F
KIE1WE HUL COURANT
DE OORLOG
BINNENLAND
KAARS-, CARBID, en OLIELAMPEN vanai 63 cl
Schagcheistraat 7-9 lij de Anagang
De Man op de Rots is heengegaan.
n.
K. i. 1lm êm HEER,
3M
5.
Woensdag 27 Sept Tweede blad
f 4500 Mi levensL ongeschiktheid tot werker
- 500 Mi overlijden
a 300 MJ verlies van een hand o( vost
150 bij verlies van een oog
100 bij verlies van een duin
75 bij breuk van een arm ot been
SO bij verlies van een wijsvinger
- 25 Mi verlies van een anderen vin get
VERSPKtEIOE SËÜiOHTEB
Berichten in drie regels.
GROOTE PARTIJ
JASBESCHERMERS 69 c«.
BUITENLAND
arbeidsbemiddeling.
ALLERLEI
i
9
M!« betalende «bennês op dtt Blad, die
het bezit zijn van eene Verzekeringspolis,
*ljn, volgens de bepalingen op de polissen
Vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor
Oe uitkeerlng dezer bedragen wordt gega
randeerd door da „Hollandsche Algemeena
Verzekeringsbank" te Schiedam.
De vóór i October 1911 uitgegeven pollaee?
tljn niet geldia.
Het pausdom en de loge.
Be „Oseervatore Romano" heeft een artikel
gepubliceerd over een verscherpte nmQönnieke
samenzwering tegen den Paus, waartoe de we
reldoorlog aanleiding ie geworden.
In vrijmetselaarskringen, aldus het blad, weet
men zeer goed, dat de Paus aan het geweldige
conflict geen schuld heeft, doch dat veeleer zijnwu vaSmouuen. u© aanstaand.
pogingen tot herstel van den vrede succes zou- besprekingen in deKamer zullen daarin geen ver.
fl On li oKl\ i n rln n-n vil 11 1 Af. tHPif Q I O L' 7»O rv n 4* 1\A 1 i t-. r.
onwaar zijn, maar dlat zij Voortkomen uit ge
heel onjuiste veronderstellingen. Nooit heeft die
H. Vader op een Italia attache of andere oorlogs-
leening ingeteekend en vooral tegenwoordig
zou het Hem onmogelijk zijn, geld daarvoor te
besteden. Buitendien bezit Z. H. geen gebouwen
of grond in Italië, die Hij zou kunnen bel oenen
zelfs het Pauselijk paleis gaat tegenwoordig
voor staatseigendom door. Over het andere ker
kelijke goed heeft de H. Vader ook al niet te
beschikken, daar de ItaMaansche regeering op
alles reeds lang beslag heeft gelegd. Bisschop
pen en" pastoors genieten slechts een rente. Zoo
toont reeds de materieel© onmogelijkheid de
dwaasheid dezer geruchten, aan.
Do Skandinavisehe minister-conferentie.
De besluiten der conferentie te Kristiania be
helzen voornamelijk de strikte handhaving der
onzijdigheid door de Skandinavisehe staten en
de afwijzing van het voorstel om bemiddeling
aan te bieden aan d© oorlogvoerende staten tot
herstel van den vrede.
Da Fransche rogeeringapers nu is niet te^-
vreden over deze resultaten van de conferentie.
De „Temps", de „Matin" en „Lo Journal de
Debate" betreuren het namelijk, dat de Skan
dinavisehe staten het voorbeeld van Amerika
niet ter harte hebben genomen en dat zij voor
de Entente en de niiddel-Eurcpoeseli© mogend
heden.... een gelijken maatstaf aanleggen. In
het bizonder is de pers ontevreden over Zweden,
zoowel wegens do Buitschgezinde houding der
regeering als der openbar© meening.
D© neutra li teiteverklaring staat de Entente
die immers de kleine staten wil beschermen 1
niet aan
Spanjc's utralitèit.
Uit Lugano wordt aan het „Berl. Tageblatt"
gemeld; dat de Spaansehe gezant te Rome,
Funa, verklaard heeft, dat Spanje aan zijn
neutraliteit zou vasthouden. De aanstaande
den hebben, indien zij niet met alle kracht be
streden werden door degenen, die geen grootere
Vernedering en nederlaag kennen dan een vrede
te helpen bevorderen, die op initiatief van
Christus' Stedehouder tiot stand wordt gebracht.
De seotarisohe pers grijpt dus den laster aan
aks een welkom middel om den Paus te bestrij
den, Zij zegt, dat de Paua er maar niet toe be
sluiten kan diegenen met den kerkeüijken ban te
treffen, die zij hem als de eenigo verantwoorde
lijken voor den oorlog aanwijst. 7
Deze sec te, die andera den Paus zooveel mo
gelijk uit wil sluiten, wil-zich thans van hem
bedienen als een werktuig voor haar eigen,
kortzichtige en bedriegelijka doeleinden.
Het blad herinnert aan voorbeelden van vroe
ger en wijst op de hindemissen, de aan het
Werk van Leo XIII indertijd door den soote-
geest in den weg werden gelegd, toen deze Paus
zich beijverde ten behoeve van de uitwisseling
der Abesainischo gevangenen en toen er sprake
was van deelneming van den H. Stoel aan het
Haagsche congres.
Om te bereiken, dat de Paus meer voor de
«ene dan voor de andero der oorlogvoerende
Partijen zich uitspreekt, gjaat men zelfs zoo
*er, dat men Hem het groote onheil voor oogen
«olt, dat de Katholieke Kerk zou treffen, in
Sgeval de oorlog in een bepaalde richting be-
*liat werd en men braakt bij die gelegenheid
Verwenschingen uit tegen God, den Paus, de
geestelijkheid en de leerstellingen der Kerk.
De sectegeest is onvermoeibaar in zijn pogen
oin den Paus tot bekentenissen te verlokken,
ui© overeenstem men met de wensahen van liet
dolste anti-clerical'isme.
Waarijk deze pseudo-prof eten zijn van die
«oort, waarvan het Evangelie als van den ko
mende Anti-ehrist spreekt, en waarvan gezegd
Wordt, dat ze ook de rechtvaardigen ten val
kunnen brengen.
De Paus staat thans meer dan ooit te voren
onder den druk van een vijandelijke heerschap
pij, die dbor de internationale vrijmetselarij nog
Vergroot wordt, welke thans het uur gekomen
acht om de geesten en de ^moederen tegen den
pauselijken leerstoel oproerig te maken.
Een ernstige tegenspraak.
Reeds eerder sprak de „Reichposit" ten stel
ligste de geruchten tegen, volgens welke de H.
,Vader op een oorlogsleening zou hebben inge-
teekend. Naar aanleiding van nieuwe geruch
ten van denzelfden aard in eenige Oostenrijk-
sebe provincie-steden schrijft dit Wad thans:
Uit goode en betrouwbare bron vernemen wij
'echter, dat deze geruchten niot alleen geheel
andoring brengen. De Spanjaarden hebben geen
bijzondere voorliefde voor Frankrijk, daar dit
land Spanje nimmer buitengewoon vriendelijk
heeft behandeld. Volgens den gezant is do rede
van Maura niet gemeend als een uitlating ten
gunste van de Entente, maar geeft zuiver weer,
de meening van do Spaanseho„j>atriotten over
de belangen van hun vaderland. Het is niet
waar, dat Spanje Duitsoho duikbooten schuil
plaatsen verstrekt en proviandeert. Spanje
wenscht niets liever dan dat de oorlog spoedig
is afgeloopen en zou zich gelukkig achten in
dien hert zou kunnen bijdragen tot het vredes
werk. De streng© opvatting van hetrfeegrip neu
traliteit houdt het land echter van stappen in
deze riohing af, vóórdat het verzoek door de
oorlogvoerende mogendheden zelf wordt ge
daan.
Priesterlijke moed op liet oorlogsveld.
De Italiaansche pers maakt van verschil
lende onderscheidingen melding, die aan
Italiaansche priesters zijn verleend, welke
op het Italiaansche front dienst doen.
We laten hier slechts enkele bijzonderhe
den volgen uit de lange lijst van eervolle
vermeldingen op de legerorders.
Een der priesters kreeg een zilveren me
daille, omdat hij als aalmoezenier met ab
solute doodsverachting de vertroostingen
van den godsdienst had gebracht aan de
strijdenden en wel op
bij het standpunt dat Dtritschiano" afeehts een
verdedigingsoorlog voert en blijft, haren steun
verleenen aan do rogeering, blijkbaar in de
opvatting, dat de oorlogsbedoelingen door den
rijkskanselier indertijd aangewezen, ook waar
lijk uitsluitend een defensief karakter hebben.
„De rijksconferentie van de soc.-dem. party
in Duitsolïland, zoo lezen wij in die motie, er
kent den plicht der landsverdediging in de
overtuiging, dat het Duitsche rijk slechte door
eendrachtig samengaan in dezen strijd tegen
een wereld van vijanden voor verbrokkeling en
economische kneveling behoed kan worden.
In het begin van den oorlog schaarde de
sociaal-democratie zich aan de zijde van het
gehoelo volk. Deze oorlog is echter voor
Duitsckland nog steeds een verdedingaoor-'
log. Nog steeds is het noodig de gevaren, die
ons land bedreigen en die de arbeiders niet in
de laatste plaats treffen zouden, af te weren.
Wy brengen dank aan onze broeders te
velde, die op alle fronten tegen de bestorming
van een vyandolijke overmacht met doodsver
achting standhouden.
De sociaal-democratie ia nog steeds vastbe
sloten te volharden in do verdediging van ons
land totdat de vijand bereid zal zijn (jen vrede te
sluiten, die de politieke onafhankelijkheid, de
territoriale integriteit en de economische ont
wikkelingsvrijheid van Duitschland waarborgt.
Zij verzet zich tegen alle tegen het Duitsche
rijk enzijn bondgencoten gerichte vernieti-
gings- en verovering3p],aIlnej1 yan de yjjande-
lijke mogendheden. Even vaatberden echter
kant de sociaal-democratie zich tegen do kui
perijen en eiaehen van hen, die aan den oorlog
het karakter van een Duitschen veroverings
oorlog zouden willen geven.
Zij verwerpt deze politiek principieel en ver
oordeelt ze ook daarom ten scherpste, wijl zij den
tegenstand der ons beoorlogende mgendlieden
versterkt, het streven der oorlogzuchtigen in
het buitenland bevordert en zoodoende bijdraagt
tot verlenging van den oorlog."
Namen voor de „tanks".
De „Daily News" somt een rpek3 namen op,
waarmede de „tanks" reeds worden aangeduid:
Stekelvarken, reuzen-schildpad, voorhistorisch
monster, ichthyosaurus, enorme padden, land-
ondeszeeërs, bewegende dorten, „knorrende
Billy", land-dreadnoughts, „Jabherwoek". Zij
bewegen zich als „sprinkhanen" of als „kangoe
roes."
H. O. "ÜV ells, de Engelsehe schrijver, die reeds
tien jaren geleden zulk een denkbeeld in een
van zijn fantastisch©^ werken beschreef, noemde
ze „iéts dat het midden houdt tussehen een
blokhuis en een reusachtige deksel van een
dekschaal."
De Oostenr.-Hong. gezant te Boekarest,
Graaf Czemia ia te Weenen aangekomen met
124 Oostenrijksche en Hongaarache onderdanen.
Te Kairo zal 1 Oot. een Engekohe school,
met Engelsehe onder wij zers, voor Engelaohe en
Amerika ansehe kinderen worden geopend.
Sedert 't begin van den oorlog hebben de
hulp-comité's in Amerika 8.000.000 wondver-
banden geschonken voor de Entente legers.
De meest bekende Amerikaansehe vlieger
in Frankrijk, Rockweill is in een gevocht met
een Duitschen vlieger gesneuveld.
De Amen' ka ansehe gezant Gerard verge
zelde zijn gemalin gisteren naar Kopenhagen,
vanwaar déze naar Amerika denkt te vertrekken.
blootgesteld waren aau het vuur van den
vijand. Ook had hij in den nacht lijken en
gewonden vlak hij de vijandelijke draadver
sperringen weggehaald.
Een ander priester kreeg een onderschei
ding omdat hij op een vooruitgeschoven pest
talrijke gewonden had verzorgd onder het
vuur van den vijand.
Een derde geestelijke werd gedecoreerd,
omdat hij op' eigen initiatief een der voor-
ui tgc-chovon redoutes was binnengedron
gen, die onder hevig bombardement stonden
en daar met groote kalmte zijn heilige be
diening had vervuld en door zijn bezielend
woord den moed der troepen had verleven
digd.
Een treval van buitengewone zelfopoffe
ring is wel het volgende, door den chef van
het militair hospitaal te Napels eervol ver
meld. Het betreft den luitenant-aalmoeze
nier don Castello, die zich beschikbaar heeft
gesteld voor de pijnlijke operatie, bestaan
de in het wegnemen van verscheidene stuk
ken zijner huid, 'ii 1 o moesten overgebracht
worden op het lichaam van een soldaat.
De Duitsche socialisten én de oorlog.
De Duitsche socialistische partij-conferentie,
welke dezer dagen werd gehouden en Zondag
24 September, werd gesloten, heeft met 251
stemmen vóór en 5 tegen een lange motie
aangenomen, waarin van de Duitsche regeering
wordt geedscht, dat rij pogingen zal blijven aan
wenden om aan dem oorlog een eind© te maken
en „aan het Volk den lang en vurig gehoopten
vrede terug te geven," maar zij blijft eveneena.
Een Duitsche tegenspraak.
De „Norddeutsohe Allgemeine Zeitung"
schrijft: De vijandelijke pers verspreidt tel
kens berichten, als zou,Duitschland onderda
nen van andere otaten bij zijn leger inlijven.
De bewering wordt vooral met betrekking tot
Belgische onderdanen gedaan. Al die berichten
missen natuurlijk allen grond en hebben blijk
baar ten doel de sterkte van het Duitsche leger
in de oogen van on rijdigen te verkleinen en
het dalende vertouwen van de vyandeyke be
volking in haar eigen kracht kunstmatig op
,„j „v,t ,i„ te beuren. Ook tijdens den oorlog Worden,
rliinffr U overeenkomstig voorschriften die al vóór den
piaatsen, die t meest oorlog bestonden, onderdanen van andere sta
ten niet in den Duitschen legerdienst opge
nomen.
ITALIË,
Het aanstaande Consistorie.
Naar nader nit Rome gemeld wordt, zal
het geheime Consistorie, waarhij Z.H. de
Pans eene allocutie zal houden en nieuwe
Kardinalen zal benoemen, den 27en Novem
ber plaats hebban. Den 30en volgt dan het
openhaar Consistorie, waarin den in'het
voorjaar benoemden Kardinalen en den in
het geheim Consistorie benoemden, in zoo
verre zij te Rome aanwezig zullen' zijn, de
roode Kardinaals-hoed zal worden opgezet.
Onder de nienw-bénoemden zal zich, gelijk
wij reeds eerder hebben gemeld, de pause
lijke Maggiordomo bevinden, Mgr. Ranuzzi
d' Biancbi, titnlair-aartebisschop van Ty-
rus. De plaats, dié hij tot nu toe bekleedt,
zal worden ingenomen door den voormali-
gen Brusselsehen Nuntius Mgr. Taeci Por-
celli, die aldus, ondanks^zijn aftreden als
Nuntius der tweede klasse, het uitzicht op
de Kardinaals-waardigheid behoudt. Er zul
len, naar de „Croix" verneemt, in dit Con
sistorie zeven kardinalen worden gecreëerd,
onder wie ook de nieuwe aartsbisschop van
Lyon, Mgr. Germain.
Prins Ludovieo Cnigi Albani is, volgens
da „Köln. Volksz" door Z. H. den Paus 'be
noemt! tot maarschalk van het Conclave in
vasten dienst.
DE VLOEK VAN DEN VALSCHEN
SCHIJN.
In „Het Volk" kwam een lid der S. D. A. P.
in een ingezonden stuk zich verzetten tegen de
voorgestelde verhooging van de toelage ""der
Kamerleden van f 2000 tot f 3000.
De redactie van „Het Volk" teekende daarbij
aan, dat dit soort afgunstig gescherm met de
„twee duizend pop" van een Kamerlid, als een
echo klinkt uit den verouderden Van der Zwaag-
tijd. Verder, dat er van die twee mille veel af
gaat; eindelijk, dat de inzender met zijne beden
kingen tegen de verhooging van de vergoeding
en bet toekomstige pensioen in het gezelschap
komt van de „naargeestige conservatieven."
Dat laatste doet de deur dicht. Als er van
conservatieven valt te praten, is men morsdood,
denkt het „Volk".
Doch het voornaamste is hier vergeten. De
eigenlijke reden durft het „Volk'' niet te berde
te brengen, zooals de „Vaderlander" terecht
zegt:
„Maar het juiste argument durft de redac
tie van „Het Volk" niet te gebruiken, nl. dat
een Kamerlid-arbeider nu 'eenmaal niet kan
leven als een arbeider, en dat daarom een andere
maatstaf bij zijne financiëele positie moet wor
den aangelegd. Maar dit argument moest wel
verzwegen worden, waar de S. D. A. P. hare
arbeiders opgevoed he^ft in de leer, dat nie
mand eigenlijk meer mag verdienen dan zij, dat
hun arbeid evenveel waard is dan van wien ook,
en dat het aan een fabriek de arbeiders zijn,
die het bedrijf doen prospereeren, en dat de
bekwaamste leiding van de fabriek niet hoven
de prestatie van de arbeiders uitsteekt.
wij verheugen ons over het geval, niet uit
Schadenfreude, 'maar omdat ieder geval van
dien aard moet medewerken om den leiders van
de S. D. A. P. de overtuiging te geven, dat
ze hare arbeiders gansch verkeerd heeft opge
voed. In den Algemeenen Diamantbewerkers-
bond zijn de wangunstigen gelukkig, al ware het
dan ook te elfder ure, tot bezinning gekomen,
maar dat is dan ook alleen geschied, omdat een
man als Polak er niet voor teruggedeinsd is
hun ongemakkelijk de waarheid te zeggen."
Het is de vloek van den valschen schijn, die
zich aldus doet gelden.
ONLUSTEN IN DJAMBI.
(Officieel.) Op verzoek van kolonel Kroesen
zijn nog twee compagnieën infanterie van Java
naar Djamtoi gezonden, ten einde over eene vol
doende macht voor het patrouilleeren op het
terrein van den opstand te kunnen beschikken.
De cores ponden i van het I i Md. te Soerabaja
seint
„De regeering moet berichten hebben ontvan
gen, dat de opstand in Djamhi ontijdig te Tem-
besi zou zijn uitgebroken. Naar het schijnt, zijn
er plannen geweest voor een opstand op groote
schaal, met vertakkingen in de Lampohgs, Pa-
lembang, Benkoelen en de Westkust.
Dit wordt bevestigd door brieven met plannen
gevonden bij boodschappers, die in de grens
streek van Djambi zijn gearresteerd. En heerscht
dan ook groote onrust in Korintji en Palcm-
bang. De garnizoenen zijn versterkt."
DE „REMBRANDT."
Volgens een ontvangen Llbyds telegram is het
stoomschip „Rembrandt", van de Stoomv Maat
schappij Nederland, van Batavia naar Amster-
dam bestemd, met, eenige machineschade te
Kaapstad aangekomen. Het oponthoud zal
waarschijnlijk zeven dagen duren.
WERKLOOSHEIDSVERZEKERING EN
„St. Ct." 226 bevat een Kon. Besl. van 19
Sept. No. 7, waaraan wij het volgende ontkenen:
Met ingang van 1 Oct. is bepaald:
Art. 1, Er is te 's-Gravenhage gevestigd een
dienst der werkloosheidsverzekering en arbeids
bemiddeling.
Art. 2. De werkkring van dezen dienst omvat
de volgende onderwerpen
Werkloosheidsverzekering. De bevordering.van
de werkloosheidsverzekering zoo door het ver
leenen van geldelijken steun aan werkioozenkas-
sen als anderszinsde voorbereiding en uitvoe
ring van eene wettelijke regeling inzake werk
loosheidsverzekering
Arbeidsbemiddeling. De bevordering van de
arbeidsbemiddeling, met inbegrip der intercom
munale en der internationale arbeidsbemidcV
lmg, zoo door het verleenen van geldelijken
steun ten behoeve van organen der arbeidsbe
middeling, en van centrale inrichtingen van al
gemeenen aard of voor bijzondere bedrijfstakken:
de voorbereiding en uitvoering van eene wette
lijke regeling in zake arbeidsbemiddeling.
Andere onderwerpen, mei voorkoming en be
strijding van werkloosheid of leniging harer ge
volgen in verband staande. Art. 3. Onder de be-
veien van den Minister van Waterstaat staat aas
het hoofd van den dienst in art 1 genoemd, een
directeur, die door de Kroon wordt benoemd en
ontslagen.
Art. 4. Aan den dienst worden onder den
directeur werkzaam gesteld ambtenaren en be
dienden.
De nieuwst» smokkel true. Men schrijft
uit Venlo aan het Hbld.:
Nu in de dorpen tus.-ehen Venlo en Roer
mond op de vergunningen tot inslag van
WJ°^eNoorrar]en door d8 controleerende
ambtenaren steeds sterker besnoeid wordt,
ontstaat voor de smokkelaar© al grooter
moeilijkheid om smokkelwaar in belangrijke
hoeveelheden bijeen te krijgen. Nog worden
tal van partijtjes vleesch- en kruideniers
waren heimelijk van de overzijde van de
Maas naar de grens gebracht, maar het
verplichte opleggen van de meeste roeiboo-
ten en het verbod tot 's nachts overvaren dei
veerponten is toch o-orzaak, dat de smokkel
handel ook hier niet best meer vlotten wil.
Natuurlijs zochten de slimme vogels een
nieuwen uitweg en zij hebben dien thans
gevonden in de treinen tussehen Venlo en
Roermond. In Roermond bestaan geen of
weinig beperkende bepalingen betreffende
handel en nering in ten uitvoer, verboden
goed. Daar is dus het dorado voor den aan-
j.oop van spek, ham en al die vetfe waren,
welke zoo welkom zijn in het Dnitsehe land.
De ambtenaren van hun kant echter viei-
teeren op het onverwachtst op de tusechen-
stations alle uitstappende passagiers, of ne
men soms den nog strenger maatregel om
alle reizigers te doen uitstappen tot visi
tatie der bagage of ,aan den lijve.
De nieuwste truc is nu om de smokkel
waar op te voren afgesproken plaatsen uit
het portierraam op de spoorbaan te werpen,
waar dan een helper klaar staat, die er on
middellijk met de vracht van door gaat.
Maar ook de ambtenaren zijn er als de kip
pen bij, om mede te vangen nalr alles wat
aldus op goed geluk uit den voortstuivenden
trein wordt geworpen. Vooral versch en
licht gezouten varkensvl^esch en spek, ver
pakt in zakjes en doozen, is.in trek om op
deze wijze er uit gekogeld te worden.
„Het lijkt coins wel Sinterklaasavond",
vertelde een militair kommies, „zooals de
stukken je om je ooren kunnen vliegen, als
zo je in 't donker bij ongeluk voor een hel
per aanzien, 't Gaat alleen wat hardhandig,
vooral als 't je overkomt, zooals mij gebeur
de, dat een sink van dertig pond met een
sneltreinvaart tegen je aansmakt."
Een feit is het, en het doet goed, dit eens
openlijk te kunnen getuigen, dat de grens-
ambtenaren, zoowel de eigenlijke kommiezen
als de miliiaire hnlpkommiezen, met animo
htm diera-t verrichten.
Fabrieksbrand. Dinsdagavond brak.
brand uit in de stoomclieslagerij „Het Kla
verblad" te Dordrecht. De fabriek en twee
aangrenzende arbeiderswoningen brandden
geheel uit. Waarschijnlijk is de brand ont
staan door het warm loopen van een ma
chine. Een groote voorraad copra en olie
ging in de vlammen op. De olieslagerij was
door de gemeente in gebruik gegeven aan
de firma Schouten.
Een liefhebbend vrouwtje. Te Amster
dam ontbrandde tussehen een echtpaar, wo
nende in de Kleine Wittenburgeratraat, een
heftige twist De vrouw wond zich zóó op,
dat zij een roes greep en daarmede op haar
echtvriend losstormde, met gevolg dat hij
er een stuk van den neus bij moest inboeten.
De man is in het Binnengasthuis opgeno
men.
DE GEFOPTE SMOKKELAAR.
Men schrijft uit Stein aan de „L. K.":
Het smokkelen, behoort in deze gemeente nog
wel niet geheel en al "tot het verleden, doch ia
den laataten tijd sterk afgenomen, dank zij het
strenge toezicht der Rijksambtenaren, maré
chaussee enz.
.Volkomen in samenstemming met geheel
Éijn leven waren de laatste levensdagen en
Stervensuren van den Man op de Rots, pater
.Laurentius Mulder, pastoor van Saba in onze
Neöerlandsch© West-Indiën. Veie lezers zul
len zich dien naam herinneren, vooral zij, die
een tiental jaren geleden bijdroegen voor een
feestgave, toen pastoor Mulder een kwart
eeuw herder was der katholiek© ge meant©,
op dat zonderlinge piekeiland in de Oaraïbi-
tche Zee. Tc Njjmegen leven nog'enkele
■ouden van dagen, die weten te vertellen van
den knappen jongen, met den mooien krullen
bol, zoontje eener eerzame weduwe, die ver
bonden was aan het dienstpersoneel der
Rroerskerkhoo de knaap de aandacht trok
der toenmalige bestierders van het St. Domi-
hicus-college, omdat hij zoo goed van loeren
teas en zoo bescheiden godsdienstig in aflas
do wereld den rug toekeerde.
Op zeventienjarigen leeftijd, Aug. - i860,
trad hij te Huissen in het novioiaat der pa
ters Dominicanen, studeerde viijtig, leefde ui-
berst pober meer nog dan zijn confraters
onder het nog voortlevend régime der Fian-
Bcho herstellera, maar kon met zijn k':as-
ftenooten niet priester gewijd werden, wegens
itebrek aan.leeftijd. Na een jaar uitstel
ön toen nog met dispensatie in enkele weken,
kon hij eindelijk de vreugde smaken, als
pfleraar Gods altaar to beklimmen, den löen
A-ug. 1869.
Reeds twee jaren later werd hij voor de
®^sie van Curasao bestemd, waar Mgr. ,Van
^tenj k, twee paters en een broeder hem al
Voorafgegaan waren. En zoo was do hupache
«•ijtoeegscha misdienaar eindelijk m Bsionaris
geworden in het verre "Westen om nooit meer
terug t© keeren.
Zijn naam en persoon zijn met de rots van
Saba zoozeer samengegroeid, dat zijn tien jar g
verblijf op het eiland Curasao ln dé parochies
van Wülibrord, Westpunt en San.a Maria
haast niet in aanmerking komen. Ér was wel
gelegenheid rijn gocdo hoedanigheden in wer
king te stellen, er moest worden geploeterd
en geholpen; er moest veel paard gereden
en felle zonnegloed doorslaan worden, maar
de wegen Waren vlak, de stad. of de buurt-
pastoors niet al te ver, de zwartjes waren
licht tevreden en onderdanig, vrij en blij als
kinderen.
Niet zoo op Saba! Dat was zijn terrein, volk
en eiland pasten hem bijzonder. Zijn effen
heid van gemoed, zijn liehaamsveerkracht
zijn innig medelijden met fatsoenlijke arme
lieden kwamen hem hier uitstekend te stade.
De Nederlandsche missionaris en ha den al
een goede naam tea tijde van den H. Fran-
ciscus Xaverius. Was het, omdat ze moediger,
heiliger, geleerder zouden zijn, dan do zen
delingen van andero nationaliteit? Zij zeiven
zullen het natuurlijk nooit willen beweren,
en dit is ook het geval niet! De eigenschappen
die de Nederlanders als missionaris zoo bruik
baar maken, zijn ongetwijfeld deze: niet al
leen zonder vertoon te werken en |a vol
harden, ten spijt van aile hindernissen, maar
ook altijd vroolijk en goed gehumeurd te blij
ven, ook iu allerlei nood én tegenspoed, zoo
noodig met behulp van een s giar of een pijp,
wat gezelligen kout of eenige reisavonturen.
Deze trekken yan eenvoud, welgemoedheid
en uithoudingsvermogen zullen m sschien in
weinige Nederlandsche missionarissen meer
hebben uitgeblonken, dan in pater Laurentius
Mulder, dio in deze dingen bepaald «en typa
was. In dö verte üjkt Saba bijna een kegel,
opdoemend uit do top meestal omringd
met wolken. Bij nader ondersoek blijkt het
eiland een eenigsrins ovsal grocdv'ak te heb
ben, van slechts drie bij v.er kHomeer op
pervlakte, niet een toppunt vin moer dan 9 0
M. hoogte. Bij do zee zijn de winden zoo
steil, dat zelfs klipgeiten er geen houvast
hebben. Een landing is enkel mogelijk op
twee plaatsen, nog met behulp van vele.
vlugge en sterke handen, die het schuitje
van de branding «P eeQ toevallig niet al te
steile hoo-He sleuren. Op een dier twee ree-
den moet de boot eerst nog met zeemanskunst
op den ru"- van een golf over een bl'n ie klip
gezet worden! AÜeeir ook bij dio piek kan
oen paard den berg bekiau eren en aidalon
lang/ de vele steenéft trappen, die men op
do paden heeft moeien aan.eggen, om de die-
midcn tocht doenlijk te maken.
Ook ziet* men dan. dit de hoo.dp ek om
ringd is door een g© stompe kegel?,
die zich grillig lang5 den koos aansluiten,
in de tusschemiggende dalen ruimte latend
voor allerliefst uitziende dorpen, waarvan de
Bottom en de Guater de voornaamste zijn.
Ook op de ruggen der ontzaglijke ravij
nen, waarlangs het regenwater naar de zea
afloopt, ziet men eenige gehuchten, zeer moei
lijk bereikbaar, vooral als de regen da steen
blokken op den weg heeft losgespoeld of
meegesleept.
Een voortdurend gevaar langs het berg
pad zijn d© losrakende rotsstukken, die nu
en dan met een vervaarlijk geraas naar be
neden komen en e©n lawine van kleinere
steenen meesleépen. De paarden voelen dat
gevaar bij instinct en toonem zich schichtig
en onwillig reeds vóórdat de ruiter zelf het
jeluid .waarneemt. Zijn positie is vooral niet
benijdenswaardig a's het voorz ch! 'gj dior het
onheilspellend geratel verneemt, terwijl het
met zijn berijder een trap afd ialï, of erger
nog, onder het opstijgen zich wit omkeeren.
Ziedaar een bodem, waar pastoor Mulder
zich thuis gevoelde. He zij geneel alleen
'snachts mot een lunlaamte zoekend naar
„steppingstones,!' op*weg naar een sterve.Me,
hetzij overdag van het eeno kerkje mar het
andere klimmend of dalend, veelal Lags hom
g© trappen, naast grijnzende afgronden, hij
vreesde ncoit, hoewol lang n.et zinder ze
nuwen. Hij vertrouwde naist Gol op zijn
eigen koenheid en het trouwo bred van Z jii
ros „Rosé," dat. als een kind door hom werd
gevoederd en geaaid. Zijn twee kerken lagen
hemelsbreed nauwelijks een kwartier g.ans
vain elkander, maar hij moest ei' ©en uur over
rijden en boven de 503 meter klimmen om
van de eene tot de andere te konten- Meer
dan 25 jaar lang maakte pastoor Mulder el-
ken Zon- en feestdag, di° gevaarlij ke ro.s. To
paard do grillig-te trappen op en at zou hem
de beste rijder van Curro nim beier nadoen.
Hij kende de plekken Vaar ongelukken had
den plaats gehad, waar iemand naar beneden
was gestort of door steenen verpletterd, droit
hij bleef er koel bij en placht lachend te
zeggen: „Ik 7X)T8> ik in staat van geaa e
blijf en de rest moet O. L. Heer maar we
ten."
Ook zijn betrekkelijke eenzaamheid op Sal a
(teerde hem niet in 't minst. Behalve nu en
dan ©en dokter of een bewindsman was hij
d© eenige Europeaan of Curajaonaar op het
eiland. Als hij rijn coUega s van S£. Martin
of St. Eustatius kon ontvangen, had hij het
grootste genoegen, aoowel als zij ze f, die de
omgeving daar voor een keer hoogst inte
ressant vonden; doch dai gebeurde eens of
tweemaal in een jaar. Eenmaal mocht hij
vier Zuster Dominicanessen van St. Martin
bij zich zien zij kwamen op verkenn'ng
voor de uitbreiding van haar scholen dat
was iets heuchelijks voor hem, dat hij bij
haar intocht, als op Koningm's verjaardag
met of zonder permissie van het bestuur
een oud kanon in werking stolde; het
donderde doomde bergen.
Overigens was hij maanden en maanden
alleen, zonder ander gezelschap dan Mister
Gussy Eckerman, zijn schoolmeester, schoen
maker tevens en koster in de Bottom, en in
dA Quarter een oude huishoudster van zijn
voorganger, twee onderwijzeressen en dezer
moeder, die hem dagelijks -zijn middagmaal
aan de pastorie liet brengen, ze©r goede msn-
schen, braaf, blank en beschaafd, als de
beste van Saba, maar toch niei om eigen me©
te worden of veel opbeuring van te ontvan
gen. Integendeell
Juist zulke menschcn, en er waren er
zeer velen van dien aard, gaven hem groote
zorgen en wekten zijn medelijden. Hun scha
mele inkomsten bij al hun fatsoen,ijk voor
komen maakten zijn hart weck. Als zijn
confraters hem wel eens wezen op d- mooio
huisjes en tuintjes, op him netie k:e ding cn
sierlijk linnengoed, en meenden, dat die meo
schen wat meer koiylen opbrengen voot
school en kerk er wérd niet genoeg ge
offerd om de olie van zijn godslamp te be
talen dan trad hij anijd als verdediger
van zijn volk op en moe-t men onder meer
hoo ren:
„Die meifechen wat op kunnen brengen.
Ja, als ik ze het vel over den neué w Me
stroopen I Maar ik gun ae van harte in hun
tuintjes wat bloembedden in plaats van boon-
vcldjos. Hun huizen moeien ze wel dik in
