llfllE IUIL CHIUl
DE OORLOG
BUITENLAND
VRASENBUS
Zaterdag 2 December. - Vijfde Blad
HET OORLOGSDOEL VAN
DUITSCHLAND.
Sedert enkele dagen is het aan de Duitsche
pers toegestaan het oorlogsdoel van Duitschland
te bespreken en daarvan wordt natuurlijk nu ook
gebruik gemaakt. Daarbij is vooral het oog ge
vestigd op de bezette gebieden in het Westen.
Zoo schrijft de Köln. Ztg." o, m. het volgende:
„Wij zullen bedacht moeten zijn op de ontwik
keling en afronding van ons koloniaal bezit.
'Politieke oogmerken, door inlijving van land
en volk in Europa, zullen wij niet najagen.
Groote, aaneengesloten koloniale gebieden laten
zich betrekkelijk gemakkelijk verdedigen, zoodat
wij op 't stuk van politieke machtsvermeerdering
naar zulk een kompakt koloniaal bezit moeten
streven en voor zijn militaire bevestiging en ver
sterking hebben te zorgen. Overigens komen onze
corlog30ogmerken op het gebied der wereldpoli
tiek met de politieke doeleinden onzer bondge-
nooten overeen, want zij behooren gericht te zijn
jp instandhouding en beveiliging van het
Dultsch-Oostenrijksch-Hongaarsch-Bulgaarsch-
Tu ksche viervoudige verbond.
,,De onlangs uitgesproken toezegging van den
Rijkskanselier, dat er toestanden behooren te
worden geschapen, die recht deen aan de vrije
ontwikkeling ©an alle volken, ook de kleine, kan
en mag natuur :ijk niet beteekenen, dat wij naar
het herstel der staten, die zich vijandig tegen
over ons hebben geplaatst: België, Servië, Mon
tenegro en Roemenië, streven. Slechts de natio
naliteiten, die ons vriendschappelijk gezind zijn,
en zich ock in de toekomst bij ons willen aan
sluiten, kunnen er staat op maken dat wij hun
belangen bevorderen."
Verder verlangt de Kölnische dat de Engel-
schen Calais en de geheele Fransche Kanaal-
kust zullen ontruimen. „Zoolang dat niet ge
beurt achten wij het vanzelf sprekend dat de
Duitsche troepen indien dat in onze macht
ligt het Fransche gebied bezet houden."
Naar het blad verzekert, zijn dit in groote trek
ken de oorlogsdoelen die de meerderheid van het
Duitsche volk voorstaat. Hoe de regeering en de
leidende militaire autoriteiten er tegenover staan,
is de Kölnische niet bekend.
En de (Kath.) „Köln. Volksztg.", die even
eens een uitvoerig artikel over Duitschland's
oorlogsdoel bevat, behandelt daarin in de eerste
plaats de kwestie van België, die bij de vredes
onderhandelingen een der moeilijkst oplosbare
vraagstukken zal zijn. Dat Duitschland aan een
annexatie van België in staatsrechtelijken zin
niet denkt, is nu wel gebleken, zegt het blad.
„Als de Belgische regeering wil, dan kan zij
ongetwijfeld van ons een vrede krijgen, die Bel
gië als staat en als monarchie herstelt, maar die
tevens ons naar buiten wezenlijke en niet
slechts papieren waarborgen moet geven, dat
België niet meer een werktuig van de politiek en
de oorrlogvoering onzer vijanden kan worden.
Verder zouden wij daarbij onze economische be
langen moeten verzekeren, opdat uit het econo
mische leven van België geen wapen tegen ons
worde oesmeed. Vooral de positie van Antwerpen
IS in dit opzicht van belang. Zoowel onze mili
taire als economische veiligheid eischt dat wij de
hand op Antwerpen houden, welke stad voortaan
van even groot belang voor Duitschland zal zijn
als Hamburg en Bremen. Hetzelfde geldt voor de
Maaslinie en hare vestingen. Deze versterkte
keten die tevens een vijandelijke opmarsch kan
dekken, mag ons niet nogmaals bedreigen."
De bezette gebieden van Frankrijk schrijft
het'blad verder en vooral het groote kolen
bekken van Noord-Frankrijk, zijn voor ons
hoogst gewichtige panden, die wij niet behoeven
af te staan, tenzij onze militaire en economische
veiligheid op anderë wijze ten volle wordt ge
waarborgd en Duitsch eigendom ervoor wordt
teruggegeven. Het koloniale vraagstuk staat
hiermede in het nauwste verband.
„De smalle strook om Bricy is van belang voor
onze economische veiligheid en onafhankelijkheid
vooral in oorlogstijd. Wij hebben Briey noodig
om in onze behoefte aan erts te kunnen voorzien
en wij zijn verplicht bij den vrede dezen eisch
door te zetten."
„Indien wij ons naast den eisch tot schade
loosstelling beperken tot bovengenoemde
eischen, die alleen een verbetering onzer grenzen
oeoogen, dan zal niemand ons begeerigheid naar
uitbreiding van grondgebied en veeleischendheid
kunnen verwijten," besluit de Kölnische Volksztg.
VERSPREIDE BERICHTEN
Een onderhoud met den rijkskanselier.
Do Europeeftehe vertegenwoordiger van de
„Ne.z l'cik American and International
News Service," dr. Hale, heeft Dinsdag eeu on
derhoud gehad met den rijkskansselier, die we
derom de gelegenheid te baat nam om over den
vrede te spreken. Hfj liet uitkomen, dat de
beide felste tegenstanders, Engeland en
Duitschland het met den machtigste der neu
tra teilde Ver. Staten, eigenlijk eens zijn over
de noodzakelijkheid van een internationale
overeenkomst tot het waarborgen van den
vrede. Daartoe haalde Bethmann-Hollweg de
verklaringen aan, die daaromtrent door hem,
op 9 Nov., door minister Asuith en door presi
dent W dson zijn afgelegd. Ik zou wel eens wil
len weten, zeide, Lij, of iemand, die deze rede
voeringen niet kent, zou kunnea zeggen van
welken staatsman elk dezer uitspraken herkom
stig is. De kanselier klaagde over de verkeerde
uillegging zijner woorden (van 9 Nov.), door
de Lngelsehe pers gegeven, en zeide, dat zij
niets anders beteekenen dan een oprechte en
nadrukkelijke verklaring van Duitschland's be
reidwilligheid om tot het waarborgen van den
wereldvrede mede te werken.
Naar aanleiding van den burgerlijken dienst
plicht zeide de kanselier, dat het Duitsche volk
weliswaar vastbesloten was den oorlog voort
te zetten, maar dat dit besluit geenszins een
Eerroepen van 's kanseliers rede van 9 Nov. be-
teckende, noch een verloochening van de op-
ratting, die hij n o -.- dan een jaar geleden uit
gesproken bad. „Telkens weer hebben wij ver
klaard, bereid te zijn op vredesonderhandelin
gen in te gaan. Onze uitlatingen hebben nooit
weerklank gevonden en zijn zelfs dikwijls uitge-
e-~I als uitingen vrees of van zwakheid."
jeide hij, terwijl hij er op wees, dat de gebeur
tenissen op de oorlogstooneelen nog geen aan
fluitingen geven voor Duitschland's vermeen
de zwakte. Als w;j over vrede spréken, volgen
wij dan ook uitsluitend het gebod der mensche-
lijkheid, wij spreken „onder het ernstige besef
van de heiligheid des levens, dat ons door een
hoogere macht geschonken is, en dat niet
lichtzinnig vernietigd mag werden ten gevolge
van menschelijke geschillen, die door gemeen
schappelijke pogingen opgelost hadden kunnen
worden."
Gevaar voor hospitaalscbepen in de Zwarte Zee.
Het Bulgaarsdie Telegraaf-Ag.entschap
meldt: Het stoomschip „Bulgaria" van d© Bul
gaarsdie Zwartc-Zee-Scheepvaart.maatscha.ppij
is in een hospitaalschip veranderd, waarvan do
Bulg-aarsche regeering de oorlogvoerende mo
gendheden cn inzonderheid Rusland in kennis
stelde, teneinde dit schip onder bescherming-
te stellen van de internationale Recde-Kruis-
ccnventies. Op die mededeeling antwoordde
de Russische regeering met een formeele wei
gering het hospitaalschip als zoodanig te er
kennen, onder voorwendsel, dat twee Russische
hcapitaalschepen door'de Turksclic \lcot zijn
getorpedeerd.
Deze torpedeering echter geschiedde volgens
de categorische verklaringen van de Turk-
schen generaleu staf, nadat zij vijandelijkheden
hadden gepleegd tegen Turksdie schepen.
De Bulgaarscho regeering heeft in een 11 eu-
we .nota opnieuw en zeer krachtig geprotes
teerd tegen deze opvatting van de beginselen
van de conventies van Genève en Den Haag,
daarbij de bedreiging uitende tot represailles
te zullen overgaan, ingeval van eeu llussisehen
aanval op liet hospitaal,schip „Bulgaria."
Duitschland's dradelnoz® telegrafie.
Toen Engeland dadelijk bij den aanvang
van den corlog de telegraafkabels voor
Duitschland afsneed, moesten de Duitschers
liet met de dradelooze telegrafie stellen.
Duitschland had toen twee stations voor
verre afstanden, te Nauen en te Ddvese,
maar beide waren nog met de proefnemin
gen niet klaar. Daardoor konden er inl de
eerste maanden van den oorlog m
tusschenpoozen slechts enkele hon
woorden aan de Amerikaansche stati
Sayville en Tuckerton worden ,oveJ^P,
Zoo werd aan de Duitschers m Zu
en Oost-Afrika en Kameroen
nos eenre bericht van het oorlogstoonee
iii Europa gebracht.. Van hou kon echter
geen tijding worden ontvangen.
Met grooten ijver werd nu echter ge
werkt aan het verbeteren van de etat=
In de wintermaanden van 1J14 konaen
ro-ds eenige handelstelegrammen worden
verzondmu De winter van 1915 zag reeds
een aanmerkelijke toeneming van het ver
keer' In het voorjaar van 1916 gelukte het
ook een verbinding met Spanje te verkrij
gen waardoor de Duitschers die in Ka
meroen hadden gevochten en in Spanje ge
ïnterneerd waren, met hun vaderland in
verbinding konden komen* Deze lijn is nu
zoo goed, dat ze aan "alle eischen voldoet.
De" winter van 1916 ziet nu een aanzien
lijke vermeerdering van het verkeer met
Amerika. In October 1.1. zijn b. v. ruim
300,000 woorden met de Amerikaansche sta
tions gewisseld. Dat aantal kan zoo noodig
nog aanzienlijk worden verhoogd.
Deze toeneming is te danken aan een aan
tal verbeteringen en .vindingen, tijdens -den
oorlog verkregen. En cr worden nog meer
verbeteringen aan de Duitsche stations aan
gebracht. Zo staan onder beheer van den
admiralen staf.
De Amerikaansche correspondenten be
hoeven hun telegrammen niet meer aan tc-
bewerking van den Engelschen censor toe
te vertrouwen. Do ofiicieele Duitsche oor
logsberichten, de verslagen van redevoerin
gen van Duitsche staatslieden en belang
rijke berichten kunnen nu terzelfder tijd
in de groote Amerikaansche bladen ver
schijnen als ia de Duitsche, zonder dat de
Engelsche censor er het pot.ood door kau
halen, lit de Yereenigde Staten worden de
telegrammen dadelijk naar heel Zuid-Ame
rika en Oost-Azië doorgeseind.
ÖÜRLOCsS-Aï-1-ERL.EI
DE „BRITANNiC".
De „Daily News" geeft de volgende belang-
wekkende bijzonderheden, omtrent liet hospuum-
schip „Brixannic;>, dat omau^s is vergaan en
waarvan in het Lagerhuis werd medegedeeld,
dat men niet zeker wist of het getorpedeerd of op
een mijn geioopen was:
De „Britannic" van de White Star Line was
900 voet lang, 94 voet breed en van de kiel tot
het boveneinue van de schoorsteenen ISO voet
hoog. Het schip was berekend op 2ÜOO passa
giers en eene bemanning van 1000 koppen. Hei
is gebouwd op de werf van Flatland Wolff,
de beroemde scheepsbouwfirma te Bella-,. en den
26en Februari 1914 te water gelaten.
Toen de oorlog uitbrak nam de admiraliteit
het monsterschip over en richtte het toi hospitaal-
schip in. Het goid, toen het voor dit doel gereed
was, als het beste ingerichte Roode Kruis-hos-
piiaal, dat hetzij te water oi te land te vinden
was.
De „Britannic" kon beschouwd worden als
het technisch meest volmaaide schip ter wertid
en vooral was aiies er op berekend om bij onge
lukken de grootst mogelijke veiligheid te berei
ken. Het scnip had een dubbelen bodem met een
tusschenafsiand van vijf voet en die weder in
verschillende afdeelingen was gescheiden. Ook de
zijwanden waren tot een eind boven de water
linie eveneens dubbel gebouwd en zoodanig inge
richt dat er gedurende de reis nooit een deur
van de binnennuid geopend kon zijn.
Ook wat de rendingsoooten betreft was de in
richting zeer merkwaardig. Dezen waren in vier
afzonderlijke groepen gerangschikt, daanusschen
waren groote ruimten opengelaten, waar de pas
sagiers en bemanning konoen opgesteld worden
alvorens m de boo,en plaats te nemen. De red-
duigbooten, waarvan er 48 aan boord waren,
zijn de grootsten die ooit gebouwd werden.
Twee waren van krachtige stoommachines
voorzien.
De daviiS waren ook naar een nieuw beginsel
gebouwd, zoodat het mogelijk was de booten
op gelijken kiel naar beneden te laten, zelfs ais
het schip naar de zijden, of voor- of achterover
mocht overhellen. Bovendien konden de booten
zoo noodig allen aan een zijde van het schip
worden neergelaten.
Van den brug, die 61 voet boven den water
spiegel ligt, af, kon de kapitein al de verschil
lende afdeelingen van het schip, waar werk werd
verricht, controleeren en had hij instrumenten om
zich heen, die hem in staat; stelden om na te
gaan of zijne bevelen werden gehoorzaamd. Ook
was er een onderzeesche electrische inrichting
aan boord, die de nabijheid van lichtschepen
automatisch aangaf.
Het schip haa 16 waterdichte dwarsschotfen
en de totale constructie van het vaartuig was
zoodanig, dat eik der zes voornaamste afdeelin
gen vol water kon loopen, zonder dat het schip
zonk. De waterdichte deuren der schotten kon
den van den brug af gesloten worden en er waren
electrische schellen aangebracht, waardoor werd
aangekondigd, dat de deuren spoedig gesloten
zouden worden. Voor het geval dat er menschen
in een der afdeelingen welke volliep geraakt
mochten zijn, die niet tijdig door de deur ontko
men konden, waren er ladders aangebracht,
waarlangs de aldus opgeslotenen zich naar
boven konden redden.
De „Britannic" had reciprooeerende machines
en turbines van resp. 32000 en 18000 paarde-
kracht en kon 21 knoopen loopen.
Het feit, dat er van de 1150 personen aan
boord slechts 50 het leven verloren, bewijst dat
de uitvoerige voorzorgen die bij den bouw voor
de veiligheid der passagiers waren genomen, in
de praktijk zeer nuttig en doeltreffend waren. Op
een zijner reizen vervoerde het schip 3126 pa
tiënten.
ENGELAND'S OORLOG
TEGEN DE DUIKBOOTEN.
Tn do „Times" van 26 en 30 Augustus, 1 en
3 September heeft een zekere heer Alfred Noyes
een reeks artikelen over den duikbootenoorlog
geschreven, met een fantasie, Jules Yerue en
Gonan Doyle waardig. De onwaarschijnlijkheid
ligt er wel dik op, doch het is aardig gevonden
en daarom zullen wij er de meeat eurieuse ge
deelten ervan vertalen.
„Men denkt over het algemeen," zegt de heer
Noyes, „dat de Duitschers den duikbooten
oorlog naar aanleiding van het ingrijpen van
den menschenvriend Woodrow Wilson hebben
beperkt. Dit is een vergissing. De mindere
werkzaamheid der Duitsche duikbooten is enkel
en alleen het gevolg van de door Engeland ge
nomen maatregelen. Men heeft er gewerkt aan
een geweldge organisatie, die de duikbooten
moest afwipen. Steeds meer is deze organisatie
uitgebreid en verbeterd, en thans zijn wij zoo
ver, dat iedere Duitsche duikboot, die het mocht
wagen, in zee te gaan, dadelijk rechtsomkeert
maakt en er van door gaat, als zij een Engelsch
visschersvaartuig in het oog krijgt.
temds het begin van den oorlog heel't men in
alle stilto en heel in het geheim deze organisa
tie tot stand gebracht en eerst toen in kleinen
kring de vernietiging van de vijftigste Duitsche
duikboot feestelijk gevierd kon worden, achtte
men den tijd gekomen om een tipje van den
siuier, die tot dusverre over het geheim der
„mystieke schepen" (hiermede bedoelt de
schrijver yissehe-rsbeoten) had g-elegen, op te
lichten. Niet minoer-dan drie duizend (1) vis-
schei'sschepen vverden uitgerust en bemand met
een aantal zeevisschera, dat grooter is, dan het
geheele leger der Yereenigde Staten van Noord-
Amenka. Zij vverden alleen opgeleid voor het
hun toegewezen werk, in uniform gestoken en
onder het commando van zeeofficieren gesteld.
Deze zeeofficieren vverden gerecruteerd uit de
vroegere schippers der stoomtrawlers. Aan land
is een centraal bureau, dat alle tijdingen ont-
yangt en dat alle ondernemingen van de traw-
jcvflctiiles leidt, Als yen U-koot verschijnt (en
Jat merat men oijmidue/Jijk, omdat ar dan
schépen tot zinken tvórden gebracht) meldt
men dit aan het centraal bureau en dit gééft
draadloos de noodig© orders aan de stoomtraw-
ierfi;;titles. Het. groote aantal schepen, waar-
te ,.r men beschikt, maakt het mogelijk, doze
flotilles zóó te verdeden, dat z(j binnen zeer
korten tijd op de aangegeven plaats aanwezig
kunnen zijn. Zij alecpea geweldige netten van
staaldraad, ter lengte van wel honderd Engel-
seho zeemijlen (16° K.M.) en hebben in op
dracht, do ten verdervo gedoemde U-boot daar
mede te omsingelen. Deze netten zijn zoo inge
richt, dat men op den meest nabij zijnden traw
ler onmiddellijk bemerkt, a's de U-boot er tegen
vaart en erin blijft vastzitten. Suel schiet dan
een der talrijke motorbooten, die 5U tot 96
knoopen per uur °P de aangewezen
plaats aan en werpt eeu wa noord.
Zoo wordt de gevangen duikboot vernietigd!"
De schrijver beefy zuik een flotille bezxuit
en met een der schippers een onderhoud ge
had. Deze vertelde hem o.m.t „Ik weet niet,
wat de anderen bobben uitgevoerd, maar ik
voor mij (gl mlacheud) heb vandaag den tien
den onderzoëer uit den weg geruimd."
Men moet er niet te licht over denken 1 Tien
stuksEu wij mogen aannemen, dat de andere
schippers óók bun uiterste best hebben gedaan
en dan toch zeker gemiddeld wel één duikboot
naar den kelder hebben gejaagd. Dat maakt bij
elkander 3000 stuks 1 Het is geen wonder dat
Duitschland den duikbootenoorlog heeft moe
ten beperken 1
DE CATACOMBEN AAN DE
SOMME.
Bij den strijd üIU, Gombles is, zoo schrijft
Scheuermann in "6 „Norddeutsehe Allge-
meine Zeituug'k voor het eerst melding ge
maakt in dezen oorlog van merkwaardige
catacomben, onderaai dsche gangen en ver
trekken, die diep onder ue straten en huizen
van het vk'k üoorliepen. Boven kon de vijand
aiies gerust in sp'inu,rs schieten, in de oude
onderaardsehe ganf?en> Waar de verband-
plaats was, lagen ee gewonden ten minste
veilig. De velo meters dikke dekking van
met plantenwortels als <l0or een net samen
gehouden bodem konuen zelfs de zwaarste
granaten nooit doorboren. De catacomben
van Com ld es de Saksische troepen noem
den ze Kumben nebben ons dus goede
diensten bewezen, zoo lang de plaats onder
roft'elvuur lag- Door een toeval werden ze
ontdekt. Het doel ervan en de uitbreiding
heeft men niet kunnen bepalen, want het
tijdstip was niet erg geschikt voor weten
schappelijke onderzoekingen. Zij liepen naar
één richting in een eiruuelooze gang uit, die
men twee honderd meter ver kon volgen.
Dan werd de lucht zoo slecht, dat men slechts
met een gasmasker verder kon. Een plaatse
lijke legende beweert, dat deze raadselachti
ge onderaardsehe vertrekken van een slot
uit de middeleeuwen afkomstig zijn, dat op
geheimzinnige wijze met een naburig kasteel
verbonden was.
Langzamerhand is gebleken, dat deze ca
tacomben geen bijzonderheid van Combles
zijn, maar dat men ze aan de Somme ook op
vele andere plaatsen vindt, zooals te Bapan-
me. Er zijn lieden, die bweren, dat er in de
geihecle streek geen oud dorp is, dat niet
een huis diep onder straten en zijn geheime
gangen heeft. Vindt men ze bij uitzondering
niet dan moet de holen-geestelijke J. op be
zoek komen, een geleerde en bewegelijke di
visie-zielenherder, die de catacomben aan
het Somme-front tot een onderwerp van
grondige onderzoekingen heeft gemaakt. Hij
behoeft maar te bomen, dan ontdekt hij ze
zeker. Vaak helpt ook het toeval. Kort gele
den was ik in een dorp, waar de vijand dage
lijks eenige zware granaten inwerpt, waar
tegen noch de huizen noch de kelders dek
king bieden. Men begon dus onderaardsehe
kwartieren aan te leggen. Nauwelijks was
de genie op een plek goed en wel in den
grond gekomen, toen zich weer voor hun Bpa-
den wijde gewelfde gangen en hooge hallen
openden. Zij hadden catacomben gevonden,
waarvan de toegang dicht gevallen was, en
waarvan inen het bestaan had vergeten. Men
kon zich, zonder verdere moeite te doen, In
richten in de vertrekken, die menschelijke
vlijt, honderden of duizenden jaren geleden
geschapen hadden.
In vele andere plaatsen weet men van het
bestaan der catacombon. Men kon er menig,
maal niet inkomen en zij hebben het onder
werp gevormd van geleerde ouderzokingen,
maar zij zijn vooral een prikkel geweest voor
de verbeeldingskracht van de inwoners. Nu
eens zijn zij het onderaardsehe slot van een
roover geweest, die hier zijn gevangenen op
sloot, en zijn schatten verborg; dan weer wa
ren ze toevluchtsoorden voor alle mogelijke
vervolgden van de oude Galliërs tot de Hu
genoten en den adel onder de revolutie toe.
De bevolking "heeft 'n eigen woord voor deze
catacomben, wat reeds bewijst, dat zij in de
buurt algemeen verspreid en bekend zijn.
Men noemt ze in Picardië „les niucheis."
Ik heb eenige van deze mudies gezien. En
vooral die onder het dorp B.... in de huurt
van Bapaume, liggende, nader kunnen be
zichtigen. Ziet men het plan ervan, dan ont
dekt men, dat onder het tegenwoordige dorp
een tweede bijna nog grooter dorp, diep on
der de aarde verborgen ligt. Het onderste
heeft evenals het bovenste een hoofdstraat,
waaraan zich links en rechts zijstraten en
wegen en overal woongelegenheden aanslui
ten. Noch in getal noch in ligging staan ze
met elkaar in verband. Ze zijn volkomen on
afhankelijk van elkaar ontstaan. De bevol
king van het tegenwoordige dorp zou met
haar huisraad en haar vee gemakkelijk
plaats kunnen vinden onder de aarde.
Men daalt diep naar benedeu voor dat men
op een gelijke weg komt. Hier heeft men
manshoogte en voldoend breede, onregelma
tig loopende gangen, die in de k rijks te en uit
gebroken zijnen slechts daar waar de uitgang
naar hoven is zijn z.ij netjes met baksteen
overwelfd. De ouderdom van deze bakstee-
nen heeft men niet kunnen bepalen. In een
andore „muches"-systeem vond ik in het ge
welf baksteonen, waarin Romeinsche cijfers
stenden. En die naar hun karakter te oordee
l-en later dan in de middeleeuwen waren ont
staan. Om een paar passen was er een ope
ning naar links en rechts. En door deze lage
opening komt men in vertrekken. Deze ver-
tiekken zijn van ©en onregelmatige grootte
Geschikt dus om een familie eenigen tij<l
lang te herbergen. Onder elkaar staan deze
vertrekken niet in verbinding; elk heeft zijn
eigen uitgang, zoo-dat ht geheel er in platten-
grond als een druiventros uitziet. In de mu
ren gehouwen zitplaatsen of banken zooals
men anders vaak in holen vindt, ontdekt
meu nergens. Teder vertrek bó'nu echter heel't
oi.middellijk naast zijn ingang egn nis in
den muur, waar men blijkaar het licht heeft
neergezet. Eén vertrek overtreft alle andere
iri grootte en in zorgvuldigheid van bewer
king. Het is moer dan vier meter hoog, de
zoldering verloopt puntig als een gotisch
gewelf. Dat moet de.ouTeraard^jjjje kerk zijn
geweest. De bodem vande' g^iigên. waarin
een vreemde zeer gemakkeüjk-zpi^ gunnen
verdwalen en van de zeer talrijke vertrekken
ligt zestien meter en meer onder de opper
vlakte. Met de bovenwereld stond dit taby-
rinth, vroeger, voor dat de Duitsche soldaten
gemakkelijker toegangswegen aanlegden,
slechts door een ronde gemetselde schacht In
verbinding, die er precies uitziet als een
uitgedroogde waterput. Toch is de lucht
overal verbazend goed. De wanden zijn be
halve op eenige plekken, waar door barsten
in het gesteente water siepelt, droog. Men
kon hier dus, als het moest, even goed wonen
als in een loopgraafdekking. De vluchtige
bezoeker ziet men niet of deze „muches" be
woond zijn geweest. Op den grond ziet men
geen spoor van humusvorming. Maar het is
moglijk, dat afgebrokkelde stukken van
wanden en zoldering den humus weer toege
dekt hebben.
Wat de Fransche onderzoekingen over de
punches" aan het licht prebracht hebben,
weet ik niet. Ik weet slechts, dat eenige ze
voor pre-historisoh en andere ze voor heel
laat houden, wat niet in tegenspraak behoeft
te zijn. De krijtformatie, die zeer voor den
bouw van deze catacomben geschikt is, kan
in verschillende perioden in denzelfden
nood dezelfde schuilplaatsen hebben doen
voortbrengen.
OOSTENRIJK.
Do begrafenis van Keizer Frans Jozei.
Omtrent de plechtigheid der begrafenis van
Keizer Frans Jozef, wordt door het Ween-
sche Korr. Bureau nader nog gem rid: Op
den weg van den Stefansdom n ar de Capucij-
nerkerk vormden de hoogwaard ghe.dstekl e-
ders van het Rijk een eerewacht.
Onmiddellijk ach'er den lijkkoets schreden
de Keizer en de Keizerin. Tusschcn hen iu
liep de troonopvolger aartshertog Karei Frans
Otto Hij had de. inzegening in den Dom
bijgewoond en droeg een wit gewaadje met
knp aan den linkerarm en een zwarte sjerp.
Hij drukte z ch vast tegen zijn schouders aan.
Daarna kwamen do vorstelijke personen
uit het buitenland; zooa's de Koning o:i de
Koningin van Beieren, de koning van Sak
sen, {He Tsaar der Bulgaren, de Duitsche
Kroonprins, de Turksehe troonopvolger, de
Kroonprins van Zweden, de Infant van Span
je, Prins Waldemar van Denemarken, de
rkoonprins van Saksen, de kinderen van don
Tsaar der Bulgaren en do andere Duitsche
bonds vorsen. Vooraan gingen de doch ©rs van
den overleden Keizer, zijn kleinkinderen, zijn
zusters en andore familieleden. Ook de kin-
dero van den vermoorden troonopvolger
Frans Ford'nand waren in dm stoet.
De bizonderc buiicnlaudsehc mirsies volg
den op do vorstelijke personen. Onder d' zo
was ide vertegenwoprdijer van KouiniC Haa
kon van Noorwegen. Ten slotte nog een
heele reeks van buitenlandsche deputaties!,
Al deze deputaties legden prachtige kran- j
sen op het graf van den Keizer, die meti
de kransen uit alle deelen van Monarchist
een ontzaglijke hoeveelheid vormen.
Niettegenstaande jte enorme toeloop van
do bevolking, hoeft zich geen enkel ernstigj
ongeval voorgedaan. Er zijn geen meiden*
ten voorgekomen.
De grafkelder in dis Capucijnerkerk, waar
het lijk is bijgezet, die niet diep ligt, maakt
geen somberen indruk. Het daglicht komt
door vensters, die deels op straat of in den
tuin van het klooster uitkomen.
De Keizer ligt in een nieuw gewelf, dat
van binnen met marmer bekleed en van
electrisch licht is voorzien. De blauwe ven
sterglazen verspreiden een zacht licht over
dit gewelf en het altaar met het kruis.
H O N G A R IJ E.
Een treinbotsing.
Gisternacht, kort na middernacht, is naar
het Wolffbureau te Boedapest meldt, desneb
trein no. 3 gebotst tegen den boemeltreun
uit Graz. De botsing had plaats in het sta
tion Herszeg Halom en was het gevolg van
verkeerden wisselstand. Verscheiden wagens
zijni n splinters gesmgen. Er zijn een aan
zienlijk aantal dooden en gewonden.
In den sneltrein van Weenen zaten een
groot aantal menschen, die van de begrafe
nisplechtigheid in Weenen naar Boedapest
terugkeerden.
Volgens een gerucht zou het ongeluk ge
beurd zijn met dén extratrein, waarmee de
leden van het Hohgaarsche Magnatenhuis
terugkeerden. Pit gerucht is echrer va .ih.
Zooals gezegd was het tre.n no. 3.
Het aantal verongelukten bedraagt- 63 doo
den, meest soldaten, en 1. 0 gekwetsten, waar
van er 60 zwaar gewond zijn.
De civiele gouverneur van Servië, Excel
lentie Ludwig Thalioczy, die in den sa Ion wa
gen reisde, is gedood. Zijn secre.ar:3, een
bloedverwante van een eerste-luit.nant, die
zich eveneens, in den salonwagen bevonden,
bleven ongedeerd.
De gewonden zijn voor het meerenderi in
een hospitaaltrein naar Boedapest ge-vracht.
De oorzaak van het onge.uk is hier.n ge
legen, dat wegens een te laat g g ven ire.t-
signaai do Weensche sneltrein in 'lotsmg
kwam met den personentrein van Graz, waar
bij verscheidene wagons vernield werden.
Berichten in drie regeas.
Do kolenstaking te Melbourne in Australië
is bijgelegd. Maandag zullen do arbeiders het
werk hervatten.
Het Roenie-ensalie ministerie van Oorlog
heeft- bevulen, de lichting 1919 onmiddellijk ou
der de wapenen te roepen.
In de afgeloopen week zijn 9K millioen
francs aan goud door bemiddeling van de Ban-
que de Franco te Parijs bijeengezameld.
By Mühldorf a/d Inn wordt een alumi.
niumfabriek gebouwd, die zal voorzen in een
derde behoefte van Duitschland.
Naar gemeld wordt zijn de Roemeensche
Regeering en de buitenlandsche gezant
schappen naar Jassy vertrokken.
Uit Malmci wordt gemeld, dat Zondag j.L
De „Corriere della Sera" verneemt uit)
Rome, dat heden (Zaterdag) een uiinisierraad
zal plaats hebben.
In den ouderdom van 90 jaren is te Dres
den overleden, generaal R. von Minckwitz. Hij
streed in den Frausch-Duitscben oorlog.
Te Cuillet, in België, is Woensdag brand
uitgebroken in mijn IV, 890 meter diep. 't Aan
tal slachtoffers is nog onbekend.
Naar Reuter uit Melbourne seint, zal F.n-
geland voor het vleesch, dat het daar wil
koopeu, 40 'millioen pd. st. moeten betalin.
V r. In uw blad heb ik gelezen betreffende dt
verbreedmg der Antoniesuaat. Is daarmede
öedoeld de kieins;e heift oi' de geheele straai?
Anders zou de ver betering heel weimg geven,
want dan is het aog geen eens een halve ver
betering
A n t w. De Anthoniestraat wordt op een
breedte gebracht van 12 Meter.
V r. van J. B.
A n t w. Wendt u tot den gemeente-ontvanger,
De belasting wordt berekend naar bet inkomen,
na aitrek van een zeker bedrag voor noodzakelijk
onderhoud. Bij de inkomsten wordt ook gerekend
een zeker bedrag voor kost en inwoning, die
men geniet. De andere motieven, die u aanhaalt
zijn geen reden tot vrijstelling van belasting
V r. van D. te H.
A n t w. Tracht het met den eigenaar te vin
den. Anders is er niets op te vinden. U kunt het
voor den rechter brengen, maar de moeilijkheid
bestaat in het bewijzen van de mondelinge over
eenkomst.
V r. van R. te H.
A n t w. 1U krijgt soldij en menagegeid.
2. Die kwestie had u in dienst met de autoritei
ten moeten afhandelen. De kwestie wordt nu
zeer moeilijk. Iniusschen kunt u het niet een
request aan den Minister van Oorlog probee-
ren. Wij geven u echter weinig hoop. Als u wilt,
kunt u er eens over komen spreken met ons.
V r. van S. te S.
A n t w. Het aanslagbiljet kunt u beschouwen
•als quitantie, dat u als bewijsstuk te bewaren
hebt. Verjaring van schuld in 't algemeen heeft
plaats na 30 jaar.
Vr. van J. W. te O.
A n t w. Bent u inwonend dan 4 weken lang,
niet inwonend 2 weken in den regel.
Vr. Kunt u mij het adres geven van een
Gasthuis in Rotterdam, waar ze leerling-ver
pleegsters aannemen?
A n t w. Wendt u tot den heer Dr. H. v. d.
Berg, Spaarue 61, alhier.
V r. Waarheen kan ik het beste een bundel
Zondagsbladen van de N. Haarl. Courant zen
den? 2o. En is het geoorloofd dat een R.-K
vrouw lid is van Vrouwenkiesrecht?
Antw. 1. B.v. naar het vluchtelingenoord
Nunspeet of een der aalmoezeniers, internee-
ringskampen of garnizoenen onzer soldaten.
2. Het is niet verboden.
Vr. van G. ie H.
Antw. Langs uwen compagniescommandant
aan den Minister van Oorlog. In den regel ko«
n;en eu aanvragen voor in bjj de compagnie^
9
tijdena ee/i heftigon storm Bet Deeusehe wa Ier-
vliegtuig M. 14 vernield werd.
