MM il II Al I voor NOORD- enZUID-HOLLANn^^^^M
NASSAULAAN 49, HAARLEM
OPRUIMIHG!
f
van alle voorta vla^a «ven. dan
PW.TWEFJIULI.SEN
3
Su?.
De Gentsche Hoogeschooi
en de Vlaamsche beweging.
TR00H0EDEN
mei 20 pOt. korting.
OPRUIMING
THEOD. G. v. DUSSELDORP
5 Barteljorisstrsat 5. - Telefoon 2144
Ooupon-Opruiming.
DE OORLOG.
Saloniki
ateraag 26 Aug. 1916
41ste Jaargang. No. 9123
Infercomtn. Telefoonnummers I42S en 2741
Dit nummer bestaat uit vier bladen, waar
onder het Geïllustreerd Zondagsblad in acht
bladzijden.
EERSTE BLAD.
HAARLEMSCHE ALLEDAG)ES N°. 2021
Barteljorisstr. Hoek Gr. Markt Tel. 899
3034
T«uroondl77Ö.' t
Ju
.DRAM*
Vodêw
verspreide berichten
KORTE BERICHTEN
HVRE HMILEMSaE COWUUIT
ABONNEMENTSPRIJS t
maanden voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente) i.60i
*oor de overige plaatsen in Nederland per post f 2,— per week voor Haarlem
dt agentschappe n 0,12*# afzonderlijke nummer# 0,05. h
VOLKSZANG.
Maandag, Dinsdag en Woensdag a.s. zal
het groote, nieuwe orgel der Amsterdam-
sche afdeeling van de vereeniging „R.-K.
Volkszang" in Haarlem te gast zijn.
Krachtiger en royaler nog dan „De Volks
zanger," het orgel der Federatie, dat ver
leden jaar hier kwam, zal dit mooie instru
ment z'n tonen laten hooren, en allerlei
nieuwe en bekende liederen ten gehoore.
brengen.
In Amsterdam heeft dit orgel buitenge
woon groot succes: het „pakt" en trekt
de menschen, en zoo zal het ook hier onge
twijfeld gaan.
Wij wenschen de volkszang-beweging met
deze nieuwe propaganda voor het goede lied
f1?gelühe succes en bevelen gedurende
dagen het Amsterdam3che Volks-
°°.rg?, in do "welwillende aandacht en be
langstelling onzer lezers aanl
Concert Haar! Muziek-
AGENDA. 27 AUGUSTUS.
ü.®.'j,ouw St. Bavo - Smedestraat 23
Witte Bioscope: De Roode Club 2, 4 en
8 uur.
In den Hout
korps half 3.
Buitensocieteit Trou moet Blycken
uur concert te geven door de mu
ziek vereeniging „Harmonie".
BLOEMENDAAL Lunchroom en Bo
dega Rusthoek Avondconcert.
AGENDA. 28 AUGUSTUS.
Gebouw St. Bavo Smedeetraat 23
Esperanto 8 uur. Bestuur Spaarbank
834 uur. r— Ondersteuningsfonds 834 uur.
St. E li s a b e t b e-G e b o uw Janestir.
49 van 2-234 aur aanvrage om verster
kende middelen -voor arme zieken der St.
Elisabeths-Vereeniging.
Bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 geopend eiken dag van 19—5 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
bet i!„r ,.„sul« uer regeenng in rr,a..„
neliit iUUr /i en,d^or.1de, gebeurtenissen begrij- schenken. De mannen die in België alles oo een
gische'fff6 anti-Duitsdie gevoel van het Bel- Franschen leest schoeien, zijn zoo verbijsterd
dat de F 200 krachhg mogelijk bevorderd dat zij niet inzien dat zij een Belgisch ievoei
de vernieHo-inrr I, oeigie, en dus van Belgie een aansis» on de i.i.™
voldougém féh 7«i Tiii? ^jaamsche wezen een der Vlmi
de Vlamingen in dezenheiaden met al de zonden van de partijpoll
en hun kracht winnen 1 zelfstandigheid tiek, welke zoo noodlottig voor het land is geble-
wanneeer men nagaat hoe vóór den nori™ Paa,rom a}leen reeds is het activisme een
toen België althans n'iet aan den Franschen fen'!?6/1 noodzakolijkheidwij hebben te zor-
ucu rrauschen gen dat men ons niet onvoorbereid vinde."
PRIJS DER ADVERTENTIËNi
Va* I-S regel* 0,75, Iedere regel meer 0,15; buitenland per regel 0.2 flt
■dverfenliSn in de rubriek «Vraag en Aanbod" van IreDel» c 40. elk*
regel meer 0.10.
Dit laatste is de practische conclusie, die zich
3022 het daarvoor nu te zorgen, en met alle kracht
zoo oordeelt de Vlaming René de Clercq, zoo'
oordeelen alle Vlamingen die in hun land, onder
vreemde overheersching, arbeiden vóór hun
IGIlu
Zullen wij Nederlanders, die mannen alléén
laten staan, alléén laten werken?
Zullen wij de Vlaamsche strijders in dezen
Ti;'J ue vlaamsche strijders in dezen
kant stond, en het Nederlandsche (Vlaamsche) alle™°ef »Jksten tijd, onder voorwendsel dat
ras wel openlijk zijn eischen kon stellen, met de w°rden hersteld, den strijd
Vlamingen en hun recht is gehandeld dan kan ,,.5 terwijl wij rustig toezien?
men nagaan wat dat later, wanneer nü niet de 'f,een Ned« landsch belang om van het
Vlaamsche rechten le voren worden verzekerd, gev, van gemeenschap van stam niet eens te
worden zal soreken dat in w i__'_
worden zal
Ruim vijf mihoen Vlamingen zijn in hun zelf
standigheid, hun taal, hun recht, hun volkska
rakter, ten allen tijde gekneveld en geknecht.
Zooals Engeland de Ieren, Rusland de Polen
verdrukte, zoo deed het Fransche element dat de
Vlamingen.
„Een goede Belgische regeering moet het Ger-
maansche element (d.i. het Vlaamsche volk; uit
roeien," zoo schreef de liberale Belgische minis
ter Charles Rogier, en dat is ook trouwens
van elke Belgische regeering de zinspreuk ge
weest
In de deriig laatste jaren alleen toen de Vlaam
sche beweging aan kracht en invloed won (niet
hét minst doer den steun dien zij uit Noord-Ne
derland ontving) heeft het officieele België wat
moeten toegeven.
Maardat toegeven was steeds schijn.
De „taalwetten" die achtereenvolgens werden
aangenomen, zijn niet aan schijnconcessies ge
weest, lapmiddeltjes om de Vlamingen te bedrie
gen.
En het ergst van al isgeen enkele taalwet is
ooit toegepast!
De reden daarvan geeft de Vlaming E N
Rietjens als volgt weer:
„Alle hooge ambten waren bezet door
Franschgezmden alle gezag- en machtgevende
plaatsen bekleed door Walen of Vlaamschhaters
en van deze kon men waarachtig niet verwach
ten dat zij maatregelen zouden doorvoeren en
wetten toepassen die uitsluitend bestemd waren
om een einde te stellen aan hun willekeurige en
voor God onwettige macht en aan hun anti-
Vlaamsch gedoe.
Kkwam er terecht van de met ontzaglijke
moeite bevochten bepalingen en wetten Het
Vlaamsche volk was ten slotte het eenige volk
in West-Europa dat verstoken bleef van alle
hooger onderwijs in eigen taal. Wat aan de
onderworpen Ieren, de verdrukte Finnen, de half
uitgeroeide Polen door hunne meesters was ge
schonken, werd Vlaanderen door zijne ei»en
Regeering ondanks jarenlangen strijd en won-
dergoed geslaagde volksbewegingen, niet ge
gund
De toestand werd dan ook met den dag meer
en meer gespannen, de strijd van maand tot
maand heviger, en meer verbitterd. Men gedenke
slechts de hevige, soms bloedige, vechtpartijen
die in de laatste jaren meermalen voorkwamen -
om er slechts eene te noemen, die van het Fran
sche concert in de tentoonstelling te Gent op
den dag van het koninklijk bezoek. Ook de Sep
temberfeesten (de herinneringsdagen aan de
revolutie van 1830 en de scheuring van het
koninkrijk der Nederlanden) gaven ieder jaar
aanleiding tot duchtige kloppartijen tusschen
de Vlamingen en de Franschgezinden."
Zóó was het vóór den oorlog.
-r..Ea gedurende den oorlog is het, wat hét „offi-
cieéle Belgiebetreft, zeker niet beter gewordenN
«rfici68 W5r 200 schriift het Vlaam- garen thans ontmoeten. En dit vertrouwen
van de fersle sch«»< «T'iTdéf de f? WiI" iC'
nemen bij de Wallonnisanien van alle «Her we* opmerkelij e laatste Bulgaar-
schfn^ïwi 0mi de |andse[Iende tot hun verfran- sche en Duitsehe berichten weinig of geen
pera opzettelijk de woorden lo'fi'fnCl'HH ffochieeft het Bulgaarsche tegen-offensief
reeds zijn uitwm mg gehad. Immers, zoo
wel in Griekenland, als in Roemenië heeft
de Bulgaarsche opmarsch een diepen in
druk gemaakt OP de Politieke meeningeD
en daarom was het den Bulgaren grooten-
II.
Wij Nederlanders moeten althans in deze om-
stanligheden buiten den Vlaamsch-Waalschen
strijd blijven, zeggen sommigen.
Wij b«ioelen nu hiermede niet het Engelsche
blad „De Telegraaf", dat er volgens zijn last
geving op uit moet zijn, de zaken in België zoo
veel mogelijk te bederven.
Maar wij hebben het oog op die vrienden van
België en van het Vlaamsche land, die het
recht en de behoeften van de Vlamingen
erkennend meenen dat deze toch hun „natio
nale idee'r allereerst moeten dienen en den strijd
moeten laten rusten totdat in het herstelde
België de kwestie opnieuw aan de orde kan wor
den gesteld.
Reeds heeft Mr. Labberton (zie ons eerste
artikel) duidelijk aangetoond, dat in het her
stelde België van straks hoe dat er ook zal
"f het behoud van den Vlaamschen stam
(Nederland???1'? groot is voor onze
S onafhankelijkheid.
stamverwantschar>rlanders' düs niet alleen uit
Stamverwantschap maar ook wel degelijk uit
noodzaak van zeiibehoudons met de Vlaamsche
beweging moeten bezig houden en zooveel moge
lijk steun aan de Vlaamsche beweging moeten
geven, is duidelijk.
Maar waarom niet straks, na den oorlog,
doch reeds nu?
Omdat het straks te laat zal zijn.
Hiermede is allés gezegd.
De Vlaamsche beweging voor zelfstandig
Vlaamsch behoud heeft nü de zwaarste dagen,
den tijd van to be or not to be door te maken.
Laat zij dezen, tijd voorbijgaan, dan zal straks,
wanneer België weer onafhankelijk, althans zelf
standig wordt dóór den oorlog de invloed der bisschoppelijke kringen plannen beraarnfnm"? Ook in Frau*.---«ji. jfuisaai^ut
daTnooitTf ?e°nunZ?]n dat men Vlaamsche eischen met schijnoplossingm Z offensief niet nalaten indruk te maken.
dat zichniet vóóraf-dus la dewi tijd-heift gevingm wplke mu om Sïden0»"^ »-»- Mgt, datttam
zelfstandig gemaakt. van de jongste leger- en schoolwetten 0p de weOT met lialV6 maatregelei1 13 gewerkt.
6iP%Sroot, bedmgmg van de Vlaamsche zelf- twee afgeloopen jaren hebben zij hoegenaamd Had men den koning van Griekenland tot
®tandigheid komt en kwam altijd van de niets geleerd, zij beeriioen de Vlaamerfif r -uien dwins-nn dan Uoa
ïiicieeie kringen in België. Regeering, ambtena- ging thans evenmin als vroeger en schiinen capitulatl9 1 n ,maar° fl a me?
b, hooggeplaatsten, officieren, hooge geestelij- m het pinst te vermoeden, (faT zij het land dit bunnen do dan had het ook
alles was" Fransch, en ieder kind begrijpt lang tijdperk van twist en onlusten voorbereidt "moeten gebeuren. Hij verlangt, dat de re-
?°0r en in den oorlog die Franschgezindheid De Vlaamsche Beweging is eenvoudig niet niu
PP«ïf_1lifrröKfoirl4i o/xUool l^fYAnomon IWImI PVPnmin aio A* VlITie
uiuiuer steilip-
men tegenwoordig in vrijmetselaars- en in aqrt« deels te doen.
bisschoppelijke kringen plannen beraamt om dë Ook in Frankrijk heeft het Rulgaarsehe
\/1 n PTMO oil O n<n /vil AM -l. 1 LI V.
On a„ v" i inuouiSu.Miuu5iu -- o--o v—vuufp „iCr urt f-
FÏPt k meest-uitgebreide schaal is toegenomen, roeien, evenmin als de Engelschen' vermoap?
land °ndgen°otschap met Frankrijk en Enge- het streven der Ieren of de Russen dat der PoLn
uu- de vestiging der regeering in Frankrijk, stop te zetten, tenzij door er voldoening aan të
atuurluk. en door de £rehp.,nfp«;c0pn schenPpn Hp mnnnpn d,-p R.i-q r® aan te
VS HU ff
spreken dat in het herboren België van straks
de Vlaamsche rechten zoo krachtig mogelijk zich
doen geldeneen Fransch België, Franscher dan
het nog ooit was, is voor Nederland een voort-
nff wpfpt,areiging Van z'J"n onafhankelijkheid.
dP nLhf 5 "V en wie ziet dat niet in? - is het
hAhfnrratëir ef Nederlander, reeds nü met
Vlaamschei f«°d te h'elSl!1™ metferdaa<1 de"
iets" ^prdC en laatste artikel daarover nog
OVERZICHT.
Behalve eenige verwoede gevechten op
het "Westelijk front hebben geen aanmer-
kelijke gebeurtenissen op het wereld-oor-
logstooneel meer plaats gehad. Langs bijna
het geheele Westelijk front zijn weer nieuwe
gevechten gaande; ten noordoosten van Mau-
repas, waar Engelsche en Fransche troepen
samenwerken om het dezer dagen door de
laatsten gewonnen terrein te bevestigen;
in de omgeving van het Delvillebosch, waar
de Engelschen aan weerszijden van den (in
noordelijke richting loopenden) weg Longue-
valFiers hun linies enkele honderden me
ters vooruitbrachten; ook tusschen Aire en
Aisne zijn vrij hevige geschutgevechten ge
leverd in de streek -jan Roye, Lassigny en
Moulin sous tout Vent, evenals op. den rech
teroever van de Maas, waar in de streek
van het fort Thiaumont groote bedrijvig
heid van de wederzijdsche artillerie h'eerscht
Een aanvalspoging der Duilschers tegen het
dorp Fleury werd door de Franschen af
geslagen.
De opmarsch der Bulgaren in Macedonië
schijnt tot staan te zijn gekomen. De tegen
stand, welke zij nu van de Serviërs op
hun rechtervleugel ondervinden, heeft den
Bulgaren volgens een Reuterbericht uit
Saloniki reeds een belangrijke heuvel
ten noordwesten van het meer van Ostro-
vo gekost, dien zij hadden veroverd.
Dit is voor de geallieerden natuurlijk goed
nieuws en begrijpelijk is het dus, dat het
Reuter-bureau te Saloniki groote waarde
hecht aan deze gebeurtenis, welke op zich
zelf toch nog niet van 200 groot belang is.
Van meer beteekenia is het vertrouwen
der geallieerden, .dat de Bulgaarsche op
marsch nu tot stilstand zal zijn gekomen ten
gevolge van den tegendruk, welken de Bul-
- Atlf ïYI f) P, f, P.T1 I? n ulii. - i
,'SjRtéMlTJA
peiyc^MS
geering opheldenAg geeft over het getal
en de conditio van da .te Saloniki staande
troepenmacht.
Hpa da .toestand in Macedonië nu onge
veer is, hebben WIJ op, onderstaand kaartje
aangeteekend.
HET MACEDONISCHE FRONT.
Herhaaldelijk was gezegd, dat Sarrail be
zig was een offensief voor ,tö bereiden op
het Macedonische front, teneinde de ver
binding der centrales met dö Turken te
verbreken en het Fransch-Engelsche front
met het Russische te verbinden, door de
herovering van Servië eo Montenegro, de..,
verovering van Bulgarije 6n het.f, bondge
nootschap. van Roemenië.
Evenwel, juist toen de geallieerden hun
offensief zouden beginnen en reeds in de
buurt van Doiran de eerste ernstige scher
mutselingen plaats hadden, begonnen plot
seling de Bulgaren hun offensief op de
beide uiterste vleugels van het Macedoni
sche front.
Op bovenstaand kaartje kan men den toe
stand nagaan, zooals die was vóór het offen
sief en zooals die thans is.
De XX XX lijn van-het Jenidjemeer, ten
Westen van Saloniki, loopende noordelijk
om Salonikj, naar het meer van Tachina,
geeft de eigenlijke én versterkte verdedi
gingsstelling der geallieerden bij Saloniki
weer.
Overigens hadden de geallieerden hun
troepen langs de geheele Grieksche grens
in Macedonië opgesteld, waartegenover de
centralen aan de andere zijde van de grens de-
wacht hielden. Sedert het begin van het
offensief zijn de Bulgaren nu op den rech
tervleugel van het Ententefront uit Xanthj
tot over de Stroema getrokken, waar ter
linkerzijde van de Stroema de vette lijn
begint.
De geallieerden ontkennen nu dat de Bul
garen hier zoover vooruittrokken en zeggen
dat allo berichten omtrent een poging van
«f™*F6? den overtocht over de
btioema te forceer en, verzinsels zijn. Tot
dusver hebben de Bulgaren geen verlangen
getoond hun hoofd tegen onze verdediging
te stooten, zeggen zij. Blijkbaar zijn 'zij meer
van plan zich in Griekseh Macedonië te
vestigen.
Wij hebben ons bij de frontteekening aan
de Bulgaarsche berichten gehouden, wijl
"ie c.er geallieerden minder nauwkeurig de
plaatsen aangaven, welke van bezitter wa
ren verwieseld.
Het front de vette lijn loopt nu, ge
lijk men ziet, van bet Tachlnameer, langs
bet Doiranmeer om Ostrovo en Fiorina,
naar Kastoria, in den link er-benedenhoek
van het kaartje, welke plaats nu ook door
de Bulgaren is bezet.
Bommen op hot bezette gebied.
Volgens de „Nordd. Allg. Ztg." zou in Bel
gië een Fransen vlugschrift zijn gevonden, dat
afkomstig zou zijn van den Fransehen "lucht
vaartdienst (afdeeling beschieting en berich
ten, 4de eskader A. O. P.) Daarin zou zijn ge
zegd, dat tot dusver de vliegers der geallieer
den de bevolking van Noord-Frankrijk en Bel
gië bij luchtaanvallen zooveel mogelijk hadden
gespaard. Voorts werd deze bevolking be-
sc 'jmpt omdat ze werkte in het bezette ge-
Q geallieerden hadden dan ook besloten
zich nu niet meer door humane overwegingen
te laten leiden, <(pch er maar op los te bom-
bardeeren.
Dit verhaal eindigt met do mededeeling, dat
de geallieerden allen, die getroffen mochten
worden, waarschuwt, dat do Entente zich niet
verantwoordelijk atelt voor de uit mi.lit.aira
noodzaak gemaakte offers.
In het vuur.
Max Osborn vertelt in de „Voas Zeit." wat
de soldaten in bet Westen onder trommelvuur
hebben uit te staan. -Zij moeten het niet alleen
verduren zander er geheel ontzenuwd door te
worden, maar al* het ophoudt, wat op zichzelf
beschouwd reed* een verlossing is, het geweer
ter hand nemen en zoo goed mogelijk mikkend,
schieten. Het machinegeweer moet voor den
dag worden gehaald en bediend. „Als slechts
één machinegeweer in de stelling onbeschadigd
gebleven is, dan slaan wij iederea aanval af,"
zeggen ze.
Dag of nacht, bij brandende zon of stroo-
mende regen, spuwen de Engelsche en Fransche
kanonnen hun moordende lading. De granaten
vliegen ontploffend rond, springen voor de stel
ling, waar de massa doode vijanden ligt en
slingert den verdedigers tusschen zand, stee-
nen en splinters, afgrukte ledematen toe. Als
het op den dag eens rustiger wordt en het
eten gebracht kan worden, dan hebben zij- een
onoverwinnelfjken afkeer gekregen van vleesch.
liet geraas werkt verlammend op zenuwen en
zintuigen en menigeen lijdt schade aan zijn
gehoor. Het -ergste, daarover zijn allen het
eens, zijn de mijnen, waarvan de uitwerking
bijna nog grooter is dan die van de groote
mortiergranaten. Wel ziet men ze aankomen en
kan men ze uit den weg gaan „maar," zegt
een gardesoldaat, „als men dan naar rechts
loopt dan verschijnt een vijandelijke vlieger
boven de loopgraaf, die het daarginds meedeelt;
dan schieten de kerels daarginds naar rechts
en moet men weer naar links loopen. Zoo gaat
het heen en weer. Als een opgejaagd wi)4
wordt men achtervolgd."
Het papiergebrek in Hongarije. Eenige dagen
geleden moesten wegens gebrek aan papier da
bladen in Hongarije in kleiner omvang ver
schijnen. Dat verbod is echter ingetrokken en
gisteren verschenen zeweer met evenveel bladen
als te voren. Er schijnt bij nader inzien genoeg
papier te zijn.
Geïnterneerden in Zwitserland. Het getal der
buitenlandsche militaire geïnterneerden in
Zwitserland, dat einde-Mei 13741 bedroeg, was
begin dezer maand 18936. Hiervan zijn 11823
Franschen, 4322 Duitschers, 1607 Belgen, 118?
Engelschen en 1 Oostenrijker.
Phowi6' nD? "Popol° ÖTtalia" eischt,
,t behalve het paleis van het Oosten-
gezantschap te Rome. ook het pa-
leis Caffarelli, dat het eigendmn is van den
Duitschen keizer, zal worden in beslag ge
nomen. De kelders van het gebouw reiken
tot onder het Kapitool en zijn om zoo to
zeggen, geschapen om het kapitool in de
lucht te laten springen.
|Nog 'n schending van Zwedeirs onzijdig1-
hüitL Een aan de Duitschers vijandelijke
duikboot heeft in den ochtend van den
24sten op het Duitsehe stoomschip „Schwa-
ben dat op een afstand van een tót twee
zeemijlen van de kust voer, zonder waar-
schuvving een torpedo afgeschoten. Hier
mee is opnieuw de Zweedsche neutraliteit
geschonden. Voor zoover tot nog toe ba-
Kend was het torpedoschot mis.
Rockefeller's giften. Volgens Zwitserscha
bladen heeft Rockefelleraan 'de overheid
van het canton Freiburg een som van 38Q
duizend fres. doen toekomen om daarmede
de kosten te bestrijden van het onderhoud
van 500 Belgische kinderen. Indien de som
niet voldoende is, zal meer worden gegeveo,
Een dergelijk aanbod is gedaan ten gunste
van 5O0 Poolsche kinderen aan de stad
Warschau. Een derde schenking zal ten go9*
de komen aan Servische kinderen.
De Oosfceurijkscke landstorm. Naar be
richt wordt, heeft de minister van oorlof
van Oostenrijk-Hongarjje een officieel be--
sluit uitgevaardigd, volgens hetwelk niet
gediend hebbende landstormplichtigen van
19 tot 3 1 jaar, die door de laatste raden van
beroep voor den dienst geschikt zijn ge
acht, zich den 28en Augustus bij hunne,
corpsen moeten melden.
