BUITENLAND
WAT ANDEBEN ZEGGEN
LETTEREN EN KUNST
STADSNIEUWS
Ingezonden Mededeeling
Voor lijdenden
Herstellenden
"K SoTS»Sï mogelijk, 200
OORLOGS-ALLERLEf.
ONZE KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN.
Onze Kamer van Koophandel en Fabrieken
hield gisterenavond hare eerste openbare vrrga-
dering in i 016.
Nadat de heer de Clercq haar als „oudste
lid ui dienstjaren" met een woord van welkom
aan de leden op de vergaderingen der Kamer
gaat ahes er heel plechtstatig aan toe had
geopend, werd aan de orde gesteld de verkiezing
van een voorzitter en een plaatsvervangend voor
zitter.
De huidige functionarissen, de heeren de
Clercq en Jacobs, zagen zich beiden herkozen en
heien zich beiden de herbenoeming welgevallen.
De heer de Clercq deed het in 't vertrouwen, ook
nu weder op aller steun en meoewerking te
mogen rekenen en verder complimenteerde hij
den heer Jacobs met zijne herbenoeming.
De heer Jacobs wenschle namens .de kamer,
die met applaus zijne woorden bezegelde, den
herkozen voorzitter met zijne herbenoeming ge-
luk en zeide daarbij dat de Kamer ovenuigd
is dat de leiding aan geen betere handen dan
aan die van den heer de Clercq kan worden
toevertrouwd.
Nadat uaaroa de commissies waren herbe
noemd, hield de Voorzitter de volgende toe
spraak:
Mijne Heeren,
fraaier door.
Voor het nieuwe gebouw der Nederlandsehe
Bank te Amsterdam, waarvoor eerst de on
langs overleden architect Saira de ontwer
pen zou maken, is thans een besloten prijs
vraag uitgeschreven "tusschen vjjf architecten,
t. w. de heeren Ed. Cuypers, van Gendt,
Poggenbeek, Posthumus Meyes on Van der
Steur. Voor de vergrooting van het terrein
is ook het voormalige St. Bernardus-gesticht
aan het Rokin aangekocht.
A- J. P,
ONTVANGEN BOEKEN ENZ.
Th. Famulus (Pater Th. Bensdorp C. ss. R.),
heeft eenigen tijd geleden in „De Tijd" vijf arti
kelen geschreven over „Dr. Kuyper over de won
deren van Lourdes". Ze zijn nn Ja brochure
vorm door de N.V. De R.-K. Boekcentrale te
Amsterdam uitgegeven.
WACHT U VOOR NAMAAK.
VAN DAM <fc Co.,
de Riemer&traat 2c/4. Den Haag.
1NGÊZONDEN.
'ten vestigden er zich en het zakenleven kreeg
een omvang alsof Archangel een wereldstad
was. Alle hotels en wat daarvoor doorging
werden in gebruik genomen als handelskan
toren, er werd een eiectriachen tram aan
gelegd en een kabelnet voor electrisch licht
De goederen uit het ontzaglijke Russische rijk
aangevoerd hoopten hier bergen hoog op, ter
verscheping uit de eenige Russische uitvoer,
haven in Europa.
Kon nadat het ijs uit de Witte Zee ver
dwenen was, begonnen in Mei de schepen te
komen. Stoomschepen tot 500J tou groot voe
ren geregeld tusschen Archangel en Engeland;
een van de grootste, die met een lading kolen
uit Engeland kwam, was 7503 ton groot Er
werd ook een Russisch-Amerikaanscho stoom
vaartlijn opgericht, met een veertiendaag-
Bcben dienst tusschen New-York en Archan
gel, en bovendien voeren er ook een menigte
Noorsche en andere schepen af en aan.
w as geen ruimte genoeg voor al die schepen,
en daarom bouwde men voorloopig houten
los- en laadsteigers, waar hoofdzakelijk de
houtladingen werden verscheept
Ook graan werd een belangrijk nitvoerarü.
kei van de Archangeisehe haven. Het meeste
graan, dat vroeger uit de havens van de
Zwarte Zee en Oostzee .kwam, werd nu naar
het noorden gezonden en van Mei tot Decem
ber van verleden jaar moet er een voorraad
van wel 15 milüoen poed graan uit Archan
gel verscheept zijn. De schepen konden na
tuurlijk niet zoo snel geladen worden als wei
den dokter van dienst deze inrichtingen liet
aien, kwam zelf op een seer belangwekkend
vraagstuk te opreken; namelijk het naarhuis-
ze ad en van de soldaten door oiekte onge
schikt voor den dienst geworden. Dit terug
zenden hangt alleen van de voorwaarde af,
dat de zieke opgcëiscbt wordt. De lyst dezer
zieken ligt op het Genera&lgoevernement te
Brussel,
Kon deze lijst de verschillende bestendige
afvaardigingen medegedeeld worden, dan
zouden deze, 't zij door bemiddeling der bur
gemeesters der gemeenten, waar de zieken
te huis behooren, om de vrijlating van deze
kunnen verzoeken.
Met spreekt van zelf, dat elke gemeente
op zich zou» nemen, om in het onderhoud te
voorzien, van hen, die onbemiddeld zouden
zijn. Degene, wier ziekte zou kunnen een ge
vaar voor hunne huisgenooten worden zou
den in een gasthuis opgenomen worden. Wij
hopen, dat dit naar huis zenden zonder ver
wijl zal geschieden en de gemeentebesturen
de handen zullen ineenslaan om dit te be
werken.
Volgens de ons verstrekte uitleggingen,
wordt de hoeveelheid van 't eten zoo berekend
dat ze de vereischte warmtegraden voor <te
gezondheid oplevert. Is dit wei genoeg om
twintigjarige magen te voldoen! Ook wordt
de aankomst der kleine pukjes en der groote
zendingen met vreugde begroet. Groot is de
ijver der Belgische gezinnen en der opzette
lijk daartoe gestichte komiteiten geweest,
gev en-i li; vas, want daar was de haven niet om in breede mate in de behoeften onzer
op ingericht, met a e hu p.niidelen waarover landgenooteu te voorzien. Er zijn zelfs inis-
gi'Moto wereldhavens bescuikken. j bruiken geweest, we moeten het erkennen.
Ju den lieiist, toen het ijs begon te komen, Met eigen oogen hebben wij do overvloedige
dat gedurende lfcO dagen van net jaar daar ophooping in do bergplaatsen gezien,
de Vaart bemoeilijkt, moeten er, volgens rei- Deze misbruiken (.we bedoelen de post-
zigers die tie haven-tad bezocht hebben, nog pakjes} hebben, zooais steeds een weerwer-
vijftien ijsbrekers in de Witte Zee in dienst king veroorzaakt. Is deze nu niet te ver ge-
gesie:d zijn, en met behulp daarvan hoop.e gaan? Wij veroorloven ons eenvoudig de
men bet vaarwater in de rivier tot in Decern vraag te stellen. Volgens het gevoelen der
ber te kunnen openhouden en de haven zelf, opgesioteneu, die wij ondervraagd hebben,
die nog een heel eind van de Noordelijke zouden drie zending envan vijf kilogram per
IJszee verwijderd is, tot in Januari. Daarna maand naast 3 postpakjes per ween,aanaJie
echter stuit het ijs alle verkeer af.
De opzienbarende papieren van kolonel
Napier.
Het Bulgaarsch puülieiteits-agentschap te
Sofia meldt, dat de onthullingen over de
ooriogstoebereidseleu van Servië reeds voor
de mobiliseering van Bulgarije, welke blijken
uit do papieren van den vroegeren- Eng&l-
scheu militaire attaché te Sofia, kolonel Na-
ciscnen voldoen. Deze maatregel, mits streng
in acht genomen, zou uiterst wei, zoo door
de gevangenen, als door de gezinnen, ont
haald worden, wij twijfelen er niet aan.
Om ons van de deugdelijkheid van het
voedsel te overtuigen, hebben wij van het
brood en de soep gegeten, die juist opge
diend werden. Deze was goed en volgens liet
zeggen onzer mannen, is zy enkele dagen
zelfs uitstekend.; enkele dagen smaakt ze hen
pier, en de minachtende opmerkingen over in(ler Dit is het geval, volgens het oor-
Gnekenland en het Gnekscho volk evenais u t boontjes en vischsoep.
,Van ,f Ten aanzien van deze eensgezindheid, anders
reunteit te Salonika, in alle politieke kringen zeldzaam in ^ke sineak, wafe het wei
van Bulgarije bmtengewoneu in^uk hebben Hcht raaüZaaJBf deze beide ^hotels te vor_
Dit bleek vooral sterk ia de Sobranje, waar yail*eu> ümr .zulke' waaraan onze soldaten
afgevaardigden van alle parlementaire groe- j%df£e°b°lL op goed valle 't uit een brood
pen, zonder onderscheid van richting, open- I V j 1 6
flik' tapten, welke honding OriSjEd L
tegenover de vernederende maatregelen van Vlu Se Dui^he ^ÏÏhmzt^ ir^ten
Frankrijk en Engeland zou aannemen. Alge- j H j>0vat w UjH hoBderd 1(^fe
meen was men overtuigd dat «te toestand h d Het heeft een
voor het Viervoudig Veroond te Athene hoe maar opreht niet onlekke-
*- - gram, zooals elk in Xhiitsckiand.
In de kamera ligt een houten vloer, de
wanden zijn dubbel, met 6toomverwarming
Griekenland de neutraliteit niet zou opgaren,
maar was overigens van meening, dat de
bruggen tusschen dit land en het Viervoudig
Verbond afgebroken zijn.
Een Duitsche luisterpost.
Een Belgisch officier heeft aan een re
dacteur van de «Croij» een wel erg zonder
ling verhaal gedaan. Niet lang geleden slaag
de in de omstreken van Dismuiden een Bel
gische troepen afdeeling erin, de Duitsehers
en elektrische licht» Om te slapen: een stroo-
zak en twee dekens.
In een magazijn, heeft men de verschillen
de soidatenkieeeüngen, die men in de Belgi
sche depots gevonden heeft, samengebracht
en deelt die aan de mannen uit, wier klee
deren hoeven vernieuwd te worden. Een rui
me zaal met zitbanken, dient tot feestzaal.
lit vooruitgee,ciioven loopgraa f te~ ver- i Daarnaast een cinema De opbrengst der en-
drijven. Zij ontdekten daarin tot hun groote treegelden in deze zalen dient tot kiemen
verwondering 3 cemente putten die op geljj- j v°°c d« gevangenen, die m de Rij
ken afstand onderling waren aangelegd en kampen bij het ontginnen van den bodeni
dio allen eindigden in een onderaardschen gebruikt worden. erschillende leeigangen
gallerij, die naar de Belgische linies leidt en worden voor de studenten gehouden, werk-
daar in een groote kamer eindigde. In deze gelegenheid voor kleer, schoen-, meubelma-
kamer bevond zieh een telefoonpost. Hetk«ra- beeldhouwers en schilders verechaft,
bleek, dat men alle geluiden, zelfs die van xo^ia's ,W1J, z€*ven Zez'e.T}. hebben,
een K.M. afstand, duidelijk in de kamer ver- ^e" boe.ien uit Belgie gestuurd, vormen
staan kon. Het marcheer en van troepen, de een hern van boekerij. Ze doen tot nu
stemmen der soldaten, in de Belgische loop- j weinig nut, onze jonge lieden behoeven door
graaf, zelfs wanneer zij met gedempte stem f^ans degelijker lezing. Met is goed hierop
spraken, resonneerden er luid. Het was een
.luisterpost" in den waren zin des woords.
HET KRIJGSGEVANGEN
KAMP TE SOLTAU.
Uit Namen schrijft men ons:
De heeren Baron de Thysebaert, provin
ciaal raadslid te Jambes (Namen) en Dr.
Talmague, gemeenteraadslid te Namen, heb
ben een bezoek kunnen brengen aan het
krijgsgevangenkamp te Soltau, bij Hannover.
Van dit bezoek brengen zjj ongevraagd ver
slag uit. Het geeft een uitstekend overzicht
van den toestand, waarin de gevangenen
van genoemd kamp verkeeren.
Het kamp van Soltau ligt op vier kilome
ter van die stad af te midden eener zandige
vlakte, met dennebosschen bedekt, zooals
onze Kempen, vooral die in de nabijheid van
Beverloo. Het is eene gezonde streek; zelf
de winter, naar het zeggen onzer gevange
nen is er niet strenger, dan ten onzent.
Bij de aankomst, stroomen onze landga-
nooten naar ons toe, gelukkig de hand te
kunnen drukken van mannen, die uit het
geliefde vaderland komen. Wij verheugen
ons in hun goed uitzien, den glans van ge
zondheid en moedige gelatenheid in hun we
zen.
Na de eerste begroetingen, beginnen wij
met de bezichtiging van het kamp, onder het
geleide van den gezagvoeren den generaal,
•venals de inrichtingen, die er bij behooren.
We moeten hier hulde brengen aan het
hoffelijk onthaal, dat ons te beurt viel ge
durende dit bezoek en erkennen, dat ons «tie
gemak werd gegeven, opdat dit zoo volledig
mogelijk zij.
In onze volgorde zullen wij dus eerst van
de stortbaden, de ontsmetting»- en ziekenza
len spreken.
Alle gevangenen moeten ten minste een
maal per week ouder het stortbad; vele doen
dit meer en enkelen zelf eiken dag.
De toestellen voor het wssschen van het
linnen, het ontsmetten van de kleederen en
het lichaam staan in niets bij dé nieuwste
toestellen in onze gasthuizen achter.
De ziekenzalen zijn zeer breed en luchtig
gebouwd. Vier paviljoenen, afgezonderd lig
gend, zijn bestemd om innerlijke-, uiterlijke
ziekten, tering- en typhusljjder» te ontvangen.
En generaal, die ons in begeleiding van
de aandacht der belanghebbenden te vesti
gen, die op zich genomen hebben, om in de
behoefte onzer gevangenen te voorzien.
Ten slotte treden wij de kapel binnen, zaj
is ruim en wel versierd: eiken Zondag doet
daar een Roomeche priester dienst, ten an
dere wordt ze overdag ook degelijk bezocht.
In dit beknopt verslag hebben wij enkel
geschreven, wat we zoo gezien hebben met
het dubbel doel, de ouders en verwanten een
rechtzinnig bericht te geven, anderzijds eeni
ge verbeteringen aan te geven om het lot
onzer gevangenen te verzachten. Wij ho
pen te zullen verhoord worden.
AMERIKA.
Het Panama-kanaal.
Volgens een telegram uit New-York san
de Frankf. Ztg. heeft kolonel Goethals, on
der wiens toezicht het Panamakanaal gegra
ven is, geraamd, dat 13 a 14 millioen kubieke
nieter grond verwijderd moeten worden, al
vorens het kanaal voor de scheepvaart ge
heel zeker zal zijn. Intuseeheu is het niet noo-
dig de scheepvaart door het kanaal stop te
zetten gedurende den tijd dat deze werken
worden uitgevoerd, want zoodra weer een
vaargeul gereed gemaakt is, kau het kanaal
opnieuw worden gebruikt» Wanneer dit zal
zijn, is nog niet met zekerheid te zeggen. In-
tvsschen zijn er ook lied.pn die minder op
timistisch zijn, on. prof. Milner, die op 't ge
bied van geologie uitgebreide ervaringen
heeft en uitvoerige studies over de gesteld,
heid van den bodem in het algemeeu heeft
gemaakt. Volgens hem zal het verscheidene
jaren duren, avorens het kanaal weer ge
bruikt zal kunnen worden. Wilson heeft ecu
commissie van 7 leden benoemd, om een
grondig onderzoek in te stellen.
VERWARRING.
Do Maasbode betoogt, dat met den dag de
politieks toestaat meer verward en daardoor
meer gevaarlijk wordt. Voor verreweg het
grootste deel ligt in deze de schuld bij de Iie-
geeriag, die reeds by 't begin verwarring sticht
te door te gaan toepassen haar theorie van den
Volkswil en die wy thans in de meest zenuw
achtige gejaagdheid uitvoering zien geven aan
het oonoentratieprogx am, nog «teed* huldigend
de theorie van den Volkswil, het Parlement met
den dag meer ter zijde duwend, de belangrijk
ste zaken, waarbij de hoogste volkabel angen be
trokken zyn, er door jagend, zonder den tyd te
gunnen zelfs ze te bestudeersn en te bespreken...
in het bewustzijn barer oraachenbaarheid, die ze
sloh zelf, in strijd met alle oonstitutioneele
praktjjk, heeft toegekend.
Maar niet alleen de Regeering, meent het
blad, ook de linkache meerderheid heeft schuld»
Zy gevoelt, dat onze politieke verhouding ten
•enenmale misvormd waren en toch durft zy het
niet bestaan der Regeering een gebiedend
„halt" toe te roepen. De reden daarvan zoekt
het blad hierin, dat de linksohe meerderheid
wed gevoelt het onjuiste in het optreden der
Regering; maar dat zy anderzijds echter ook
ontwaart, hoe diezelfde Regeering met de
meeste nauwgezetheid uitvoert het ooncentratie-
program, en door allerlei opvallende vriende
lijkheden jegens de sociaal-democratie, het nood
wendig weder broederlijk samengaan van oon-
centratio en eociaal-democratie bij de e-s. Sta-
teii-verkiezingen in niet geringe mate bevordert
en gemakkelijk maakt.
Of dan de oppositie niet zou kunnen bevor
deren, dat onze politiek in de juiste banen
wordt teruggebracht! vraagt het blad ver
der. En in antwoord daarop schrijft het:
„Wellicht is zij al te lijdelijk den laatst en
tijd, en buitengewoon scherp is dan ook wel de
tegenstelling tusschen de rechteche oppositie
van heden, en do linksche onder het vorig Ka
binet.
Men lette er bijvoorbeeld maar eens op, hoe
zonder een woord van protest zelfs, zij het zicli
welgevallen liet, dat de Tweede Kamer gewoon
bleef doorvergaderen —ongehoord fedti in
de dagen tusschen Kerstmis en Nieuwjaar. Maar
de rechtsche oppositie zoude dan ook niet
gaarne eeue reputatie bekomen, als die welke
de linkerzijde in de vorige periode zich verwor
ven heeft.
Of zij niettemin zich toch niet méér zou kun
nen laten gelden? Wy zouden niet gaarne do
vraag bevestigend beantwoorden. Al zijn de
besprekingen van bet Comité-generaal geheim
gebleven, dit is toch wel gebleken, dat de inter
nationale toestand nog uiterst kritiek is, dat
voortdurende waakzaamheid blijft ge&ischt.
En nn moge de houding der Regeering en der
linkerzijde in flagrante tegenspraak zijn met
het feit, dat ons leger op volle sterkte blijft ge
mobiliseerd, wy verstaan het, dat de rechter
zijde al brak de Regeering 't bestand af
toch blijft-rekening houden met de buitenge-
-wone omstandigheden, die nog in even sterke
mate steeds bestaan. Zij wil niet alleen met het
woord, maar door de daad toonen, dat 't natio»
naai helang in deze dagen v6ór alles gaat»
Wij gevoelen het, dat het der rechterzijde
vaak o zooveel moet kosten tegenover da irri-
teerende en provoeeeren.de houding van Regce-
ring en linkerzijde te bewaren de noodiee kalm
te en bezadigheid, die in dezen kritieken tijd
door lande belang gevorderd worden, en
wij betreuren het dat zulks althans door de
Regeering op heden niet moer wordt gewaar
deerd.
En wij zeggen tot alle weidenkenden in den
lande tot allen, wien ona nationaal belang ter
harte gaat: wanneer gij thans ziet. hoe in deze
uiterst kritieken tijden, onzo huidige Regee
ring, samen met concentratie en sociaal-demo
cratie zich overgeeft aan eene wilde, onVesni»-
de, steeds meer verward wordende politiek
en dèt in dagen waarin aller aandacht aan den
ernst der tijden moest zijn gewijd, helpt ons
dan, .opdat niet gelukke de toeleg om door een
stormloop van liberalen en sociaaldemocraten
tegen de Eerste Kamer in den aanstaanden
zomer, de oppermacht in Nederland te leggen
in handen van concentratie en sociaal-demo
cratie.
De wijze, waarop de laatste maanden dé poli
tiek gevoerd wordt, heeft wel zonneklaar bewe
zen, aan welke zyde het nationaal belang wordt
in 't oog gebonden en daadwerkelijk behartigd.
Mogen voortaan alle krachten worden ingespan
nen, dat althans in de Eerste Kamer de rech
terzijde blijve in de meerderheid."
BRIEVEN OVER BOUWKUNST,
XXXIII.
In de causerie over de Stads-Waag, welke
kort geleden van den hand van den hoofdre
dacteur in dit blad verscheen, werd de vraag
opgeworpen waaraan het wel toe te schrij ven
zou zijn dat dit in zoo streng klassieke vor
men gehouden bouwwerk van den Stads-Fa-
bryck Lieven de Key zoozeer afwijkt van
zijne latere werken, oa. de Vleeschhal.
Het kan wellicht van belang zijn deze vraag
even onder 't oog te zien. Lieven de Key was
Vlaming van geboorte en g"ig in lööO naar
Engeland, waar hij bleef tot 1590, waarna
hij zich in Haarlem vestigde.
De Key zal ongetwijfeld in lat tienjarig
tijdvak in Engeland zijn vak hebben beoefeud
en wat toen in Engeiand gebouwd werd ver
toonde een sterk kiassiek karakter, vóórh el
den hiervan zijn o.a. Longloat House en YVol-
iastou House.
Het is daarom begrijpelijk dat toén de
Key te Haarlem als ötads-fabryok zijn eerste
bouwwerk, de Waag, ontwierp, hij nog onder
den invloed stond van zijn verblijf ia Enge
land en in klassieke geest werkte. Iu de Ge
schiedenis der Nederlandscbe Bouwkunst van
Weiasman zegt de schrijver zed dat bij een
vergelijking van WoLlasmn Hdure met Jtl <ar-
lem's Waag men dezehde lorsche profiiee-
ritig, netzeuae streng klassieke karakter der
onderdoden opmerkt
Maar ook bij den bouw der Vleeschhal is
Lieveu de Key niet aanstonds tot de vormen
overgegaan weike de Vleeschhal uu vertoont.
Het ia bekend uit de bijzonderheden welke
Haarlem's archivaris, den lieer Gouuet, des
tijds in het Bouwkundig Weekblad van de
Vleeschhal gaf, dat de Key hiervoor twee
ontwerpen aan de Vroedschap heelt overge
legd, n.i. een met „gecanteelde" gevels en
een met gevels met „i'rontespiciën," in klas
sieke geest dus. De Vroedschap bepaalde* hare
keuze ten slotte op het ontwerp met de „ge
canteelde" gevels, al waren de kosten daar
van ook iwee honderd vijftig pond hooger.
Het klassieke ontwerp ia, Jammer genoeg,
niet bewaard gebleven.
De atreng klassieke stijl der Waag kan dus
veilig worden toegeschreven aan den invloed
van de Key's verblijf in Engeland; toen de
klassieke richting in Haarlem niet meer in
den smaak viel en men meer wensohte de
schilderachtige, s.g. Oud-Hollandsche kunst,
U Lieven de Éey ln dezen trant Baan wer
ken, en.met suocea, want de Vleeschhal
is nog steeds een sieraad voor Haarlem's
marktplein en een der fraaiste en best bewaar
de werken der bouwkunst uit het begin der
17e eeuw.
Na liieze opmerkingen over een oud-Haar-
lem's bouwwerk, nu een en ander over een
nieuw, ten minste In aanbouw zijnd, den
Schouwburg aan het Wilsonsplein, al is de
publieke belangstelling hiervoor niet zoo groot
daar niet ieder Haarlemmer overtuigd is dat
deze 8chouwburg „in een bepaalde behoefte
zal voorzien," zooals de geijkte term luidt.
„De Bouwwereld" bevatte een tweetal per
spectieven en platte gronden van het ontwerp
zooals het thans uitgevoerd zal worden. Deze.
plannen toonen wèi een zeer groote afwijking
bij die welke destijds in het stadhuis ten
toongesteld waren en in d» bladen gepubli
ceerd werden. Dit was ook wel te verwach
ten, aan het ontwerp en aan de bewerking der
teekeningen was heel goed te zien dat men
met een betrekkelijk haastig opgezet ont
werp te doen had.
De gebogen gevel der foyer is vervallen
en de traptorens zijn achter geschoven,
waardoor gelegenheid is gevonden om voor
hen die te voet of per rijtuig (auto) komen
afzonderlijke ingangen te maken.
Hoewel de zijgevels veel rustiger gewor
den zijn zal het gebouw van de Leidsche vaart
at' gezien toch geen gelukkigen indruk ma
ken, vooral het hooge tooneeigebouw en het
aehtertooneel zijn weinig fraai.
Ten opzichte der zitplaatsen had men in
het eerste ontwerp de o. L goede gedachte
gehad geen zijgalerijen te maken, nu zijn
echter zijgalerijen geprojecteerd, zeker om
plaatsruimte te winnen, gunstige plaatsen zijn
toch z|jn er velen onder de gemobiliseerticn;
«Na dergelijke dingen als waarvan boven
vprake was, boo brood nood ig hebben, afjre-
zien nog van de lectuur, die, wij mogen het
gerust zeggen, overal buitengewoon welkom
is» W|j eindigen dit schrijven met dan* aan
U, M. de R, voor de plaatsing en bet vrlenw
delijk verzeek aan het Nederlandscbe volk
om alles wat men missen wil voor dit doel,
te zenden aan Mej. Fleisehmann te Haarlem,
opdat zij ook dezen winter kan voortgaan
velen een zeer welkome afleiding te bezorgen.
Een drietal gemobilisearden
op een afgelegeu dorp.
j -. - - Wanneer wij, staande aan den drempel van
CQ wordt er met den Nieuwjaarskring, een blik terugwerpen
'op het afgeioopen jaar, dan kan het wel niet
andere of een gevoel van dankbaarheid moet
ons overstemmen, dat de wereldbrand, waar
onder zoovele volkeren ontzaglijk te lijden
hebben, nog niet tot ons land is overgesla
gen. Aan een voorspelling hoe en wanneer
deze reuzenstrijd ü&h eindelijk zal o pletsen,
kan noch wil ik mij wagen. Wat er geoaurd
is en wat er nog gaat gebeuren, ontsnapt
reeds sinds lang aan menechelyke bereke
ning. Afwachten dat die eindeiyke oplossing
za.. komen en hopen dat zij spoedig zal ko-
men, meer vermogen wij thans niet, maar
daarbij niet stil zitten en ons oog gevestigd
blijven op den toestand, die naar ons meenen
na den oorlog zal intreden. Als een der uitin
gen van dit „voöruit zien" heeft onze Kamer
aan ook niet groote" vreugde in het ai'geloo-
pen jaar het besluit van-onzen Gemeente
raad begroet, dat nitzich geeft op de tot
standkoming van het nieuwe havenpian aan
't Noorderspaarne, waarvoor onze Kamer
large jaren gestreden heeft Ik wil niet in
herhaling vervallen van wat door mij in
de eerste openbare vergadering onzer Kamer
op 8 September 1915 daaromtrent is gezegd,
want van voldoende bekendheid kan het ge
acht worden, welk standpunt onze Kamer
ten opzichte van dit voor Haarlem's nijver
heid en handel hoogstbeiangrijk. vraagstuk
steeds hééft ingenomen en blijft innemen.
Alleen zij i mjj nog vergund ais mijne mee
ning en zeker ook die Uwer Kamer uit te
spreken, dat het toejuiching zou verdienen,
indien de Raad zieh wilde vereenigen met
het voorstel der heeren Andreae cs., dat
beoogt eei^ Commissie uit den Ilaad in het
leven te roepen, die het College van B. en
W. ter zijde zon kunnen staan by het ont
werpen en ten uitv.oerieggen dier plannen.
Hopen wij dat het praeadvies, hetwelk B. en
W. zich voorstellen hierop te geven, gunstig
moge luiden. Het is toch aan geen twyfej
onderhevig, dat samenwerking van Bestuur
en Raad tot goede resultaten moet leidon
en daardoor moeilijkheden voorkomen kun
nen worden, die andera allicht tot oponthoud
eu uitstel aanleiding konden geven. Zou,
vraag ik my af, hier ook niet een gemengde
Commissie op baar plaats kannen zijn, zoo
als andere steden in ons land in dergelijke
gevallen te zien hebben gegeven! Er zouden
meeir deskundigen en direct belanghebben
den hun licht kunnen doen schijnen, wan.
neer ook personen, buiten den Raad om, ln
die Commissie zitting konden hebben. Man
nen met ruimen blik op nijverheid en handel,
vooral ook in verband met de toekomst,
moeten hier den toon aangeven, opdat iets
tot stand gebracht wordt, wat ook voor het
nageslacht waarde kan hebben. Mocht van die
door döor mij bedoelde gemengde Commis
sie geen sprake kunnen zijn, dan hoop ik, dat
de te benoemen Raadscommissie tooh gere.
geld voeling zal willen houden met de ver
schillende organen van handel en nijverheid.
Moge 1916 althans reeds eau deel van ouze
weueehen in deze in vervulling brengen.
Een niet onbelangrijk besluit werd door
die verzwakt zijn door koorteen, typhus, taflu-
ënza of dergelijks ondermijnende ziekten, is
de Sanguinose het middel, dat het éérst de
levsneopgewektheid terugbrengt»
voor wie het er op aankomt, de verloren Vrach
ten spoedig te heroveren; wier eetlust moet
worden opgewekt; die aan diepen en verkwik-
keifüeu siaap behoefte hebt: -
het middel dat u snel en zeker daaraan helpt is
de Sanguinose.
In gevallen van zenuwzwakte, vooral na
de influenza, typhoids en dergelijke onder
mijnende krankheden, schrijf ik geregeld de
Sanguinose voor. In geen enkel geval bleef
zij zonder uitwerking. v
Haeltext./Brusae]. Dr. Pol Demado.
Van de Sanguinose behoeft gy geen likeur
glaasjes te gebruiken. Tweemaal per dag een
eetlepel is voldoende.
Bij alle Apothekers en goed» Drogisten.
Sanguinose! kost:
per fl. 1.50, de 6 fl. 8—, 12 a li.—.
Voor den inhoud dezer rubriek «telt im. He-
dar tie sicb niet aansprakelijk.
Bllland-Bath.
Mijnheer de E-edacteurJ
Door plaatsing van onderstaande regelen
zoude u ons, en naar wy hopen velen der
met ons gemote liseerden in den land® ©eu
grootan dienst bewijzen; by voox'baat onzen
dank voor uw© welwillende medewerking.
Het doel van dit schrijven is hoofdzakelijk
in breeder kring bekendheid te geven aan onz© Kamer in 't afgeloopen jaar genomen,
het werk van Mej. Fleisehmann te Haarlem,'namelijk het openhaar ©tellen barer verga-
en haar hulde te brongen voor de wijze waar- deringen. Vanaf hare oprichting waren die
op zij honderden gemote liseerden van dienst ontoegankelijk voor en pub nek. Hoewel
is. U kan zich geen voorstelling maken vanhare „handelingen steens na afloop der ver
wat het zeggen wil, M. de B., maanden ach gaderingen ter beschikking van de Pers wer-
tereen, een verwijderden post te bezetten, al®, den gesteld, meenue men, geloof ik, toch
mea gewoon is te leven in de drukte van steeds met ©en zekere geheimzinnigheid t®
eeu groote stad. Verveling is het nooit om
wisselende menu van onze geestesvoodingi
Daarom bergijpen wy misschien beter nog
doen te hebben. Nu die sluier, althans ten
deele, ia opgelicht geheel mag dit niet met
't oog op ds „geheime" stukken, dus geslo-
da-n buitenstaanders ten volle de waarde van 'en deuren hoop ik, dat men tevreden zal
wat Mej. Fleisehmann voor de soldaten doet.AJU gesteld, waarny dan ook wel de erken-
Eerst in enge reu kring bezorgde zij Lec- ning zal komen, dat de toestand thans met
tuur aan de manschappen en bovendien werd zooveel met dien van vroeger verschilt. In-
zij ook in staat gesteld bij een zending boe- tusschen, «openbaarheid» m M eenmaal een
ken en tijdschriften verrassingen in te pak- eisch van den tijd en heeft onze Kamer dan
ken, bestaande in sigaren, tabak, «oliën,1 °°k gemeend daaraan te moeten voldoen,
mutsen, handschoenen of dei-gelijke. QJt stem men opgingen, ook buiten d« Kamer,
Later kon zeii's de kring barer hemoeiin- dl© t« verkrijgen» Waar het publiek, aind» d«
gen worden uitgebreid tot d« kinderen der openbaarheid, op een enkM© uitzondering na,
gemobiliseerden, ja zelfs tot die der van el- steeds door afwezigheid schitterde, was d©
dors gevluchte gezinnen. Pere steeds trouw op haar post waarvoor
M. de li., mogen wij deze gelegenheid te haar gaarne mijn© hnida gebracht; met oog
baat nemen om aan Mej. Fleisehmann en
allen die haar daartoe in staat stelden dooi
de erkenning, dat zij op enkol© uitzonderin
gen na het verhandeld© der vergaderiug©«
gaven in natura of in geld openlijk, onzen zeer goed en duidelijk heeft weergegeven,
dank te brengen! Wat nu de economische toestand van onza
Mogen wij verder aan het Nederlandscbe gemeente in 1915 betreft, bepaalde gegevens
volk, ook door uw blad vragen in den steun in cijfers uitgedrukt b«n ik met in stua Ut
aan Mej. Fleisckmaan niet te verflauwen,verstrekken. Een Gemeenteburean_vooi- Süu
want, M. de li., het duurt al zoo lang eultistieb, zooals in Amsterdam, Rotterdam,
