m
m
w
m
m
m
m
is
m
m
m
m
m
m
m
m
m
allerlei
19
£3
B
8
SCHAAKRUBRIEK
i
i.
i
k
1
m
IÉ
m
8f
thM
IS
i H
if
Él
k
JL
i
BIJVOEGSEL VAN DE «NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
De Ijverige schildwacht bowaken?;>
DE SPREKENDE HOND OVERLEDEN.
0—0
tm
Pm
i
m*
wA
t
TWEEDE SERIE
40STE JAARGANG No. 8898
Hoe komt de naam aan de *s? Gp 't eind
van de 17de eeuw en big t begin van de
18de werden in Honden 'n aantal kroegen
geopend, waar de nieuwe drank, de koffie
„de cauphy", zooals men toen zei, in al
*gn geurigheid werd geschonken.
Op een goeden dag werden op last van
toning Karei H al deze huizen gesloten,
omdat zij „tot plaatsen van samenkomst
dienden voor personen, die ontevreden wa
ren over den staat van zaken, allerlei kwa
de geruchten rondstrooiden en op deze wij ze
de aigemeene orde verstoorden." Een van
de cauphyhuizen behoorde aan Edward
Lloyd, stond vlak bij de haven In Tower-
street en was van t oogenblik van zijn
opening, in 1692 af, het reunie-punt ge
weest van reeders, expediteurs en bevel
voerders van schepen, die er hun transac
ties sloten.
In *t jaar 1696 begon de café-houder, die
zijn volkje graag te vriend hield, met de
uitgave van 'n soort van blaadje (review)
dat allerlei zeevaart-berichtjes bevatte. Het
nietige lapje papier verscheen niet gedrukt,
maar werd met de hand geschreven en de
keele oplaag bestond yit een enkel exem
plaar, dat van hand tot hand ging, wan
neer de klanten in een kringetje rondom
de „cauphy" zaten te dampen. Evenwel,
toen Lloyd 1 in zgn hoofd kreeg, ook het
nieuws van de zittingen van het House of
lords te publiceeren (iets, wat ten strengst
eer boden was) werd de „revue" in beslag
genomen, als zijnde staatsgevaarlijk.
Pas in 1724 kwam ze weer kijken onder
den naam Lloyd's List (lijst), maar toen
was ze rijker en telde eenig» honderden
pxemplaren. D© hoeren klanten van het
café hadden een vereeniging gevormd, die
zich voornamelijk interesseerde voor
scheepvaartverzekeringen. Allengs nam de
vareeniging in macht en aanzien toe en
bleef haar oorspronkelijken naam Lloyds
bewaren. In 1711 betrekt ze de luxueuze
appartementen van den Boy al Exchange,
waar ze thans nog zitting heeft.
Het oorspronkelijke kringetje van koffie- 1
drinkers en rookera heeft zich thans uitge-
bereid tot een vereeniging, die zeshonderd
leden teltl Om lid van Lloyds te worden,
wordt een introductie door zes leden ver-
eischt, een borgstelling van 5000 pond ster-,
iing, buitendien een entreegeld van ,400 pond
en een jaarlijksche bijdrage van twintig
pond. Elke deelgenoot kan zoovele verzeke
ringen aannemen als hij wenscht of ver
kiest, maar de zeer hooge assurantiën wor
den meestal verdeeld tusschen verschillende
gyoepen van Lloyds-agenten, daar men er
niet op gesteld is risico's aan to gaan, die
100 pond. voor een enkel schip te boven
-gaan.
Aldus hebben vier eeuwen van een „on
deronsje" een groote stichting doen groeienI
in het loof en waren zoo zeer door vrees bevan
gen, dat zij zich niet meer konden bewegen, en.
dan gemakkelijk gevangen konden worden. Ook
hier ging de liefde voor de zangvogels nog door
de m aag.
De eerste zangvogels waren de kanaries. In
1609 bood de stad Bremen, uit dankbaarheid
voor bat plaatsen van een vuurtoren op het
eiland Wangeroog aan de gravin van Olden
burg een paar kanarievogels aan. Dit schijnen
de eerste exemplaren te zijn van het beestje,
dat rich thans als huisgenoot „Piet" heeft inge
burgerd.
Pf6Xe4 en vervolgens op 11. Pc3Xe4, de
zet d6d5.
d 4d5 11. Lb6Xe3
Beter was hier Pc6e7.
d5Xc6 12. Le3b6
e4e 5 13. d6Xe5
Dit doorschuiven van den koningspion in ver
binding met den Damezet d 1d 3, behoort bij
den jeugdigen schaaktrant welken Morphy met
voorliefde speelde,
Dd I—b3 14. Te8—e7
L c 4—f 7 15. Te7Xf7
Pf3Xe5 16. D d 8e8
c6Xb7 17. Lc8Xb7
Tal-el 18. Lb7—a 6
„KUNSTMATIGE BLIKSEM.'"
Te Nunbabelsberg is door het centraal bureau 'zich het spel oplost,
voor wetenschap pel ijk-technLaeh onderzoek eeni Pe5g 6 19. De 8<18
inrichting gemaakt voor het opwekken van I J,e 1 d 7 20. O* Wit wint
buitengewoon krachtige „electriache bliksem". gespannai aandacht hadden de aanwe-
Ze bestaat uit een hoogspanningstransformator I «Sfb meest bloedverwanten en menden het
,T~ i verloop van den stnjd gevolgd. Zij waren door
en wekt vonken op, aae tot 3 M. ver gaan. Met i w kis«AB«3 sJ,
Minder slecht was hier Pf6e4, waardoor
behulp hiervan worden de bliksemafleiders
hoofdzakelijk voor fabrieken van explosieve
stoffen onderzocht. Hiervoor worden overeen
komende kleine modellen van een gebouw van
de blikseanafleuding voorzien en aan de werking
van de kunstmatig» bliksem blootgesteld, waar
bij aanteekenwgen gemaakt worden van even
tueel© nevenexplosies, irmlajin m.
8 November 1915.
V erzoekje alle stokken, betrekking! heb
bende op deze Bnbriek, te adreeseeren:
Aan den Schaakredacteur van die Nieuwe
HaarL Courant, Nassaulaan 49, Haarlem.
flc noodig alle schaakvrienden beleefd uit,
deze rubriek met hunne welwillende medewerking
te willen vereeren, door het inzenden van ge
speelde partijen of het toezenden van problemen
en eindspelen, welke in deze rubriek steeds eeue
welkome plaats zullen innemen.
I PAUL CHARLES MORPHY,
Onder de schaakmeesters van de Nieuwe
Wereld, neemt voorzeker Paul Morphy eene
eerste plaats in. Hij werd geboren te New-
Orleans, in 't jaar 1837. Reeds vroegtijdig open
baarde zich in hem eene buitengewone begaafd
heid voor het edele schaakspel, in welks gehei-
vader en broeder, ja eiken schaakvriend in zijn
geboortestad te verslaan. Zoo werd dan het aar
dige rijmpje, dat toen over vader en zoon in de
schaakwereld van New-Orleans de ronde deed,
vervuld:
„Dein Knahen Paul zu lehren
Das Schach war sein Erlabeo,
Bis eines Tag's der Vater
Gesch lagen ward vom KnabenP
Hot wonderdier Don" i* overleden. Don wa» M?fPuh.Y der geniaalste aanvallers,
terwijl hij tevens een buitengewoon sterk blind
de beroemd» bond, die spreken kon en wiens ler Zijn ZQQ§t hij diep door-
eerste optreden in 1910 gToot opzien verwekte. cCachte combinaties. In het grootmeester-tournooi
Hij sprak toen heel duidelijk de woorden „Don", te New-York, 1857, won hij den eersten prijs,
.honger", „hebben", „hoek", en „stil", natuur- L 1
lijk in bét Duitsch. Later leerde hij nog ver
scheiden» andere woorden- Na rijn „ontdek
king" stroomden van alio kanten menochen toe
om hem te zien. Tonn dochter van den eigenaar
besloot met den hond een rondreis te doen,
hoofdzakelijk omdat men hem bij vreemden niet
Vertrouwde.
In den „Zoölogiacken Garten" te Hamburg
ontving Don rijn verdere opleiding. De verstan
dig» hond begreep volkomen, wat er van hem
verlangd werd en. maakte nooit een fout. Zijn
stem kjonk diep, maar Anidelijk- Zijn eerste
engagement in Berlijn bracht maandelijks
f 7200 op. Daarna reisde hij Europa en Ame
rika door en zon juist zijn tweede touraée door
de Yereenigdo Staten beginnen, toen de oorlog
begon. Don is ongeveer twaalf of veertien jaar
oud geworden.
SINDS WANNEER HOUDT MEN
ZANGVOGELS.
Reeds da klassieke oudheid wist de
zangvogels to waar dee ren, maar.... als lek
kernij. Lucullus liet bijv. eens een schotel opdie
nen, die versierd was met de tongen van 60ÜÜ
zangvogels.
In Europa wordt het oorst van zangvogels
gesproken in een Saksisclxe kroniek van de 10e
eeuw; hierin vertelt Widenkind van Corvay,
mi
terwijl hij in een wedstrijd tegen An dei
Löwenthal en Hairwitz overwinnaar bleef.
stierf in zijne geboortestad in den nog jeugdigen
leeftijd van 37 jaar ia 1874.
In onderstaande partij legde Morphy op 12-
jarigen leeftijd, op zijn verjaardag. 22 Juni
1849, zijne eerste proef ai in hei blinds pel, tégen
M<
zijn oom Ernest Morphy.
PARTIJ No. L
New-Orleans, 22 Juni 1849.
Itatiaansche Partij,
Ei
P. Morphy
Wit
e2e4
Pgl—f3
Lf 1—c4
c2c3
0—0
d2<14
c3Xd4
h 2h3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
rnest Morphy.
Zwart
el-eb
Pb8c6
Lf 8c5
d7d 6
Pg8f 6
e5Xd4
Lc5b 6
Om het vastzetten van Paard f3 door Lg4
te voorkomen.
8. h 7—h 6
Zwart volgt hier het voorbeeld van Wit daar
hij uit vroegere ervaringen de sterkte van L g 5
kende. Speelde hij daarentegen 8. Pf6Xe4,
dan zou wit door de voortzetting 9. Te 1d 5;
10. Ld5:, Dd5:; 11. Pc3 een sterken aan
val krijgen.
Pb 1c3
het krachtige blindspel van den 12-jarigen
knaap zoo verrast dat zij hem in hunne armen
namen en vol bewondering naar de naadtbijge-
legen kamer brachten, alwaar een prachtig
ivoren schaakspel hem voor zijn verjaardag
werd aangeboden.
PROBLEEM No. 1.
A. Charlicfe.
(2e prijs „Western Daily Mercury".),
Zwart.
abcdsfgh
Wit
Wit begint en geeft ia twee zetten mat
Stand der stukken
Wit: Ka3, Db4, Ta4, Tg3, Lh7, P<f7,
Pgl. pion: b2, c4, d5, e3. e2, h 5.
Zwart: Ke4, Dg7, Lf7, Lf8, Pg8,
pion: c3, e7, f5, h6.
PROBLEEM No. 2.
I>r. E. Polhoska, Praag.
(2e prijs „Tidskrift f6r Schack".)
Zwart
turn
wSh1
a bedel g h
Wit.
Wit begint en geeft in drie zetten
Stand der stukken.
Wit: Kh8, Db3. Pa3, Pe8,
pion b4, c3. f3, g3, g4, h 7.
Zwart: Ke5, Dd2, pion e6.
SCHAAKRAADSEL No. 1.
Zwart
mat
L«2;
Wit
Het witte paard slaat in 15 zetten de 8
MAANDAG 3 NOVEMBER 1915
i
j ;)jjaa jg djt mijn gelegenheid. Plaats mij
Het was een koude, droefgeestige dag in'daar en ik zal dubbelen dienst doen,, aid
het laatst van November 1870. De belegering rK het vol kan houden. In elk geval kan ik
van Parijs was in vollen gang. Gedurende j het werk van een schildwacht even goed
meer dan twee maanden had het Duitsehe doen als ieder ander."
leger de stad met een kring van glinsteren- j Kolonel de Brèze, die dit gesprok gehoord
da bajonetten, en groote kanonnen omringd; had, keerde zich om.
de verbinding met de buitenwereld afslui-1 „Sergeant," zei hij," „we hebben dezen man
tend en den toevoer van levensmiddelen ver- noodig. Ik kan hem in La Force gebruiken."
hinderd; de damp-en de reuk van brandend i Toen hij den naam van de bekende gevan-
buskruit vervulden de lucht terwijl dag en ge nis hoorde, verhelderde het gelaat van den
nacht een regen van kogels en granaten op provinciaal en vlug verborg hij zijn gezicht
de ongelukkige stad neerviel. achter zijn bierpot om. de emotie te verber-
Op den hoek van den Boulevard Mazas en gen, die hij niet kon bedwingen.
de Rue de Bercy bevond zich het wijnhuis
van Victor Rameau, een geliefkoosde ver
zamelplaats der middelklasse, doch ook door
voorname lieden begunstigd en dikwijls be
zocht door personen uit de laagste rangen
De sergeant knikte, en zich tot den man
zelf wendend, ging 'de kolonel voort: .„Ge
zijt gewend aan militairen dienst, mijn goéde
man?"
,^Ja, kolonel. Toen ik twintig jaar oud was
der maatschappij. Op dezen guren November- heb ik geloot en vier jaar gediend, daarna
dag vulde een bont» menigte het ruime be- heb ik mij als vrijwilliger late®, inschrijven,
nedenvertrek. Bijna elk beroep, vak en am- j Naar alle waarschijnlijkheid zou ik nu bij
rdigd, doch het Trocku geweest zijn, als de Duitschers mij
niet bij Sedan gevangen genomen en vast
gebonden hadden tot ik ontsnapte."
„Hoe heb je door hunne Unies hoen onze
stad kunnen bereiken?"
„Ze hebben me niet gezien. Op een don
keren, regenachtige nacht ben ik wegge
kropen."
„En nu zoudt ge gaarne de wacht houden
over de Duitsehe gevangenen, hó?"
„Niets Uever. Ik heb gebeden dat dit voor
recht mij ten deel mocht vallen."
„Goed, ge zult het hebben. Ik neb het
bacht was er vertegenwoordigd, doch het
xniUtaire element had de overhand.
Aan een der kleine eikenhouten tafeltjes,
die tegen den muur stonden, zaten twee man
nen, die moer in het bijzonder onze belang
stelling verdienen en aan een ander taleltje
was een derde gezeten. Een van de twee
was een sergeant van de Nationale Garde,
Jacques Carrier genaamd, een man van mid
delbaren leeftijd, met een groote, roode snor
en kort geknipt rood haar. Zijn gericht was
eveneens rood en zy'ne oogen hadden bijna
dezelfde vurige tint. Zijn metgezel was een
korte, dikke man, ongeveer even oud alsbevel over de bewaking van La Force. Ik
de ander, met donkerbruin haar ea een vol- i heb je daar noodig."
len baard van dezelfde kleur. Zijn Uchaaios-1
omvang was buitensporig. Het scheen wel, j Op dienzelfden Novemberdag den dag,
alsof in zijn jeugd een zwaar gewicht op zijn waarop wij het gesprek tusschen den kolonel,
hoofd en schouders gevallen was en hem die <j©n sergeant en den provinciaal hoorden
vierkante, ongewone figuur gegeven had. Zijn zat een gevangene in ©en der sterkste en
baar was dik en verward; zijn gelaat was, j donkerste cellen van La Force. De moeste
twaar de volle baard hst niet bedekte, don- cellen werden door meerder» porsoneu ge-
kjer gebruind en scheen ongewasschen, en bruikt, eeni go bevatten zelfs zooveel als er
zijne kleederon waren van de allerminste fatsoenlijk konden liggen; doch deze man
versleten en bevlekt en gescheurd- Hij had i was ter dood veroordeeld en eenzaam op
gezegd Pierre Dubois te heeten en van Ar- gee loten,
dennes afkomstig te zijn.
De derde man die aan Tiet andere tafel-
Hei was een knappe jonge man, nog geen
dertig jaar oud. Hij was Duitscher van ge-
tjo was kolonel Brèza van de Nationale boorte uit Darmstadt afkomstig en
Garde. Hij en de sergeant waren in uni- ofschoon als een Fransch werkman gekleed,
form, doch geen van hen kon er rich, be- j was hij door opvoeding en beschaving oen
houdens de scheuren, op benoemen er beter j heer; zijn naam, zooals men, uit zijn papie-
uit te zien dan de arme reiziger van Ar- j ren op hem gevonden had, was Ptto Maxi-
dennes. Pierre Dubois had donkere lijnen mil inn.
onder zijn oogen; een pijnlijke, verdrietige j Aime Maximilian: in zg'n soldatenijver cn
trek lag op zijn gelaat; pen diepe, verrader- i vaderlandsliefde had hij zich bij rijn prins
Ujke hoest deed zijn lichaam nu ea dan j aangemeld om de vijandelijke linies binnen te
schudden en onderbrak het gesprek. sluipen en een nauwkeurige schets van de
„Ik zou me dadelijk laten Inschrijven," j buiten en binnenveraterkingen, alsmede een
zei hij, „als ze me op oen beschutte plaats, plan van de gesteldheid der troepen te ma-
- L..N-AM ViiCvtmilf VfLXl 'den Wl£lll. kon- Ir An TTVr» Kii n n harl Hrï rl-if Lvn i
ergens buiten het bereik van den wind, kon
den gebruiken. Maar waar zou ik in de
loopgraven of op de borstweringen goed voor
zjjnV U kunt zelf zien dat ik het geen week
uit zou houden.
„Ja," antwoordde de sergeant. „Ik zie dui
delijk, dat een aan wind en weer blootge-
.2 11 i ïtaap dp.ncf. M"mia in_
ken. En bijna had hij dit ten uitvoer kunnen
brengen, doch helaas, niet geheel. Als hij er
tevreden mee geweest was zijne waarnemin
gen en berekeningen in zijn hoofd weg te
dragen, om later de zichtbare toekenen van
zijn spionnage-dienst in de tegenwoordigheid
van zijn prins uit te werken, had alles goéd
stelde plaats niet voor je deugt. Mijn3 in- kunnen gaan. Hij was de stad en hare vrije
ziens heb j© de tering zoo erg ais truimte reeds binnengedrongen, had toefcenin-
maar kan." j Seu gemaakt van al de gewichtige dingen
„Dat ia f®011 hoestbui) ook zoo. die bij mee wilde nemen, toen hij plotseling
„Zou je' voor feta anders wel geschikt j werd gegrepen en gefouilleerd mat al dia
geteekende schetsen bij zich.
Anne Ottol Zoo jong en boo knap, met
een vrouw en drie kinderen, die voor hem
baden en in het vaderland op h«n wachtten:
en toch klaagde hij niet, zéker wetend dat
zijne kameraden zijn aandenken in eero
zouden houden, dat zijn prins hem zou zege-
zijn?''
Welneén, ik geloof het niet. Maar ik zal
'openhartig mót u zijn. Ik ben met
wraak vervuld. Zooals ik u verteld
hei. was ik in Sedan en hadden
de Duitschers me gevangengenomen. Ik kon
niet marcheeren, ternauwernood staan; zo
pikten me toen met hunne bajonetten cp hen voor wat hij getracht had te doen en
en, wierpen me in een vuile gevangenis. I dat zijne dierbaren troost zouden vinden in
Toén ik hun om een geneesmiddel voor mijn de gedachte dat hij zijn leven voor zijn vadcr-
hoest vroeg, gaven zo mo vloeken en schop- land gegeven had.
pen. Toon zwoer ik dat, als ik ooit in de j Overmorgen moest hij sterven. Hij tou met
gelegenheid kwam, ik mij aan zou bieden om doodgeschoten worden aJs oen soldaat, of ont-
schildwacht bij een troep Duitsehe gevan- hoofd als een koning of edelman; hij aoi de
genen te worden. Er zijn er veel in de ge- openbare schande om opgehangen te wórden
yniifMri»! ninfnrA»»9H j «nAiUA» 4n«tnMn TYixx nvtfiQ/thhA ITVM*!(!a KlftW
avonds toen de cjpier hem zgn avondeten,
bracht, verzocht hij voor de laatste maai om
schrgrgereedschap, opdat hij oen brief aan/
zijne vrouw kon schrijven.
Doch dit was in strijd met de gevangenis-
wet en werd hem geweigerd. Toen sloot üg
zijne lippen, vastbesloten ze niet weer te
openen dan tegen zijnen Hemelschen Vader.
De nacht ging voorbij, en een andere lom-
bere dag brak aan. Nog een andere avond
kwam en een nieuwe nacht viel over de
groote gevangenis. Zijn laatste nacht op deze
aarde, zooals de weinige teekenen op den
muur van zijn kerkser hem vertelden.
Om elf uur wierp hij zich op zijn harden
stroozak en trachtte te slapen. Hij hoorde
de klokken plechtig twaalf uur slaan ea een
paar minuten later opende de bewaker der
gang hel kleine poortje in rijn deur en keek
naar binnen.
Was onze gevangene op dien tijd buiten
zijn cel geweest, dan zou hij oen vreemde,
I ongewone beweging van den schiLdwacht go-
I zien hebben. Deze was den herwaker za».htjes
tot aan de deur gevolgd, had dicht bij hem
j gestaan toen hij door het ptxirtje naar bin
nen keek en toen de cipieT zich naar de vol
gende cel begeven wilde, was hij op hem ge
sprongen als een kat op hare prooi. Een
enkele slag met een zandzak op het hoofd
deed den bewaker op den granieten v loer
vallen, alsof een bliksemstraal hem getroffen
had. Het volgende oogenblik lag de schild
wacht met zijne knieën op de borst van den
gevallen man en drukte hem een. gevouwen
servet, waarin een groote, platte spons ge
wikkeld was, over peus en mond. Hij hield
ze daar een oogenblik,. haalde toen een flesch-
je uit zijn zak en vernieuwde de chloroform
op de spons.
O ito Maximiliaan had het poortje hoeren
openen en het gezicht gezien dat naar bin
nen, gluurde. Hij had zijn oogen even ge
sloten, toen hij een doffen, swaren Blag hoor
de, alsof een zwaar voorworp op den stoe
ren vloer viaL Het geluid was zoo ongewoon,
zoo onverklaarbaar dat hij' ontstelde niet
uit vrees, maar met een naamloos, vormloos
spookbeeld van het ongeziene. Hij stond op
en luisterde aandachtig.
Niet lang daarna hoorde hij hei zachte ge
rammel van een sleutel, die in het slot ge
stoken werd; de deur ging open en een man
kwam naar binnen, zul je gehoorzamen
Stil, het- is een vriend I Handel nu en vlug."
„Wat! jij? Mar
„Wil je je mond nu houden en gehoor
zamen? ;We kunnen straks wel praten."
Zonder ©en woord te zeggen trok de ge
vangene zijn kiel uit en wierp ze weg. Te
gelijkertijd ontdeed de bewaker zich van
zgn uniform, legde zijn gordel ©n zwaard
af, toen de jas met de opzichtige opslagen,
daarna de pantalon, slobkousen en schoe
nen, en verzocht hij den ander ze met allen
mogelijken spoed aan >te trekken.
En toch stond de bewaker daar in volle
uniform als voorheen. Hjj had alles dubbel
aangedaan, zelfs een dubbelen hoed en extra
pompoen. En hij droeg nog een uniform
waarin hij nu verscheen. Geen wonder dat
hij er zoo vreemd uitzag, toen we hem in
monsieur Bameau's .wijnhuis zagen.
„Kom, zorg dat je sabel geen lawaai
maakt, doch wees klaar hem te gebruiken
wanneer het noodig is. Volg mg nu. Kijk
links noch rechts. Ben je klaar? Zoo. Voor
waarts Marschf'
Toen ze de gang betraden en de deur achter
rich gesloten hadden, zag Otto den bewaker
op hot plaveisel liggen en zijn» gevoelige
reukorganen bespeurden den geur van het
sterk» verdoovingsmiddel, dat hem in zijno
macht hield.
Hier kondon ze zich naar welgevallen ba-
wegen, want ofschoon er ©en observatie
post was, die de geheel© verdieping bewaakte,
was de officier, die ze betrekken mooat, de
bewaker, die nu bewusteloos terneer lag en
wiens sleutels de schildwacht in rijn bezit
genomen had.
Denk er oin.'* fluisterde de hevrritW
