DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
(HIINIl-UiElKli
Enorme voorraad SLOBKOUSEN
ESASiAULJlAN 49, HAARLEM
P. W. TWEEHUIJSEN,
DëHTIG cents
TELEGRAMMEN
DE OORLOG.
Een merkwaardig debat,
Maandag 11 December 1916
41ste Jaargang No 9210
Bnterconna* Telefoonnummers 1426 en 2741
Evenals vorige jaren stellen
wij ook nü weder voor onze
abonnes beschikbaar den prach-
tigen COMMUNIE-KALENDER
van dr. A. Derckx, tegen den
prijs van
De kalenders kunnen afgehaald
worden aan onze bureaux of
besieid worden bij onze Agenten.
DE ADMINISTRATIE.
iiAAbLbïfiSCHt &LUüA6iES K°. 2110
agenda 12 december
vi Betere dagen voor
osizen handel?
KORTE BERICHTEN
Barteljorisstraat 27.
TELEFOON 1770. 430
VI.
HMRLEMSCUE COORMT
ABONNEMENTSPRIJS
N* i»voor Haarlem en de agentschappen (kom «ener gemeente)/1.60;
de overige p.aatsen Nederland per post f 2,-; per week voor Haarlem
aoEKtschappen f O.l.ri afzonderlijke nummers f 0.1S.
PRIJS DER ADVERTENTIÉIfi
Van 15 regels f 0,76, iedere regel meer 0,1»; kaüpar safrt MK
advertentie in da rubriek MVraag ea Aanbod" «aa 1—4 aaprta f WA
regel meer 0,10. t
Atïe Wteiez.de abonnó^ op dit Blad. in het bezit van een Verzekeringspolis, zijn. velgen. de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor f 4000 bg lerenalange o^cïAAM »o
ff 50Ö by «verlijden, ff 300 bij verlies van een hand of voet, f 25© bij verlies van een oog f 125 bij verlies van een du.«n, 1 75 bq Wik van een arm of been ff 1CK) b, verhe.
verlies van een anderen vinger De uitkeer»* dezer bedragen wordt gegarandeerd door de ..Hollandsche AlgemeeneVerzekeringsbank te Schiedam. (De vóór I October 1911 «Ugegeve» pobeoen w*m naet
HET LICHTVEEBOD.
Alzoo treilen vandaag de bepalingen in
Werking betreffende de beperking van gas-
en electriciteitsgebruik.
De verordening zal loyaal worden toege
past, volgens de toezegging van B. en W„
dos geen pietluttigheden. Wanneer een win
kelier aannemelijk kan maken dat deze of
gene schijnbare overtreding, niet in strijd
kan worden geaelit met de bedoeling van de
Verordening, of noodzakelijk is voor t bedrijf
dan zal hij geen last ondervinden. Voorop
staat échter dat de winkeliers e.a. b «k ge^\ en
dat het bun ernst is met de besparing van
licht en alzoo van steenkolenbesparmg
Men maakt ons opmerkzaam dat m de ver-
oidening een bepaling ontbreekt om het ver
bod tegen den drukken Kersttijd buiten wer
king te stellen. Daarin voorziet echter de be-
- voegdheid van B. en W. om ontheffing in
bepaalde gevallen te verleenen. En wij ver-
trcuwen dat B. en W. wel zulk een open oog
voor de belangen der winkeliers hébben dat
voor dien tijd ontheffing zal worden ver
leend.
Het is misschien ook niet ondienstig nog
even op te merken, dat overdreven angst
voor kolengcbrek door al de maatregelen in
den lande niet behoeft te worden gewekt,
daar de regeering diligent is om het gebrek
te voorkomen en het allen scihijn heeft dat de
regecring daarin slagen zal.
Geitouw St. Bavo Smedestraat 23
Leden Haven en Transport, 9 uur Loden
Timmerlieden, 8 tuur iLeden Schilder^
8'/, nur Jeugdige Bloemisten 7Yt.
Gebouw S t,. Marthavereen. Kleine
Houtweg 13 Betrekkingbureau geopend
van 3—4 uur.
Bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 geopend eiken dag van 10—5 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
In een ingezonden stuk in de „N. R. Ct." wordt
een beroep gedaan op de N. O. T., om hare
pogingen bij de Engelsche overheid te verdubbe
len ten einde meer artikelen voor den handel vrij
te krijgen. Waar thans een zoo rijk land als Roe
menië'veroverd is, kan men de blokkade-politiek
voor meer dan een jaar doelloos houden. Thans
kan Duitschland uit Roemenië alles betrekken,
waaraan het behoefte heeft, het in beslag nemen
van eenige partijtjes zuidvruchten en het vast
houden van havermout voor Nederland bestemd,
kan er dus onmogelijk toe bijdragen de blokkade-
politiek te doen slagen, maar zal alleen het ge
volg hebben de vernietiging van onzen handel,
de verarming van ons land, en eene belangrijke
ontstemming jegens Engeland.
Wij hopen, dat deze ware en juiste opmerking
ter bevoegder plaatse eene welverdiende aandacht
mag vinoen.
De N. O. T. heeft goed gewerkt in het belang
van Engeland, daarvan getuigen de herhaalde
lijke loftuitingen haar in het Lagerhuis door den
Engelschen minister toegezwaaid.
Moge zij dan ook nu goed werken in het belang
van Nederland!
OVERZICHT.
De Fransche en Engelssclie' staf bericht en
melden van het westelijk front, dat slecht
weer de krijgsbedrijven belemmert. Op het
Italiaansche front is (te bedrijvigheid look
minderd tengevolge van het weer; men lieeft
verminderd tengevolge van het weerj men
heeft daar veel hinder van eneeuw. Qp het
evenals in Macedonië, «joch een aanmerkelij
ke wijziging1 in den toestand is op deze
fronten niet aangebracht.
Het eenige van beteekenis, dat ons offi
cieel uit het Russisch hoofdkwartier wordt
gemeld, is, dat de Rocmeniërs langs den
wegi van Buseu haar Ploesci tot het offen
sief zijn overgegaan en daar den vijand
over de Grikovul hebben terug geworpen.
Tegenover dit succes der Roemeniërs Btaat
echter, dat de centrale troepen, onder Von
Mackenaen, over de geheel» breedte van het
overige front nog vorderingen maakten en
dat de Bulgaren in de Dobroedsja, tusschen
Czernavoda en Silistria, over den Bon au zijn
getrokken, waar zij de stad Ealaraai bezet
ten. Bovendien hebben andere Bulgaarsche
troepen uit Czernavoda zioh van de sjpoor-
brug meester gemaakt. Door deze beweging
werden te tegenover Czernavoda gelegerde
Russisch-Roemeensche troepen met omsinge
ling bedreigd en moesten zij hun krachtig be
vestigde stellingen ontruimen en overhaast
aftrekken in de richting van het Noordwes
ten. Herhaalde pogingen der Roemeensohe
artillerie, om de spoorbrug te vernietigen,
bleven vruchteloos.
De toestand in. Griekenland wordt weer
hoe langer hoe meer raadselachtig. Dit is
echter als zeker gebleken, dat het leger
voor verreweg het grootste deel don Ko
ning trouw is gebleven en tengevolge daar
van zal het dan ook zijn, dat de Entente
daar zulk een echeo heeft geleden. Als ver
gelding heeft de Fransche regeering opnieuw
de algelièele blokkade van Griekenland af
gekondigd en zoodoende is het land van elk
verkeer met de wereld afgesloten.
De Koning schijnt echter alles op alles te
willen zetten en heeft verklaard, dat Grie
kenland van nu al aan een strenge ge
wapende onzijdigheid zal handhaven. De re
geering zal aan de entente geen enkele tege
moetkoming meer doen. Een nieuwe uittar
ting van de entente zal als een casus belli
worden opgevat.
En de Entente beantwoordt deze houding
met een... Ultimatum? Volgens een Reu-
ter-telegram zou de Entente gisteren, Zon
dag, haar ultimatum aanbieden. Waarom?
De Engelsche ministerieel» crisis is opge
lost. Lloyd George heeft, naar verwacht werd
een ministerie samengesteld ea ook een nieu
wen, verkleinden oorlogsraad gevormd.
Het ministerieel werkprogram van Lloyd
George omvat, volgens de „"Weekly Dis
patch": de bewapening van koopvaarders,
voorbereiding voor het voorjaarsoffensief,
mobilisatie van alle burgers tusschen 16 en
GO jaar, maatregelen om de blokkade krach
tiger te maken, uitgeven van levensmidde
lenkaarten, uitbreiding van de inlandsche in
dustrie van levensmiddelen; verbod van
werk, dat niet noodig is voor den oorlog,
krachtiger venbod van weel de-uitgaven en
invoering van vleeschlooze dagen.
Do nieuwe regeering wemsciht dus den oor
log krachtdadiger dan tot nog toe voort te
zetten en deinst er niet voor terug, desnoods
maatregelen te treffen naar het voorbeeld
van de voorschriften en wetten, welke den
stempel „Made in Germany" dragen.
WANKELE POSITIE VAN
HET FRANSCHE KABINET
Het spande in Frankrijk de laatste dagen
in de politieke kringen. En evenals het in
Engeland tot een scheuring kwam in het
hoogste regeerings-ooHege, het kaibinot, had
het geen verwondering gewekt, wanneer ook
in Frankrijk n' kabinets-crisis zich had voor
gedaan.
Zooals men woet is de Fransche Kamer
ruim een week in geheime zitting bijeen ge
weest en nadat de Kamer haar geheime zit
ting eindelijk had beëindigd, werd de open
bare zitting Donderdagnamiddag te onge
veer half 5 weder geopend.
Namens de regeering verklaarde Briand
toen, dat, na dé regeeringsmededeelingen en
de débatten, de regeering van alle moties
er waren er 'n 401.... slechts de door Ba-
baud-Lacroze voorgestelde motie kon aan
vaarden, waarin acte wordt genomen van de
verklaringen der regeering over de reorga
nisatie van het opperbevel en van de beslui
ten der regeering, betreffende do oorlogsvoe
ring. Daarin, zeide Briand, wordt het ver
trouwen in de regeering uitgesproken, dat
zij noodig heeft om haar zware taak met het
noodige gezag te kunnen vervullen.
Er was ook 'n motie, die 'n slag in het aan
gezicht was van de regeering, doch deze werd
met 395 tegen 117 stemmen verworpen. Het
was de motie-Tardieu, waarin liet vertrou
wen aan de regeering werd ontzegd.
De overige moties werden toen ingetrok
ken. En na eenig debat werd de motie-Ba-
baud-Lacroze in stemming gebracht.
Het eerste deel, luidende: „De Ka
mer neemt acte van de verklarin
gen der regeering over de reorganisatie van
het opperbevel en billijkt bet besluit de op
perste oorlogsleiding en de organisatie van
de economische toestanden des lands onder 'n
leiding met beperkte volmacht te brengen,"
werd met opgeheven handen aangenomen.
Het tweede deel der motie, luidende: „en
spreekt haar vertrouwen uit in de regeering,
dat deze, in volkomen overeenstemming met
haar bondgenooten, de als onvermijdelijk er
kende gemeenschappelijke offers en pogin
gen zal bewerken, om met verdubbelde ener
gie tot de definitieve overwinning te komen,
en gaat over tot de orde van den dag," werd
met 344 tegen 160 stemmen aangenomen.
De geheele motie werd daarna zonder
hoofdelijke stemming goedgekeurd.
De Fransche regeering blijkt dus ook niet
vast in bet zadel te zitten: niet minder dan
117 tegen 395 afgevaardigden ontzegden ro-
yaal-weg de regeering hun vertrouwen, ter
wijl zelfs 160 bijna een derde van het ge
heele aantal afgevaardigden weigerden
de regeering het gevraagde vertrouwen te
schenken.
En zoowel als in Rusland, waar Stürmer
plaats moest maken voor Trepof, en Enge
land, waar Asquith is vervangen door Lloyd
George, vindt de politieke oneenigheid in
Frankrijk ook haar oorzaak in den slechten
gang van zaken op het oorlogstooneel. Het
gevolg ervan is bij zu'lke uitbarstingen
vallen nu eenmaal slacbtoffersl dat Joffre
(om .gezondheidsredenen"!!) van het opper
bevel van het Fransche leger zal worden ont
heven.
't Is niet gewaagd te voorzeggen, dat ook
andere mutaties in het Fransche legerbe
stuur en misschien ook nog wel in het bur
gerlijk bestuur er het gevolg van zullen zijn.
De Paus en de vermiste soldaten. Het inlich
ting-en- en opeporingabureau voor krijgsgevan
genen, op liet pauselijk staatssecretariaat geves
tigd, heeft onlang» een volledige lijst opge
maakt van de Fransche soldaten, die in de
streek van Namen en Givet zijn gesneuveld.
Deze lijst bevat behalve volledige aanwijzin
gen betreffende de gevallen soldaten ook alle
bijzonderheden, dio men over de omstandighe
den van hun dood kon te ivoten komen.
De Duitseho Rijksdag. Naar liet Wiolff-bii-
reau verneemt, .hoeft da voorzitter van den
Rijksdag da loden bijeengeroepen voor een ver
gadering op Dinsdag 12 Deo., één uur mid
dags. Men neemt aan, dat de rijkskanselier over
den nieuwen strategisohen toestand in Roe
menië mededeelingen zal doen.
Joffre gaat heen. Het heot nu weor 't
„Journal de Genève meldt '6 dat Joffx-e eer
lang om gezondheidsredenen het opperbevel
over het Fransche leger zal neerleggen en dat
Oastelnau, Foch of Pétain waarschijnlijk
laatstgenoemde hem zal opvolgen.
Uit de Italiaansche Kamer. De Kamer heeft
sedert vier dagen over de verklaringen der
regeering gedebateerd. Nadat lioselli de ver
schillende sprekers had beantwoord, lieeft de
Kamer bij hoofdelijke stemming met 376 tegen
45 stommen een motie van. vertrouwen in de
regeering aangenomen.
Een tegenspraak. Naar aanleiding van be
richten in de buitenlandsche pers (ook door
ons vermeld), dat Z. H. de Paus, dan wel de
Amerikaansche of Zwitsersche regeering, zou
hebben geweigerd oen zelfstandig Polen te er
kennen, verklaart de „Köln. Ztg." dat nog van
geen enkelen onzijdigen staat om erkenning
van Polen is gevraagd, wat, in de gegeven om
standigheden, trouwens vanzelf spreekt.
De Montenegrqnsche geestelijkheid. De gou
verneur-generaal heeft bij het opperoommandq
van het leger het voorstel gedaan als bewijs van
vertrouwen in de goede gezindheid van het
Montenegrijnsche volk aan de indertijd geinter-
noerde Montenegrijnsohe geestelijken den te
rugkeer in hun vaderland toe te staan. He#1
voorstel is aangenomen.
DE HANDELSONDERZEEER „DEUTSCH-
LAND" VAN ZIJN TWEEDE REIS IN
DUITSCHLAND TERUG.
BREMEN, 10 Deo. De „Deutsche Ozeanree-
derei" deelt mede, dat de handelsduikboot
„Deut-scshiand" liGdenunddag" na een snelle reiji
van Amerika voor den mond van den Weser
is aangekomen.
GEEN NOBELVREDESPR1JS.
KRLSTIANIA, 10 Dec. Het Nobel-comitó
heeft besloten den Nobelprijs voor den vrede
vcor 1915 en 1916 niet te verdeelen. De prijs
voor 1915 wordt overgedragen aan een bizonder
fonds van het comité, de prijs voor 1916 blijft
beschikbaar voor het volgende jaar.
de; nieuwe engelsche REGEERING
EN HET OORLOGS-KABINET.
LONDEN, 10 Dec. (Officieel.) De nieuwe
regeering is als volgt samengesteld: Het kabi-
net vau oorlog: Lloyd George, eerste minister;
Lord Ourgon, lord-president van den Raad en
leider in het Hoogerhuis; Henderson en Lord
Milner, minister zonder portefeuille; Bonard
Law, kanselier van de schatkist, Bonar Law, die
door den Premier uitgenoodigd ia om op te
treden als leider van het Lagerhuis, zal ook
lid zijn van het oorlogskabinet, maar zal daarin
niet geregold kunnen tegenwoordig zijn.
De overige leden van het Ministerie zijn-
lord kanselier Sir Robert Fanlay, minister van
bmnenlandsche zaken, Sir Robert Gave, van bui
ten!. zakèn Balfour, van koloniën Long, van
oorlog Lord Derby, van Indië Chamberlain, van
plaatselijk bestuur Lord Rhouda, van handel
Sir Albert S-tauley, van arbeid Hodge, van ma
rine Edward Carson, voor munitie Dr. Addison,
voor de blokkade Lord Robert Cecil, voedings-
oontroleur Lord Devonpert, scheepvaart-contro
leur Sir Joseph Maclay, minister van landbouw
Prothow, van onderwijs Dr. Fisher, van open-
bare werken Sir Alfred 'Mond, kanselier, van
not graafschap Lancaster, Sir Frederick Oow-
Jey> P°3tmeester-generaal Sir Albert Illing-
wordt, voor de pensioenen Boaner, minister tan
justitie Sir I. E. Smith, piocureur-generaal
Hewart, secretaris voor Schotland Munro, lord-
advocaat Clyde, procureur-generaal voor Schot
land Morison, lord-luitenant voor Ierland lord
Wim.borne, secertaris voor Ierland Duke, lord
kanselier voor Ierland O'Brien.
Onder de genoemde leden van de nieuwe
regeering zijn drie vertegenwoordigers van de
arbeiderspartijHenderson, Barnes en Hodge.
DE TOESTAND IN GRIEKENLAND.
Een ultimatum.
ATHENE, 9 Deo. Reuter seinde Zaterdag-
avond: De Engelsche en de Russische gezant
Gun mij nog één geduldproeve, waarde le-
fcér. Aangekomen waar ik in dit onderzoek
gekomen ben, kon ik mij voldaan achten met
te zeggen: alles is van gelijke, zoo niet van
ei'ger soort. Maar het is beter geduld te oefe
hen, geduld tot bet einde. Dan lmnnen zij,
die willen zien, zien.
„Gelijk ik reeds opmerkte, zegt Da., heeft
Pater v. d. S. mijn derde vraag onbeant
woord gelaten. Wel roert Hij even het drie
maal-heilig aan, Mana toegezongen
wijst er op, dat er volgt: Vol zijn de Hemelen
®n de aarde van de heerlijke majesteit van
de vrucht van uwen schoot^ Dus ten slotte
Ijdch Chrietus-verbeerlijking? Het mocht wat!
Lie lofsverheffing is ook hier aan Maria
(gewijd. Christus wordt niet geprezen al» haar
Hoer, maar als haar Kind. Zoo ontvangt niet
Zoon maar de Moeder do eer. En Hij geeft
Ayne eer aan geen ander, zelfs niet aan Zijn
■Moeder!
Die derde vraag is door mij beantwoord.
Voor een critischen geest, heb lk gezegd
blijkt veeleer, dat de verzamelaar juist niet
de intentie had, Maria in plaats van God te
stellen, doordien hij woorden, voor een schep
sel ontoelaatbaar, heeft weggelaten en in h«t
vallend heeft vervangen door ande-
£®nIn het culminatiepunt van dat Te
Ueum, waar het oorspronkelijke luidt: Heilig,
v rilig, Heilig, neemt de schrijver heel op-
'*11 eiKl zijn draai en maakt er van:.L. vol
bn de hemelen en de aarde van de heerlijke
w-aje»lieit van de vrucht van Uwen schoot.
„Dus, vraagt Ds. dus ten slotte tóch
Oh ris tusverbeffingt Het mocht wat! De lofs
verheffing is ook hier aan Maria gewijd!"
Zeer goed gezien, omdat hier primair een
lofzang aan Maria bedoeld wordt.
Maar juist daarom geen afgodische lof
zang, aan Maria wijl onomwonden wordt te
kennen gegeven dat de Moeder alléén groot
is door haar grooten, Zoon. 't Woord van Ga-
briël: Gij zijt gezegend onder vrouwen, Gij
zult een Zoon baren.... deze zal groot zijn.
Zoodat alle eer aan de Moeder bewezen op
dien Zoon terugslaat.
„Misschien dat de Pater op die derde vraag
nog terug wil komen en mij duidelijk maken,
dat hetgeen in het door mij geciteerde „Ge
zang" van Maria wordt gezegd, geen aan
bidding ls. Als hij dan tevens maar zoo goed
wil zijn om uit te leggen^ hoe het mogelijk ia
dat Maria een schepsel is en tóch wordt aan
geroepen als: Bruid van den eeuwigen Va
der, Tempel der Drievuldigheid, Deur van
net Paradijs, Ladder van het Hemelsch Rijk,
Bronader van Barmhartigheid, Heiligdom
Heiligen Geest, Ed'ele rustbank der
EL Drievuldigheid, Vorstin der wereld, Ko-
Hemel*, „Na God alléén onze
Hoop Belofte der Aartsvaders, Voorzegging
der Profeten, Leermeesteres der Apostelen;
Sterkte der Martelaren'* ena. enz.
De derde vraag la beantwoord en de zin
van die titels is deze:
Bruid Tan den eeuwigen Vader, ingevolge
het woord van den engel: de kracht des Al-
lerhoogsten zal u overschaduwen: daarom
ook, dat Heilige, dat uit u zal geboren wor
den, zal Gods Zoon genaamd worden. (Lucas
I: 35.)
Tempel der H. Drievnldlgheid, als een
consequentie van haar verheven Moeder-
eohap: Zie, gij zult bevrucht worden en
eenen Zoon baren, en gy zult zijnen naam
heeten Jesus, (de tweed0 persoon der H. Drie-
ëenheid, onafscheidelijk met den Vader en
H. Geest vereenigd.)
Deur van het paradijs, in zoover Haar
'voorspraak bij Jesus ons den hemel helpt
ontsluiten.
Ladder van het Henielscli Rijk, naar dien
haar voorbeeld en voorspraak ons den weg
ten hemel makkelijk maakt.
Bronader van Barmhartigheid, een karak
teristiek van haar moederhart, altijd bereid
de ongelukkigen bij te staan.
Heiligdom van den H. Geest, in verband
met de woorden van Gabriëi: De H. Geest
zal over u komen (Lucas I: 35)
Ho volgende achit zijn consequenties van
de voorgaande en met do paradijsibelofte en
<lo profetiën van Isaias voor oogen mag Ds.
zelf bepalen in wat zin deze titels op de Moe
dor dee Heeren kunnen worden toegepast.
.(En als nu de Pater zegt, dat zijn ook maar
eeretifcels, die in dat Belgisch devotieboekje
voorkomen, vraag ik kom hierop te antwoor
den:
Ie. In de Litanie van de Allerheiligste
Maagd (voorkomende in het Misboi\k, waar
op zooals U zegt de Roomscbe Keik
garantie geeft, dat als model is te beschou
wen; hier heet zij óók „Moeder van goeden
Raad!" wordt Maria o.a. aldus aangeroe
pen: „H. Moeder God», H. Maagd der
Maagden, Moeder van Christus, Moeder der
goddelijke genade, Allerreinste Mooier, Al
lerzuiverste Moeder, Ongeschonden© Moeder,
Onbevlekte Moeder*, Minnelijke Moeder,
Wonderbare Moeder, Moeder des Schappers,
Moeder des Zaligmakers, Allervoorzichtigste
Maagd, Eerwaardige Maagd, Machtige
Maagd, Goedertierene Maagd, Getrouwe
Maagd, Spiegel der Gerechtigheid, Stoel der
wijsheid, Oorzaak onzer blijdschap, Deur des
Hemels, Morgenster, Behoudenis der kran-
keu, Toevlucht dér zondaren. Troosteres dei-
bedrukten, Bijistand der Christenen, Konin
gin der Engelen, Patriarchen, Profeten,
Apostelen, Martelaren, Belijders, Maagden
Koningin van alle Heiligen.
Zijn dit eeretiteJs, die aan een schepsel
mogen gegeven word? Is dit niet bet toeken
nen aan een mensch van goddelijke maolit en
wijsheid en goedheid en heerlijkheid?
God zij geloofd en gedankt, eindelijk zijn
we dan op geschikt terrein. Bij bet scheiden
van de markt doet Ds. een stap tot den vrede.
Zeker, die Litanie van Loretto is onbetwist
baar en voluit een Roomsch gebed, niet dooi
den een of anderen koster saam geprutst en
God weet hoe door de band de3 plaat
selijken censors heengeslipt, maar een litur
gisch gezang, door de autoriteit der Kerk
erkend en gedekt, in haar Missaal opgeno
men en in baar avonddiensten gezongen. Als
hier de worm der afgoderij knaagt, dan is
de Roomsche Kerk daarvoor aansprakelijk.
Ilier, waar <le stem der Kerk inderdaad te
beluisteren valt, kan Ds. zijn beschuldiging
waarmaken, dat de Kerk.(Maria-aan
bid ding goedkeurt en aanmoedigt."
Waarom niet aanstonds, wilde ik vragen,
niet van meet aan, zoo te werk gegaan? Dan
waren we nu toch veel verder geweest! Naast
dcr/.c Litanie staat een heir leger van hymnen,
antiphonen, responsories, oraties, de uitslui
tend in onze kerken gebeden en gezongen
worden, waar het gaat om Maria te voreeren.
Dio ook het hoofdbesfandeel vormen van het
gebed der geloovigen tot Maria. Met erken
ning der wederzijdsche goede trouw en ge
streden met deze valiede, rechtmatige wape
nen, was deze polemiek waarvan de Nieu
we Rotterdammer zelfs de portee wist op te
merken! niet tot een tweeden zeeslag aam
het Skager-rak geworden, die aan geen der
beide partijen een doorslag bracht
Ook om nog andere reden doet het mij
goed, deze Litanie van Lorcto op de vlakto
te zien verschijnen. In stede van een getui
genis a charge te zijn, waarvoor zij werd aan
gevoerd, is zij zoo klaarduidelijk een getui
genis d décharge als maar wenschclijk is.
In deze Litanie blijkt immers zonneklaar,
welk een enorm yerscliil de Roomscbe Kerk
maakt tusschen de aanbidding, die alleen
aan God toekomt en haar Maria-vereering.
Heer ontferm U onzer, Christus ontferm U
onzer, klinkt bet in den aanvraag, tot op
het ocgeniblik waar bet gebed zieh tot Maria
wendt, de aanroeping overgaat in een vol-
komen-haaksch: II. Maria, bid voor ons. Om
op bet slot weer in een anderen toonaard
over te gaan, waar het God zeiven geldt:
Lam Gods, dat de zenden der wereld weg
neemt, Spaar ons, Verboor ons, Verlos ons,
Heer.
De grenzen tusschen God en schepsel zijn
nergens weggewisebt, maar integendeel zco
angstvallig aangegeven, zoo duidelijk onder
ieders oog gebracht, dat de geloovigc die
geen muildier is, dit aanstonds snappen
moet....
Waarmee ik eekter niet beweren wil, dat
onder geen beding en in geen enkel geval
tot Maria mag gebedeu worden: hoor ons,
help ons, sta ons bij, doch daarover morgen.
PATER VAN DER SANDEN.
