
een wijsvinger
bij overlijden.
bij verlies van een
a anderen vinger a
Vorig bedrag ƒ733.
propagaudaclub „St. Petrus", Scho
terkwartier
M. J. S.
Wed. S. P. no
Een aalmoes voor den Paus
Afd. Haarlem R.-K. Graf. Bond
vot intentie van L. H. den 1 aus tot
lafenis der geloovige zielen
N. N.
5.—
1.—
1.—
250
2.—
5.—
4.—
0.50
esteund. De ijzeren ring om de Serviërs
is nu zoo vast gesloten, zegt de correspon
dent, dat de beslissing in Servië onhiaden is.
In het westen schijnt het of de bordjes
weer verhangen zijn en de Duitschers weer
de leiding hebben: Althans het Duitseiie staf-
bericht meldt een loopgraaf-succes ten noor
den van Neuville, ten noorden van Atrecht,
cn in Champagne de herovering van den
vooruitspringenden punt bij De Mesnii bene
vens hpt stormenderhand vermeesteren van
de Batte de Tahure; welke Duitsche succes
sen voor 'n groot deel ook in de Fransche
berichten worden erkend.
Hoe het staat met Griekenland^ houding
Van Engelsclie zijde werd dezer dagen een
nieuwe Briteche aanvoerder voor de Bal
kan-expeditie benoemd en werd door de re
geering bovendien nog eens krachtige hulp
toegezegd, welke zoo spoedig mogelijk
zou worden verleend; zelfs meldde een En
tente-telegram 1.1. Zaterdag nog de aan
komst van nieuwe troepen in Saloniki, ter
wijl juist een telegram uit Athene aan de
A Villag meldt, dat de geallieerden niet
alleen Ibun landingen in Saloniki hebben
gestaakt, doch dat zij reeds zijn begonnen
hun troepen uit Griekenland terug te trek
ken. Drie bataljons Fransche infanterie en
vijf bataljons koloniale troepen zijn, volgens
dit bericht, reeds op den Eranschen kruiser
Treville ingescheept, terwijl generaal Ha
milton officieel aan prins Nikolaas heeft
TELEFOON 1770.
is uit de vele tegenstrijdige berichten niet meegedeeld, dat de generale staf van de
juist vast te stellen. Het eene bericht meldt Fransch-Engelsche landingstroepen had he-
ons, dat de landingen in Saloniki worden
voortgezet, terwijl van ander® z>jde wordt
verzekerd, dat de troepen weer worden in
gescheept.
Omtrent de houding van Roemenië heeft
men eveneens nog geen zekerheid.
Van de overige fronten werd ook heden
geen nieuws van beteekenis vernomen.
sloten, deze troop-en terug te trekken en dat
men reeds een begin met de inscheping had
gemaakt.
In hoeverre aan dit bericht waarde moet
worden gehecht, is blijkens weer later
ontvangen telegrammen niet juist te be
palen.
Totaal ƒ754.—
Onze administratie zal gaarne de giften
.nzer lozers in ontvangst nemen. Men ge-
utve, wanneer ze niet persoonlijk worden
gebracht, op do enveloppe te zetten: Voor
Z. H. den Paus.
AGENDA. 3 NOVEMBER.
Gebouw St. .Havo -r. k Volksbond
- hif negen - Algemeene Vergadering
Schouwburg De Kroon oPer.a u'lia.
8 uur La Traviata.
St V ineen ti ns-bibliotheek - N. Groen
markt geopend van 7ü—9 uur.
Bisschop pèlijk Museum - J ansetraat
79 geopend eiken dag van 10 5 urn tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
BEVERWIJK v.m. 11 uur raadsver
gadering.
Zaterdagavond zijn de voorstellen der Regee-
ring tot Grondwetsherziening gepubliceerd.
Onze lezers vinden een Uittreksel daarvan in
dit nummer.
DE MISLUKKING VAN DE
BALKAN-EXPEDITIE DEK
Na de mislukking Van de expeditie der ge
allieerden naar de Dardanelles volgt nu
xeeds ook de erkenning, dat de expeditie naar
.'den Balkan op een fiasco is uitgeloopen.
Te meer waar van liberale tikte zoo treed! ïïet Britsclie weekWuu „The Nation" be-
i tJucfü' a n j f vat over de crisis in Servië een belangwek-
f 1S' ds Gr0ndrH fCrriCnmg 00lde end artikel, waarin het blad erkent, dat de
pacificatie op onderwijsgebied te doen omvatten. snolheid> daarmee de gebeurtenissen elkan-
hn nu dan deze herziening dreigt te gaan d ^et nieuwe oorlogstooneel hebben
vetioopen in een k.bbelparhj over meer lezers,Opgevo?gd,denatie heeft verrast. Het is
en „Het Volk» b.v. aangemoedigd door d.en mogeUjk, schrijft -de „Nation", dat indien
onvawachten voetval van Cort van der Linden, OIJZ6 mjiitair© voorbereiding ter ondersteu-
f^.nu. 'r afschaffing der Eerste Kamerning yan gervië gelijken tred had gehouden
bij eischt, nu meenen wij dat de Rechterzijde met onze diplomatieke onderhandelingen,
eerst en bovenal zich de vraag moet stellen, ofonze aanbiedingen aan Bulgariie en Grieken
zij zelfs wel over deze voorstellen zich beraden land een andere ontvangst hadden gehad,
aik.n:^deJlieele Grondwetsherziening op kies- en dat, indien wij een divisie hadden ge-
stuurd naar Uskub ©n ©6n andor© naar Nisj,
rechtuitbreiding neerkomt, en verder niets!
OVERZICHT.
De meestbeteekenende vordering welke se
dert wij ons jongste overzicht schreven
werd gemaakt, is de verovering door de
verbonden troepen van Gronji-Milanowats,
dat gelegen is op een afstand van ruim
dertig K.M. ten Westen van Kragujewats.
Behalve dat hierdoor ook deze plaats, welke
r&eda ten noorden op enkele kilometers na
°°r Oostenrijkers was bereikt, thans ook
w°°ri i*16 'Duil'scLera van uit het .Westen
cdleigd, konden deze troepen van dit
f 1 T titi US Uit lelijke richting, ook
tegen Usitje oprukken
Hun offensief in d~
SUjewat, voortzettend hebben'df Du'Ltare
de Serviers over de Petrowat«i-„
j T at.sii.a, een linker-
zijrivier van de Lepeiiitsa, die even ten
noorden van Kragujewats daarin uitloopt
en over de Lepenitsa teruggeworpen, waarna
zelfs koning erdinand er den voorkeur aan
had gegeven, van ons
Het ongeval van koning George.
Uit het hoofdkwartier van het Westelijk
front worden in een Reuter-bericht nog de vol
gende bijzonderheden over het ongeval van ko
ning George gemeld:
De Koning verliet 's ochtends zijn verblijf
even voor tien uur om zich naar een klein stad
je te begeven, waar hij den commandeerende
generaal van het leger ontmoette en zijn auto
verwisselde voor een paard. Het gezelschap
reed daarop naar een groot veld, waar een le
gercorps ter inspectie was opgesteld. De Ko-
nink reed langs de gelederen en schouwde
nauwlettend elke eenheid. Hij stelde de hem
vergezellende officieren herhaaldelijk vragen .De
regen viel bij stroomen neer en er wooi een
snijdende wind.
Toen de koning het terrein had verlaten, ont
moette hij den stafcommandant van een ander
legercorps en reed verder om nog eenige duizen
den soldaten te schouwen. Toen gebeurde het
ongeval. Verschrikt door het gejuich der solda-
^aeedonië >aïs een ten, die ook met hun mutsen zwaaiden, begon
geschenk te he en on vangeU) inplaats van j pet paard van den Koning te steigeren. De Ko.
het met kracht van P-nen te nemen. Doch m .iint 1, e4* /I i ai. 4- a I-v r\ rl ttti *rv ivati /I/vaIv 4 a*. X
ning wist het dier te bedwingen, doch ten twee
don male steigerde het paard en viel achterover,
den Koning in zijn val meesleepend. De officie
ren, die in de nabijheid stonden, snelden toe en
hielpen dien Koning in een auto, die daarop weg
reed.
Het bericht van het ongeval verspreidde zich
als een loopend vuur en de soldaten zagen zwij
gend de auto voorbijrijden. De Koning, die in
een hoek van de auto zat, beantwoordde ernstig
het hem gebrachte saluut.
Het gisteren te Londen officieel uitgegeven
bulletin bericht dat de toestand van Koning
George voortdurend verbeterd; de pijn neemt
af, doch de Koning is nog zwak.
De Levisstein-tunnel. De B. Z. verneemt
Het spreekt vanzelf, dat het nog niet de tijd ZIJ
de stad hebben vermeesterd.
is, en ook niet aan óns staat, nü reeds een
oordeel over deze plannen uit te spreken. Zeker
is het, dat zij in beteekenis alles overtreffen
wat tot dusver op dit gebied is gedaan,
niet zoozeer omdat de omvang der herziening
zoo groot is, dan wel omdat ze zooradicaal
moet worden genoemd.
Voor ons is het meest markante (zullen we
maar zeggen), dat deze Grondwetsherziening
niet is de algemeen gevraagde Grondwetsher
ziening, maar enkel en alleen een kiesrechtuit
breiding. Oeen pacificatie op onderwijsgebied,
geen verbetering van zooveel te verbeteren
Kragujewats is de voormalige verblijf
plaats der Servische vorsten en was op het
oogenblik het hoofdarsenaal van het land.
Rondom de stad verheffen zich steile, ge
makkelijk voor de verdediging geschikte,
bergen aLs een natuurlijke vestinggordel,
die aan het Ooste'nrijkscho offensief verle
den jaar weerstand wist te bieden. Toen de
Oostenrijkers een jaar geleden eveneens
poogden om Servië verder binnen te drin
gen, heeft het ten eerste maanden geduurd
grondwetsartikelen. zooals sinds jaren lang elke eer de troepen tot aan deze plaats genar
partij in den lande ze vraagt, zooals door tal
van commissies is voorbereid.
E»kel en uitsluitend een kiesrechtuitbreiding,
gepaard met een toegeven aan de eischen der
derd waren, en vervolgens kwam daar on
geveer de keer: zij werden verslagen en
over de grens teruggejagd. Ditmaal echter is
radicale partijen (vrijzinnig-democraten emde veldtocht tegen Servië beter"* georgani-
socialisten) zóó ver, dat het sociaal-demoera- j ncerd en bovendien was de overmacht nu zoo
tische hoofdorgaan er zélf een'beetje versteld
over staat
Of de Rechterzijde ervoor zal te vinden zijn,
ahe andere wenschen tot herziening van artike
len der Grondwet, en bovenal de verbetering der
on der wijs-paragraaf, maar opzij te zetten voor
onbepaalden tijd (wanteer Grondwetsher
ziening is bij de wijze waarop ze ten onzent tot
riand moet komen géén werk dat men meermalen
m de tien jaren tijds doet!) .dat lijkt ons zéér
de
ontzagwekkend, dat niemand kon gelooven
aan een herhaling] van de gebeurtenissen
van toen.
De oostelijke grens van Servië wordt door
het oprukken der Bulgaren steeds meer
naar het .Westen opgedrongen. .Volgens do
Sofiotischa correspondent van de Kolu. Ztg.
komen de Bulgaren steeds, dichter bij Nisj
aan, uit het Noorden door de Duitschers
-e nemen. Doch
nabetrachtingen baten met, wfj Ihabben het
feit onder oogen te zien, dat de gebeurte
nissen ons zijn voorgekomen. p;r js eezegd
dat 250,000 man of zelfs 400,000 man tot hulp
van Servië zouden moeien worden gezonden,
om de operaties op c!ea Balkan kans van
slagen te geven. Er zun vele redenen, zegt
de „Nation", die pleiten tegen de zending
van een groote troepenmacht. In de eerste
plaats zou het waars ïjnlyk te ]aat
een maand zal, V1 el' \u wy, de weerstand
van.de Serviers op de hoofdwegen van deze
geweldige invasie ran, 6 zijn. De Duit
schers hebben hu oei reeds bereikt,
de „corridor rs open- Verder loopen de Ser
viërs gevaar te wor omvat en zullen zij
genoodzaakt zijn te dat zij aan dit
gevaar ontsnappen, i flat de vereeniging
der Duitschers en Buigaren geheel voltooid
73.1 ziin. Egü ftDclci® sn togen de zoiidinsr xjv -
van een groot leger ligt m de buitengewone uit Karlsruhe, dat de beide arbeidersgroe-
moeilijkheden, belangryke l.uropeescbe troe- pen die werken aan den gr roten Bevi
penmachten van bet noodige te voorzien, in tunnel tusscben Hothann en Ausserberg,
een bergland, dat geen spoorwegen en bijna twee stations aan den Botschhergspooiweg,
geen wegen heeft. De Serviers zijn aan hun contact met elkaar hebben gekregen,
land gewend, doch de Fransche en Engel- Waarborg tegen beschieting der Bulgaar-
eche troepen stellen «'e eischen en bo- 1 sehe kust? Het orgaan van den Bnlgaarsdhen
vendien, indien het moest geschieden, dan i minister-president, Radoslawoff, de Narodm
zou het ook geschieden, dodh wat zou er p,-ava, duidt aan, naar wy aan de Frahkf.
oiidertussdben vali d eiviers worden? Er Zlg., ontleenen, dat de Engelsclie en Fran-
zou een te lange tijd mee heengaan, voordat sehe staatsburgeres,^ die na de oorlogsver
men werkelijk in Maa Z0lj zijn, het noodige klaring in Bulgarije zyn gebleven, zullen
voor de troepen vlug na to kunnen zenden, worden geïnterneerd i n de steden aan de
De Serviërs zullen us moeten terugtrek- j kust van de Aegeïsehe Zee. De Frankf. Ztg.
hen, doch het is hun reeds niet mepr moge- voegt daaraan toe, dat deze maatregel sa-
lijk zuidwaarts te gaan, teneinde voeling te men hangt met de beschieting van de open
brij,gen met de tl,oe^1 cler geallieerden in kustplaatsen, welke het blad als indrui-
Macedonië, daar de imigaren dit reeds van 'schend tegen het volkerenrecht kwalificeert
te voren hebben Een terustoeht VreeöeMk! De Enselsehe per, St
slechts verzacht door de schitterende dap
perheid van de Servieis, ZQyden ver
raders en zwakkelingen zijn, indien wij ten
slotte hen dit niet terugbetaalden.
De beste wijze daartoe ziet het blad dus
niet in een vasthouden aan de expeditie
op den Balkan.
Slaan - zooals wij reeds hebben geslagen
f° 111 Frankrijk, dat DuitsoWfnd
gaat wankelen - zooals het reeds heeft ge
wankeld het noodzaken zijn greep in het
Oosten te verzwakken, daar ihet elders zijn
troepen moet eoncentreeren, dat is nog de
beste hoop om den oorlog te winnen en de
beste strategie om Servië te redden.
DE HUISHUREN.
Het is nu eenmaal zoo: verschillende huur
ders hebben van hun huisheer de aanzegging ge
kregen, dat de huishuur moet „óp-slaan". Niet
alleen de arbeiderswoningen van f 3.en daar
omtrent rijzen in huur, maai ook de „heerenhui-
zen", tot de duurste toe.
Het gevolg voor Haarlem is.dat er in Over-
veen en Heemstede en Bloemendaai haast geen
huizen meer te krijgen zijn voor zelfs hocgere
prijzen dan men in Haarlem eischt!
Begrijpen de verhuurders wat dat zeggen wil?
Dat beteekent, dat de ligging van Haarlem,
tusschen die buitengemeenten ingedron0en, ook
alweer op dit gebied ongezonde toestander
schept, omdat de huishuren in de buitengemeen
ten worden opgedreven, terwijl in de staa-ze.f
verschillende huizen van eenigen prijsleeg
blijven staan.
Wanneer de middenstand in Haarlem nu eens
wakker wordt, en de zoo noodige actie voor een
annexatie der aangebouwde deelen van de bui
tengemeenten zal gaan voeren, dan mogen tk
huiseigenaren zich dit een en ander eens her
inneren
perste leiding van buitenlanckcho zaken»
daarbij gesteund door Sheheko, oud-amba^-
sadeur te Weenen.
Verder wordt bericht, dat de Czaar de ont
slagaanvrage van de ministers Sasonof, Kha-
ritonof en Krawosjen heeft aanvaard en
dat Kwostoff minister-president wordt.
Fransche duikboot vernietigd. Yan het
Dardanellenfront wordt gemeld, dat de
Fransche duikboot „Turqoise" in den grond
geboord is. De bemanning, 26 koppen, is ge
vangen genomen.
Het nieuwe Fransche ministerie. De Fran
sche Kamer, welke aanvankelijk den lsten
November zou samenkomen, is verdaagd tot
den 4den. Dan zal de regiering haar ver
klaring afleggen en een interpellatie wor
den behandeld betreffende de aanwezigheid
van zekere Oostenrijkers en Duitschers in
Frankrijk.
Een nieuw offensief wachtende? De Lon-
densehe oorrespondent der Corriere della
Sera 6chrijft, dat het bezoek van Joffre in
Londen verband houdt met het streven om
nauwere samenwerking te krijgen tusschen
de legerbesturen en de diplomatiën der en-
tente-mogendhedeu. In elk geval zal het of
fensief op het Westelijk front op ruimé
scbaal worden hervat.
Deze waagde zidb met een troepje
soldaten in een terrein, dat dóór het vuur
der Turken bestreken werd. Niettegenstaan
de het op hen gerichte vuur, slaagde zij erin,
vijf nog levende mannen binnen te brengen,
die 14 dagen gelegen hadden te midden van
stervenden en lijken.
Koning Peter's ziekte. Volgens de „Vilag
heeft koning Peter van Servië, die aan
zwaarmoedigheid zou lijden, via Albanië,
zijn land verlaten, om in het buitenland een
kuur te volgen.
Hèt Russische ministerie. De St. Petere-
burgsche Beurscourant deelt mede, dat Go-
remykin, die thans tot Rijkskanselier be
noemd werd, belast zal worden met do oj>-
DE ENGELSCHE EN SERVISCHE
TROEPEN VEREENIGD.
SALONIKI, 1 Nov. (Part.) Ingevolge op
dracht uit Londen zijn de Engelsdié troepen
uit Saloniki naar het Servische front vertrok
ken en hebben hun vereeniging met de Servisch»
troepen thans volbracht.
TROEPEN DER GEALLIEERDEN BIJ
KA\\ALA GELAND.
BERLIJN, 1 Nov. Het Berl. Tagebl. ver.
neemt, volgens de Korr. Norden, uit Sofia dat
Fransche en Engelsche troepen-transportscheu
pen voor Kawala zijn verschenen. Het schijnt
dat de Franschen en Engelschen, teneinde de
ontscheping van hun expeditie-corps te bespoe
digen, ook bij Kawala troepen aan land willen
zetten.
Nader wordt gemeld dat de landingstroepen
reeds te Serres, Kawala en Drama zijn onder
gebracht-
DE LANDINGEN IN SALONIKI.
BERLIJN, 2 Nov. (Part.) Een telegram uit
Sofia aan hét „Berliner Tageblatt" bevestigt,
dat de Franschen en Engelschen de landing in
Saloniki doorzetten.
£y hebben met inbegrip van de naar Macedo
nië gezonden troepen 70.000 man geland, waar
van er ongeveer 50.000 Franschen zijn.
LUCHTAANVAL OP RIGA.
KOPENHAGEN, 2 Nov. (Part.) Volgens bo
richt van do „Birsch Vjodjomosli hebben twee
Zeppelins voor het eerst op 23 October Rio a
bezocht. Eén ervan wierp 40 bommen, die door
hun bijzondere explosie-kracht veel schada eau.
richten.