DAGBLAD voor MOORD- en ZUID-HOLLAND.
- V
OVERSCHOENEN.
ÜHSSH1SLHJÏ1S 49, HAARLEM
Parlementaire kroniek.
t
P. W. TWEEHUIJSEN,
DE OORLOG.
aterdag 30 September 1916
41ste Jaargang No, 9151
Intercomm. Tdefocnnummers 1426 en 2741
Dit nummer bestaat uit vijf bladen, waar
onder het Geïllustreerd Zondagsblad in acht
bladzijden.
EERSTE BLAD.
^AAKLfcMSUHe ALLtüAfciiLS N°.2Ö5I
Hml
ONTVANGEN
tie NIEUWSTE
MODELLEN
SLAPPE en STIJVE
VILTHÜEDEN.
Barteljorisstr. Hoek Gr. Markt Tel. 993
BEWIJSNUMMERS
LOSSE EXEMPLAREN.
^BAPAf/MS
r
'Vthiepmi
ÏLfiS otsseue
mamets
PERQ/VNS
UtrfSPRhiüE BERICHTEN
Barteijorisstraat 27,
KORTE BERICHTEN
TIELEEIIAIIfl^EN
tian hedenmorgen
MURE HUHLEMSCNE
ABONNEMENTSPRIJS J
Pa maanden voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente)/ 1.60,
voor de overige plaatsen in Nederland per post f 2,— per week voor Haarlem
en de agentschappen C.l2si afzonderlijke nummers 0,05.
PRIJS DER ADVERT ENTIËNi
Van'l5 regels f 0,75, iedere regel meer 0,1 J; buitenland per regel f o.l O
advertentiën in de rubriek .Vraag en Aanbod" van ls regel, f e.*A elk*
regel meer 0,1 a
MORGEN JUISTER GEZEGD HEDEN
NACHT 12 UUR IS DE WETTELIJKE
TIJD WEDEROM ALS VANOUDS; DE
KLOKKEN WORDEN HEDENNACHT
EEN UUR TERUGGEZET.
WIJ MAKEN ER ONZE LEZERS OP
MERKZAAM OP, DAT ZIJ DIT THUIS
EVENEENS DOEN: OOK DE KERKELIJKE
DIENSTEN, ,ZOO GOED ALS GEHEEL
HET OPENBARE LEVEN, REGELEN ZICH
MORGEN VOLGENS „WINTERTIJD".
ZES LEZINGEN.
Het comité der Katholieke Sociale Actie in
onze stad is nu het „seizoen" weer is aange
broken met zijn „plan de campagne" voor
den dag gekomen en heeft gisjeren in onze
courant een belangrijke aankondiging gedaan.
Een zestal .gewichtige onderwerpen zal in een
reeks voordracnten door bekende sprekers worden
behandeld dezen winter em wie gisteren de
namen en de onderwerpen heeft gelezen, zal toe
stemmen, dat deze „wintercursus" bij uitstek
leerzaam en nuttig is voor iederen katholiek.
Wij geven het lijstje hier nog even weer en
adviseeren onzen lezers en lezeressen, het goed
te bewaren.
In October spreekt Mr, J. B. Bomans over
„De oorzaken van den oorlog". November: de
heer Jac. Kamerbeek over „De Vrouw en de
oorlog". December: de heer F. X. M. Schip
horst, over „Het Bioscoop-vraagstuk". Januari:
de heer J. de Lobel over „Drankbestrijding".
Februari: de ZeerEerw. Heer Prof. Rengs, over
„De Biecht". Maart: de heer A. J. H. Engels,
over „De Grondwetsherziening".
Men ziet: het zijn interessante onderwerpen
van den meest uiteenloopenden aard en met
dezen cursus bereikt het comité zeker het doel
der K. S. A.: ontwikkeling te geven aan de
katholieken op alle gebied.
Het is voorzeker wel niet noodig om nog te
betoogen, hoe noodzakelijk het is in dezen
tijd en dien, welke er op volgen zal vooral
dat de katholiek beslagen ten ijs komt en we wil
len daarom hier volstaan met een grondige op
wekking, dat alle katholieken voor deze belang
wekkende voordrachten hun belangstelling zul
len geven; een belangstelling, welke zeiden we
•—noodzakelijk is voor de katholieken zelf en on
misbaar ter waardeering en bevordering van het
heilzame werk der K. S. A.!
AGENDA. 1 OCTOBER.
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Witte Bioscoop 2, 4 en 8 uur. Bakkers
12 uur.
Schouwburg Jansweg 8 uur
N.V. Het Nieuwe Tooneel De firma Cae
sar Cohn.
Schouwburg De Kroon 8 uur
N.V. Ned. Opera Carmen.
AGENDA. 2 OCTOBER.
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Witte Bioscoop 8 uur. Esperanto 8J4
uur.'— Ondersteuningsfonds SV> uur. Le
den Tabaksbewerkers SA uw.
8 t~ E 1 i s a b e t h b-G e b o uw Jansstff.
49 van 2—2K uur aanvrage om vereter-
kende middelen voor arme zieken der St.
Elisabeths-V ereeniging.
Bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
De parlementaire ^machine, door het macht-
voord der Koningin in beweging gezet, loopt
«weer met chronische regelmaat.
De Kamers zijn weer aan het werk, en
4e arbeid die in dit zittingsjaar aan de Staten-
fieneraal wacht, is ondanks at het zwijgen
van de Troonrede over de onderdieelea, mis
schien belangrijker en voor de toekomst van
Oüs vaderland gewichtiger 'dan sinds .tien
tallen van jaren ooit het geval was.
De belangstelling ook van ons volk in den
parlementairen arbeid groeit.
Niet alleen van degenen die op ©enigerlei
wijs het schip van -Staat meé besturen, maar
ook van „de man in de straat,".: niet het minst
onder dén arbeider en den kleine midden
stander is in de Jaatste jaren da interesse
ontwaakt voor wat in en om de Kamer ge
beurt.
En nu zoo groofce wijzigingen in onze pajr-
tementaire organen zijn te wachten, is die
belangstelling nog grooter en algemeenar ge
worden, nfet het geringst onder onae Room-
Mho mannén,die een phlitieken strijd heb
ben te voeren welke kennis van hét poli-
tteke leven in deze dagen méér dan ooit
Vordert.
Het la dus begrijpelijk, dat een Katholieke
6°nrant, die in dezen strijd meê staat onder
*Je voorsten en van welke leiding wordt ver
wacht, meer nog dan gewoon ditmaal de par-
tementaica dineen te bespreken heeft...,
Tengevolge van de hooge prijzen van
papier en andere grondstoffen, voor de
couranten benoodigd, zijn de Direcüën
der te Haarlem verschijnende dagbla
den tot hun leedwezen niet meer in de
gelegenheid, kosteloos bewijsnummers
te zenden voor uit Haarlem en omstre
ken ingezonden advertentiën, zooals dat
jaren, alhoewel onverplicht, door hen is
gedaan. Voortaan zal dus bij elke
advertentie, die geplaatst wordt, het
bewijsnummer, dat steeds aan dén in
zender wordt toegezonden, worden
berekend tegen 5 cents, met uitzonde
ring van de 40 cents advertentiën van
„Vraag en Aanbod" en van de adver
tentiën van diegenen onder hunne con
tractanten, die, omdat zij op.de courant
geabonneerd zijn of om welke andere
reden dan ook, geen "bewijsnummer
wenschen te ontvangen.
Tevens deelen zij mede dat voortaan
losse exemplaren van hunne dagbladen,
die niet als bewijsnummer voor adver
tentiën worden aangevraagd, zullen
worden berekend tegen 15 cents per
exemplaar, omdat bij de thans geldende
berekening de vele moeite, die vaak ver
bonden is aan het opzoeken van der
gelijke couranten, soms van weken of
maanden geleden, in de verste verte
niet wordt vergoed.
Deze maatregelen gaan in primo
October a.s.
De Directiên der te Haarlem
verschijnende Dagbladen,
Zoo zegt of kucht, of bromt de ge
achte lezer.
Dat is allemaal bekend, en niets nieuws.
Zoo is het.
Maar wij bedoelden het als inleiding tot
deze „Parlementaire Kroniek" en als ver
duidelijking, waarom we naast -onze geregelde
dagelijksche „Kamer-overzichten," e ke week
nog een samenvatting gaan geven van wat
de parlementaire machine heuft opgeleverd
in de afgeloopen dagen.
Deze inleiding kan ook daarom kort zijn,
omdat de stof voorshands nog ontbreekt: ons
„Kamer-overzicht" van heden geeft al het
belangrijkste dat er in de afge.oopen week
te verslaan js geweest: den datum van de
behandeling der Grondwetshei z.enmgi-voor
stellen in de Tweede Kamer, de nederlaag
van de „onverzoenlijken" in den schoolstrijd,
die van de pacificatie op onderwijsgebied niets
weten willen en daarom de voorsteilen be
treffende art. 192 widen .losmaken van de
overige grondwetsherziening, en ten slotte
de beraadslagingen over de Indische volks
vertegenwoordiging, die in wording is, en
die de eerste stap zal zijn naar een meer
zelfstandige regeering ïn onze Oost-Indische
Kolonies. y
Minister Pleyte heeft uit de regeling, die
dien „Volksraad" of „Kolonialen Raad" (de
naam staat nog niet Vast) zal scheppen, ge
lukkig het vrouwen-kiesrecht geschrapt. Dat
was nu toch wed héél mal, om met zoo n in
stituut te beginnen in Indië, waar nog nooit
iemand gekozen heeft 1
Voor net overige zal die Koloniale Raad
er nu wel dóórkomen, en de „zelfregeering"
van onze Oost zal daarmee in beginsel zijn
aangenomen.
OVERZICHT.
„Volhouden, totdat de overwinning is be
haald!" Dat is de strijdleuze, welke werd
aangeheven in de kanseliersr-ede en welke
te beluisteren viel in de uitlatingen van
den Engelsehen minister Lloyd George, in
zijn onderhoud met den Amerikaanschen
journalist, waarvan wij onder de nagekomen
berichten in een gedeelte onzer oplage van
gisteren nog melding konden maken. En
beide staatslieden zien hun verlangen, om
den strijd voort te zetten, gesteund d,oor de
pers. Vooral de „Times", in haar bespreking
van Lloyd George's uitlatingen, slaat een
hoogen toon aan en wijst alle bemiddeling,
ook eventueel dia van Z. H. den Paus, als
geïnspireerd door:,,, Duitsche agenten, met
minachting af.
Dit is in ieder geval wel zeker, dat uit al
die verklaringen duidelijk blijkt, dat het
einde van de mensohonteerendo slachting,
waarvan de wereld nu al ruim twee jêfar ge
tuige is en waaraan nu al bijna de halve
wereld deelneemt, nog lang niet is te voor
zien.
Een scherper afwijzend antwoord op de
vredesgeneigdheid van Duitschland, dan de
verklaring van Lloyd George en de uitlating
van de „Times", kon moeilijk van Entente
zijde worden gegeven. En daartegenover
klinkt thans ook het Duitsche wachtwoord;
„Volhouden, totdat de overwinning is be
haald 1"
Op geen der fronten heeft een belangrijke
gebeurtenis plaats gehad. In het Westëh,
aan het Somms-front, hebben de Franschen
alleen nog eenige vorderingen gemaakt tus-
schen Erégicourt en Morval; doch van. veel
.beteekenis zullen ook deze vorderingen niet
geweest zijn, anders zou liet Eransche le-
gerbericht wel nadere aanduidingen hebben"
gegeven van de behaalde terreinwinst.
In Zevenbergen zijn weer nieuwe gevech
ten, ten zuiden en zuid-oosten van Hef-
mannstadt, gaande. De hoogten in deze om
geving van de stad zijn thans in het bezit
der Duitsch-Oostenrijksche troepen.
Op den Balkan, in Macedonië, wordt naar
het schijnt alleen nog gevochten tusschen
Serviërs' en Bulgaren, waarbij de laatsten
nu in liet voordeel zijn.
Omtrent Griekenland komen weer allerlei
berichten, waaruit blijkt, dat do regeering
eigenlijk toch nog geen beslissing genomen
heeft. Wel wordt algemeen verwacht, dat
Griekenland's Koning aan den drang van
het volk zal toegeven, doch tot heden nam
de Kroonraad nog geen besluit.
Een nieuw raadsel.Is de „Bremen" in
Amerika aangekomen of niet?
In verschillende berichten, uit Engelsch-
Amerikaansche bron, wordt verzekerd, dat
men in Berlijn en Bremen te vroeg geju
beld heelt. Zelfs wordt al beweerd, dat de
„Bpemen" naar JBrrgpoicwid 22011 zijn Ojpgre-
brachtpwas dit echter het geval, dan zouden
wij daarover wel al meer juichtonen uit
Londen gehoord hebben.
Ook de oud-ministers .Callaris en Jonakit-
zas hebben den koning de wenschelijkheid
uiteengezet van deelneming aan den oorlog
aan de zijde der Entente.
De beweging wordt van uur tot uur ster
ker. Meer dan ltXX) officieren van de land
macht hebben zich voor Venizelos ver
klaard. En bij de marine, die altijd bij na
tionale bewegingen op den voorgrond is
getreden, is de toestand vrijwel dezeifde.
Er hebben zich reeds eenige torpedobooten
bij de vloot der geallieerden aangesloten.
En naar het heet, zal de geheele Grieksche
vloot dit voorbeeld volgen.
De aankomst van Venizelos op Kreta was,
volgens de „Secoio", als een apotheose. De
geheele bevolking was op de been om ha
ren populairen landsman toe te juichen.
Onder de ontzaglijke menschenmenigte, die
Venizelos met ovaties begroette, bevonden
zich ook 10.000 gewapende opstazidelingen.
Het te Kanea in garnizoen liggende Griek
sche regiment ten sterkte van 4000 man
deed mede aan de betoogingen voor den
oorlog.
Wat Venizelos doen zal. is nog onbekend.
Van de eene zijde wordt verzekerd, dat hij
met geregelde troepen en vrijwilligers zai
terugkeeren' njiar het vasteland, Bulgarije
den oorlog verklaren en zich als de uitver
koren vertegenwoordiger van Griekenland
om liet kabinet niet zal bekommeren, ter
wijl men in andere, gematigde, kringen van
meening- is, dat hij zich bereid zal verkla
ren de regeering te aanvaarden. In he.t eer
ste geval zou koning Konstantijn genood
zaakt zijn Griekenland te verlaten, in het
andere zou hij Venizelos tot minister-presi
dent moeten benoemen.
Intusschen heeft de voorloopige regeering
te Saioniki het driemanschap Venizelos,
Koendoeriotis en den oud-minister Danglis
als uitvoerend bewind gekozen.
Griekenland kan, ook met Venizelos aan
het hoofd, niet vertrouwen op Italië, dat
de interventie van Griekenland niet wensch-
te. De „Stampa" zegt o.m., dat interventie
van Griekenland thans wel onvermijdelijk
is geworden, maar dat deze geen direct mi
litair belang voor de Entente zal hebben,
doch slechts het voordeel heeft, dat gene
raal Sarrail in den rug gedekt is. Grieken
land kan goen aanspraak maken op eenige
befooniug en zal tevreden moeten zijn, wan
neer de Entente het laat bestaan. De „Ga-
zetta di Venezia" zegt, dat de koning van
Griekenland evengoed als .Venizelos vijan-
T&RANDC0V8T
- t -1
y. «-!-1-
L£Uoetdf<
%X4f/CHV O'v
«CflS
r^ARTINPUlQn
CotfCUEViSt
FRtCOURT
IAj-BERT
MAUKCpAS
BRAY
COMB LES
deforest V MOtsLAUf*
.Wij geven hierbij een kaartje van het
.Westelijk front, ten noorden van de Somme,
waar sedert het begin van het groote offen
sief de belangrijkste vorderingen werden
gemaakt. De vette lijn geeft de. frontlijn
weer, zooals die was voor den aanvang van
het z.g.n. JulToffensief; de ---- lijn tee
kent den toestand zooals die in het begin
van September was eu II lijn
geeft ongeveer het front aan, zooals dit
thans is.
hEt grieksche raadsel
nog NIET opgelost.
Uit Athene wordt aan de „Secoio" be
richt: Van het .oogenblik af, dat Venizelos
afs leider der jnterventionnisten is opge
treden, hebben de koning en zijn raadge
vers het pleit verloren. De koning staat
voor het dilemma d®®l 1® hemen aan de
nationale beweging ot af te treden, daar
ieder oogenblik d® republiek kan worden
uitgeroepen.
Voor de interventionnistische beweging is
bijna het geheele leger met den Generalen
Staf incluis gewonnen. Mosjoepolos, de chef
van den Generalen Staf, heeft .den koning
oen door honderden officieren geteekend
schrijven voorgelegd, waarin geëischt wordt,
dat onmiddellijk worde ingegrepen teneinde
het land voor een .totalen ondergang te
behoed ea.
den zijn van Italië en dat Venizelos zelfs
gevaarlijker vijand is, daar hij een groot-
Griekenland wenscht ten koste van Italië.
Het „Bremen"-raadsel.
Omtrent de handels-onderzeeboot „Bremen"
doen op heden allerlei berichten de ronde. Men
weet, dat de Duitsche pers al juichte '.ver het
bericht il-ii baar aankomst in Amerikaansche
wateren
En terwijl men in Berlijn feest viert, zegt de
our respond ent van de Daily Ohroniole'* te
New-York, zijn dé Duitsehers in New-Zerk ter
neergeslagen door de veldwinnende overtui
ging, dat de „Bremen" buit gemaakt is.
De „World" zeSri. uit vertrouwbare bron ver
nomen te hebben, dat de duikboot bij Ierland in'
netten gevangen, de bemanning verdronken,
het schip geborgen en op de werf van Pem
broke weggestopt is.
Ook uit New-Londen (Amerika) wordt be
richt, dat de Duitsche beambten, duidelijk te
kennen geven, dat zij ongerust zijn over het
niet aankomen van de „Bremen." Herhaaldelijk
is da komst van do duikboot voorbarig aange-
koudigtd. Bfj het minste voorwendsel vaart een
sleepboot snel uit, om bet spookschip tegemoet
te varen. De neerslachtigheid van de Duitsehers
vormt een groote tegenstelling met hot gejuich
te Berlijn over de verwachte aankomst van de
„Bremen."
Een andere, blijkbaar, officieuze Engelsche
TELEFOON 17/0. 6043
mededeeling behelst, dat de „Bremen" naar de
haven van Falmouth met een kostbare lading
en papieren is opgebracht.
Tegenspraak inzake het verblijf in België.
Een Wolfftelegram spreekt de juistheid teger
van een Havasbexicht als zou de gouverneur-
generaal van België het vertrek tegen 1 Oct.
gelast hebben van de zieh in België bevindende
officiers- en ambtenaarsvrouwen. Evenmin is
juist het daaraan vastgeknoopte commentaar,
dat dit het voorspe] zou zijn van de ontruiming
van België.
De waarheid is, dat van het begin af de be
paling heeft gegolden, dat de vrouwen van of
ficieren en ambtenaren in België slechts bij uit
zondering haar echtgenooten mogen bezoeken.
Deze bepaling eu is opnieuw allen belangheb
benden in herinnering gebracht met het oog op
het toenemend reizen der vrouwen naar België,
De overgave van Combles. De berichten der
geallieerden meldden, dat Franschen en Engel-
schen de verdedigers van Comblee eindelijk had
den ingesloten. Doch zfj vonden het net leeg,
De Duitaohe bezetting, zegt de „Frankf. Ztg."
die waarschijnlijk de sterkte van een regiment
had, slaagde erin, tijdens den nacht, ondankf
de omsingeling door Franschen en Engelschen
op de Duitsche hoofdlinie terug te gaan.
Weer een hotel opgeëischt. In "Londen is nog
een groot hotel, het „Grand Hotel" aan Trafal
gar Square, door de regeering opgeëischt voor
hot departement van munitie. Het was een der
eerste moderne luxe-hotels en werd in 188C
gebouwd.
De wederopbouw van Luik. Uit Stockholm
wordt aan de „Morning Post" gemeld, dat vol
gens een bericht uit „Aftontidningen" Stoek-
holmsche bouwfirma's, met een filiaal te Luik
contracten aangingen voor den geheelen weder
opbouw va.n 't verwoeste deel van Luik, en daar
voor groote hoeveelheden kalksteen kochten.
Het Russisch ministerie. De „Weetjernija
Wremja" meldt, dat Stürmer, de Russische mi
nister-president, zjjn verzoek om ontslag heeft
ingediend en dat als zjjn opvo'ger Kokoftzof
is aangewezen. Giers, de gezant te Rome, wordt-
minister van buitenlandsche zaken.
Liebknecht opnieuw vervolgd. Het gouv
gerecht Thorn heeft den Rijksdag machtiging
gevraagd tot het instellen van een vervolging
tegen het Rijksdaglid dr. Liebknecht wegens
een vergrijp tégen de strafwet.
De artikelen 110 en 120 van het strafwetboek,
die Liebknecht overtreden zou hebben, bedrei
gen straf tegen opruiing tot ongehoorzaamheid
en tot oproer. Het „Berl. Tagebl." verneemt,
dat het gaat om verspreiding van vlugschriften
onder de manschappen van het leger.
DUITSCHLAND—ZWITSERLAND.
BERN, 28 Sept. (Part.) Het lid van den
Bondsraad Hoffman, deelde gisteren den natio-
nalen Raad mede dat den vorigen dag het eco
nomisch verdrag met Duitschland door de ver
tegenwoordigers der beide staten ie ondertee
kend. Hij voegde er bij, dat het resultaat voor
Zwitserland bevredigend was, daar verkregen
zou worden, hetgeen voor de volksvoeding en
het industriebedrijf noodig was.
DE TOESTAND IN GRIEKENLAND.
PARIJS, 30 Sept. (Part.) De „Temps" ver-
neemt uit Athene: In het blad „Patria" heeft
Venizelos verklaard De beweging, welke leiding
ik op mij neem met admiraal Kondoeri.itis is
zuiver nationaal. Wij willen den regeerings-
vorm niet afschaffen, maar de verdediging van
Macedonië voorbereiden. De status quo te
Athene met zijne civiele en militaire overheden
blijft onaangetast. Wil Athene in zijne hou
ding volharden, dan gaan wij alleen verder.
Verder meldt de „Temps": Goenaris hield
met zijne aanhangers eene vergadering, waarin
men tot het besluit kwam dat de neutraliteit
moest worden opgegeven.
LONDEN, 30 Sept. (Part.) Uit Canea aan de
„Daily Telegraph." van Donderdag: Het eiland
Hydra (ep de Oostkust van Griekenland) heeft
zich bjj de opstandelingen aangesloten. Twee
der oudere slagschepen, de Hydra en de Psara,
met admiraal MiaoeLis, en twee torpedobooten
zijn naar de revolutionairen overgegaan.
Uit Rome aan de „Daily Telegraph", van
heden: Coromilas, de Grieksche gezant, heeft
vandaag minister Sonnino opgezocht. Op het
Grieksche gezantschap werd meegedeeld dat
er aan het ingrijpen van Griekenland niet-meer
te' twijfelen valt. Het gaat alleen nog maar om
het regelen van enkele ondergeschikte punten
met de entente.
De Italiaansche bladen .toonen zich achter
dochtig. Zij eischen dat Griekenland geen land
aanwinst meer zal vragen op den Balkan of
Klein-Azië.
WEENEN, 30 Sept. (Part.) Het „Neue Wie
ner Journal" meldt uit Boedapest: De „Az Eet
verneemt uit goede bron, dat te Athene een
