DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
Uitkeering Yijf-en-Zeventig Gulden.
Slobkousen vanaf 1.50
NASSAULAAN 49, HAARLEM
f 4000 f 500 f 300 f ISO f 100 f75 f 30 f 15
,k «r
isSiïbertóM -<ta6 a"**"» -
ÖE OORLOG
EEKÖT li LAD
VOOR Z. H. DEN PAUS.
P. W. TWEEHUIJSEN
Vrouwenkiesrecht
Vrijdag 5 November 1915
40ste Jaargang n°. 8894
Bursau van Redactie en Administraties
hiersomm. Telefoonnummers 1423 en 274!
Alle betalende abonnés op dit Blad, die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor:
bij overlijden. «flSVSr: S?.s"! FSÏW", KK &3SSI
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de tHollandsche Algemeene Verzekeringsbank» te Schiedam.
Heden keerden wij aan den Heer G. BAAR te Hoorn,
■lie door een ongeval zijn been brak, f 75 uit.
4 Hovember 1915. DE AD Nil HIST RAT IE.
DIT NUMMER BtóïAAT UIT
TWEE BLADEN
BARTEL JO RISSTRAAT 27
HAARLEMSCHE ALLluAGJES No. 1755
KORTE BERICHTEN
VERSPREIDE BERICHTEN
e
BINNENLAND
1, welke _r
TELEGRAMMEN
ROK NMIILEMSCHE CO
ABONNEMENTSPRIJS i
Per maanden voor Haarlem en voor de plaatsen waar een agent
gevestigd Ie (kom der gemeente)
Voor de overige plaatsen ln Nederland per post. t
Per week voor Haarlem en de agentschappen
Afzonderlijke nummers.
ft
1,60
0,12»
0.0Ï
PRIJS DER ADVERTENTIEN t
Van 15 regels o,75
Iedere regel meer. o'is
Buitenland per regel0.20
Adverientiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels 0.40
Elke regel meer0,10
bij levenslange onge
schiktheid tot werken
bi) verlies van een
tt anderen vinger s
Vorig bedrag 807.
Van P- D. 5*—
Gift op Allerzielendag voor Z. H. den
Paus, van de parochie van 0. L. Vr.
van Goeden llaad te Beverwijk
Tot iatenis van de geioovige zielen -
Nog twee gulden uit Kennemeriand -
A. L.,lot intentie van Z. H. den Paus
tot lafenis» der geioovige zielen
Van B. R. te Haarlem
J.M.
Tot lafenis der geioovige zielen
Tot lafenis der geioovige zielen
Voor Z.fï. den Paus, ter eere van den
H. Antonius
N. N, te IJjuuniden
Uit kinderlijke liefde en dankbaar
heid aan onzen Heilgen Vader Be-
nedictns XV van J. M. E. R. te
Lieee
W. te Öehagen
67.50
8.50
2.—
5.—
25—
1.—
0.50
0.25.
1.—
2.—
log en een liberaal afgevaardigde betreffende heel geen land bezaten, te verdeelen. Alle ove-
bel militaire wetsontwerp. Na een levendige rige onroerende goederen, die men bij beechik-
discussie tusschen leden van de regeering king der Regeering aan de R. K. geestelijkheid
en Venizeloa werd door de regeering dé ontnomen, had, moesten, voor het gov al men er
quaestie van vertrouwen gesteld met hetgeei1 majoraten voor hooggeplaatste officieren
resultaat, dat 114 leden voor de regeermg of beambtcn van 8tl<?hUe' of M onder de kleme
nummer één in 't behartigen van algemeene be
langen, waarmede juist die individueele factoren
niets, absoluut niets te maken mogen hebben
De vrouw in de politiek, dat wil zeggen zs.i zijn ontbinding van 't kabinet, maar dat
stemden, 147 tegen, terwül drie leden zich
onthielden. Na de stemming verzoekt de mi
nister-president Zaimia de Kamer haar werk
zaamheden uit te stellen tot de vorming van
een nieuw kabinet
Verwacht wordt dat de uitslag van de crisis
1.50
1—
boeren niet verdeelde, worden verkocht En zoo
doende werden alle goederen en bezitingen der
R. K. geestelijkheid in Polen gebezigd voor
majoraten .voor Russen, of wel verdeeld onder
onvermogende boeren en wat er ten slotte over
bleef werd geheel verbrokkeld.
Het voedingsvraagstuk in Duitschland.
dat dan nog veel meer dan nu de politieke snijd betzeijde kabinetTUbUift MogeUjk~komt"de ln antwoord op den efch ,de BOC' d?m-
zal worden gestreden op persoonlijke motieven, T,.H.fplts!i<, Vfin J i Rijksdagfractie, die tot den Rijkskanselier het
op redenen van gevoelsaard die daarbij- i Fortefeuiüe van Oorlog in andere handen. verzoek\ad ^ricllt om onrfthrdHlijk den Rijks-
eigenhjk gezegd nooit moesten te pas komen, j 01 Zalmis ook Plaata zal maken voor n d bijeen u de Rijkskanselier
der nW t C™is meegedeeld, dat, ofschoon de wensch om in het
eer vrouw, riet is niet cinders dsn een nnn dv Liet ^oiöddi wol f :n trArhrind maf j. 1 r
praclijk ontleend gevolg van haren aard en 7i„kt„ van wordt m V ,m0t d® i parlement de voedmgskweetie te bespreken,
mentaliteit. j en minister van financiën ge-- - zeer gerechtvaardigd is, hij den Keizer toch
En nu spreken we er nog niet eens van, dat *®gd' dat 6611 wijziging van het kabinet zou niet zou kunnen voorstellen, den Rijksdag on-
ziilk een (ongevraagd!) halen van de vrouw in plaats hebben, waarbij als toekomstige minis-1 middellijk bijeen te roepen,
den politieken strijd (of die soms al niet onrede-ter-president wordt genoemd Jdajoreacoe, in I Deze zienswijze steunt vooral op de overwe-
lijk genoeg is!) vanzelf met zich meê zou bren-wjen8 fcabine't Peter Oarn Marghiloman en £1B& dat het Ministerie van Binnenlandsche
werkelijk-vrouwelijke plichten naar sexe en i Eoe het ook zij, de toestanden in ien Bal- aan par3emeiltairei1 arbe'd wljea moet,
aard en fundamenteel verschil - méér zouden kan blijven ten opzichte van Roemenië en
aantrekken dan de onverkwikkelijke politieke ftrietv. j-
onecnigüeden, zoodatde revolutionaire a it- houdmg nog steeds raadsel-
ultra-radicale elementen in 't vrouwelijk gedeelte i 7
der kiezers den hoogen toon zouden hebben! I Serviërs blijven over het geheaie front
Het ligt immers in den aard der vróuw buu terugtocht voortzetten. De Bulgaren heb-
(psychisch is dat toch wel uitgemaakt) spoedig ben Boljewats bezet en bereikten de lime I
m de uitersten te vervallenj WalankonjeDobrujewats. In het dal van I
TELEFOON! 1770.
MODERN.
Wat of „modem" is?
't Woord hangt samen met „mode", en de1
dwaasheden van de „mode" zijn bekend genoeg.
We hebben hier in Haarlem sinds kort weer'
eens een nieuwe vereemging, die aan „kunst"
zal doen, naar het heet. Barrevoetsche danse
resjes en „ultramoderne" schilderkunst ('t laatste
woord moest óók eigenlijk iusschen aanhalings
tekens) zijn de eerste „kunstuitingen" van deze
vereemging, die dus zoo modern is als men maar
wenschen kan! Speenhofï e tutti quanti zulïen
er bij gelegenheid ook wel aan te pas komen
denken we.
Maar die „ultra-moderne schilderkunst"
(kunst!) is het neusje van den zalm inderdaad..
Een uitnoodiging ervoor hebben wij niet ont-
vangen: voor Roomschen is deze „kring" niet
geschikt, wordt er blijkbaar gedacht, niet ten
terwijl juist thans voor ds behandeling van onrechte, lijkt het ons.
bijzonder dringende vraagstukken op het gebied Aiaar om der curiositeitswilie, en tevens OOI t
van volksvoeding evenals voor de voorbereiden, onze lezers toch naarstiglijk in te lichten, hebben
maatregelen, de Rijksdag beslist voor eenige wij dan maar een kwartje geofferd om die „ultra
weken van parlementaire vrijheid noodig heeft.
Dubbel-onwenschelijk is het derhalve, aan de'de Svrljfeki Timókw -en de Bulgaren' XJ"oorllos' 11 et Enge^clie sto<>m6cblP
vrouwen nu even incidenteel de politiek op den de liaie gal af at, het dom Propok, op bet
hals te schuiven, en tevens de verantwoording p. p, ftn
Totaal ƒ922.25
Onze administratie zal gaarne de giften
onzer lezers in ontvangst nemen. Wen ge-
l'fve wanneer ze- niet persoonlijk worden
bracht, op de enveloppe te zetten: Voor
Z.' H. ^eB
IcENDA. NOVEMBER.
Proveniershuis Grcote HouUtraat
(jonsultatiebureau voor drankzuchtigen
van 7—® nur voor vrouwen, van uur
voor manuan
Bij de gedeeltelijke grondwetsherziening, die
het ministerie-Cort van der Linden ten genoege
van <ie aigemeeu-kiesreent-drijvers, zonder paci-
fieaiie op onderwijsgebied, wil doordrijven, is tot
eemge verbazing zelfs vaa „Het Volk" en van
de radicale pers (wij zeiden het deze week al)
ook in beginsel het vrouwenkiesrecht opgenomen.
ln beginsel.
Het ministerie-Cort van der Linden heeft deze
penibele zaak liever niet principieel willen aan
de orde stellen ter oplossing, maar poogt nu,
door in de Grondwet het vrouwenkiesrecht moge
lijk te makea, en een afzonderlijke wet ervoor te
uschen, waarbij dan de zaak nader wordt Be
sproken de klippen te ontzeilen.
Onzerzijds moet hierbij, meenen wij, een speld
gestoken.
Afgezien van de onderwijs-paragraaf nog,
meenen wij dat de pnncipïiele invoering van
vrouwenkiesrecht, zonder dat daarbij geregeld
wordt hoe dat alies zal geschieden, en terwijl
noiabene liet passieve kiesrecht (het „gekozen
worden1') een vrouwen ineens wordt geschonken,
strijdt èn tegen de logica der vrouwen-kiesrecht-
bevorderaars, èn tegen elke gezonde oplossing
van deze veéibtsproken kwestie
Had het ministerie ineens partij gekozen, en
naam de aigemeen-kiesrecht-kwestie ook die van
het vrouwenkiesrecht finaal doorgehakt-d la
bonheur. Dat is tenminste een standpunt.
Maar nu?
Zal het nu „dames-kiesrecht" worden, of zal
het „algemeen vrouwen-kiesrecht" moeten zijn,
zullen de politiek-bckwaam-geachie vrouwen
kiezen gaan, of elke vrouw naar de stembus
mogen komen?.Dat moet zegt het minis
terie de gewone wetgever maar aan kant
maken
Met uwbelkven daar zit nu juist een heel
moeielijk stuk van de kwestie!
Immers, dat een verstandige vrouw, die wat
begrijpt van de politiek, ten slotte óók haar stem
Uitbrengt. in beginsel kan daar onzerzijds
niet zoo héél veel bezwaar tegen zijn, dan alléén
dit, dat zoo iets de deur die toe is, open zet
voor verdere stappen
Maar nu is de zaak toch eigenlijk anders.
Want met het vrouwen-&fsrecht witten de
enthousiasten daarvoor toch eigenlijk méér en
wat anders!
Ze willen de vrouw in <u politiek betrekken.
En dat is juist het voornaamste, waartegen wij
immer zullen strijden
De vrouw in de politiek, dat beteekent:
vrouwelijk temperament en vrouwelijk sentiment
ervan hoe dit zal geschieden, aan den gewonen1 °PÏe en bcb meter hooge
wetgever (d. w. z. aan de linksche Kamermeer-j PUüt aaa de Vitserga Mian,
derheid 1) over te latent I Wat te denken van de ziekte van koning
Had het ministerie-Cort van der Linden voor-Peter van ServiS, die volgens hot Bof-
van een logisch voorstel hebben kunnen spreken, i1, bijwoonde?
„Friargate" ia tot zinken gebracht. Vijf over
levenden zijn aan land gebracht.
Nog 'n tegenspraak. De Duitsche ambassadeur
te Madrid ontkent formeel dat vorst Von
Bülow voornemens is te Madrid en Washington
moderne".kunst eens te gaan kijken.
Doch het is, eerlijk gezegd, weggegooid geld.
't Cubisme, dat in het Stads-Museum van
Amsterdam al een zaaltje vol verschrikkingen
biedt voor den argeloozen bezoeker, is nog maar
kinderspel bij de komedie, die men in dezen
„kunstkring" als „kunst" verkoopt 1
De juffrouw die er toezicht houdt, wist óók
niet precies of een paar van die „schilderijen"
niet nèt op cPr kop gehangen waren, dan wel
of ze „recht" hingen, en de catalogus, die moest
vredesvoorstellen te bespreken. worden geraadpleegd om te weten fe komen, wat
13e Bulgaren in Servië. Uit Boekarest wordt j deze mystificaties heeten te bedoelen, gai ten
aan de Köln. Zei tun g geseind: De Bulgaarsche slotte toch ook weinig opheldering.
Nü is het zoo duidelijk als de dag een poging, De Bulgaarsche troepen staan slechts nog 1 rcge©riag bev-'oe* wederom hare vriendschappa. j >t Is „modern", dat is een troost, en aan-
om tusschen de liberalen van diverse pluimage een kleine 25 KM. ten .Oosten van Nisj
en de sociaal-democraten alvast een compromis en ongeveer nog maar 15 v
te sluiten, waarvan de oplossing later een ander tenst/ vestingwerken 1 Vaü d<3 bU1'
maar moet uitvinden. l" vestingwerken van de Servische
Aan dat spelletje mag 0. i. de Rechterzijde terwijl zij inhet Zuid-westen van
met meedoen. Wanneer er in de-Grondwet Servië bij Tetowo bijna de Albaneesche
Vrouwenkiesrecht moest komen, dan moest die- grens hebben bereikt,
zedde Grondwet dat regelen, zoo goed als het Ook de Duitsch-Oostenrin
mannen-kiesrecht. Maar vrouwenkiesrecht in Uksche troepen
beginsel, met latere uitwerking, is een fornuüe zetfcen hun opmars^11 in Servië nog gestadig
die niemand in gemoede kan aanvaarden: wij voort» waarby de Serviers 0p den Drobnja-
niet, omdat wij meenen dat actief vrouwenkies- bergrug werden teruggedreven Duitsche
recht in dezen tijd, en in ons vaderland, de troepen rukten Jagodina binnen
vrouwen in „de politiek" zou drijven, wat psy-Behalve hevige gevechten t v.
chologisch wel het meest-onwenschelijke moet n nfln faet t> 10 de buurt
worden geacht dat gebeuren kan, en óók de g lscbe front, van
vrouwenkiesrecht-voorstandersniet,omdatergeen "e 0Verioe gevec nen geen belang-
enkele reden kan wezen voor dengene die nu rijk nieuws,
eenmaal in beginsel vóór kiesrecht aan de vrouw
Rjke gezindheid voor Griekenland door het ge- gezien men nu eenmaal menschen heeft, voor wi<
wichtig besluit 'e nemen, in het tot nu toe be- j het mode is, „modern" te wezen, zullen er altijd
zette gebied in Serviesch Macedonië voor de aoS wel mystificateurs wezen, die voor die mode
dwaasheden de gangmakers willen wezen.
In „kunsf'-taal heet het dan „sensaties 'trans-
poneeren in lijnen", er is een historie van
is, om dat kiesrecht nog eens van een afzonder
lijke wet te doen afhangen
deri^- c?ncludeerenwil het ministerie-Cort van
onderw'd-en biÈdeze Grondwetsherziening zonder
ren danStmC'f.icIa''e' bet vrouwenkiesrecht invoe-
Dan moeteh^et dat doen tot 01 het uiterste-
quentie aanyaard^nSCquent ziin' m die conse"
Zooals nü wordt
lanueê wij geensvtnJ ^5®teld (een voorstel
De bezittingen der R. Kath. geestelijkheid in
Polen.
Waar rijn de goederen en bezittingen der
Roomsch Katholieke geeetelykj^^ in hot
Koninkrijk Polen gebleven I
Deze vraag wordt door een Poolsch blad
kerken en chrGelijke scholen do toestand te
herstellen zooals deze in den Turksehon tijd
was d. w. z. de Grieken kunnen over al hunne een parijsfhen" ezel" in een jolig schildersatelier
scholen wederom openen en onder toezicht en van Montinartre, die met een penseel aan zijn
verantwoording der Bisschoppen van het staart 0p een doek achter 't beest, óók zoo iets
Patriarchaat laten werken, hetgeen de Serviërs bereikte 1
in 't algemeen niet toegestemd hebben. 1 -"T-TTnrMwi-n-rmTTwiTn-m-.nj'iavmPiifn.—:n—
Verhooging der broodprijzen in Londen. F. O. j tung» ontviug uit Kopenhagen een telegram,
Finch, secretaris van een der Londenache bak- waarin wordt gezegd dat volgens beriehten uit
kersvereenigingen, heeft gezegd, naar de Daily Athene Monastir door de Bulgaren bezet is.
News mededeelt, dat met het oog op de stijging
van de meelprijzen de leden van rijn vereeni
Maandag
de andere plaatselijke vereenigingen dit. voor
beeld zullen volgen, roodst de stijging van den
prij* te Londen algemeen zal worden.
De snelheid van hospitaaltreinen. De „Petit
Parisien" deelt mede, dat de voorgeschreven
(Tot nu toe is in de officieels Duitsch-
Oostenrjjksch-Buglaar&che beriehten van de be
vooropgesteld!) heeft het §aan- dat zij Warschau opgeworpe w0rdt vo]gt be_
poogt mèt het algemeen n'ian„Sf ,qn' dat men antwoord:
hinnpn in f?aaJk,esrecht het Een Russische wet van het Jaar 17g9 b dd
1 n nrl pril e»1
vooropgesteld!) heeft het alion §^an' da
poogt mèt het algemeen dat
vrouwenkiesrecht binnen te smokkeleó66™^
vuldige vermijding tevens van de feiwtf0^" dat die goederea'laIlderyen en 8ebouweil) welke
punten, die hierbij onvermijdelijk zijn gescluJ- tot dusver het eigendom \an Katholieke Bis-
En wij vragen; waarom zouden wij Recht «hoppen waren geweest in d® aan Rusland to®,
schen, aan het steeds méér radicaal-wordende Sjezen gedeelten van Polen ea wier waarde
ministerie dat we hebben, een feilen strijd met geschat word op 11111 ïoea Poolsche gulden
zijn vrienden van de uiterste Imkerzijde willen x
besparen
OVERZICHT.
ging de bicodprijze*! zullen verhoogen van j zetting van Monastir nog geen molding ge
Maandag a.s. af. Finch is van meening, dat ook j maakt. R e d.)
Mr. E. VAN DE VELDK f
v 1. 6Gravenhage is op 68-jarigen loefti'd
snelheid van 85 K. M. van de hospitaaltreinen overleden mr. E. van de Velde, oud-griffier
voor zwaargewonden ni^t he^ft- vold&an^ Is a van den Moogen Kand.
grondige popingen, heeft men thans b°®pllflal-1 DE STEENKOLEN VOORZIENING
treinen met een snelheid van 80 tot 00 il.M. j Naar het ül)ld verneemt, i* bin^r - n
laten ryden, die voorzien waren van bijzondere een belangrijke vermeerdering ven den fit
wagens. De gewonden hebben zich bu deze snel-voer van steenkolen uit HuiW&lanu te
hrift niet beklaagd, weshalve dit systeem nu a -| wachten. In een eerstdaags door het Kolen-
beid niet beklaagd,
gemeen zal worden toegepast.
De Russische financiën. Een telegram uit medegedeeld over welk vermeerderd pereen-
tt b irPTi aan de Köln. Ztg. zegt, dat de Rus- ,an le er 6O0rt kan worden beschikt.
KTntS tin^Financiën Bark, in een formatie bleek aan het blad dat dit
•- s h t e;R r| 8191:110 ."'eèn^Heurig tafreel ophangt van den Fesllltaal Eet gevolg ie van de door het Ko-
(2« miUioen Ned.) het eigendom z<)udcn wor.memorie, een trwr g lenbnreau eedort 23 September met behulp
1 kerkfonds onoolt^.A9 liik. thans de te betalen sohatkisbaanwyringen
Naast de krijgsverrichtingen in Servië biii- lieke orden in Polen opgenomen zouden worden
ven Roemenië en vooral ook Griekenland de 6n dan °°k wt'rkelij,k ovorgin«en. De interes-
aandacht trekken, Roemenië's neutrale hou- teD 20013611 volgeos bepaling Van 26 JuH lgl9
ding zou zoo wordt thans in de Gricir i,V00r 1103 onderhoud van e toomseh-Katholieke
bladen gemeld - geestelijkheid worden besteed. een Keizer-
inkomst met -7 ]a eerl Bike oekaze van 27 October l864 werden de
0VCI Al Inn w mr'. r. midden;Duropeesene R X. kloostergoederen in Polen tot 8taats0;gen-
rUOgeu - roemenie belangrijke dom en door een latere oekaze van 14 Novem-
voordeelen werd gewaarborgd, indien het neu- ber 1865 ook de bezittingen van de R. K. wereld-
traal zou blijven. Roemenië zou zich ook 3ii|te geestelijkheid tot staatseigendom ver-
verbonden hebben om voor het geval dat k3aar<3-
Rusland een poging zou doen om "door zijn 1 Vek Vftn deze voo[™»r'^ klooster- en proosL
grondgebied naar Servië op te rukken, zich i d^oederenJ worden bp Wb3kking van 2 Maart
met geweld van wapenen daartegen te ver- e^«vmg overgegeven, teneinde
•uiten daaruit nieuwe Majoraten te stichten, of wel
In Griekenland is het een nieuwe kabinets-kjn(? d latore bschik-
gevolg HJO «l eea meideot pe,eee].gewii» TOde7de
.E do Kamer tusschen don mmistor van Oor- boeren maar bovenal onder ben. di. in 't go-
werd een algemeen Kersionas opgericht wnnr. 13fjk,- - -
in de gezamenlijke go^^eu en bezittingen van^ op kort€n los®eü! moeten onder
de in het jaar 1818 ontbonden Roomsch-katho- bezwarende voorwaarden worden vernieuwd.
ONTPLOFFING OP EEN ENGELSCH
SCHIP.
NEW-YORK, 4 Nov. Aan boord
GRONDWETSHERZIENING.
„Do Standaard" schrijft:
„Het voorstel tot Revisie van Art. 80 e. s.
is er dan nu, en ziet er voor Rechts roo
scherp mogelijk uit
Zoo als 't daar ligt, is het een op baren
en snaren zetten van heel onze politieke
toekomst.. En zulks niet t minst daardoor,
van een dat het voorstel zeer boeliet strekt om de
Enge lach stoomschip dat te Brooklyn macht van den Grondwetgever m te perken,
laadde hebben aoht ontploffingen plaats gehad. en-va-n d.0D „br*d
De schade bedraagt 25,000 dollars.
UIT SER VIE.
ZURICH, 4 Nov. (Part.) De Correspondent
Zelfs de zoo uiterst gewichtige vraag, op
wat manier de vrouw actief en passief od
politiek tciTein meê op zal kunnen trekken
wordt feitehj k geheel &aji (Jen gewonen *^t-
van
van de Tribune" te Athene seint, dat volgens tor beslissing gelaten. Da Grondwet-
mededeeling van de Bulgaarsche legatie aldaar,gever^zal er iets van zeggen, maar het laat-
vier Bulgaarsche legers op Nisj aanrukken, een Ïfwonen ïetSve7 "Q deU
7niecar, een van Knjazevac, een van Oranja 6 etgever.
Zw Dlt verscherpt uiteraard de weder.ijdsehe
verhouding.
Is toch oenmaal de Revisie er door, en
treedt er dan een Kabinet van Links voor
de nadere uitvoering op, dan weet men voor-
BERLIJN. 4 Oct. (Part.) De „Vossïsche Zei- uit, hoe ons niets zal gesoaard worden, en
en een van Pirst.
Do Bulgaren hebben Brista bezet en bedrei
gen Monastir.
MONASTIR BEZET