Heme iuil ciiiut
qe ocmLoa
De Grondwetsherziening in de
Tweede Kamer.
KERKBERICHTEN
Zaterdag 21 October Tweede Blad
VERSPREEDE /BERICHTEN
IV.
(Zitting van 20 October).
Een merkwaardig oogenblik.
Dc heer Tvdeman verklaart
zich vóór algemeen mannen-
kiesrecht. Evolutie der vrije
liberalen.Gehuwde vrouwen
meer gezond verstand dan on
gehuwde. Een historische
herinnering. De school on
der hoede der Overheid.
Voorwaarden van deugdelijk
heid overbodig. De Gronin
ger motie.
Een merkwaardig oogenblik in de Kamer
zitting van gisteren! De beer Tydeman bad.
Zijn rode van den vorigen dag vervolgd en
de heer Gerhard bad een drooge epeecli ge
houden over de geschiedenics van ons
schoolwezen van liet Revolutiejaar 1795 af
in den trant van een schoolmeester, opdie
pende allerlei bijzonderheden, die aan
iemand, die ook maar een weinig studie van
de geschiedenis van den schoolstrijd heeft
gemaakt en dat mag men toch in elk ge
val van Kamerleden en Staatslieden ver-
Wachten bekend zijn en toen stond nie
mand meer als spreker ingeschreven!....
Kennelijk 't was Vrijdag, en dan gaan
vele Kamerleden paarne vroeg naar huis
had niemand lust meer om nog 't woord'
to voeren of had niemand zich daartoe op
Voorbereid, denkende dat de voorzitter op
èen Vrijdtig de zitting wel wat vroeg zou
doen eindigen. Dook de lieer Borgesius is
in deze dagen gejaagd. Die wil voortmaken,
en de Grondwetsherziening zoo spoedig mo
gelijk afmaken. Hij vroeg: wensekt nog
iemand het woord? Er zijn toch Kamerleden
die bekwaam zijn het woord te voeren. Dan
sluit ik de beraadslagingen!. En niemand
antwoordde....
Zou dan nu reeds de Regeering aan het
Woord moeten komen en hadden leden van
andere partijrich'ting dan die Kamerleden,
Welke reeds hadden gesproken, niette te zeg
gen? De hoer Borgesius begreep er niets
meer van. Dat was hem te wonderlijk. En
hij herfiam: Wil dan niemand bet woord?
't Is pas half drie, als wilde hij tot de Ka
mer een zacht verwijt richten, dat 't heusch
niet aanging nu al naar huis te gaan.
Toen werd de heer Lobman voor hem een
redder uit den nood. Deze hapte toe en zeide
nog wel iets over art. 192 te willen zeggen.
Echter, 't was geen rede in grooten «stijl,
niet eene, die de heer Lohman toegezegd
had te zullen houden aangaande art. 192,
maar een kort woord, dat verband hield met
de rede van den beer Gerhard. En üa h
sprak nog de heer Van der Voort van Zijp,
die in de Kamer fungeert ais de w.ooiidvoer-
der der autirev. Die bi-acht zijne rede niet
ten einde, maar brak haar af om haar Dins
dag voort te zetten.
Een zonderling spel van het toeval,
dat wil, dat wat de voorzitter eerst bad
Willen afkeuren en alleen als een hooge
uitzondering toestaat, nu welhaast gewoonte
Wordt, een usance. Tot tweemaal toe zag
Uien nu reeds gebeuren èn gisteren èn den
Voorafgaan-den dag, dat een Kamerlid zijn
rede afbrak. Borgesius, waarbeen gaan wij
op die manier?....
In liet verdere betoog van den beer TY
DEMAN viel op te merken dat deze 't alles
behalve prettig vond, dat de heer Troelstra.
als een triumfator, de vrije liberalen had
deen gevoelen, dat alleen ónder den drang
der soc.-dem. de vrije liberalen tot 't alge
meen kiesrecht waren gekomen, dat zij,
naar de pijpen van hem, Troelstra, nloeten
dansen en dat zijn zweep hen drijft in de
richting waarheen hij wil. Hij deed opmer
ken dat Mi het algemeen kiesrecht voor
mannen met geestdrift begroet en dat de
vrije liberalen zich daarvoor herhaaldelijk
hebben uitgesproken.
Echter, kon hij niet ontkennen, dat bij de
vrije liberalen een zekere evolutie had plaats
gehad m.a.w. dat zij vroeger al heel wei
nig voör 't allemanskiesrecht gevoelden
maar, zeide spr., die evolutie in denkbeel
den had ook hij andere partijen plaats, als
wilde hij te kennen geven: dat is een heel
doodgewone zaak. Met nadruk verklaarde
spr. dat de vrije liberalen ook zonder de soo.-
'dem. tot het algemeen kiesrecht zouden zijn
'gekomen.
Hij verwees en nu deed de heer Tyde
man als was h ij de triumfator, naar Thor-
becke, die reeds in 1844 in zijne Historische
Schetsen scheef, dat het algemeen kiesrecht
op den duur onafwijsbare eisch zal zijn en
ligt in de lijn onzer staatkundige geschie
denis. Die verklaring is voor spr. een har-t-
i versterking: hij herhaalt het met bewonde
ring voor den man die dat toen reeds-met
«oovoel stelligheid neerschreef.
Daarna echter nam de heer Tydeman, na
nog verklaard te hebben dat hij mu den tijd
voor. het algemeen mannenkiesredht rijp
achtte, zijn draai. Hij zeide nl. dat de prao-
tisclie en theoretische bezwaren tegen het
algemeen kiesrecht voor 't grijpen liggen.
Men is, voerde hij aan, genoodzaakt hot cri
terium der 'individu ooi e geschiktheid' van
den kiezer buiten de deur te zetten. Daar
voor stelt men in de plaats het massale
recti tsbew ustzij n. Wat dat is, leest men in
óen enthousiast artikel in de N. R. Ct.: „Het
.Vermogen om zonder kennis van zaken een
Oordeel te vellen." (Vroolijkkeid). Maar het
I* de vraag: zal het algemeen kiesrecht tot
Kcoveel grooter bezwaren aanleiding geven
dan-het bestaande kieerecht?
En in antwoord op die vraag getuigde
fcpr. te meenen, dat in de practyk het alge
meen kiesrecht niet veel zal verschillen van
bet kiesrecht krachtens de weti-Yan Houten,
die in beginsel algemeen kiesrecht heeft ge
bracht. Langs attributievën weg het kies
recht verleenende, blijft men echter steeds
*u uitsluitingen vervallen. Dit is een vol
doende reden om van methode te verande
ren. De kwestie der uitsluitingen heeft bij
jWgemeen kiesrecht een veel principjleeler
beteekenis dan bij attributief kiesrecht.
Daaraan nu, achtte spr, is «let voldoende
aandacht gewijd in het. regeenngevoorstel.
Heeft men zich wel afgevraagd welke de
fecten belmoren te leiden tot uitsluiting van
het kiesrecht? Spr. meent dat de habitueele
armlastigen, wanbetalers van belastingen en
verkwisters, die onder curateele zijn ge
steld, evenzeer als bedelaars, dronkaards en
landloopers moeten worden uitgesloten van
het kiesrecht.
Men zou daaruit kunnen afleiden, dat de
heer Tydeman die den tijd gekomen acht
voor algemeen maunenkiesreéht, daar toch
eigenlijk niet veel voor gevoelt. Waarom
anders al die bezwaren op te diepen? Het
eene deel- zijner rede klopt feitelijk niet ge
heel en al met het twe,ode. Daar was trou
wens in heel dé rede van den lieer Tyde
man iets halfslachtigs.
Daar had men de evenredige vertegen
woordiging. Hij was daar geen geestdriftig
bewonderaar van. Want: de verkiezingsac
tie zal bet karakter eener masteale actie krij
gen*; de i mli vidueele kiezer wordt ont
troond en gaat geheel op in de partij. Hij
bestreed de meening der regeering, dat de
evenredige vertegenwoordiging coalities on-
noodig zal maken. Die coalities zullen zich
na de stembus vormen. Ook de „tirannie der
meerderheid" zal blijven bestaan. Maar één
voordeel liéeft spr. voor de evenredige Ver
tegenwoordiging ten slotte gewonnen: de
waarde, die elke stem daardoor krijgt.
Nadat spr. zich vóór stemplicht had ver
klaard, echter niet dan nadat hij de aan
dacht had gevestigd op de nadeelen daar
aan verbonden, kwam hij ten slotte op het
vrouwenkiesrecht. Hij zeide, dat wanneer
de Regeering meent dat tihans vrouwenkies
recht mogelijk moet worden gemaakt, dat
dan voor hem een aanwijzing is, dat het
psychologisch moment is gekomen oan den
slagboom voor het vrouwenkiesrecht wé® te
nemen. Dat wil echter nog niet zeggen, dat
aan alle vrouwen het kiesrecht dient ver-
leend. De vraag is: Wat eisoht het staats
belang? Is de medewerking van alle vrou
wen tot de verkiezing van vertegenwoordi
gers wel gewensoht? De heer Lobman wil
de gehuwde vrouw uitsluiten.
Spr. dacht vroeger in dezelfde richting,
maar hij vraagt zich thans af: Is die opvat
ting niet te abstract? Spr. gelooft niet, dat
de grootste twisten tusschen man en vrouw
zullen rijzen over de invulling van het stem
biljet. Daarbij komt de meening van spre-»
ker's partijgenoot Visser van IJzendoorn,
dat bij de gehuwde vrouwen over het alge
meen meer gezond verstand wordt gevonden
dan hij ongehuwde. (Gelach).
De Minister liet na hot algemeen vrou
wenkiesrecht in de Grondwet op te ntmen,
omdat een groot deel van de staatkundige
partijen er tegen is. Dit argument geldt voor
spr. niet. Z.i. is de Nederlandse!:© vrouw
in het algemeen nog niet geschoold: de rijp
heid van de groote' massa la nog niet ge
komen. Deze overwoging is van gewicht bij
het vaststellen van de gedragslijn van spr.
Den massalen invloed van de vrouwen in
de schaal te werpen, daaraan kan spr. niet
meedoen. Een geleidelijke invoering is dus
gewenscht en dus gaat spr. met het rogee-
ringsvoorstel mede, zij het dan oan andere
redenen dan de Regeering heeft ontwikkeld.
De aandacht trok verder in de rede van
den heer Tydeman, dat hij en zijn vrienden
n i e t meer hechten aan eene met algemeen
kiesrecht gepaard gaande versterking van
de positie der Eerste Kamer, waar de vrije
liberalen eerst zoo voor pleitten.
Over de rede van den heer GE'RHARD
kunnen wij korter zijn. De heer Gerhard
verdedigde 'de flnancieele gelijkheid om
haar zelfs wil en gaf een overzicht van ons
schoolwezen ten betooge, dat wij bier te doen
hebben met een phase van ontwikkeling,
waartoe hét komen moest, een punt van
vooruitgang. Hü herinnerde daarbij eraan,
dat het denkbeeld, dat het onderwijs onder
de hoede van de Overheid moet blijven,
nooit bestrijding heeft gevonden en dat dit
in het nieuwe art. 192 erkenning vindt en
releveerde, dat de Grondwet van 1848 het
onderwijs vrij verklaarde, doch daCdaanbij
voorop stond, dat de openbare school het
voorwerp zou zijn van de aanhoudende zorg
dor Regeering.
Daarbij worde onzerzijds aangeteekend,
dat de Staatscommissie benoemd by K. B.
van 17 Maart 1848 inzake Grondwetsherzie
ning een artikel aangaande het onderwijs
had ontworpen, waaryan de aanhef luidde:
„De inrichting van het publiek onderwijs
wordt, met eerbiediging van ieders gods
dienstige begrippen, door de wet geregeld.
Hel geven van onderwijs is vrij, behoudens
het onderzoek naar do bekwaamheid! des
onderwijzers en het toezicht der Overheid;
heide door de wet ta regelen".
En éérst op aanhoudend aandringen vag
„de groote meerderheid" der Kamer, die aan
't openbaar onderwijs een praedomineerend.
karakter wilde geven, werden daarna dóór
de Regeering voorgesteld in 't artikel op te
nemen de zinsneden „dat het openbaar on
derwijs is een voorwerp van de aanhouden
de zorg der Regeering" en „dat overal in 't
Rijk van overheidswege voldoende lager on
derwijs wordt gegeven."
Alléén op die voorwaarden wilde de
meerderheid van de Kamer en dan nog wel
„niet dan schoorvoetend" het beginsel van
vrijheid van onderwijs aanvaarden. Men
had waarborgen verlangd dat door dat
beginsel „het voortdurend bestaan van een
goed lager schoolwezen niet in de waag
schaal zou worden gesteld" en daarom be
geerd, dat in de Grondwet de verplichting
geschreven werd „dat overal in het Rijk van
Overheidswege voldoend openbaar Hagen
onderwijs zal wórden gegeven". Gelijk men
weet werd daarna ten slotte in zijne huidige
redactie vastgesteld.
Wij maken deze kantteekening om eens te
doen uitkomen welke ideeën vroeger zoo al
heorschende waren en. hoe men reeds -in 1848
het vrije onderwijs met wantrouwen gade
sloeg. En is het nu niet opmerkelijk, dat bij
oenigen nu nóg, na jaren her, die meenin
gen worden gekoesterd, getuige 't drijven
van hen, die art. 192 in zijn huldigen vorm
willen gehandhaafd zien?
Gelukldg, velen der liberalen slaan echter
met een ander oog 't hijzonder onderwijs
gade.
Om tot den heer Gerhard terug te kee
ren, na eene herinnering eraan, dat de neu
traliteit door de wet aan het openbaar on
derwijs opgelegd, practisoh onuitvoerbaar
is, weidde spr. ult.over de Groninger motie
der S.DA.P., die hij verdedigde. HU hl©M
vast aan de Idee, dat de Overheid de school
onder hare hoede moet stellen en zeide, dat
in 1889 aan de bijzondere scholen alleen het
geld werd gegeven en daarom die beslis
sing slechter te achten, dan de nu voorge
stelde.
Er zijn, ging spr. voort, goede en slechte
bijzondere en er zijn goede en slechte open
bare scholen; spr. wilde wel dat men zich
gewonde aan de overtuiging, dat.de school
goed moet zijn. Of er nu vele openbare scho
len zullen verdwijnen en vele bijzondere zul
len verrijzen, beteekent toch nog niet dat
d e school slechter wordt. Alleen het idfee
dat men op den kop wordt gezeten, deed
veel strijd ontstaan. Verdwijnt dia dwang,
dan zal er een veel grooter convergentie
komen op paedagogiseb en technisch gebied
tusschen de onderwijzers. Op dien grond
ging spr. mede met .wat nu wordt voorge
steld.
De heer LOHMAN ging in vele opzichten
met do rede van den beer Gerhard aeeoord.
Een Oveiheidsleidiing is er lioodig, zeiddi
spr. o.rn., en die hebben de bijzondere scho
len evengoed als de openbare scholen noo-
dig. En hel grootste kwaad zou het zijn, als
do overheid zich van de bijzondere school
aftrok, In één jaar tjjds was bet een chaos
geworden. Spr. gaat na hoe vroeger de op
vatting is geweest. Het is langzamerhand
niet meer de volksschool geweest die de
Overheid gaf, maar wel een middel om een
verlichte regeering te brengen. En in die
school zag spr. een vijand.
De haat is minder geworden naarmate de
bevoorrechting van de openbare school min
der is geworden. Spr. gelooft dat hij gelijk
stelling die haat zal verdwijnen. Alleen zal
dan de verplichting blijven om goed onder-
wijs te geven. De ouders zullen bun kinde- aantal Fransche officieren bijgestaan. Hij kan
rgji opvoeden in hun godsdienstig geloof.
ach en 20 en 40 jaar en bepaalt, dat aShTmannen
tusschen 21 en 29 jaar zonder onderscheid in
dienst moeten' treden.
Hetzelfde agentschap verneémt uit Athene,
dat daar talrijke beambten en -politici uit
Kreta aankomen uit vrees voor de revolutio-
ïaire regeering. De aartsbisschop van Kanea,
yoorta de bekende politicus Miohelidakis en ver
seinden e notabelen, die zioh tegen Venizeloe
kantten, werden op Kreta in hechtenis ge
nomen.
Onder het Entente-juk.
Koning Konstajit.ijn moet den Engelschen
gezant beloofd bobben de Grieksche troepen uit
Tliesaalië terug te roepen en naar huis te zen
den, wanneer do entente daartegenover afziet
•an^de controle over de Grieksche politie. Vol
gens de „Temps" heeft ook minis tor Lanibroa
cp beperking van de controto over de politie
aangedrongen, dooh dit is op een weigering ge
stuit. De Grieksche ministerraad zou daarna
besloten hébben: tooh maar toe te geven.
Het Entente-schrikbewind.
Da „Heatia!" maakt oen memorie van den
Franschen admiraal openbaar, waarin de be
voegdheden worden opgesomd van den Fran-
schen hoofdinspecteur dor Grieksche politie en
gendarmerie. Alle rapporten moeten door zijn
handen gaan. Geen politie-beambten of gendar
men worden zonder zijn toestemming ontslagen
of overgeplaatst, terwijl hij zelf, zonder er de
Grieksche autoriteiten in te kennen, beambten
kan ontslaan of overplaatsen zooveel het ham
behaagt. Gelijke bevoegdheden heeft" de Fran-
sehe hoofdinspecteur over de politie die met de
zorg voor do persoonlijke veiligheid van den
koning is belast en wier aantal door. de „oli
garchie" van 80 tot 4000 was opgevoerd. De
hoofdinapeotcur kan alle overbodige beambten
Sn dezen dienst ontslaan. Hij wordt door eien
aantal Fransdie officieren bijgestaan. Hij kan
dit aantal naar welgevallen inkrimpen of uit
breiden. Ook heeft hij de bevoegdheid zijn zeg
genschap uit te Ureiden over do geheele politie
jen gendarmerie) in Griekenland.
Betooging tegeu de Entente
en Venizelos.
De „Córriere della Sera" vorneemt uit
Zij gebruiken de school echter niet als pro
pagandamiddel, omdat zij niemand wilden
dwingen.
Indien dit in het oog wordt gevat, zal
men zien cat er geen kwesties meer zijn.
Het is overbodig over de voorwaarden van «i» vumwmi lui
deugdelijkheid te spreken, waai het is niet Athene, dat 2900 nmtrcaen. van do door de En-
denkbaar, dat »le Voorstanders van bijzon- te" ta In beslag genomen Grieksche oorlogs
der onderwijs tevreden zullen zjjn met min- Isotopen den koning oen groote sympa.thiebetoo-
der onderwys dan op de openbare school ge- jfejing bereid heben. Hierbij kwam het tot bot-
geven wordt. I e wet geeft het geld niet ten Eigen met do YenizeUsten, waarbij de koninga-
bohoevo^ van de voorstanders, doch voor' het i «««inden da overhand behielden. Zij; namen
onderwijs. De^sweetie van de voorwaarden een dreigende houding aan en riepenWeg met
1 e -i i. ruo ÏWIWWUTIBI
is feitelijk dan een kwestie van woor
den. Men is beducht voor een kwaadwillige
meorderheu.i, die er misbruik van zal maken.
Spr. is daarvoor niet beducht, omidat hij
de overtuiging hseft ta doen te hebben met
eerlijke mesmanen, die rechtsgevoel hébben.
De bes iters van do privileges hebben nut
eraend nat zij rechtsgevoel hebben, nu rij
da Entente!
Uit Athene wordt gore ei d, dat 1000 man van
do troepen dor geallieerden in don Piraeus go-
land zijn, die hot raadhuis bezetten alsmede de
stations van den Piraua en Athene en de
Castella batterijen. Op het plein voor het stada-
hoater to Athene werden 150 man met twee
machinegeweren opgesteld, terwijl Grieksche
j j mx Zaï.i j wc»o.u t?»güiui, iw.wjji vxriaiTOCiJic
van tere Priv.-teges afstand willen doen. 8pv. jtroepen de daarheen leidende straten afsloten,
kan met geiooven dat het Nederlandsehe bet Oentrum der stad werden redevoeringen
vc?. ,ail tars zal willen. Om goed onder- ..m 11-*-- 1
J'J8T? *M^en beeft het volk den steun van
de Regeering noodig.
TYï.'i^terirrom4rdö röde vau den heer VAN
DER \OORT VAN ZIJP vermelden wij,
i at spr. allen schijn weuschte af to wijzen
awof van zijne fractio een poging zou uifc-
gnan om deze Grondwetsherziening te doen
mislukken. Een andere vraag echter is, zoo
zette spr. uiteen, of de Regeering en de lin
kerzijde het aan hem mogelijk zuilen maken
om mede te gaan. Art, 192 ia door de anti-
rev., partij gunstig ontvangen, maar het
komt op de uitvoering daarvan aan en na
uitlatingen van velen is dienaangaande on
gerustheid ontstaan.
In dit verband bejammerde spr, dat geen
additioneele artikelen zijn opgenomen en hij
stipte aan, dat zelfs de bepaling vóór wel
ken datum de wijziging en aanpassing der
onderwijswetten gereed zal moeten zijn, ont
breekt.
Opmerlceijk was in de Kamerzitting van
gisteren, behalve de manier waarop dl heer
Tydeman zijn draai nam, dat de heer Ger
hard een rede uitsprak, die in menig op
zicht rechts weldadig aandeed, waarin hij
erkende, dat in de practyk de openbare
school een moderne seeteschool is geworden
en dat de rechterzijde daarin geliik heeft
En verder, dat de hoer Lohman. di?oéh
schitterende en pittige imppravisatie hield,
toen 't deibat scheen te gaan hokken, daarin
zoo opkwam voor de (aak van de Overheid
alB regelaarster van 't onderwijs. Ons dunkt
dat niet in alle opzichten door heel de rech
terzijde met instemming zal zijn ontvangen!
Ten slotte willen wjj hier even herinne
ren aan den inhoud der Groninger motie
van de S.DA.P., waarop de heer Gerhard
doelde. Zo luidt:
„Het congres der S.D.A.P. stelt den Staat
den eisoh te zorgen, dat overal algemeen
verplicht kosteloos voldoend lager onder
wijs worde'gegeven;
„acht hiervoor noodig de verheffing van
het peil der lagere school met betaling al
ler kosten door en onder deskundig toezicht
van den Staat;
„constateert dat een groot deel der arbei
dende klasse in Nederland voor zijne kin
deren godsdienstig onderwijs wensoht en
acht bet ongewensoht het daarin 'tegen de
werken, daar de sociaal-democratie de een
heid der arbeidende klasse tegen geloovig
en ongeloovig kapitalisme op maatschappe
lijk gebied niet ter wille van theologische
geschilpunten heeft te verstoren;
„stelt aan de bijzondere school dezelfde
materieele eisehen als aan de openbare, ook
wat betreft de positie der onderwijzers, wier
zelfstandigheid1 door den Staat moet wor
den gewaarborgd, evenals vrijheid van keuze
der ouders;
„en verklaart zioh alleen onder geheele vol
doening aan dezo voorwaarden vóór maat
regelen, welke de gelijkstelling van ae
zondere school met de openbare beoogen."
DE GRIEKSCHE HEKSENKETEL.
Hot revolutionair schrikbe
wind.
Het Zwitsersiehe tolograaf-agentschap ver
noemt uit Saloniki, dat do vorming van een
ro volu tionai ïiogror op onverwachte moeilijk
heden stuit. Men beschikt weliswaar over vol-
'dcende officieren, maar manschappen ontbro
ken bijna geheel. Volgens oen Vonizolistisoh
Had hoeft de mobilisatie door het comité dor
nationale Verdediging op het schiereiland
fchalkidike tot nu toe 20.000 man opgebracht.
Eon nieuw beslunt der "revolutionaire regoe-
ring verbiedt het vertrek van alle mannen tus-
k'houden, terwijl het volk eene groote betoo-
jging voor hot- Amerikaansche gezantschap
hield.
Talrijke detachemen ten doorkruisten de stad,
maar dieden geen moeite om de menigte te ver
strooien. Ook^ heeft nuen troepen de stad zien
verlaten en zich in de richting van Tatod be
geven.
Geruchten doen de ronde dat de Koningin
reeds vandaar zou zijn vertrokken en de Koning
spoedig volgen zal.
Grieksoh allerlei.
Volgens een te Lugano ontvangen bericht
van het Stefani-agentschap is weer een be
langrijk contingent Italianen op 7 October te
Saloniki aangekomen.
Volgens een bericht van de Zwitaersche
Telagrapheninformation uit Athene, verluidt
aldaar dat binnenkort een Amerikaansch eska
der te Athene zal binnenloopen. Dit eskader
zou op het oogenblik reeds in Grieksche wate
ren kruisen. Bij het uitbreken van onlusten te
Athene zouden Amerikaansche oorlogsschepen
alle Amerikaansche stnatsburgeba aan boord
nemen.
De Atheeusche oorrespondent van de „Seoolo",
meldt aan zijn blad, dat weer een landing van
nog 6000 man ententetroepen hoeft plaats ge
had.
De Fransohe marine-troepen, die hun intrek
hebben genomen in het Zappeion-park, zullen
daar bijven om noo noodig hulp te verleenen
bij do uitvoering van do orders van den Fran
sehen hoofdinspecteur van politie.
Engelsche critiek op Roemenië.
Het Lond'Cnseliö weekblad „Truth" geeft
de volgende beschouwing: De Roamecusehè
inval in Zevenbergen moge al door een'
goedé politiek voorgeschreven' zijn geweest,
verstandig was het niet. ,Iu den oorlog be-
slist de strategie en niet de. politiek. Als de
Roemeniörs de hoofdmacht hunner troepen
aan den Donau hadden geconcentreerd eh
terstond naar Sofia waren opgetrokken, zooJ
als in 1918, zouden zij een wig tusschen
Mackensen en Falkenhayn hebben ingedre
ven en de Bulgaren van het Saloniki-front
hebben weggetrokken. 1
Door in plaats daarvan naar bet Noorden
op te marcljeeren, hebben zij de gelegenheid
laten voorbijgaan welke hun bii het uitbre
ken van den oorlog geboden werd, om zioh'
met generaal Sar rail te voreonigen, en de
blokkade der Centrale mogendheden fe vol
trekken. Nu heeft Roemenië, na -/.iju laak
bare houding en na het fiasco, dat het land
wel eens duur zou kunnen komen te slaan,
hot dus nog niet goed gedaan bovendien.
v Vrouwenarbeid in Oorlogstijd. i
In de oorlogvoerende landen wordt, zoo-
als bekend is veel mannenarbeid thans door
vrouwen verricht. Voor zoover aan de hand
van statistieken on officieel© ambtelijke ge
gevens nu roods kan worden nagegaan, is
het met de vrouwelijke arbeidtekrachtcn in
Engeland, Frankrijk, Rusland en Duitsoh-
land als volgt gesteld:
In Groot-Brittanniö komt steeds moer tot
uiting, dat, ondanks de bizondere maatre
gelen om mannenarbeid door vrouwen te
doen -verrichten, meer vrouwen zich aan die
verschillende takken van industrie zullen
moeten wijden als zal worden voldaan aan
wat de oorlogstoestand eisolit.
In Frankrijk, waar, om in het gebrek aan
arbeidskrachten to voorzien, naast krijgs
gevangenen, niet alleen Spanjaarden en
andere hulpkrachten, maar ook kleurlingen
en den laatsten tijd zelfs Indo-öhincezen
aan het weric. zijn gezet, hébben rioh op den
cRrar, vooral voor den landbouw, niet vol
doend© vrouwelijke hulpkrachten aangebo
den.
Ook Rusland heeft, ondanks zijn groote
menschenmassa, gebrek aan arbeidskrach
ten en heeft een groot aantal Ohineescbe
koelies naar Europeesch Rusland gevoerd
om landbouw- en industrieetien arbeid te
verrichten.
In Duitsohland heeft zich, vooral tenge
volge van den hoogen trap van organisatie
in de vrouwenbeweging en de practisohe
toepassing, vrouwenarbeid zonder veel moei
te aan den oorlogstoestand aangepast, zoo
zelfs, dat er voldoende reserve is. Volgens
de statistiek zijn voor twee open plaatsen
gemiddeld drie vrouwen beschikbaar.
De geloofsverdrukking bjj de Boctheniërs.
Ov6r de geloofsverdrukking bij de Koetboen-
sche Uniaten door het schismatieke Rusland
schrijft prins Aloys von Liechtenstein een inte
ressant artikel in de „Reiohspost".
Toen in 1905 het bekende Tolenag-edict word
uitgevaardigd, kwam do goh oei e bevolking van
Roetiheniëe die tot dan de H.H. Sacra men ten ont
beerd of heimelijk in Oostenrijk ontvangen hnd,
openlijk voor het kahtoldeke geloof uit. Maar
thans zal liet laatste vonkje godsdienstig© ge-
iwetensvrijkeid en nationale zelf regeering van
het Roetheensche volk gedoofd worden ondei
hot smartelijke juk fier Moskovitische Staats
kerk. Aan bet slot smeekt prins Liehtenstein
Gods genaderijke bescherming af over het diep.
bedroefde volk, om het voor deze Russische
beproeving te sparen.
Wij willen en zullen doorvechten, onverbid
delijk, zonder ophouden, tot de eindelijke zege
praal, die God ons sohenken zal, niet enkel al©
igood© Oostenrijker», als echte zonen van het
geliefd© vaderland, doch als trouwe Katholie
ken, die onze Moèder, de H. Kerk, besahermea
itegen den zielenroöf door de bitterste vijanden,
yan ons geloof.
Auteursrol il voorbehouden»-
Kathedrale kerk St."BAVO.
Leidsehe Vaart.
ZONDAG, de H.H. Missen om 6, 8 eii 9 uur,
an om half 11 do Hoogmis. Om 1 uur do Cate
chismus in de kerk. Half '7 Lof met preek.
Vóór het Lof het Rozenhoedje.
MAANDAG, Woensdag en Zaterdagavond
half 8 oefeningen fan de Octobermaand.
ZATERDAG, verjaardag van de .Bis
schopswijding v£.n Z. ,D. Hopgw. Om half 11
plechtige Üonventueete H. Ms vani het Hoog*
■plechtige Oonveniueele H. Mis van het Hoog-
ZL D. H. .den iBishchop.
Parochiekerk van don H. Joseph.
ZONDAG, de stille H.H. Missen te 7 uur
te half 9 voor de leden yan het Kruisver
band en de Maria-'veieeniging. IK half 11 do
Hoogmis; te 1 uur leering; te half 5 Congre
gatie; 's avonds te 7 tuur Lof met preek door
den Eerw, Heer Mets.
MAANDAG en volgende dagen te half 8
Lof met voorgeschreven gebeden.
DINSDAG, half 8 mej. Koopen, geb. v. der
Waard, als lid der Broedorsohap van de H.H.
Martelaren van Gorcum, 's avonds 7 uur Con
gregatie.
WOENSDAG, hialf 8 H. Mis voor J. ës. l\;k-
kenberg, als lid der Broederschap van het
H. Hart.
VRIJDAG, 8 uur H. Mis voor do levende
en overleden leden der Broederschap van
de "H.H. Mar beluien van Goroum.
Van 6 tot half 8 biechthooren voor de
0j.011 f
ZATERDAG, half 8 H. Mis voor de bo-
këering der zondaren in de kapel van het
Mirac. Mariabeeld. Half 8 Lof met gebeden
voor den vrede. Deze week de H.H. Missen
en leering naar gewoonte.
Parochiekerk van don H. Antonius vun Padua,
ZONDAG, te half 6, 7 uur en half 9.
de gelezen H.H. Missen, te half 11 de Hoog
mis. Onder de R. Mis van 7 uur le H. Com
munie der kinderen. Onder de H.H. Missen
van half 9 en half 11 Liefdadiglieidspredi*
katie door den Eerw. Pater Sigefridus Eller-
beek, van-het klooster te Woerden voor de
arme zieken die bezocht worden door d?
Dames der St. Elisabethsvereeniging. 'sNa-
middags te half 4 de Vespers.
MAANDAG, te half 8 .de H. Mis voor.
den heer Henricus Laschuit als Lid der
Broederschap van den H- (Kruisweg.
MAANDAG en overige dagen deze» week,
uitgezonderd Zaterdag, 's avonds te half 8
Lof ter eere der Allerh. Maagd en Rozen
hoedje en Gebeden.
DINSDAG, te 8 uur gezongen H. Mis te;
eere van d en H. Antonius van Padua. 's Av,
to half 8 Lof en Vergadering der Broeder
schap.
WOENSDAG, te half 8 eene II. Mis voof
den heer Lascliuit als Lid der Broederschap,
van den H. Kruisweg.
DONDERDAG, 7 uur dé H. Mis voor den
Heer Henricus Laschuit, te half 8 voor Mej,
Anna Gcertr. Beelen en te 8 uur voor den
heer Joannes Henricus .Takkcnberg, als Le
den der Broederschap „Haarl. Proc. naar.
Ke velaar".
VRIJDAG, te half 8 eene H. Mis voor de
overl. leden der Broederschap „Haarl. Proc.
naar Kevelaar"; te 8 uuj- gezongen H. Mis
voor de overl. Loden der ,3e Orde van den
II. Franciscus. Te half 9 eene II. Mis voor
den heer Henricus Laschuit als Lid der 3e
Orde van d en H- Franciscus. 's Avonds te
half 8 Lof ter eere der Allerh. Maagd en
Rozenhoedje.
ZATERDAG, te 8 .uur do H Mis voor
Moj. Cornelia Koopen gop. v. d. Woept als
Lid der Broederschap van don H.An
tonius. Het Rozenhoedje na de H. Mis van
half 10.
ZONDAG, 29 Oct. in het Gesticht ,^t.
Joaifnes de~Deo" na het Lof van half 3 pre
dikatie voor de Doofstommen door den Eer-
waartfiK-Eater v. d. Boezem.
Kerk van het Allerheiligste Hart.
ZONDAG te 9 uur de stille H. Mis; te
half 11 de Hoogmis, onder de H.H. Mieeen
Predikatie, te half 1 Catechismus, 4 uur Lof,
en Rozenhoedje.
Gedurende deze Octobermaand zullen pet
Rozenhoedje met de Litanie van Maria en
het gebed tot den H. Jozef gebeden worden
Zondags, Dinsdags en Vrijdags onder het Lof,
de overige dagen na de H. Mis van 9 udr,
DINSDAG, half 8 gezongen H. Mis ter
