DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND,
Uitkeering van vijf-en-zeventig gulden.
1 oprui—mol
NASSAULAAN 49, HAARLEM
binnenland
fiW.TWEEHUÏJSEN
DE OORLOG.
TELEGRAMMEN
Van hedenmorgen
Zaterdag 16 September 1916
41«*« Jaargang. No, 9139
Iniercomnza Telefoonnummers 1426 ea 2741
S rUbrlek "Vraaa Aanb°d" refiel» /o.4"k
Voor onzen abonné N. v. d, ZALM Jr., te Noordwijk, die
tengevolge van een ongeval zijn been brak, ligt ten onzen
kantore f 75.— beschikbaar.
Haarlem, 16 September 1916. De Administratie.
Dit nummer bestaat uit vier bladen, waar
onder het Geïllustreerd Zondagsblad in acht
bladzijden.
EERSTE BLIU3.
HAABLtMöCHE ALLEDAGJES H°.2039
Het Levensmiddelen-bureau.
Oe Zuiderzee,
ONTVANGEN
de NIEUWSTE
MODELLEN.
SLAPPE en STIJVE
VILTH0EDEN.
Barieljorisstr. Hoek Gr. Markt Tel. 899
KORTE BERICHTE»
BAKTEUORIVSTHAAT 27
lEDRE HUBLEKSCUE COmutHT
ABONNEMENTSPRIJS t
Per s maanden voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente) ƒ1.601
»oor de overige plaatsen In Nederland per post f 2,— per week «oor Haarlem
ut de agentschappen 0,12s! afzonderlijk» nummer» 0,0». 4
PRIJS DER ADVERTENTIËN.
v™ 1—6 regel» 0,75, Iedere reöel meer 0,15; buitenland per «gei f e,z
Het is eigenlijk een vreemde zaak, met
dat levensmiddelen-bureau en de manier
waarop dat gefinancierd en beheerd wordt.
Men weet, dat tot directeur van dat bu
reau is benoemd de beer de Jonge, de nieu
we havenmeester, althans, het is een pu
bliek geheim, maar officieel is er niets
van bekend.
Niets bekend is ook van de ealarieering
Van den heer de Jonge, niets van de ma-
uier waarop deze zijn betrekking van ha
venmeester enz. met die van directeur van
de levensmiddelenvoorzienüng zal vereend-
gen.
Nocli de raadsleden, noob 't publiek weten
daar iets van.
Dat is het, wat Woensdag jL den Raad
er toe bracht, het voorstel van den heer
Van Liemt aan te nemen. De Raad wil
gaarne aannemen dat de administratie van
het levensmiddelenbüreau goed wordt ge
werd, dat de - havenmeester den post van
directeur kan waarnemen.... en nog heel
wat meer. Maar.de Raad wil weten hoe
de zaak in-elkaar zit, en daar beeft hij, die
toch de 100,000 of zooveel als er noodig
zal zijn moet voteeren, schoon gelijk in.
Wij gaan zelfs nog verder en zeggen dat
óók de burgerij recht heeft om te weten, hoe
de regeling volgens de Distributiewet in
onze stad zal plaats hebben. De paperasserij
totaal afschaffen, zal wel niet mogelijk zijn,
maar de bureaucratie zooveel mogelijk
beperkendat kan alléén als zoo'n bureau
in het openbaar en onder publieke controle
Werkt.
Er wordt nü aan dat levensmiddelenbu
reau met papier gesmeten: de heilige bu-
reaucratius is de patroon van het zaakjel
Wij zouden daar staaltjes van kunnen ver-
tellenl
Maar de zaak is nog nieuw, en dus is bet
te begrijpen, dat niet alles loopt zooals bet
loopen moet.
Laat men evenwel de spreekwoordelijke
ambtenaarökleinzieligheid in deze zaak
afleggen. Laat men publiek voer de zaak
uitkomen, „kaufmannisch" de administratie
voeren, de publiciteit niet vreezen. Dan
alleen zal het doel: de burgerij en het volk
met zoo weinig mogelijk kosten helpen in
de levensmiddelenduurte, kunnen worden
bereikt!
AGENDA. 17 SEPTEMBER.
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Witte Bioscoop, „Het gestolen kind", 2,
4 en 8 uur.
Schouwburg Jansweg K.V. „Het
Ned. Tooneel" 8 uur Peggy, m'n kind.
Schouwburg De Kroon 8 uur
Nederlandsche Opera De Troubadour.
In den Hout Concert Haarl. Muziek
korps half 3.
AGENDA. 18 SEPTEMBER.
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Tentoonstelling Bloembollencultuur.
Herwonnen Levenskracht 854 uur. Leden
Schoenmakerspatroons 854 tiur. Onder
steuningsfonds 854 uur. Esperanto 8 uur.
8t Elisabeths-Gebouw Jansstr.
49 van 2—214 nur aanvrage om verster.
bende middelen voor arme zieken der St.
El isa beths-Vereeniging.
Bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
Minister Lely, die zooveel deel heeft ge-
*ted aan de voorbereiding der groote plan
hen van de „Zuiderzee-Vereeniging" de
bekende studievereeniging voor het Zuider-
^e-vraag-stuk, dié theoretisch en practiseh
heeds de mogelijkheid, de wenschelijkheid en
Uitvoerbaarheid van de drooglegging der
Zuiderzee in tal van geschriften heeft aan
getoond, Minister Lely heeft nu zijn voor
uiten om tot het groote werk van regee-
Dngswege over te gaan, ingediend.
Het is niet geworden, zooals sommigen
peesden, een gedeeltelijk ontwerp: bet
droogleggen van een der zuidelijke polders
ieon, zonder den grobten afsluitdijk, maar
vo^edig voorstel, zooals ook de Zuider-
-vereeiiiging dat altijd heeft aanbevolen,
tttet swaar wil de Regeering niet kernen
"vier voors^ei tot droogmaking van alle
g,.f) ontworpen polders die binnen den
bf>n'/ .?ri afsluitdijk moeten komen, maar al
i kt zich het voorstel tot droogmaking
der twee zuidelijke polders, het spreekt van
zelf dat daarna de twee noordelijke aan de
beurt moeten komen. Trouwens, een werk
van dezen omvang is groot genoeg, om dit
voorloopig hij gedeelten uit te voeren.
Jaren geleden hebben wij in dit blad, toen
er eveneens regeeringsvoorstellen waren ge
daan, over de technische kwestie gesproken:
wö stellen ons voer, op den grond der nu
voorliggende voorstellen, daarop nog een»
terug te komen.
Echter dient, dunkt ons, nu één zaak te
worden vooropgezet: het is, zoo ooit, dan nü
de tijd dat het geweldige werk tot stand
komt.
Na den oorlog zal er behoefte zijn aan een
werk als dit, en heter zal het wezen, dat
jong Nederland in eigen kring een groot-
sche taak vinde, dan dat onze zonen gaan
werken in den vreemde, al zal men daar
veel geld bieden.
Beter zal het ook. zijn, dat onze financiers
in dit vaderlandsche werk hun geld heieg
gen, dan dat weer millioonen aan Ameri-
kaaneche, Russische en andere speculatie
fondsen heengaan!
Daarom: nü moet dé Zuiderzee droog
gelegd.
Het is echter een vaste waarheid: als „de
politiek" er in komt, als de Kamera er over
gaan betuttelen, komt er weer niets van
terecht.
Welnu: zoo de politieke partijen zich dan
eens te voren over de zaak verstonden!
Een compromis om.... niet te praten*
maar te doen
Is düt in een waarlijk nationale zaak als
deze niet mogelijk!
OVERZICHT.
Het telegrafisch verkeer met Engeland is
hedennacht te ongeveer 12 uur hersteld ge
worden. In ,al dien tijd, d, i. sedert den
nacht yan Dinsdag op Woensdag kwamen
maar enkele telegrammen van Rusland en
Italië via Engeland naar Nederland door.
Wat voor Engeland do reden is jgeweest
om het draadverkeer zoo voor een .tijdje
stop, te zetten en de havens voor de neu
trale scheepvaart te sluiten en nog altijd
gesloten te houden, is met geen mogelijk
heid te raden. Als het meest waarschijnlijk
werd reed8 verondersteld, dat het zou zijn
geweest om te zien, langs welken weg som
mige berichten uit Engeland den vijand be
reiken, zonder de Engelscbe censuur te zijn
gepasseerd. Want het is natuurlijk den En-
gelschen autoriteiten bekend, dat berichten
buiten den censor om, de centralen be
reiken} en nu *al men hebben willen na
gaan of die (s pio nnage -be r ich t en door mid
del van d e scheepvaart, of wel langs de
kabels, dan wel langs anderen weg als
draadlooze telegrafie of iets dergelijks
worden overgebracht.
Andere veronderstellingen betreffen de
verwachting van aanstaande groote gebeur
tenissen op het westelijk front, waarvoor
groote troepen-transporten noodig .warén,
waarvan men de overbrenging streng ge
heim zou willen houden.
De militaire medewerker van de „Tele
graaf" zou die er dan meer van geweten
hebben? heeft „het geheimzinnig bericht
van het verbod voor neutrale schepen, om
Engelsche havens te verlaten of er binnen
te vallen," in verband gebracht „met de be
richten uit Erankrijk, dat er betreffende
het offensief op het Westfront iets onver
wachts staat te geschieden en daaruit komt
ons (hem) als vanzelf opnieuw liet aan
lokkelijk beeld van een Engelsche landing
bp de kust van België voor den geest."
Dé schrijver behandelt dan uitvoerig de
mogelijkheid en wensclielijkheid voor de
Engelschen om zoo dicht mogelijk bij de
Nederlandsche grens in België een groote
troepenmacht te landen, die dan langs
de neutrale Nederlandsche 'grens omtrek
kende de Duitsohcrs ln deh rug zou
moeten aanvallen. De Engelschen zouden
dan volgens den schrijver allicht tot
de Schelde voorspoedig voortgang kunnen
maken en dan.,. Ja, en dan?... 1
Intusschen wordt de strijd op d,e overig©
fronten met kracht voortgezet. De Duit-
sohers bieden h-eftigen tegenstand tegen
het Eransche offensief in heit Westen, met
het gevolg, dat de Franschen, sedert de vo
rige successen, aan het noordelijke Somme-
front, alleen nog ,ten zuiden van Rancourt,
eenig© vooruitgeschoven Duitsche loopgra
ven tot aan den zoom van dit dorp heb
ben kunnen vermeesteren.
Ook op andere fronten is weer meer le
vendigheid in de bewegingen te bespeuren.
Zoo zijn da Italianen weer in de buurt van
Görz en het Karstgebied tegen de Oosten
rijkers eea nieuw offensief begonnen, waar
bij zij ha geduchte artillerlstische voor
bereiding op het geheele front tusschen
de WiPP'a°h on d© zee in diepe ge ledle
deren tot d en aanval zijn overgegaan. .Ver
schillende Unie-schansen werden daarbij
vermeesterd en 2117. gevangenen gemaakt.
Hierbij geven wij eon kaartje van hét
terrein, waar de Italianen hun - zooveei
ste offensief weet zijn begonnen. u i
Op den Balkan hebben de geallieerden in
Macedonië op verscheiden© deelen van het
front hun aanvallen weer hervat, waarbij
vooral d© Fransehen in het Vardar-gebied
succes hadden. Dezen hebben daar op den
rechter oever van de rivier vijandelijke loop
graven over een front van 1500 M. breedte
en 800 M. diepte veroverd.
In de Dobroedsja Roemenië dus
daarentegen liep het voor de bondgenooten
der entente mis. Daar hebben de Bulgaarsch-
Duitsche troepen hun opmarsch voortgezet
en de strijd, die daar op de linie Oltina-meer,
Parkeui, Moessabey, Tsj ifoetkeui, aan «e
vroegere Roemeensche grens, gaande is, ont
wikkelt zich eveneens ten gunste der Cen
tralen. Tot dusver zün ^4 snelvuurkanocmen
door ljen buitgemaakt.
Het Roemeensche legerbericbt geeft dan
ook toe, dat de Russische on Roemeensche
troepen in noordelijke richting terugtrek
ken, wat Keizer Wilhelm een beslissende
overwinning voor de Duitscherg en Bulga
ren noemt.
Kardinaal Frühwirth niet naar Rome. De
„Reichspost" deelt mede dat kardinaal Fiiih-
virth uit Munchen alot zal deelnemen aan
het November-Consist°r^e' maar te Munchen
zal blijven. Men wil daardoor vermijden, dat
een kerkvorst die Oostenrijkse! onderdaan te,
thans te Rome zich ophoudt.
Een tegenvaller. De Fransche minister van
Oorlog heeft bij de Kamer een wetsvoorstel in-
gediend cm de lichting 18b5 onder de wape-
nen to doen blijven, welke lichting oorspronke
lijk in October haar huis zou zijn gezonden.
Ter dood veroordeeld. Het blad „Allehanda"
bevat een bericht uit Londen dat onlangs een
jonge Zweedsche, ]3ournonvillo, in Engeland
wegens spionrage ter dood is veroordeeld. Het
is onbekend gebleven, wat zij gedaan beeft.
Haar vrienden in Zweden golooven,, dat er een
misverstand van de zijde dor Engelsahe autori
teiten in het spel is. Merl vermoedt echter, dat
do doodstraf' in levenslange gevangenisstraf is
veranderd.
De Duitsche generate staf. Luitenant-gene
raal baron Freytag-Koringhofen, tot dusver
kwartiermeesteiigeneraal, ia bij keizerlijke ka
binetsorder van 12 doz<is_ tot chef van den
plaatsvervargenden generalen staf van bet
leger (ais .opvolger van wijlen V. Moltke) be
noemd.
Verlaging van den broodprijs in Berlijn.
Voor Berlijn en zijn voorsteden wordt de prijs
van 2 K.G. zwart brood van 78 pf. op 64 pf.
verlaagd, van 100 gram wittebrood van 6 op 7
pf. verhoogd. Een prijsverlaging van bet rund-
vleesoh en kalfsvleesch ia op handen.
De Bulgaarsche terreinwinst in Roemenië.
De „Neue Freie Presse" verneemt uit Sofia,
dat de uitslag van bet optreden der Bulgaren
in de Dobroedsja, na 10 dagen van strijd,
ia, diat de Bulgaren reeds ruim 10.000 vier
kante K.M. Roemeenscb grondgebied hebben
bezet, dua meer dan bet vroeger aan Roemenië
heeft moeten afstaan.
Uit het Russisch ministerie. Volgens de
„Oetro Rossy," aldus een bericht uit Stock
holm aan de „Lokalanzeiger," beeft Ignatief,
de Russische minister van onderwijs, zijn ont
slag ingediend wegens een verordening, waar
bij Störmer den aanvang van de scholen uit
stelde, zonder dat bij daarover met Ignatief
had overleg gepleegd. Hoewel Ignatief in den
ministerraad voldoening werd gegeven, wilde
bij niet aanblijven.
Prins Friederich Wilhelm von Hessen, t Het
Duitsdba legerbericht, betreffende de gevech
ten in de Drobroedsja, meldt, dat Prins Friede
rich Wilhelm von Hessen bij Kara Orman is
gesneuveld.
Prins Friederich Wilhelm is een zoon van
prins Friederich Karl, dien broer van den land
graaf van Hessen. Hij werd den 23en Nov.
1893 te Frankfurt a/M. geboren en diende bij
het 6e regiment uhlanen.
Gaat Stürmer ook heen? Duitaohe bladen
maken gewag van een, te St. Peteraburg loo
pend gerucht, dat Stürmer binnenkort ala mi
nister-president zal aftreden en ala gezant te
Londen den bejaarden graaf Benckendorff zal
vervangen.
HET VIERDE GRIEKS CHE LEGERKORPS
BERLIJN, 15 Sept. Volgens de avondbladen
stond het vierde Griekache legerkorps, dat zich
onder besoherming dér Duitschers heeft ge
steld, onder bevel van generaal Cbataopoolos.
Het korps bestaat uit de 5e en 6e divisie, die te
Drama en to Seres lagen en uit de 7e divisie te
Kavalla. Eelke divisie is samengesteld! uit 8
regimenten infanterie, elk van 800 tot 1000
man en ©lk voorzien van 2 bergbattorijen. Bo
vendien behoort tot het korps een rigiment ar
tillerie yan negen batterijen, dat t© Kavalla
lag.
BOMMEN OP SOFIA.
PARIJS, 15 Sept. (Officieel.) Vier Fran-
sohe vliegtuigen hebben een groot aantal bom
men op Sofia geworpen- Eén hunner heeft den
tocht voortgezet en te te Boekarest neergestre
ken.
SOFIA, 15 Sept. (Officieel.) Twee uit hot
Zuiden komende vijandelijke vliegtuigen ver
schenen gisterochtend boven Sofia en wierpen
negen bommen, van klein kaliber. De aange
richte schade is gering* De vliegtuigen zijn in
Noordelijke richting gevlucht.
EENE -BESLISSENDE OVERWINNING IN
DE DOBROEDSJA DOOR VON
MACKENSEN?
BERLIJN, 15 Sept. (Officieel.) De Keizer
zond heden, het volgende telegram aan de Kei
zerin: „Generaal-yeldmaarschalk Von Macken-
sen meldt mij "zeoeven, dat de Bulgaarsche,
Turksche en Duitsche troepen in de Dobroedsja
een© beslissende overwinning op de Roemeen
sche en Russische troepen hebben behaald
Wilhelm."
HET BEIERSCHE CENTRUM.
BERLIJN, 16 Sept. (Part.) De centiumfrae-
tio van den Beierschen Landdag kwam Woens
dag bijeen tot het houden van belangrijke be
raadslagingen. Naar de „Germania" uit Mun
chen verneemt, werd 3e volgende resolutie aan
genomen: De Centrum-fractie van den Beier
schen Landdag begroot met groote vreugde,
dat veldmaarschalk Von Hindenburg met de
opperste leiding der oorlogvoering is belast ge
worden. Zij stelt in hem bet volst© vertrouwen
dat voortaan alle ons ter beschikking staande
middelen tegen al onze vijanden zullen worden
aangewend, zonder dat op iets wordt gelet ais
op de spoedige met de overwinning bekroonde
beëindiging van den oorlog.
In de overtuiging, dat tot het laatste 'ook het
opbrengen der noodzakelijke middelen behoort,
spoort zij onzo medeburgers ten sterkste aan tot
zoo krachtig mogelijke deelneming aan de
nieuwo oorlogsleening.
DUURDER BROOD.
In verband met een verhooging van de
maximum meel- en broodprijzen door den
minister van Landbouw, Nijverheid en Han
del is» ua raadpleging der Bakkerscommis-
sie, door den burgemeester van Amsterdam
bepaald, dat aldaar met ingang van heden
(Zaterdag) de prijzen van brood, van onge-
•build tarwemeel gebakken, zullen worden
verhoogd van 15 tot 16)4 cent, voor melk-
brpod van 175-4 tot 1954 cent; dat de prijzen
vangrood, gebakken van gebuild tarwemeel,
zullen worden verhoogd voor waterbrood
van 16 tot 17 cent, voor melkbrood van 1854
tot 20 cent; halve brooden resp. van 8 tot 854
cent en van 954 tot 10 cent; dat de prijs van
brood, gebakken onder rabbinaal toezicht,
met een halven cent kan worden verhoogd;
dat de prijs van kadetjes en kleinbrood on
veranderd blijft.
En er ie sprake van dat een volgende week
de prijs van het brood met nog een halven
cent zal worden verhoogd. Nu Amsterdam
eenmaal is begonnen, zulten wel meer plaat
sen gaan volgen met een verhooging der
broodprijzen!
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij K. B. zijn benoemd in de" provincie
-Noord-Holland: tot dijkgraaf van het wa
terschap de Starnmeer en Kamerhep, P.
Groot Jzn. te Starnmeer; tot heemraad van
den polder Oostzaan, J. de Ridder Smz„ te
Oostzaan.
De gewone audiëntie van den minister van
Bnitenlandsche Zaken heeft de volgende
week niet plaats.
GEEN NIEUWE SCHOOLSTRIJD.
Reeds meermalen hebben wij van recht-
sehen kant eenige bezorgdheid gezien over
het feit dat in de Grondwetsvoorstellen ad
ditioneel© artikelen wel een terstond in wer
king tredende regeling van het kiesrecht in
houden, niet echter van de gelijkstelling. De
Staatscommissie voor Onderwijs heeft wel
een tot in finesses haast uitgewerkt plan in
'het licht gegeven, hoe het onderwijs na aan
neming van het betreffende Grondwetsarti
kel zal zijn te regelen, maar niets belet een
linksche meerderheid, zich aan dat plan nié.
te storen en op een stramien, dat zöoal niet
de tetter, dan toch den geest van dat aange
nomen Grondwetsartikel volkomen weer
spreekt, een meer met linksche zienswijze
overeenkomende regeling te geven.
En er is werkelijk reden om niet geheel
gerust te zijn schrijft de „Gelderlander"
Aan linkschen kant gaan aldoor meer
stemmen op, om de uitgewerkte plannen van
d© Onderwijs-commissie zuiver gescheiden
te houden van het door" haar voorgestelde
Grondwetsartikel. Dit laatste zou desnoods
nog zijn te aanvaarden; immers het is voor
velerlei 6chakeering in den uitleg vatbaar.
En die uitleg zou dan bij de practische rege
ling van het onderwijs veelmeer in link
schen geest gevat paoeten worden, dan bjj
de voorstellen der Onderwijscommissie het
geval is.
In deze omstandigheden is het geen won
der, dat Rechte waarborgen gaat verlangen
en er aldoor sterker op wordt, aangedron
gen, dat in de additioneels artikelen van de
Grondwet ook de hoofdinhoud van de prac
tische voorstellen der Staatscommissie wor
den vastgelegd. Anders begint ondanks de
onderwijsstrijd na de Grondwetsherziening
wellicht opnieuw. En daartegen moet me)
alle krachten worden gewaakt.
DE MAXIMUMPRIJZEN.
De Minister van Landbouw maakt bekend
dat, indien in den kleinhandel artikelen,
waarvoor hij ingevolge art. 8 der Distribu
tiewet 1916 maximumprijzen heeft vastge
legd, verkocht worden in geringer hoeveel
heid dan al» eenheid in zijne desbetreffende
bekendmaking is vermeld, de te berekenen
prijs evenredig moet zijn met den gestelder
maximumprijs.
DE TELEGRAFISCHE VERBINDING
MET ENGELAND HERVAT.
Sinds 12 uur in den afgeloopen nacht te
de telegraafdienst tussclien Engeland ea
Nederland, welke gelijk men weet sinds den
nacht van 12 op 18 dezer -werd stopgezet,
weer hervat.
Om het groot aantal telegrammen, dat uit
Londen naar Nederland geëxpedieerd werd,
snel te verwerken, waren op het telegraaf
bureau te Rotterdam en Amsterdam extra
nachtploegen in dienst gesteld.
DE MELKVOORZIÉNING.
De directies van drie melkinrichtingen t©
Arnhem hebben met 1 October het perso»
neel ontslag aangezegd. Van door de regee
ring te nemen maatregelen zal afhangen
welk déél nog in dienst zal blijven.
Door de Arnhemsche melkinrichting van
de coöperatie ,J>e Vooruitgang" is aan den
Minister van Landbouw een adres gericht,
waarin wordt medegedeeld, dat door de door
den Minister vastgestelde winstmarge van
het melkbedrijf, dit niet zal kunnen worden
voortgezet Dit beteekent bovendien voor
het transportpersoneel werkloosheid.
ENGELAND JSTAAT VOOR NIETS!
BERLIJN, "15 Sept. (Part.) De „Züricker
Tages-Anzeiger" bericht: Door een Hol-
landsch marine-vaartuig werd een prikkel-
draadnet van 600 meter lengte en met 25
cM. wijde mazen aangebracht
Het werd, aldus werd door den correspon
dent van dit blad uit Deu Haag geseind,
den 19en Augustus eenige mijten ten zuid
oosten vau Noord-Hinder uitgoot Als naar
