TWEEDE BLAD
LETTEREN EN KUNST
BRIEVEN UIT DUITSCHLAND
STADSNIEUWS
UIT DE PROVING
WOENSDAG 19 JANUARI 1916
tentoonstellingen.
BERLIJN, 14 Jaa. 1916.
öorl etstentoonstellingen hebben allereerst
bet voordeel dat zij actueel zijn. Wat kan In
dezen tijd meer belang inboezemen dan dat
gene wat in 7,00 nauw verband met den oor
log staat dat bet zonder dien eenvoudig niet
bestaan kon. Is een Russische, een EngeLsche,
een Frausehe vliegmachine denkbaar op een
Berlijnsche tentoonstelling in vredestijd!
Hoogstens op een internationale tentoonstel
ling van vliegtuigen, docb deze oorlogsma
chines met hun bijzondere constructies zou
den zelfs in dat geval dan toch wel juist aan
de collectie ontbreken. Zij zouden dan oo«
in een anderen toestand zijn: niet doorboord
door meer als honderd kogels, zooais nu,
niet met stukgescheurde schroeven en ver
bogen 6chutpantser, waarachter de vliege
nier bij het neergeschoten worden wellicht
den dood heeft gevonden. Zou het denkbaar
zijn, dit perk machinegeweren van allerlei
systemen en transportsoorten, wreed tak-
tak elk wde het eenmaal hoorde in de ooren
schijnt te. klinken voor deze merkwaardige
en uitgelezen verzameling'! Waar zijn al die
geweren vandaan gekomen.' geplant langs
een stuk van den zijwand, dia Belgische,
Frausehe, Russische, Engelsclie en Servische,
die groote afdeelingen van vijandelijke uni
formen, die nog rieken naar de zuivering
die zij ondergaan moesten voor zij hier, door
het Pruisische ministerie van ooidog afge
staan, ten bate van het Roode Kruis tentoon
gesteld werden* en waartusschen het leder
van het schoeisel en de uniformen zijn door
dringende geuren zendt! Waartoe ai die ka
nonnen, intakt nog of «gewond», zooats üe
technische uitdrukking luidt, die zoo drei
gend hun zwarte loepen richten en alle ge
heimenissen van hun laadimethode ontsluie
ren, kanonnen van elk kaliber en in eiken
toestand, moorddadigste verdelgingswerktui
gen van dezen oorlog! Dit en nog veel meer
is een deel, een zeer klein deel, als bijzonder
interessant en instructief uitgezocht deel van
den grooten Duitschen oorlogsbuit, die ln het
begin van den oorlog nog wel eens in parti
culiere handen kwam, wat echter buitenge
sloten werd door het al spoedig uitgevaar
digd verbod aan de soldaten er iets anders
mee te doen dan ze af te leveren hij de daar
voor ingerichte depot». En hoe meer zich
daar ophoopte wat van de verschillende slag
velden kwam, des te sterker drong zich de
gedachte op den voorgrond al dit materiaal
dat bestemd scheen iu de Duitsche musea
ofwel in en groot speciaal oorlogsmuseum
vergaderd te worden, eerst nog eens dienst
baar te maken aan het algemeen nut.
Bloed en tranen kleven aan deze verdel
gingswerktuigen, doodzweet van menschen
aan de bonte uniformen, die hier zulk een
schilderachtig effect maken. En zoo werkt
denkbeeld dat deze tentoonstelling het
•- -te drogen
enendi, dat
ierschrikk in
lok voor g<
tdan die v
bnderen oer
'ng van'net
liet terrein
Inbouw is,door
Töiimwujón een loopgraaf met al het
»Drum und Dran» aangelegd: in zig-zaglifn,
met wolfskuilen, prikkeldraadversperringen
en Spaansche ruitere, en bij het lugubere nat-
melankolfeke weer dat hier tegenwoordig
beerscht en dat slechts door een weinig
SDeeuw afgewisseld .wordt, kan men daarbui
ten onder den wijden hemel van het Zoölo-
gischer Garten-terrein—jcarkEl
weet zelfs munt te slaan uit de onoogelij
scherven van granaten die hier aan deii<ff-
hebbers van zulk soort souvenirs verkocht
worden.
Rariteiten genoeg zijn hier verder te zien:
het vaandel van een franc-tireurtroep, de
sleutels der vesting Maubeuge, een tor peso
in zijn geheel, naar den vorm precies een
Zeppelin en klaarblijkelijk volkomen instaat
de dikste pantserplaten van dreadnought's te
doorboren, en dan vooral de bonte, kinderlijk
aandoende Engelsche aanwervingsplakaten
die in de afdeeling «woord en beeld« in glazen
kasten staan. Daarnaast, ook meest onder
glas, .immers het zijtn eenige en merkwaar
dige stukken, zoo menige proclamatie die ln
de bewogen dagen van einde Juli en begm
Augustus 1914. tot de burgers gericht zijn.
Eenige karakteristieke manifesten van Fran-
sche maire's zijn erbij en wel steekt zulk een
plakaat, bijvoorbeeld dat aan de vrouwen
gericht en eindigend met de belofte van glo
rie en revanche reeds voor de allernaaste
toekomst, scherp af naast de sobere oproe
ping van den Duitschen Nafionalen Vrou
wendienst, waarin slechts wordt gewezen op
de ure des gevaars voor het vaderland en
de noodzakelijkheid alle krachten te wijden
aan den plicht.
Interessant om het objectief naast-elkaar
plaatsen van vriend en vijand is ook de fo
tografische afdeeling waar de portretten der
vreemde legeraanvoerders naast die der
Duitsche staan en het leven in het vijande
lijk leger evengoed te zien is als dat der
Duitsche troepen. Polen eu de Balkan, Bel
gië en Noord-Frankrijk eu Oostpruisen en de
Duitsche gevangenenkampen zijn hier ver
tegenwoordigd, terwijl de hond der vereen i-
gingeii voor het vreemdelingenverkeer kijk
jes geeft van het leven in oorlogstijd achter
het front, in de Duitsche steden en badplaat
sen.
De collectie van munten en geldswaardige
papieren zal later een waardige plaats in hef
museum innemen moeten. Noodbiljetten rot
en waarde van vijf penningen eu tien cen
times toe heeft de geschiedenis nog niet ge
kend. Het denkbeeld op zichzelf echter: het
metalen geld welks omloop door den oorlog
onmiddellijk belemmerd wordt, door een an
der betaalmiddel te vervangen, is niet nieuw.
De eerste noodmunt uit bordpapier werd in
ons land, in Leiden, gedurende het beleg
door de Spanjaarden uitgegeven. Doch een
zoo uitgebreid gebied als thans heeft gelds
waardig papier tot de kleinste bedragen toe
nog nooit heheerscht, want bijvoorbeeld niet
alleen Midden- of Zuid-Frankrijk doch zelfs
de Afrikaansche kolonies- zijn erdoor over
stroomd.
Oorlogsliteratuur en oorlogsgraphiek zijn
als oorlogsproducten, evenzeer aanwezig op
deze tentoonstelling, waar de zwevende aero-
planen en de massief-dreigende kanonnen-, de
hoosaardige pantserachtige machinegeweren*
de ren-auto's en primitief houten Russische
vervoermiddelen slechts den ziehtbaarsten-
lndruk maken, wier sterke lichamelijkheid
toch niet in staat is den invloed dier fijnere
geestelijke wapenen te 4k>en onderschatten.
te trachten de vergadering te bewegen om op
het eenmaal genomen besluit terug te komen
Alvorens de discussiën werden geopend,
stelde de heer H e n n i n g aan den voorzitter
voor om aan de pers te verzoeken geene namen
der sprekers te noemen, daar, indien het wel
geschiedde, dat misschien menigeen zou weer
houden het woord te voeren
De Voorzitter zag daartoe geen reden
en meende dat een ieder zelf moest weten, 'i
geen men zou zeggen en daarvoor de verant
woording had te dragen.
De heer I n p ij n informeerde of men op
een eenmaal genomen besluit kan terugkomen
en of de statuten dat toelaten; waarop de
Voorzitter antwoordde, dat op een besluit,
genomen op eene ledenvergadering, ook eene
ledenvergadering kan terugkomen.
De heer Holt, die daarna het woord kreeg,
zeide dat men eenmaal den heer Speenhoff niet
op eene vergadering kan hebben, daar hij onze
SPEENHOFF EN DE GROOTE
HOUTSTRAAT-VEREENIGING.
Naar aanleiding van een besluit, genomen op
een vorige vergadering met algemeene stemmen
om een Speenhoff-avond te organiseeren, hield
de Groote Houtstraat-Vereeniging gisteren
avond op verzoek van een aantal leden eene
spoedèischende ledenvergadering, die door den
heer M. Scheer werd geleid en druk bezocht
was, in tegenstelling met de vorige.
Bij de oneninc-Ldac—Maagarferincr uitte de
man niet is. In de Nieuwe Haarl. Ct. is dat
genoegzaam uiteengezet en daaraan heeft spr.
niets meer toe te voegen. Wanneer ik op eene
vergadering wordt geïnviteerd, dan wensch ik,
zegt spr., niet in mijne gevoelens beleedigd te
worden.
De Voorzitter vindt 't jammer, dat de
heeren niet op de'vorige vergadering aanwezig
waren.
De heer Holt erkent dat dit een fout was;
maar voegt daaraan toe, dat, had men toen
geweten wat zou worden voorgesteld, dat men
dan zeer zeker was verschenen.
De heer I n p ij n wil gestemd hebben over
de vraag of al dan niet op het eenmaal genomen
besluit zal worden teruggekomen.
De heer P e p i n informeert of 't Bestuur
zekerheid, kan geven, dat indien Speenhoff op
treedt, niemand in zijne gevoelens zal worden
gekwetst?
De Voorzitter zegt dat men daarvan
verzekerd kan zijn. Daar zal nauwlettend op
worden toegezien.
De heer J. van Liemt zet uiteen, dat
ook anderen dan R.-K. tegen een optreden van
den heer Speenhoff bezwaren hebben, en dat de
heer Speenhoff een man is die voor en na de
katholieken in hunne beginstelen aantast.
Het gaat, zegt spr., cm den persoon van den
heer Speenhoff en niet om diens optreden op
den bewusten avond alleen. Het is allerminst
een gelukkige gedachte geweest om dien man
te verzoeken op- te treden.
De heer de Jong is overtuigd van den
goeden wil en van de goede bedoeling van het
bestuur, alsmede dat 't Bestuur niemand in
zijne gevoelens wilde kwetsen. Hij doet verder
opmerken, dat misschien iemand wil voorstellen
om een ander te laten optreden. Dan schiet
men ten minste op. Immers velen hebben nu
eenmaal bezwaar om den heer Speenhoff te
doen optreden.
De heer Henning zegt dat hij éénmaal
den heer Speenhoff had gehoord en toen niets
slechts van hem had vernomen. Daarom ging
hij mede om den heer S. te vragen. Sindsdien
vernam spr. dat de heer S. de katholieken in
niet een waaraan een luchtje is. Hij hoopt, dat
de katholieken dit standpunt zullen innemen of
terugkomen op het genomen besluit óf wij be
id der Vereeniging.
hunne beginselen aantast en daarom is hij nu,
als katholiek, er niet meer voor om den heer
Speenhoff te laten optreden
Hij deelt verder mede den loop, dien de zaak
danken als li
De heer Henning is 't in zooverre met
den laatsten spreker eens, dat de heer S. tegen
over de katholieken niet goed is opgetreden,
maar hij zou 't betreuren dat om zoo'n kleinig
heid de vereeniging uit elkaar zou worden ge
rukt. Hij wil gaarne tweespalt voorkomen
De heer Peereboom wil een verzoe
nend woord spreken. Meermalen hoorde hf)
den lieer Speenhoff maar nimmer had hij
van hem iet» vernomen, dat inging tegen de
R. K. beginselen. Het Bestuur wilde aart de
leden een feest geven, maar indien vele leden
in wat men hun zal bieden geen feest zien,
laten dan de andere leden zoo genereus zijn
om van dit feest af te zien. Laat men dan
zoeken naar een feest, dat er een is voor alle
leden der vereeniging. Kómt daarom een
voorstel om den Speen-hoffavond niet te doen
plaats hebben, dan zal spr. daar voor stem-
mem -
Dé voorzitter zet uiteen, dat op het
convocatie bil,jet van de vorige vergadering
't Bestuur niets anders kon zetten dan: be
spreking te houden voordracht-avond, daar
de leden moeten beslissen wie zal optreden.
De heer Ganzeboom merkt tegenover
den heer Henniug op, dat het hier niet geldt
een kleinigheid. Het gaat om een princiep
van geloof en zeden eu dat. is geen kleinig
heid; om den persoon van den heer Speen
hoff, dien wij als voordrager niet kunnen
accepteeren. Spr. verzekert dat in dien toch
wordt besloten dat de heer Speenhoff zal op
treden, dan de. katholieken hun ontslag als
lid der vereeniging zullen nemen
De voorzitter bejammert nogmaals
dat de heeren een vorige keer niet aanwezig
waren, daar, indien zij zich toen hadden uit.
gelaten als nu is geschied, de zaken een heel
anderen loop hadden genomen. Hij verklaart
dat het Bestuur niemand in zijn gevoelen»
wil aanranden.
De heer van B e m m e 1 e n'herinnert aan
eenige vragen door hem gedaan in eene vo
rige vergadering en zegt dat hij reeds toen
tegen een optreden van den heer Speenhoff
was. Maar hij was toenmaals alleen en kon
daarom niet veel uitrichten.
De heer Henning zegt dat de heer Gan
zeboom hem iets toedichtte wat hü niet be
doelde eu dat hij alleen had willen te ken
nen geven dat hij het zou bjamimeren In
dien de vereeniging nit elkaar zou worden-
gerukt.
Hij weet niet of de heer Ganzeboom eenlg
mandaar had, maar hij ontzegt hem liet reelit
om te verklaren dat wanneer het befclult ge
handhaafd wordt, de katholieken unaniem
hun ontslag als lid der vreeniging zullen
nemen. Dat moet .ieder voor zich weren,,
meent spr.
De heer Ganzeboom hérnemt: 'Het gaat
hier om een katholiek prineiepe. Daarom
hoep ik, dat alle katholieken zoo principieel
voorzitter bevestigend antwoordt.
De heer Ganzenboom deelt daarna
mede, dat na dit besluit vele katholieken
hun ontslag als lid van de vereeniging
nemen. Indien de heer Speenhoff een lied op
de vereeniging zal maken, dan is dat onze
glorie en trotsch, zegt spr. verder!
De voorzitter zegt dat het Bestuur tal
zorgen en daarvoor de verantwoording op
zich neemt dat de heer Speenhoff niemand,
geen leden, maar ook geen oud-leden der
vereeniging zal kwetsen en sluit daarna te
kwartier voor elven de vergadering.
zullen wezen om, indien mocht worden be
sloten het besluit te handhaven, hun ontslag
als lid te nemen.
De heer V o e t meent dat men niet een
feestavond kan houden* die een ieder bevre-
nam. Er kwamen eerst eenigê anonieme brieven
in bij 't bestuur. Daar kon men geen acht op eu dat ye'en gaarne den heer Speen-
- geen acht op
slaan, daar men niet wist van wien zij kwamen.
Toch wachtte 't Bestuur even. Vrijdagavond
kwam het bijeen om nog eens over de zaak te
spreken.
En pas Zaterdagavond kwam de missive der
heeren van Bemmel c. s., toen de kogel reeds
door de kerk was en er niets meer aan was te
doen. Dien loop bejammert spr. Als katholiek
spijt het aan spr. dat hij heeft gestemd voor een
optreden van den heer Speenhoff en ook als lid
der Groote Houtstraat-Vereeniging.
Het Bestuur, dat besluiten der ledenvergade
ring moet uitvoeren .kan .w,. voorstel doen,
hbff zagen optreden.
De voorzitter zegt dat de leden moe
ten beslissen.
De heer Mast hoorde tweemaal den heer
Speenhoff en meent dat toen de heer Speen
hoff beslist ad rem en netjes was. Hem vol
deed Speenhoff en in geen G jaar amuseerde
spr. -zich zoo goed al» toen!
De heer Inp ij u doet een voosrtel om het
eenmaal genomen besluit te handhaven.
De'heer Henning wil een voorstel ;n
de vereeniging Lij- elkaar te houden en doet.
er een om geen feestavond te houden, maar
de gek
UITGEEST.
Jaarvergadering v a u den It. K.
Volksbond. De vice-voorzitter opent bij
ontstentenis van een vooiv.it.er, da matig' be
zochte vergadering, wijst op de bestaande
oorlogstoestand in het buitenland en lioo. t
dal het Nieuwe jaar den vrede moge re tic n.
Na verwelkoming van den Zt-erE rw. H
pastoor en de overige leden brengt de p n-
hingmeestèr verslag uit van zijn financieel
beheer. De kas sloot met een batig saldo van
f lOl.SSi/v. Daarna wordt door hein een gei
Specificeerde begrooting voorgelezen voor 'i6
mei uitgaven a f 180.20, inkomsten f 500.6 r
dus een batig saldo van f 20.46.
Daarna wordt op voorstel van den vice-
voorzitter, de.oud-voorzitter, eveneens ter ver
gadering aanw ezig, bij acclamatie onder groot
applaus tot lid van verdienste onzer afdeeling
benoemd. De oud-voorzitser, dc beer J. Berk
hout, dankt hiervoor èn vergadering én be
stuur, voor dit groote bewijs van vriendschap
en waardeering. Daarna brengt de secretari
eën keurig uitgebreid jaarverslag uit, waar
voor hij aller dank mocht inoogsteu. Kennis
geving was ontvangen van de afd. Uitgeest
Van den Ned. R. K. Meubelmakers vereeni
ging om goedkeuring van het afdeelingsbe-
stuur^ dat is samengesteld uit de heeren: J.
van Kleef, voorzitter, T. Rumphorst, tec e.aris
en J. Zonneveld Jz., 'penningmeester, waar-
in bewilligd wordt.
Een schrijven van den heer C. Daan
berichtte, dat hij wegens militieplichten zijn
correspondentschap voor de „Volksbanier''
niet verder kon waarnemen, waarom hij ver
zocht een ander te* willen benoemen. Hier
voor wordt benoemd de heer K. Molenaar Cz.
De voorzitter deelt mede dat de feestavond
zal gehouden worden op Maandag 31 Januari,
's avonds 7 uur, bij welke gelegenheid zal
optreden het duo Bus uit Amsterdam.
In de plaats van den heer J. Eerkhout
wordt als bestuurslid van den Stillen Omgang
gekozen den heer G. Kos.
Bij de regleinentsherziening wordt punt 7
gewijzigd, beirekking hebbende op de biblio
thecaris en de afdeeling-bibliotheek; terwijl
een bestuursvoorstel wordt goedgekeurd ter
inlassching van een artikeltje, betrekking heb
bende op de „St. JBarbara-vereeniging," ter
voorkoming van ©enig misbruik. Vervolgens'
had verkiezing plaats van vier bestuursle
den, wegens aftreden van de heeren O. Mo
fenaar, H. Rumphorst en K. Daan, en een
vacature. De drie aftredende leden werden
herkozen, terwijl fn de vacature van den ver
trokken oud-voorzitter word. benoemd bij ver-
stemming tussehen do heeren C. Daan en
D. v. d. Eng, de heer O. Daan.
Deze bedankt, evenals de heer D. v. d.
Eng. De daarop volgende vrije stemming w ijst
nu aan den heer K. Kortekaas, die zijn'benoe
ming gelukt ie ;- m--. aardt.
EEN „FRANS HALS," VAN DiE
KATHOLIEKE GEMEENTE
NIEUWE HAflRLEfflSCHE COURANT
511
