DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND,
OE NIEUWE CILLECTIE STGFFEI
NASSAULAAN 49, HAARLEM
f4000 f soo f300 f 150 f 100 f75 160 f25
DE OORLOG
"fTv "T08"
5 Barleljorissiraat 5. - leieicon 2144.
Aan HH. Adverteerders.
THEOD. G. v. DUSSELDORP
doof Donderdag 6 April 1916
pend»
Sioi Ir
f Hol-r
iwlea
Mjic®
vat
penen
uirfl
artl
irecw
wa,c jaargang n° 9004
ABONNEMENTSPRIJS i
Bureau van Redactie en Administratie i
Intercom*». Telefoonnummers 1426 en 2741
PRIJS DER ADVERTENT1EN t
Alle betalende abonnés op dit Blad, die in het bezit zijn van eene Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voori
bi] verüe» van
n een oog
bij verlies van
u een duim a
bij breuk van een
tt arm of been it
bij verlies van
een wijsvinger
bij verlies van een
u anderen vinper :i
bij levenslange onge- bli overliiden. bij verlies van een
schiktheid tot werken bl| overlijden. hand of voet B <t ,j-
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door ds »HoIIandsche Algemeene Verzekeringsbank4 te Schiedam. (De voor 1 October 1911 uitgegeven poiissen zijn met geldicj,
Met het oog op de negen-uurs-sluiting ver-
boeken onzen Adverteerders ten drin
gendste, de advertentiën voor het Zaterdag-
nummer Vrijdag reeds in den loop van den
dag in te zenden of voor onze reizigers ge
reed te leggen.
In ieder geval moeten wij verzoeken, de
advertentiën des Vrijdagsavonds
óór negen uur ter onzer beschikking te stel
len, opdat niet de orders pas Zaterdagmor-
'gen in onze handen komen.
DE ADMINISTRATIE.
Dit nummer bestaat uit twee bladen-
StstK»T£ BLAH.
HAARUftbCKE ALLEuAGJES No. 1886
Agenda. t april.
Vi?fR<P°TE ZAAL gebouw st. bavo -
Conferentie door den Zeereerw. Pa-
®r Joachim, over: „De intronisatie van het
a'. vf in «ie Hulsgezinnen".
Paleis van Justitie Jansstraat
half twee Bureau van consultatie.
Meisjespatronaat St. Roe a Nasaeulaan
50 7K—8K uur Spaarbank.
Bisschoppelijk Museum Jansetraat
78 geopend eiken dag van 105 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
Lokaal Ged. Voldersgracht 22 (vroe-
Igere Rijksleerschool) Herijk van 812
jan van 1)4 uur voor Zijlstraat en Korte
Houtstraat.
OVERZICHT.
ïilitaire nieuwtjes vap heden worden op
KhMde red. van den Dnitochffi riikskanselier.
Trouwens: er is op militair gebied nog zoo goed
*ls geen verandering: Havas geeft lange tele
grammen over den heldenmoed der Franschen bij
Verdun, waaraan inderdaad alle eer moet wor-
dien gegeven, maar dit neemt niet weg, dat de
Fransche verde; ingslinie aan Noord- en Oost
kant voortdurend afbrokkelt In een officieel
Fransch bericht wordt uitvoerig betoogd, dat de
£>uitschers bij Verdun al hun beschikbare reser-
Ves hebben opgesteld en dadrom alleen eenig
®ucces behalen, terwijl hun overige linies in
Frankrijk en België zeer dun zijn bezet. Als dit
is, zal bij menig Franschman de eedachte
oprijzen, waarom dan de Engelschen maar niet
eens probeeren, die dunbezette linies te door
breken!.
In het Oosten is de toestand eveneens onver
anderd.
Zooals gezegd is het groote nieuws van den
dag: von Bethmann Hollweg's interessante rede,
die wij hieronder in uittreksel, doch zoo uitvoerig
mogelijk, hebben opgenomen.
Inderdaad: sedert het begin van den oorlog
heeft nog geen der leidende staatslieden zulk een
belangwekkende rede uitgesproken. Hier wordt
nu eens klaar en onomwonden gezegd hoe het
er mede staat, hoe de toestand is, enwat
Duitschland's stemming en voornemens zijn. Men
ontkomt niet aan den indruk, dat dit betoog den
ernstigen Duitscben geest van dit oogenblik vol
komen helder weergeeft. Tegenover de holle
beweringen over Duitschland's veroveringszucht
en oorlogsstemming staan hier duidelijk bewijzen
van het tegendeel, zelfbewust, met vertrouwen op
eigen volkskracht en op eigen hulpbronnen. Is
het altijd belangwekkend, kennis te nemen van
hetgeen de leidende staatsman van een groot Rijk
in dezen gewichtigen tijd zegt, ditmaal is de ken
nisneming van hetgeen de Duitsche kanselier op
een waarschijnlijk allergewichtigst moment in
dezen oorlog openlijk uitspreekt, voor héél de
wereld uiterst belangrijkWat de kanselier zeide
over Polen, over België vooral, zal diepen indruk
maken: men ziet hieruit duidelijk dat zoo goed
als op militair en op volkshuishoudelijk gebied
ook op het gebied der politiek-voor-de-toekomst 't
Duitsche Rijk volkomen klaar weet wat het wil
en vaste lijnen volgt 1 België, vrij van Fransche
overheersching en Engeland's voogdij, met het
Vlaamsch als volkstaalhier wordt een heer
lijk verschiet geopend voor. den Nederlandschen
stam
Het doel van Duitschland in den
wereldoorlog.
In den Rijksdag.
De Rijksdagzitting van gisteren was hoogst
belangrijk. De Rijkskanselier Von Bethmann
Hol 1 weg heeft een rede uitgesproken, waarin hij
den huidigen toestand duidelijk uiteenzette en het
doel van den oorlog en de toekomst van België
en Polen uitvoerig gesprak.
Reeds lang voor het begin der vergadering
waren zaal en tribunes overvol. In de hofloge
zaten verscheidene leden der hofhouding; ook
het diplomatieke korps was sterk vertegenwoor
digd, o. a. waren de Amerikaansche en derSpaan-
sciie gezant verschenen.
DE REDE VAN DEN RIJKSKANSELIER
De militaire toestand.
Bij de tweede lezing van de begrooting nam c!e
rijkskanselier het woord. In zijn inleiding zeide
hij: De gebeurtenissen rechtvaardigen het ver
trouwen, waarmede ik drie maanden geleden over
den militairen toestand sprak. De Dardanellen-
onderneming eindigde met een fiasco. Na den
zegevierenden veldtocht tegen Servië, waarin bet
Bulgaarsche leger aan onze zijde en aan tie van
Oosienrijk-Hongarije onvergetelijken roem oogst
te, zijn thans Montenegro en Noord-Albanië in
handen van onze bondgenooten. De Engelschen
geven zich nog altijd moeite om hun te Koet-eP
Amara ingesloten leger të bevrijden. Aan de Rus
sen is het weliswaar door een veelvuldige over
macht gelukt, zich van Erzeroem meester te ma
ken, doch Sterke Turksche strijdkrachten beletten
hen, verder voort te rukken. Evenals de Russische
stormloopen in Galicië, zijn ook de nieuwe aan
vallen der Italianen tegen de Isonzo-stellingen
telkens opnieuw afgestuit op" de taaie dapperheid
der Oostenrijksch-Hongaarsche troepen. Met
bovenmatige inspanning hebben de Russen over
een breed front ook tegen onze linies hun storm-
kolonnes vooruitgedreven. Den vijandelijken vol
ken was door hun regeeringen voorgepraat dat
onze militaire kracht ten einde liep, dat wij geen
manschappen meer hadden en de geest onzer
troepen verslagen was. Ik vermoed dat de slag
bij Verdun hen wel anders zal hebben geleerd.
De met geniaal beleid voorbereide krijgsverrich
tingen worden uitgevoerd door heldhaftige troe
pen, die tegen den met opofferende dapperheid
strijdenden vijand voordeel na voordeel bevech
ten.
De toestand is ook thans aan alle fronten zeer
gunstig en beantwoordt geheel aan onze ver
wachtingen.
De ultliongerings-oorlog.
De vijanden denken hun .doel thans door uit
hongering en afsluiting te bereiken. Ik begrijp
met hoe menschen met een koel verstand na de
ervaringen van 1915 zich nog aan deze hoop
kunnen vastklampen. De graanoogst van 1915
was een der slechtste sedert tientallen van jaren.
Desniettemin gaan we hel nieuwe jaar in met
een overvloedigen voorraad broodkoren. Thans
zijn de berichten over het uitgezaaide gewas zoo
gunstig als sedert jaren niet het geval is ge
weest: wii gaan met een flinke reserve het nieuwe
jaar in. Do economische kracht van Duitschland
zal opnieuw de proef schitterend doorstahn.
De Engelsche blokkade-bepalingen.
Om den oorlog tot het geheele Duitsche volk,
met inbegrip van vrouwen en kinderen, te kunnen
uitbreiden, zijn Engeland en zijn bondgenooten
ten aanzien der rechten van de onzijdigen op
rechtmatigen handel en verkeer met de middel-
Europeesche mogendheden tot de orde van. den
dag overgegaan. De Amerikaansche nota van 5
November 1915, die een juist beeld geeft van de
inbreuken op het volkenrecht van Engeland, is
tot dusver niet door de Engelsche regeering be
antwoord
Ook de andere protesten der onzijdigen hebben
bij onze vijanden geen ander gevolg gehad dan
dat' van nieuwe inbreuken op de rechten der
onzijdigen. De Engelsche regeering heeft er zelfs
geen been in gezien het menschlievende streven
van Amerikaansche filanthropen, die o. a. de
Duitsche kinderen van melk wilden voorzien, te
verbieden.
De onlangs uitgevaardigde „order in coun
cil" bedreigt den rechtmatigen handel naar on
zijdige havens door een nieuwe, met het volken
recht in strijd zijnde, verscherping van de blok
kade-bepalingen, waartegen de Amerikaansche
regeering reeds vóór die verscherping had gepro
testeerd.
Geen kalm nadenkend onzijdige, hij moge ons
welgezind zijn of niet, kan ons het recht betwis
ten, ons tegen dezen uithongeringsoorlog te weer
te stellen. Niemand kan van ons verlangen, dat
wij ons de wapens van afweer, waarover wij
beschikken, uit de hand laten slaan. Wij gebrui
ken ze en moeten ze gebruiken. Wij eerbiedigen
de rechtmatige belangen van de onzijdigen bij
den wereldhandel en het wereldverkeer, maar wij
mogen verwachten dat zij zullen beseffen, hoe
zeer wij hen ontzien, en ons recht en onzen plicht,
om met alle middelen het volkenrecht en de een
voudigste eischen van menschelijkheid honende
uithongeringspolitiek te vergelden, zullen erken
nen.
Gij hebt gehoord, zoo zeide hij, welk een
lange reeks van inbreuken op de onzijdig
heid Portugal heeft begaan. Onder saluut
schoten heeft het onze schepen geroofd.
Dat heeft den bodem uit het vat geslagen.
Portugal handelde onder den druk van En
geland, dat hier een nieuw bewijs van zijn
liefdevolle bescherming der kleine staten
gaf 1
Vredesbereid willigheid-
Toen ik 9 September verklaarde dat wij
bereid waren over vrede te spreken, heb
ik gezegd, dat ik bij onze tegenstanders
geen spoor zag van een dergelijke bereid
willigheid. Dat ik toen gelijk had, blijkt
uit alles wat intussclten is gebeurd en wat
wij uit den mond der bestuurders van de
vijandelijke staten hebben gehoord. De re
devoeringen in Londen, Parijs, St. Peters
burg en Rome waren zoo ondubbelzinnig,
dat ik daarover niet behoef uit te weiden.
Voor Asquith blijft de volkomen en af
doende vernietiging van de militaire macht
van Pruisen een voorwaarde voor alle vre
desonderhandelingen. Op zulk een vredes
voorwaarde rest ons slechts één antwoord.
Dit antwoord geeft ons zwaard. Willen onze
vijanden den menschenmoord en de verwoes
ting van Europa laten voortgaan, aan heft
de schuld. iWij staan onzen map,.
o Het doel van den oorlog.
Voor ons daarentegen, zoo ging de rijks
kanselier voort, is de bcteekenis en het
doel van dezen oorlog: Duitschland zoo
sterk bevestigd, M.° krachtig beschermd,
dat niemand meer iq verzoeking komt ons
te willen vernietigen, dat een ieder in do
wijde wereld ons recht op vrije ontwikke
ling van onze vreedzame krachten moei
erkennen.
Naar zulk oen DuitscliLuid, niet waar do
vernietiging van vreemde volken streven wij
Het zal de duurzame redding zijn van het
thans op zijn grondvesten sidderende Euro-
peesche vasteland.
Wat heeft de vijandelijke coalitie Europa
te bieden? Rusland het lot vau Polen en
Finland; Frankrijk de aanmatiging van een
heerschappij, dio op onzen ondergang is
gericht; Engeland den toestand van ver-
brokke iug en voortdurende prikkelbaarheid,
die liet „bet evenwicht op bet vaste land"
noemt, en welke de innerlijke oorzaak vormt
voor de onuitsprekelijke ellende, die deze
oorlp"1 heeft gebracht. Hadden dezo drie
mogendheden zich niet tegen ons aaneenge
sloten, niet getracht het rad der geschiede
nis tot in voor altijd vervlogen tijden terug
te wentelen, dan waro de vrede van Europa
door de krachten der stille ontwikkeling ge
leidelijk gevestigd. Dit te bereiken, was het
doel der Duitsche politiek voor den oorlog.
Wij konden wat wij wenschten te hebben
door vreedzamen arbeid verkrijgen. Onze
vijanden verkozen den oorlog. Than3 moet
de vrede van Europa verrijzen uit een golf
van bloed en tranen, uit de graftomben van
milli*3uen.
De toekomst van Polen en België.
Wij trokken ter verdedigLig ten strijde.
Doch wat vroeger was, 'is thans niet meer.
De geschiedenis is met ijzeren tred voortge
schreden. Er bestaat geen terugkeer. Duitsch
land en Oosten rijk-Hongarije waren niet van
zins het Poolsche vraagstuk te berde te bren
gen. Het lot der veldslagen heeft het nu te
berde gebracht. Thans wacht het op een op
lossing. Duitschland en Oostenrijk -Hongarije
moeten en zullen het oplossen.
De geschiedenis kent na zulke ingrijpende
gebeurtenissen den status quo ante niet.
België zal na den oorlog een nieuw België
zijn.
Polen, dat de .Russische tsjinownik verliet
na nog inderhaast geld te hebben afgeperst,
dat de Russische kozak brandend en roovend
verliet, bestaat niet iueev. Zelfs leden der
Doema hebben openlijk uitgesproken dat zij
'ziob den terugkeer der tsjinownik in het ge
bied, waar Duitschers, Oostenrijkere en Po
len intussclien eerlijk voor bet ongelukkige
land hebben gewerkt, niet kunnen voorstel
len.
Ook Asquith spreekt van het beginsel der
nationaliteiten. Als hij dat doet en zich in de
plaats stelt van zijn onoverwonnen en on-
overwinnelijkon tegenstander, kan hij «dan
werkelijk gelooven dat Duitschland ooit de
door de Duitschers en hun bondgenooten be-
vriide volkeren tueschen' de Oostzee en de
Wolhynische moerassen, het mogen dan Po
len, Litauere, Balten of Letten zijn, weer aan
de heerschappij van het reactionaire Rusland
zou overleveren? Neen, niet ten tweeden male
mag Rusland naar de onbeschermde grenzen
Van Oost- en West-Pruisen zijn legers doen
oprukken, niet nogmaals mag Rusland met
Fransch geld het Weiehselland als invals
poort naar liet onbeschermde Duitschland in
richten.
Evenmin. zul iemand gelooven, dat wij in
Ihet westen de landen, waarop het bloed van
One volk heelt gevloeid, zonder volkomen
■veiligheid voor onze toekomst zullen prijs
geven. Wij zullen ons werkelijke waarborgen
verschaffen, dat België geen vazalstaat van
Frankrijk en Engeland wordt of in militairen
«n economischen zin tot een voorpost tegen
Duitschland wordt ingericht. Ook hier doet
het lot geen stap terug, ook hier kan Duitsoh-
fland bijv. den lang onderdrukten Vlaam-
ischen volksstam niet weer aan verwaal-
'Schiug prijsgeven, doch zal hem een gezonde,"
en met zijn rijken aanleg overeenstemmende,
ontwikkeling op den grondslag van zijn Ne-
derlandsche taal en volksaard verzekeren.
Wij willen buren hebben, die zich niet op
nieuw tegen ons aaneensluiten om ons te
worgen, maar waarmee wij en en die met
ons willen werken tot wederzijdsch nut.
Waren wij vóór den oorlog vijanden van
België? Werkten de vreedzame Duitsche ar
beid en vlijt in Antwerpen niet mee aan de
welvaart? Hebben wij niet tijdens d.en oorlog
er naar gestreefd het land tot nieuw leven
op te wekken, voor zoover de oorlog dat mo
gelijk maakt? De herinnering aan den oor
log zal in het zwaar beproefde land lang
natrillen, maar wij zullen in ons beider be
lang nooit toelaten dat daaruit nieuwe oor
logen voortvloeien.
Vrede voor Europa.
Het Europa, dat uit deze geweldige crisis zal
ontstaan, zal op ve'e punten niet op het oude
gelijken. Het vergoten bloed keert nooit terug,
het verwoeste goed slechts langzaam. Maar hoe
dat ook zij, Europa moet voor alle volken die
het bewonen, plaats voor vreedzamen arbeid
bieden. De vrede die aan dezen oorlog een einde
maakt, moet duurzaam zijn en geen kiem van
nieuwe oorlogen bevatten, maar voorgoed vreed-
zame orde scheppen
De liandelsoorlog na den
oorlog.
Engeland wil met het sluiten van den vrede
den oorlog niet laten ophouden, doch den han
delsoorlog tegen ons 'met verdubbelde kracht
voortzetten. Eerst moeten wij op militair, dan op
economisch gebied worden vernietigd. Overal
zien we brutale vernietigings- en vernielings
woede en de vermeten begeerte om in teugellooze
heerschzucht een volk van 70 tnillioen zielen lam
te slaan. Ook deze dreigementen zullen uiteen-
spatien, maar de vijandelijke staatslieden mogen
bedenken dat hoe heftiger hun woorden zijn, des
te heviger zullen onze slagen vallen.
De strijd om de koloniën.
Buiten Europa hebben onze koloniale troepen
en landslieden, afgesneden van alle verbinding
met het vaderland, onze koloniën taai verdedigd
en bestrijden den vijand nog thans eiken voet
grond van Oost-Afrika. Het lot van de koloniën
wordt evenwel niet daar, maar gelijk Bis
marck heeft gezegd op liet vasteland beslist.
Onze overwinnigen op het vasteland zullen ons
ons koloniaal bezit hergeven en den onverwoest-
baren Duitschen ondernemingsgeest een nieuw,
vruchtbaar arbeidsveld in de wiide wereld
openen.
IS COfflPLEtT.
6044 Adv.
Duitschers zün geen barbaren.
Wij hebben dezen oorlog niet gewild, zoo ver
volgde de rijkskanselier. Wij hadden geen be
hoefte onze grenzen Ie wijzigen, toen hij tegen
onzen wil begon. Wij bedreigden geen enkel volk
met vernietiging van zijn beslaan, met verkrach
ting van zijn volksaard.
Wat verleent ous de kracht, in het vaderland
ondanks de moeilijkheden, verhouden aan de af
snijding van onzen overzeeschen handel, buiten
het vaderland tegenover een ovennacht van vij
anden te volharden, door te vechten en te blijven
overwinnen?
Wie kan in ernst gelooven dat landhonger onze
stormkolonnes bij Verhun heeft bezield en steeds
nieuwe heldendaden doen verrichten?
Of zou een volk, dat aan de wereld zooveel
geestelijke goederen heeft geschonken, dat 44
jaren iiet meest vredelievende aller volkeren was,
op slag in Barbaren en Hunnen zijn verkeerd?
Neen, dat zijn verzinsels van het kwade gewe
ten van hen, die aan den oorlog schuldig siaan
en zich ongerust maken over hun macht in het
eigen land.
Dnitsebland en Amerika.
Het nieuwste uitbroedsel van den lust om ons
te verpletteren, is de bewering, dat wij ons na
het eind van den oorlog op het Amerikaansche
vasteland zullen storten- en als eerste provincie
daarginds waarschijnlijk Canada zullen trachten
te veroveren. Onbewogen voegen wij ook deze
allerdwaaste betichting bij de rest. Dit is dezelf
de fantastische bewering als dat wij bet gemunt
zouden hebben op Braziliaansch of ander Zuid-
Amerikaansch gebied.
z'ett
KUffi HURLEMSCHt CfNRUiï
maanden voor Haarlem en voor de plaatsen waar een aaent
levestlgd is (Itom der gemeente)MO
^;oor de overige plaatsen in Nederland per post.
per week voor Haarlem en de agentschappen 0,12»
Afzonderlijke nummers 0,05
Van 15 regels 0,75
Iedere regef meer, ■••••««•••••••0 15
Buitenland per regel o;20
Advertentiën in da rubriek „Vraag en Aanbod" van 1—5 regels 0,40
Elke regel meer 0il3
DE VRIJWILLIGE LANDSTORM.
De dagen vol ernst en zorg die wij doorleven,
kebben bewezen dat ons volk, ondanks de
«■Telegraaf"-opruierijen, niet oorlogszuchtig is
eh alles behalve gaarne zal meevechten in den
Voedenden oorlog.
Doch tevens óók, dat als er van buiten
iemand aan onze vrijheid en onafhankelijkheid
i'aakt, wij van ons af zullen bijten.
Een rol als Griekenland zal Nederland nooit
spelen, zoo stond er, en terecht, in een onzer
hoofdartikelen dezer dagen.
Met deze stemming van het volk voor oogen
is liet wel opmerkelijk dat het instituut van den
„vrijwilligren landstorm" niet die mate van
populariteit, ja zelfs van bekendheid bezit, die
het verdient. Daar loopen nog maar al te veel
jongeren en ouderen rond, die tooh eigenlijk
.volkomen in staat zijn en geschikt om zich in
den wapenhandel te oefenen teneinde als
bet vaderland in gevaar komen mocht, voorbe-
reid te zijn ter verdediging.
Het is allerminst een drang naar „militai-
risme" die ons dit doet schrijven, maar een uit
vloeisel van logisch denken in deze dagen.
Als er werkelijk de nood aan den man mocht
komen, dan zullen onze geschikte jongelui, en
Vele ouderen zoo goed, niet achterblijven om
zichzelf aan te bieden voor de verdediging des
vaderlands! Maar.... dan zal het te laat zijnl
Aan ongeoefende mannen, hoe goed ook van
wil, heeft men niets!
Laat men zich dus nu oefenen, ver
trouwd maken met de wapens, om in geval van
nood daadwerkelijk iets te kunnen doen
voor het vaderland.
Daartoe geeft de Vrijwillige Landstorm de
eenigo goede gelegenheid!
Gebouw St Ba vo - Smedestraat 23 -
Metaalbewerkers Vertrouwensmannen 8H
tuur. Rederijkers S'A uur.
Portugal in den oorlog.
De rijkskanselier wees er voorts op, dat
sedert de laatste maal, dat hij in den Rijks-
dag het woord voerde, Duitschland zich ge
noodzaakt heeft gezien aan Portugal den
oorlog te verklaren.
De gevechtsfronten na een
jaar.
Om ons bestaan, om onze toekomst gaat deze
strijd! Voor Duitschland, niet voor een vreemd
stuk land bloeden en sterven daarginds Duitsch-
land's zonen. Omdat een ieder onzer dit weet,
daarom zijn onze harten en onze zenuwen zoo
sterk.
Toen ik den laatsten keer' in het hoofdkwar
tier toefde, stond ik naast den keizer op de
plek waarheen ik Zijne Majesteit juist een jaar
geleden had vergezeld. De keizer herinnerde liet
zich en wees innig bewogen op de geweldige
veranderingen, die wij sedert hebben beleefd.
Toenmaals stonden de Russen tot den kam der
Karpathen. De doorbraak bjj Gorliee «n het
machtige offensief van Hindeuburg waren nog
niet voltooid. Thans staan wjj tot diep in Rus
land. Toenmaals lierenden Engelschen en Fran
schen Gallipoli en hoopten den Balkan tegen
ons te doen ontbranden. Thans staan de Bulga
ren vast aan onze zijde. Toenmaals voerden wjj
een moeilijk defensief in Champagne. Thans
drong bij de woorden van den keizer het kanon
gedonder van Verdun tot ons door. Innige
dankbaarheid jegen9 God, leger en vlok vervulde
het hart van den keizer. Krachtiger en aangrij
pender dan ooit sprak tot mijn gemoed wat dit
jaar leger en vloot hebben volbracht.
liet besluit.
In de ure van den ernst is onze gemeenschap
pelijke arbeid dubbel verantwoordelijk. Geen
andore gedachte vervult ons dan deze: Hoe hel
pen, hoe steunen wij het best onze strijders, die
in den vreemde voor het vaderland hun leven
veil hebben? Eén geest, écn wil leidt, hen. Deze
allen verebnigende geest moet ook ons Jeiden.
Hij zal, over den strijd der vaderen heen, onze
kinderen en kindskinderen een sterke vrije toe
komst tegemoet voeren.
De indruk in den Rijksdag.
De rede van den rijkskanselier Von Beth
mann llollweg, werd met gespannen aandacht
gevolgd en herhaaldelijk door bravo-geroep en
blijken van instemming onderbroken. Aau het -
slot slemden met de luide en langdurige toe
juichingen, ook de tribunes in.
De rede maakte vooral indruk door de rus
tige zekerheid, waarmee de toestand werd ge
kenschetst en door de verzekering dat Polen en
de Oostzeeprovinciën nooit meer onder Rus
sisch bewind zouden terugkeeren. Met diepe
aumlacht volgde het huis ook de uitlatingen
van den rijkskanselier over Beligë, waarbij het
opviel, dat de rijkskanselier herhaaldelijk van
„onze buren" sprak.
Namens liet Centrum bracht de heer Spalm
deu rijkskanselier dank voor zijn beschouwin
gen, vooral voor hetgeen hij als doel van den
vrede heeft aangegeven en gaf hij de verzeke
ring. dat het Centrum de regeering zou blijven
a foil nan.