DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
f eo
BLOEMWERKEN
f"*4"***9
ÜASSAULAAN 49, HAARLEM
S 413110
f 30©
f 150
f 500
f 100
f73
Barteljorisstraat
1.1 i. EIELEK, ilHSUMT b. d. Br. Markt.
SE OORLOG
;ea2Xder verordcn,n8 h de 5
ES
EERSTE BLAD
ZATERDAGAVOND-NIEUWS
V JOK Z. H. DEM PAUS.
THEOD. G. v. DUSSELDORP,
VILTEN KINDERSLQBKOU^EN
P. W. TWEEHUIJSEN
Saterdag 13 November 1915
4Qste jaargang n«. 8901
t
Bureau van Redactie en Administratis! -
Intercoms». Teietoonnummers I42S en 2?4I
ftüTbdSnde abonnés op dit Blad, die In het bczil^^van eene Ve™k(e™|^Polis. volgens^tebepalingen op^ polissen vermeld,jegen__on2elukken verzekerd voori
D„ uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de »Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank* te Schiedam,
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder de Officieele Kerklijst en
het Geïllustreerd Zondagsblad in acht
bladzijden.
Gr. i§32*kt - Tel. 993
JACaUET-COSTUUMS
EH SMOKINGS
5 BaHteljorïsstraat 5,
Telefoon 2144.
BARTELJORISSTRAAT 27
Toekomsimuzïek.
HAARLEMSCHE ALLEDAG!ES No. f762
VERSPREIDE BERICHTEN
oorlogsdagboek
HEME flMUVSC
ABONNEMENTSPRIJS t
r«r maanden vooi Haarlem en voor de plaatsen waar een agent
eeupstlad is (hom der semeente)
Voor de overige plaatsen in Nederland per post.
Per week voor Haarlem en de agentschappen
Afzonderlijke nummers
1,60
2,—
0,12'
0,05
PRIJS DER ADVERTENTIEN i
Van 1—5 regels i
Iedere regel meer.
Buitenland per regel
Adverientiën in de rubriek
Elke regel meer
•••eteee
Vraag en Aanbod" van 1—8 regel»
0.«
0,15
r. 0.20
0,40
0,10
Mizonaeruj*®
bij levenslange onge
schiktheid tot werken
bij verlies van een
c hand of voet s
bij verlies van
a een oog e
bij overlijden.
bij verlies van
e een duim s
bij breuk van een
arm of been si
bij verlies van
een wijsvinger
bij verlies van een
anderen vinger a
Vorig bedrag 1135.61
F. Ai., tot lafenis der geloovige zielen 1.—
Bijdrage van bet personeel der St.
Joh. de Deo
Onze administratie zal gaarne de gitten
onzer lezers in ontvangst nemen. Alen ge-
Jitve, wanneer ze niet persoonlijk worden
gebracht, op de enveloppe te zetten: Voor
Z. H. den Paus.
En de beer Van Karnebeek stond voor den
wagen en deed al zijn best om hem achter
uit te duwen, maar de beer Troelstra met
!ü!i.~de zweep in de band sprak: „J®> vrind, we
kiesrecht over heel de linie er zijn, nu krab- Rebben je in Utrecht gekocht, je zal trek-
belen ze terug, nu worden ze weer zichzelf ken
fen /aken uitkomen, dat ze van algemeen j O'ok J*»'chten de m
kiesrecht eigenlijk niets moeten hebbenAllemanskiesrechtwagen achteruit te duwen.
„De Fakkel", het vrije-liberale orgaan, dat Maar het socialisme zegt: „Vrinden, je zult
te Amsterdam zijn licht laat schijnen, schrijft }iera me('e keipen trekken. Dat hebben ze
1143,36 reeds: dan van - m6&doen in het Umc-lib.-vrijz.-
tot boven de knie.
TELEFOON 1770.
AGENDA. 14 NOVEMBER.
Schouwburg Jansweg 2 uur
Asschepoester. 8 uur Fientje Beule-
niaus, door Rooyaards.
Schouwburg De Kroon - 23 uur
Volksconcert. 8 uur: Cavalleria Rustieana
en Paljas door de Ned. Opera en Operette.
S ociet ei t V ereenigin g 3 uur
Expioitatie-Benno Ein Walzertraum.
Concertzaal Vereeniging half 3
Volksconcert HaarL Muziekkorps.
ueUuutt St. Havo - .Wltte
4 en 8 uur voorsteliiugen.
13 Lo PM ON'O AAL. Lunchroom
dega „Rusthoek" Winterm atinée.
Bioscope
en
Bo-
„Het algemeen mannenkiesreeht voor dem.-soc. dein. bondgenootschap
de Staten zal wel niet veel tegenstand j Kn willen de vrije liberalen poli e kl
ontmoeten, dat voor den gemeenteraad e e r 1 ij k zin, dan valt voor hen geen ont-
kan lidh.t op bezwaren stuiten. De he- komen aan een medetrekken aan den Alle-
voegdheid van den gemeenteraad is een manskiesreehtwagen, al is het dan me aan-
veel grootere dan die van de Kamer. In genasim.
landen waar men voor verkiezingen van1 Niet zonder leedvermaak constatoeren wij
het parlement den census liet vallen, hoe de vrije liberalen weder, evenais in 1913,
heeft men dien toch veelal behoudentoen zij met de door hen in bond ine. anderen
voor de aanwijzing van de gemeentera- behaalde steumbsmverwinnxng xn hun maag
zaten, weder in de klem zitten!
V at hun nu wedervaart is leerzaam, óók
voor andere partijen....
den.
AGENDA. 15 NOVEMBER.
Gebouw St. Bavo R.-K. Volksbond
Ondersteuningsfonds.
Tuinzaal De Kroon 8 uur Verga
dering Mij. van Nijverheid.
Concertzaal De Kr oo n - 8 uur Con
cert dames Ruinen-Dubois—alen.
S t E i i be t hsge houw Jansstraat
jü J van 2—2K uur aanvrage om verster
kende middelen voor arme zieken der öt.
Elisabethsvereeniging. Tonestraat
Bisschoppelijk Museum - Jans6.trafr,
19 - geopend eiken dag van "ur teg
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
'0 VERZICHT.
Dat Veles (Kröpulu) door de Franschen
zou zijn bezet, wordt door niemand minder,
dan generaal Sarrail zelf, tegengesproken.
Het Reuterbureau maakte dus ten opzichte
van Veles al tot tweemaal toe dezelfde fla-
terl
Neen, van successen der expeditie-troepen i
is hier, evenmin als aan de Dardanellen,
nog steeds niets vernomen. Kleine gevech
ten, misschien kleine vorderingen, ziedaar
WINKELSLUITING,
Nadat eerst de raadscommissie inzake de win
kelsluiting eene concept-verordening had gereed
gemaakt, is nu do«f de rechtsgeleerden commissie 1
een ontwerp bij den Raad ingediend, dat denke
lijk wel in de e. k. Raadszitting zal worden
behandeld.
Men mag dus veronderstellen, dat de zaak
van alle kanten is bekeken. Dit maakt de taak
van den Raad gemakkelijk. Nu nog op veranae-
ringen in de Verordening aan te dringen of op
„Ook het wegnemen van vele uitslui
tingen kan bedenkingen ontmoeten, of
schoon men moet toegeven dat in den
gedachtengang van den minister eene
uitsluiting van bedeelden, faillieten en
wanbetalers geen plaats meer vindt."
Dat is dus niets meer of minder dan re
tireer en!
„Het Volk" g,eft den heereni te verstaan. Zoo langzamerhand komen wij nog tot
•dat dit zoo maar niet gaat. En heeft het hlad onuitspreekbare getallen, wanneer wij de
ongelijk!.... 'kosten van den huidigen wereldoorlog vast-
„In dezen kring zon men dus niet al-|we^6 slechts enkele oorlogvoernd,, na ies
leen gaarne zien, dat er toch altijd zoo-betreft, tot een som van f 57.712.509.000.
veel mogelijk niet-bezittere van het kies-1 Hierbij zijn dan nog niet gerekend de kapi-
reoht werden uitgesloten, maar men L f, - gt jiet torpedeeren van zooveel
g^eenal l<fe"i-echtet^o? dmf^genieente- handelsschepen zijn verloren gegaan en ook
raad. Dit heeft bedenkelijk veel van niet de groote sommen gelds, in de neutrale
woordbreuk. In den verkiezingsstrijd landen besteed aan de mobilisatie,
van 1913 hebben de vrije liberalen voor! spottend als 't ware met het economisch
het gemeenteraadskiesrecht een uitzon-testain der burgers heeft het Engelsche
dermg met gemaakt. Willen zu dat thans 1 u®1 ■ca
gaan doen, dan kondigen zij zichzelf aan P opnieuw een credietaanvraag
als een onbetrouwbare partij, met wie goedgekeurd tot een bedrag van 400.000.000
stembusafspraken niet kunnen worden pond sterling, of ruim vier en een lialf mil-
gesloten. Welke de gevolgen daarvan liard gulden en wordt alweer gemeld, dat de
voor baar zelf zouden zijn, moet „Dee,
Fakkel" maar eens uitrekenen." .Duitsche regeerm0 haar vmrde oorlogslee-
Niet onvermakelijk geeft het blad te ken-1 n'l«g aal komen aanvragen,
nen, ,dat 'het eenmaal zoo fiere, maar nu| Van de gevechtsterreinen heden al zeer
alles. Ondertusschen moet Servië maar zien aanvulling (naar de aldeeiing van Mercunus
zich te redden. Uit Parijs wordt wel heelverzoekt) zou niet var verstandig beleid getui-
I. t, v„ j gen eneen hinderpaal zijn voor een spoecige
officieel medegedeeld, dat de Fransche troe- inwerkingtreding der verordening
pen flinke hulp verleenen aan de Serviërs; Immers van amendementen die rauwelings in
maar in de Servische legerberichten is daar- de vergadering worden ingediend is niet altijd
van niet veel te bemerken; hierin althans dadelijk de portée te overzien. En te minder is
wordt daarvan geen melding gemaakt en een manier van handelen gewenscin caar u
w ,6 hier geldt eene verordening, waarop een straf-
wordt alleen erkend, dat de eie pe hpnalintr is ops.'pIH en van welker uitleonrinor
overaL terugtrokken om vaste verdedigings
stellingen in te nemen.
Omtrent een wijziging van Griekenland's
houding zal voorloopig niet veel meer wor
den vernomen. De Kamer is ontbonden en
de Koning zal vermoedelijk wel de eenmaal artikelen te overziem
aangenomen vreemdsoortige neutraliteit
handhaven; tenzij de oorlogsgebeurtenissen
aan de grenzen ten slotte zullen dwingen
om de neutraliteit prijs te geven.
De kosten van den oorlog.
bepaling is gesteld en van welker uitlegging
mitsdien veel afhangt.
Dit maakt, dat de redactie der artikelen zeer
natiwkeurig dient te worden gesteld en met zorg
gekozen. Wijziging van artikelen of aanvulling
zou er diensvolgens toe leiden, dat de resumptie
moest worden aangehouden om nog eens ue
Alen herinnert zich de Kamerverkiezingen
van 1913, toen de vrije liberalen door een
ueest van anti-clericalisme bezield, om tocth 'steeds meer aftakelende liberalisme gebeel j weinig nieuws. Behalve een Russisch succes
t 1 TT .1V_ in iunf f AM .1 ,1i! n n Pli nl !!L i
u u un n I
maar bet ministerie-Heemskerk te treffen,
zoo iets als een offerfeest van beginselen
hebben gehouden en net, om te concentree-
ren ten aanzien daarvan, zoo bont maakten,
dat ©enigen hunner beste mannen hun den
rug toekeerden.
Maar de soc.-democraten lachten in hun
vuistje, daar zij dus de vrije liberalen opüeju
sleeptouw hadden pktegen voorhn :2ullenXiten.
ten bate van allemans kiesrecht, ^nder Het K0ciali6me
van de soe.-democratie afhankelijk is gewor-ia Womyniëj dat door de ,)Daily Mail- eD
den, op poene van dat het met zijn invloed J. t r.,,ci-eh u
voor goed zal zijn gedaan, en, dat in den m m 1160 bb s rbencht gemeld
vervolge slechts met de hulp van soc.-dem. j wordt, valt alleen iets van liet Ser-
En de inwerkingtreding der verordening zou
er door worden vertraagd, geheel tegen den
wensch der belanghebbenden in.
Het is daarom te hopen, dat de Raad niet
den weg van amendeering inslaat, doch de
verordening aanvaardt zooals zij daar ligt.
Eenigen vinden misschien niet alle bepalingen
verregaand genoeg. Ons daarentegen dunkt, dat
Hel Enplsche tijdschrift de Statist" heeft de t'e f"rï frekkm.°Betïr'i/fflnTSrsfOTS
som, dat die tot einde September van dit jaar
bedroegen, voor:
Groot-Brittannië t..
Frankrijk
Rusland
Italië
1,072,000,000 pd. st.
823,000,000
750,000,000
130,000,000
Totaal geallieerden
2,775,000,000 pd. st.
zijn mannen in 't parlement kunnen worden
gekozen!
Het blaast toekomstmuziek en dreigt hen
met hen geen stembusafspraken meer te
slaat zoo er ander maal
vische ooriogstooneel mede te deelen. Daar
hebben Duitsclie troepen -Bagutowats en de
aan
weerszijden daarvan gelegen hoogten
bestormd, terwijl andere legergroepen de
kammen van het Jastrebats-gebergte zijn
eenige restrictie. Tr'°elfara Tan'u® zweeP geducht over. Het doet1 ons den- genaderd. De hier gemaakte buit bedraagt,
zijn zweep en de oud-liberalen, oljuj^ uan ken
wilden of niet, ze moesten medeloope
gareel! Ze deden bet en hielpen J^e.
voorstanders vaa allemanskiesrecht xn u®
Kamer te brengen.
Nu echter de voorstellen inzake allemans-
Kaï-ifj13 *oen de oud-liberale Jhr. van 400 man aan gevangenen, u kanonnen, 16
soe.-dem.ekiuH u4recht, be5lu> v?n demunitiewagens en een brugtrein.
Duitschland
Oostenrijk
Turkije
Totaal centrale mogendh.
Totaal generaal
Q00,000,000
550,000,000
50,000,000
Mochten er zich dan in de practijk bij de
toepassing der verordening leemten voordoen,
dan kan men die altijd later nog aanvullen'
Maar voorhands volsta men met 't geen d<
rechtsgeleerden commissie na rijp beraad voor
stelde.
Waarheen gaat Kitchener!
Wolffs vertegenwoordiger te New-York meldt
draadloos-telegrafisch het volgend bericht var
de Associated Pres:
Door den dichten sluier, dien de Engelschf
censuur heeft geworpen over de gebeurtenissen
in Inaië en Egypte, dringt de mede'deeling bat
de Nizam van Üeiderabad, de trouwe vazal van
Engeland, door het volk is afgezet. Dit feit, dat
,n to, som »an ruim ert-ea-vijft* »i,liard ™l-
In deze som van ruim een-en-vijmg uuiu^u i ndbn moet de hoofdreden 7ü„ V^T
den zijn dtis niet de omlogskosten van Bu ganje, ESSfn iXJZ
1,500,000,000 pd. st.
4,275,000,000 pd. st.
De teèkénaar vSToLi?''f fgekozen-De Bulgaarscbe troepen hebben op hun
leuk idéé van Geldorp had toen een! b u ,.n nTf,r„.„„
,!f;„ Vr,teokenr'e ons een wagen, waar- geheele front den overgang 0ver de Mora-
Geldorp had toen een
op gezeten Tro^tra® T* \m Waffn' waar'
a' 3 reub en Borgesras. wa geforceerd
verderf'ztwdat "wij^vol^ de gegeven cijfersdoel van zijn tocht Indië en Egypte is.
kunnen rekenen, dat dit totaal bedrag metonge-j KORTE BERICHTEN
veer f 6,412,500,000 is toegenomen en dus is
gestegen tot ongeveer f 57,712,500,000 of ruim' Levensnuddelenvoorziening i
4 i O 4 SC 1 fJ /V111/1 ATI I 1 v» W a »i *t -1 v* a li /i m -
in DuitschlanA
zeven
geen bezwaar aldue "dlTsw" °°k
persoonlijk, gaf 'm gelijk. u" lk'
Maar, boe gelukkig het ook is, als
1 beb, ditmaal ber - 36
ag parket door
herinnerde me namelijk, dat
lijk
t in een lastig parket door gebracht Tk
'•ïnripirfi^ irip. namp.hik -lof
goed geheugen heb, ditmaal ben ik er eigen-
Ik
een
nu.
over geschreven zijn in de kranten. ïlTTieb
we voor een
paar jaar dezelfde kwestie hadden als
En ik wist nog best, dat er toen kolonu
LXV.
WEEKPRAATJE.
Sint Nicolaas, 5 December, valt dit jaar op
Zondag!
Toen ik van de week op den kalender toe
vallig bemerkte, dacht ik zoo: Nou, dan hou
den we den traditioneelen pakjesavond op Za
terdag. Want Zondag, dat is niet aaraig. Die
Zaterdagavond is er net zoo prachtig ge
schikt voor, en Zondag genieten, we, op een
vollen vrijen dag, van al het heerlijks dat e
Sint ons gebradkt heeft Ook de winkelieis
zullen er geen bezwaar tegen hebben; ze
rusten Zondag uit van de ergste drukte. Per
slot van rekening blijft bet St. Nicolaasfeest
toch zoowat op den vijfde; want Zondags.dat
de eigenlijke dag is, zijn we zeker nog volop j ïl1ocr
in de stemming. Doen we het Maandagavond,te van
dan hebben we Zondag geen Zondag; danizu".
moeten de winkeliers den gebeeien dag toch, En d - j „iet alleen. Het regende
sjouwen en zelf doen we even hard mee; we j 1909 V' S «/l"01", en tekrcn.
zijn immers altijd geneigd, om iets uit te foen OT,'Paaa?dag-,b°uders" het ge
stellen, tot liet allerlaatste nippertje. Dus]wonnen. Me p zelfs van een burgemees-
komt er van den Zondag als zoodanig niets terlijke uitspraais voor den zesde en een
terecht en als we dan eerst Maandag Sinter- kennisgeving in uien zin, doeh die heb ik niet
klaas vieren, blijft toch iiet idéé: we zijn er kunnen vinnen. We zuilen afwachten of ook
te laat mee, de aardigheid is er af! xn deze bet spreekwoord bewaardheid wordt:
Zoo dacht ik. En ik had me al vastvoorge- Nieuwe Heeren, Nieuwe Wetten!
nomen, om voor den Zaterdagavond" te strij-Het spreekt van zelf, dat ieder het voor
den. zich uitmaakt, maar eendracht in dezen is
Bovendien komt onze collega uit de Groote ook al weer wenschelijk, dat vond men
•Houtstraat ine twee dagen later bijvallen. De trouwens in '09 ook.
Zaterdagavond is een vrije avond voor nage- Daar zijn toen verschillende voordeelen ge-
jKieg ïeuereen, en een half uurtje langer noemd voor den Maandag, maar die zijn er
blijven liggen op Zondagm^
en-vijftig en een half milliard gulden. De Bondsraad heeft nieuwe verordeningen
uitgerekend, wanneer het was, en het bleek
juist zes jaar geleden te zijn. In 1909 hadden
we over deze zaak een hevigen pennestriid
Gauw heb ik natuurlijk de leggers van dié
aagen opgezocht en eens fliuk in „de oude
doos gesnuffeld. En ik heb gevonden wit
ik zocht. vyai
Maar ik werd eigenlijk toch teleurge
steld. Want de redactie van vóór zes jaïr
waaraan ïk toen nog niet de eer bad depi
andere gevoelens 2
in
voor den Zaterdag ook! En nadeelen zijn er
voor Zaterdag niet. voor Maandag wel.
Nummer één is de ^dagsrust. Die lijdt
in alle geval veel en "x ee moer, als we het
Maandag doen.
Ik zaf me intusseben ruet vermeten, een
uitspraak te doen, xe an officieel als de
meening van de „Nxeuwe Haarlemmer" zou
gelden.
Ik ben benieuwd, ue openbare mee
ning zal zeggen, wat men algemeen het hes-
te vindt. En daar za ik me, als kranten
man, bij neerleggem
(van l--10 November).
1 November. Ingevolge opdracht uit Lon
den zijn de Engexsche troepen nit Saloniki
naar het Servische front vertrokken en
hebben hun vereeniging iaej de gervische
troepen thans volbracht.
Troepen der geallieerden ontscheept bij
Kawala aan de Servische kust. De landingen
b(j Saloniki worden doorgezet, naar bericht
wordt.
2 November. De centrale troepen heb
ben Gronji—Milanowats en Kragujewats ver
overd Duitsche successen bij Neuville; het
door de Franschen veroverde punt hij Mes-
mi heroverd en de „Butte de Tahure" ire-
nomen door de Duitsche troepen
Koning Peter van Servië is ^dert eenige
dagen ernstig ziek.
De toestand van koning George van En
geland gaat goed vooruit.
De Fransche duikboot „Turauoise" aan de
gt>
7 November. - In" Griekenland^is~or^r
leiding van Skoeloedis een nieuw kabinet
gevormd, waar alle gewezen ministers zib
tmg in hebben.
De Duitschers hebben Kraljewo in Ser
vië veroverd.
8 November. —De ernstige gevechten in
de richting van Riga houden aan.
Twee Fransche-, een Engelsche- en een Iva-
liaansch schip getorpedeerd.
Een nieuw kabinet in Luxemburg onder
advokaat Leutsch.
De Luxemburgsche afgevaardigde dr.
Prüm_door de Duitschers gearresteerd.
(2700 ton)
Dardanellen in den grond geboord.
De Bulgaren hebben xn Servie o.a. lirot
VDe0Engelsehe torpedohoot ,96" door aan
varing in de Straat van Gibraltar gezonken.
Geruchten over plannen tot en onderhan
delingen over vrede van Engelsche en Duit-
^NNmmiber. - Usitje veroverd door de
Duitsch-Oosten rijksche troepen. Ondank^
hardnekkigen tegenstand der Serviërs gaan
de aanvallers gestadig vooruit.
Tegenspraak van de vredesgeruckten van
alle kanten.
5 November. De neutrale houding van De Duitsche kruiser „Undina"
Roemenië is, naar men van Griekscbe -zijde getorpedeerd,
zegt, bet gevolg van een contract met de 9 November. Lord Kitchener vertrekt
centrale mogendheden, die Roemenië daar- naar de Dardanellen voor een inspectie,
voor belangrijke voordeelen gewaarborgd De Duitseh-Oostenrijksciie troepen hebben
zouden benben. gervig Krusewatsj bezet.
De Grieksdhe Kamer verwerpt een motie Twee Engelsche schepen en een Britsche
van vertrouwen in de regeering met 114 te- trawler getorpedeerd.
gen 147 en 3 blanco, na een incident tusschen 1 10 November. Ue Kngelscae pers weidt
den minister van Oorlog en een liberaal af- "it over de reis van Lom kitchener naar
gevaardigde Let Dosten; het heet, dat hxj de Saloniki-ex-
De Serviërs blijven over het geheele front peditie zal gaan aanvoer.m!
hun terugtocht voortzetten. I Ge Duitsch-Oosteurijksth-Bulgnarsche le-
Hpvi'm" gevechten hij Dunabrug aan het gers zetten hun opniarseh voort en volhar-
Bn qiVcïie front. deu bij deze belangrijke militaire en oecono-
Een -Engelsch stoomschip tot zinken ge- mische overwinning in Servië. Zij hebben op
bracht. ve^e plaaLien de Morawa-oevtrs bezet, ver-
6 November. De Bulgaren hebben de Ser- overden weer vefscnillende steden en ook
vische hoofdstad Nisj veroverd. Bericht, de belangrijke spoorlijn Paratsjin—Nisj heb-
dat de Bulgaren hij den Babounepas versla- ben zij bereikt.
gen zijn.
Een Engelsch en een Italiaansch stoom-j (Wordt vervolgd.)
schii) eezonken-
