DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
euiniijUimas
Eme voorraad SLOBKOUSEN
NASSAULAAN 49, HAARLEM
dertig cents
agenda it december
DE EEKSÏE STAP.
P. W. TWEEHUIJSLm,
ËE OORLOG.
Vredesvoorstellen der Cen
trale mogendheden,
B O
Woensdag 13 December 1915
4lste Jaargang No 9212
li»SepC©«®ss«. Telefoon stunners 1413 en 274i
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAIS.
Evenals vorige jaren stellen
wij ook nü weder voor onze
abonnes beschikbaar den prach-
tigen COMMUNIE-KALENDER
van dr. A. Derckx, tegen den
prijs van
De kalenders kunnen afgehaald
worden aan onze bureaux of
besteld worden bij onze Agenten.
DE ADMINISTRATIE
HAABLEfóSüIk ALL£üAfclES H°. 2112
De firma W. VAN ZtVüL, Spaarnwouder 3traat,
goedkoopst en best adres voor Kruideniers- en
ürutterswaren, biedt de lezers aan op vertoon van
dezen BON zich voor 10 cent op een lang portret
(Prifisesse-moJel) te iaten foiografeeran in de
TIP-TOP ELECTHA, Verwuift (geaurende 7 dagen)
Zondags is deze niet ge dig.
Geopend toi 8 uur's avonds. 4411
Barteijorisstraat 27,
TELEFÜOÜ 17741. 433)
KHE HUUUHSCHE COWUIT
AB$NNEMENTSPSI]S
tct s nu—<»» voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente)/J.60;
»«or de ova«4ge plaatsen hi Nederland per post f 2,—per week voor Haarlem
Cs de agentschappen O.ft*; afzonderlijke nummers 0.15.
PBI?S EER ADVESSTENTIËNi
Van 15 regels f tr75, iedere regel meer »,!5; buitenland per regel r 0,5*»,
advertenfiën ia de rubriek „Vraag ea Aanbod" vao 15 resets «,*8. elfei
regel meer i.io. -j
Allo betalende abonnee op dit Blad, in het bezit van een Verzekeringspolis, zijn, volgen» de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voer f 4GOO bij levenslange ongeschiktheid tot werken,
f BOO bij overlijden, f 300 bij verlies van een hand of voet, f 2SO bij verlies van een oog, f 25 bij verliet van een duim, 73 bij breuk van een arm of been. f 1©Ö bij verlies vaa een wijsvinger. f 2c» hit
verliet van een anderen vinger De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd deer de ..Hollandsche AlgemeeneVerzekeringsbank" te Schiedam. (De véór I October 1911 uitgegeven poliueen zijn niet geldig.)
OUDE ZILVERBONS.
Immer, en precies wanneer de termijn
'Voor inwisseling versta-eken is, krijgen wij
vragen op ons bureau hoe of de waarde van
dit of dat geldstuk of van die of die zilver-
H.ns is terug- te bekomen, wart zij zijn niet
Sangbaar meer.
Zulke vragen ontvangt men tallooze malen
ea de reden is dan, dat men den goeden tijd
aeel't laten verloopen.
Daarom voldoen wij aan het verzoek om
aog eens te wijzen op de mogelijkheid, op
de noodzakelijkheid om de oude zilverbons
Van ƒ1.— en 2.50, met de handteekening
Van Min. Bertling voor 1 Januari ajs. in te
Wisselen. Dat moet geschieden bij het agent
schap van het Ministerie van Financiën,
Korte Spinhuissteeg 3, te Amsterdam.
De bons kunnen per post worden gezonden
aan dat adres, met opgave van naam en
adres van den inzender.
Dat iedereen daar nu eens aan denike!
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Volkszang Bestuur Bloemisten Bestuur
Spoor- en Tram Comm. „Arbeid Adelt."
St. Elisabeth s-G e b o uw Jansstr.
19, van 1—2 uur aanvrage om versier-
terde middelen voor a:me zieken der St.
klisabetli6-Vereeniging.
De Kroon. Geloof en Weienmhap
uur Spr. Pater H, P. Gieten S J.
bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 guopend eiken dag van 10 5 uur tegen
betaling van 25 ceuts. Uitgezonderd Zater
dagen en iï.-K. feestdagen.
Het is de eer van Duitschland en de met
Duiischland verbonden centrale mogendheden,
lat zij terwijl de volkeren snakken naar
^eindiging van den gruwelijksten aller oorlo
gen, 0royaal en openlijk den eersten stap naar
den vrede nebben gedaan.
Duitschland steekt, niet als overwonnene of
geslagene, en niet uit nood of dwang, maar in
bet bewustzijn dat het tegen de geweldige wereld-
overmacht tot dusverre in dezen oorlog dan toch
altijd en op alle punten maar de sterkste is
gebleken, de verzoenende hand den vijanden toe,
en vraagt, dat men door gemeenschappelijk
overleg er toe ntoge komen dit nu toch wel
nutteloos gebleken bloedbad, waarin het tot de
vernietiging van den een of van den ander toch
nooit zal kunnen komen, te staken.
De uitnoodigingwij zijn bereid te conferee-
ren 0ver den vrede, wilt gij meedoen? kan
Giet zonder meer worden afgeslagen door Enge
land en zijn bondgenooten.
Immers: dan zou de verantwoordelijkheid
voor het voortzetten van het moordwerk, dat heel
be wereld ontwricht en Europa naar den afgrond
brijft, eerst met volle recht en openlijk op Enge-
'and en de regeeringen die het beïnvloedt, komen
te rusten.
Hoe dan ook: deze eerste stap moet gevolgen
hebben.
Een botte afwijzing van de toegestoken vredes-
hand zou den neutralen vóóral dit leeren, dat
Werkelijk machts- en landhonger naast allerlei
economische drijfveeren, en niet de bewerking
van den wereldvrede op rechtmatigen grondslag,
tngeland en zijn bondgenooten den oorlog doet
voeren.
Hoe wij dan ook denken over de roerselen
°nder de oppervlakte die de machthebbers der
geallieerden tot den oorlog tot het uiterste dreven
en misschien nóg drijven, wij kunnen niet
Selooven, dat bij de algemeene oorlogsmoeheid
die er heerscht zoowel onder de oorlogvoerende
dis onder de neutrale volken, Engeland (want
hot is gebleken dat Engeland den oorlog aan die
jjijde leidt) de openlijke verantwoordelijkheid zal
gillen dragen voor een afwijzing van élke onder
handeling!
Met blijdschap en voldoening zien wij, dat de
Duitsche keizer en zijn bondgenooten in hun
eersten stap naar vredesonderhandelingen den
Paus niet hebben vergeten.
Officieel en uitdrukkelijk is het Hoofd der
Katholieke Kerk, de Man des Vredes bij uitne
mendheid, in deze voor Europa en de wereld zoo
hoogst gewichtige zaak erkend. Zijn hulp en
Zijn steun zijn ingeroepen!
Dat stemt blij, en hoopvol tevens.
Want achter den Paus, Die den vrede zéker
wil, moeien slaan de katholieken van alle landen,
die bij dezen eersten stap tot de onderhande
lingen zeker niet mógen zeggen wat dan
ook de Loge die in menig opzicht de leidster
van den wereldmoord heeten kan, zal decretee-
rendat voortduring van den ooriog hoe dan
ook éénigszins wenschehjk zou zijn! Van ver
schillenden kant heeft men vaak bij ons zich
blind getuurd op kleinere, plaatselijke ongerech
tigheden, de groote belangen van de Katholieke,
d. i. algemeene, geloovige wereld daarbij uit het
oog verliezende. Zoo is haat gekweekt en onder
houden, werd de Loge, die zich verkneukelde in
dien steun van katholieken kant, geholpen
Nu echter dan de eerste stap naar den vrede,
dien wij Katholieken om méér dan menschelijké
en economische en sentimenls-mofieven moeten
wenschen en nastreven, door Duitschland is
gezet, dat den Paus opriep om dien stap te
steunen, nü zullen dan toch zeker wel alle katho
lieken van alle landen meewerken om den haat te
blusschen, de kiove tusschen de volkeren te dem
pen, den wereldvrede te helpen bevorderen!
Vooreerst door in eigen kring zooveel mogelijk
het daarheen te sturen .-dat men de nü reeds op
voortduring van den volkerenhaat aansturende
persorganen voorgoed bant uit de katholieke
huisgezinnen, en dan, door een hartelijk gebed
van allendona nobis pacem, Domine: Heer,
geef ons en allen den vrede!
Nu het heilig Kerstfeest nadert, het Vredes
feest bij uitnemendheid, nu zij deze bede op ons
aller lippen, nu mogen wij ook onze daden in
overeenstemming daarmee doen zijn, opdat heel
de katholieke wereld er toe medewerke dat uit
dezen eersten stap naar de bevrediging werkelijk
de zoo gewenschte vrede voor de volkeren worde
geboren
OVERZICHT.
Het begin van het einde?,...
Duitschland en zijn bondgenooten hebben
den eersten stap tot den vrede .ge
daan. Een nota, waarin het vredesaanbod
is vervat en waarvan men den inhoud in dit
blad zal aantreffen, is do vijandelijke mo
gendheden toegezonden.
Aan alle mogendheden en ook aan Z H.
den Paus is officieel mededeel'ng g daan v..n
don door de Centrale mogendheden gedaaen
stap en verlangend, vol hoop op ean goede
ontvangst, mag men uitzien naar het ant
woord, dat de Entente op de vredesaanbie-
ding zal geven.
Welke de vredesvoorwaarden zijn, weten
wij niet. En wie verwacht had, d it de rijks
kanselier daaromtrent in zijn grooto red©
eenige mededeelingen zou do -n, zal zi h ceni-
germate teleurgesteld hebben gezien. In de
nota aan de partijen toegezonden zeggen de
Oentralen: tot nu toe hebben wij ft.©': g laten
bij een bereidverklaring over den vrede met
u te praten, nu komen wij met een aanbod
oin terstond onderhandelingen over den
vrede te openen en wij beloven voorst lien
mede te brengen, die naar onze overtuiging
gepaste grondslagen leveren voor een duur-
zamen vrede.
Die voorstellen zouden volgens do „Asso
ciated Press" in hoofdzaak bedoelen d:n too-
stand te herstellen, zooa's die vóór d n oo. Dg
was, met uitzondering van de instelling van
de onafhankelijke koninkrijken Polen en Li-
thauen. .Verder weten wij echter niets cn
dus is h©t woord nu aan de geallieerden.
Vermoedelijk, dat Lloyd George, die naar
verwacht wordt in de eerstvolgende dagen
in het Lagerhuis een groote rede zal houden,
als eerste regeeri ngsdaad zal hebban aan le
kondigen of de Entente geneigd is op het aan
bod in te SWGi-
Intusschen wordt de strijd voortgezet en
wederzijds zullen de partijen alle energie aan
dien dag leggen, de Oentralen om hun y site
in militair opzicht te bevestigen en nog meer
te versterken, de geallieerden om „te pogen
den militairen toestand in het belang van de
Entente-sta,ten te wijzigen.
Misschien, dat de Kerstklokken van 1916
den „vrede op aarde" zullen mogen inluiden.
Wij zullen afwachten en hopen.
Het eerste nieuws.
Nog tijdig om onder de Nagekomen berich
ten, in ons nummer van gisteren, op te ne
men, ontvingen wij het Berlijnsche telegram,
meldende, dat de Keizer een legerorder had
uitgevaardigd, waarin, hij mededeelde, dat
hij met de drie bondgenooten vredesvoorstel
len aan den vijand heeft gedaan.
De tekst van de legerorder van den Kei
zer luidt als volgt:
SOLDATEN,
IN HET GEVOEL VAN DE OVERWIN
NING, DIE GIJ U DOOR UWE DAPPER
HEID BEHAALD HEBT, HEBBEN IK EN
DE VORSTEN VAN DE DRIE VERBON
DEN STATEN DEN VIJAND EEN AAN
BOD TOT DEN VREDE GEDAAN.
OF DAARMEE HET DOEL VAN DE
VERBONDENEN BEREIKT WORDT,
BLIJFT DAARGELATEN. GIJ MOET
VERDER MET GODS HULP TEGENOVER
DEN VIJAND STAND HOUDEN EN HEM
VERSLAAN.
De bovengenoemde order is ook aan de
Keizerlijke marine gerioht met de navolgen
de Keizerlijke aanvullingsorder:
DEZE ORDER RICHT ZICH OOK AAN
MIJN MARINE, DIE AL HARE KRACH
TEN TROUW EN MET GROOTE UITWER
KING GEBRUIKT HEEFT BIJ DEN GE-
MEENSCHAPPELIJKEN STRIJD.
Daarna ontvingen wij, te laat om nog in
ons blad van gisteren op te nemen, een
Weense-h officieel bericht van den volgenden
inhoud:
HET KABINET TE WEENEN HEEFT,
BIJ VOLLEDIGE OVEREENSTEMMING
TUSSCHEN DE REGEERINGEN VAN
OOSTENRIJK-HONG ARIJ E, DUITSCH
LAND, TURKIJE EN BULGARIJE, AAN
DE VIJANDELIJKE STATEN NOTA'S
GERICHT, WAARIN HET ZIJN BEREID
WILLIGHEID UITSPREEKT, OM VRE
DESONDERHANDELINGEN MET DEN
VIJAND AAN TE KNOOPEN. IN DE NO
TA'S WORDT HET VOORTZETTEN VAN
.DEN OORLOG STEEDS MEER DOEL
LOOS BLOEDVERGIETEN GENOEMD.
En vervolgens' bereikte ons de tekst van de
legerorder, welke de Keizer-Koning van Oes
ter, rij k-Hongarije aan zijn leger en vloot
richtte.
Deze legerorder is van den volgenden in
houd:
AAN MIJN SOLDATEN VAN LEGER
EN VLOOT!
GODS GENADIGE HULP, UWE VOL
HARDENDE DAPPERHEID EN DIE ON
ZER TROUWE BONDGENOOTEN HEB-
DEN EEN TOESTAND GESCHAPEN DIE
ONZE OVERWINNING BUITEN TWIJ
FEL STELT. TENEINDE DEN IN MOEI-
WJKEN TIJD MANHAFTIG VOLHAR
DENDEN VOLKEN DE ZEGENINGEN
DES VREDES TE hekgeven, HEBBEN
IK EN MIJN DOORLUCHTIGE BONDGE
NOOTEN EEN POGING GEDAAN TER
VERKRIJGING VAN EEN EERVOLLEN
yREDE. IK mD dbN ALMACHTIGE DE-
^EN STAP MET ZIJN ZEGEN TE BEGE
LEIDEN. IK BEN ER ECHTER ZEKER
VAN DAT GIJ MET DENZELFDEN HEL
DEN MOED DOOR ZULT VECHTEN TOT
DE VREDE IS GESLOTEN OF DE VIJAND
BESLISSEND IS VERSLAGEN.
De Duitsche Rijksdagzitting.
Lerlijn verkeerde gistermorgen in koorts-
a<J' -!ge spanning. Niemand wist wat er
gaande was. Veronderstellingen en vermoe
dens deden de ronde in de best ingelichte
kringen.
Het bureau van den Rijksdag is in de eer
ste Augustusdagen van 1914 niet zóó be
stormd met aanvragen om tribunekaarten
a's nu. Alle gedachten van Berlijn draaiden
om de groote, nog onbekende gebeurtenis, eu
het laatste etmaal werd er van schier niets
aimers gesproken.
Intusschen zoo meldt de Corr. van de
'i 5'.. EH' wordt de samenspreking van'
den Rijkskanselier met de onzijdige gezanten
pas kort voor de opening van de zitting hier
bekend.
De gulden koepel van den Rijksdag verheft
zich hoven een wemelende menschenzee. Als
Ik de tribune betreed, is deze reeds boordevol.
Het diplomatieke korps is zoo goed als vol
tallig en op de tribunes der diplomaten en
.van liet hof zitten en staan de memschen
even dicht opeengedrongen als op alle an
dere tribunes. Maar nergens in het Huis is
het zoo angstwekkend vol als op de regee-
rir:gs-estrade.
Het wordt kwart voor éénen, een oogenhlik
voor het begin. Tusschen de volgepropte
tribunes ligt nog de ledige zittingzaal, die
zich geleidelijk vult. Elke minuut langer
wachten doet nu de spanning toenemen. Op
de pers-tribune tracht men te schertsen, doch
ook op deze plaats van het onvoi'winliik cy
nisme slaagt geen scherts. Een ieder is aan
gegrepen door de opwinding, die hij het
vaaortgaan van den minuutwijzer bijna ener
verend werkt. Men staat eu wacht en staart
over de duistere zaal naar de tribunes, wam
men slechts een wit gewirwar van gezichten
onderscheidt. Het stemgezoem is verstomd.
Geen gesprek wordt meer aangeknoopt. Het
lukt niet meer. Alle aandacht is saamgetrok
ken op de kleine deur, waaruit de rijksikanse-
licr te voorschijn zal treden.
Het wordt half twee. Wat is dat? Men
buigt zich over de balustrade en ziet dat er
nog partijleiders ontbreken, en ook de socia-
liistengroep. Bij deze ontdekking wordt het
onrustig. Is er op 't laatste oogeniblik nog
iets gebeurd, dat nieuwe besluiten noodzake
lijk maakt?
De minuten kruipen. De spanning wordt
pijnlijk en bijna hoorbaar.
Het wordt later, al kwart voor tweeën. De
partijleiders treden binnen. Opeens gaan alle
lampen aan en op 't zelfde oogenblik komt
met snellen tred de rijkskanselier binnen.
Het keele huis staat plotseling in hel, fees
telijk licht. Alle somberheid is weggevaagd.
Reeds spreekt de Rijkskanselier, terwijl ve
len nog zoo geruischloos mogelijk een plaats
zoeken.
Zijn eerste woorden zijn amper verstaan
baar.
Maar dan vindt hij den toon, waarnaar
hij als redenaar vaak heeft te tasten en als
verstard in spanning hoort het huis onbe
wegelijk en ademloos toe.
Eerst spreekt hij over den toestand. Zijn
beschouwingen over de jongste gebeurtenis
sen worden herhaaldelijk door een gemur
meld bravo onderbroken.
Als hij dan voor 't eerst van vrede rept,
breekt 'n luide toejuiching los, welke onmid
dellijk door den voorzitter wordt onderdrukt.
De conservatieven zitten bijna allen met
gekruiste armen en leggen op ostentatieve
wijze een grimmige koelheid aan den dag.
Plotseling breekt de rijkskanselier af. Hij
is aan het eind van zijn inleiding gekomen
en zwijgt vele lange seconden.
Eerst blij f t alles doodstil. Dan gaat er een
aarzelend fluisteren rond van „nu komt
het!" Het doorloopt zacht de tribunes.
Maar reeds spreekt weer de rijkskanselier.
Nu is hij er heeliemual in. Zijn woorden zijn
van aangrijpende plechtigheid. Hij geeft er
dramatische kleur aan, een grootsoh pathos,
geheel in overeenstemming met het oogen
blik.
Do nedlo van don Rijks-
De rijkskanselier legde een verklariim af
waaraan het volgende is ontleend:
Over dien huidigen toestand.
De hoop op spoedig;e, nieuwe gunstige
gebeurtenissen te velde was de reden waar
om de Rijksdag niet voor langen tijd is ver
daagd, maar aan den president de gelegen
heid gegeven is, den dag voor de volgende
zitting te bepalen. Die hoop is bijna boven
verwachting snel vervuld. Ik wil kort zijn;
de dooden sprekenl
Roemenië's meedoen aan den oorlog had
ten doel onze stellingen en die onze? borub
genooten in het Oosten te vernietigen. Te
gelijkertijd moest liet groote offensief in liet
Westen ons front doorbreken, en moesten
nieuwe Italiaansche stormaanvallen Oosten-
rijk-liongarije verlammen. Do toestand was
ernstig, doch met Gods hulp hebben onze
dappere troepeneen toestand geschapen,
die ons vollediger en grooter veiligheid biedt
dan ooit te voren.
Ons Westelijk front zegeviert, ondanks
den Rc-emeenschen veldtocht is liet met groo-
tere reserves aan mensclien en materiaal
uitgerust dan ooit te voren. Tegen alle Ita
liaansche afleidingspogingen zijn voorzorgen
genomen, en terwijl aan de tóomme en op
den Karst roffelvuur daverde, terwijl de
Russen aan de Oostgrens van Zevenbergen
stormliepen, heeft maarschalk Hindenburg,
onze voorbeeldeloos geniale leider, met tree-
pen die, wedijverend met allo bondgenooten,
in den strijd eu op marsöh liet onmogelijke
hadden gedaan, geheel West-Walacliije en de
vijandelijke hoofdstad vermeesterd. En Hin
denburg rust niet, de militaire verrichtin
gen worden voortgezet.
De geniale aanvoering en de heldhaftige
daden onzer troepen hebben grootsche feiten
cot stand gebracht en ook het geloof onzer
vijanden aan onze binnenlandschc uitputting
is een misrekening geweest.
De reuzenkracht der natie is werkzaam
voor het eene, gemeenschappelijke doel; niet
een belegerde vesting, zooals onze tegenstan
ders zich voorstelden, maar een eensgezind,
geweldig, go-ed geordend legerkamp, met on
uitputtelijke hulpmiddelen, dat is het Duit
sche rijk. Yast en trouw in het verbond
met onze wapenbroeders onder Oostenrijkach
Hongaarsclie, Turksche en Bulgaarsche vlag,
niet in verwarring gebracht door «ie rede
voeringen onzer vijanden, <j.ie ons nu eens
wereldveroverinigsplannen, dan .wanhopige
angstkreten naar vrede toedichtten, gaan
wij vastbesloten verder, steeds bereid ons
te verweren en te strijden voor ons volks
bestaan, voor een vrije, verzekerde toekomst.
Over vi'eHfesgeneigdheid.
iW|ij blijven inljnsscCUen at)eed3 bereid om
tögion di,on prijs onzen vijanden (Le luuïd te
pqikeu voer dien vrede, wnnt onze kracht
maakt ons nji'-t doof voor Ohte wra,utwoói>-
delijkheid voor God, voor het eigen volk,
vcor da mensdhbeid.
Op onze tot nu toe afgelegde verklarin
gen, dat wij tot vrede bereid zijn, heeft de
vijand steeds ontwijkend geantwoord. Thans
zijn wij nog een stap verder gegaan.
Volgens de grondwet rustte den len Aug
1914 op den keizer persoonlijk de moeilijkste
beslissing, die een Duitscker ooit te nemen
heeft gehad, nl. het bevel tot mobilisatie,
dat hem door de Russische mobilisatie was
afgedwongen. Tijdens deze lange, zware uor-
iogsjaren heeft den Keizer één gedachte
bezield: hoe hij Duitschland na een zege
vierenden strijd den vrede zou kunnen her
geven. Niemand kan dit beter getuigen dan
ik, die de geheele verantwoordelijkheid voor
alle rogeeringshandelingen draag.
Het aanbiedon van den vrede
aan d,e vijanden.
In het diepste zedelijke en religieuse
plichtsgevoel jegens zijn volk en jegens de
mensckheid acht de keizer thans het tijd
stip voor een officieele vredesaetie geko
men. Z. M. heeft mitsdien in volkomen over
eenstemming en in gemeenschap met zijn
liooge bondgenooten besloten, den vijande
lijke mogendheden voor te stellen, vredes
onderhandelingen te beginnen.
Vanochtend heb ik de vertegenwoordigers
der mogendheden, die onze rechten in de
vijandelijke staten waarnemen, d .z. de ver
tegenwoordigers van Spanje, de Ver. Staten
en Zwitserland, een gelijkluidende, aan alle
vijandelijke mogendheden gerichte nota over
handigd, met verzoek ze door te zenden.
Hetzelfde giebeurt vandaag in Weenen,
Konstentinepel en No Ha. Ook de andere on
zijdig© staten en 25. H. de Dans worden
van onzen stap verwittigd.
De nota aan die Mogend
heden.
Hierna las de rijkskanselier de -nota, wel
ke aan de mogendheden zou worden 'tege-
zonden voor. Zij luidt als volgt:
„De vreeselijkste strijd dien de geschie
denis ooit heeft gezien, woedt sedert bijna
21/2 jaar in een groot deel der wereld. Deze
ramp, die de band van gemeenschappelijke,
duizendjarige beschaving niet heeft kunnen
verhinderen, treft de menschheid in haar
kostbaarste bezit, Zjj dreigt den geestelij
ken en stoffelijken vooruitgang, die, bij het
begia der 20e eeuw, de trots van Europa
was, te vernietigen.
Duitschland, en zijn bondgenooten Oosten-
rijk-ixonganje, Bulgarije, .Turkije hebben in
dezen strijd hun onoverwinnelijke kracht
bewezen, en op een, in getalsterkte veel
krachtiger vijand, groote overwinningen be
haald. Onveranderlijk houden hun linies
stand tegen de herhaalde aanvallen van de
legers hunner tegenstanders. De jongste
stormloop op den Balkan is 6nel en zegevie
rend afgeslagen. De laatste gebeurtenissen
bewijzen, dat hoe lang de porlog ook moge
duren, onze tegenstand niet gebroken kan
w orden, dat integendeel de geheeie toestand
de verwachting <op verder succes rechtvaar
digt. 1
Ter verdediging van hun bestaan en hunne
nationale ontwikkelingsvrijheid zijn de vier
verbonden mogendheden destijds gedwongen
naar de wapens te grijpen. Ook de helden
daden hunner legers, hebben daaraan ïiets
veranderd; steeds hebben zij vastgehouden
aan de overtuiging, dat hunne eigen rechten
en gegronde aanspraken niet in strijd zijn
met de rechten van andere naties. Zij gaan
er niet pp uit hunne tegenstanders te ver
nietigen of neer te werpen.
Gedragen door het bewustzijn van hun mi
litaire én economische kracht zijn zij bereid
den hun opgedrongen oorlog zoo nóódig tót
het uiterste voort te zetten; maar tevens
zijn zij bezield door den wensch, verder
bloedvergieten te voorkomen en aan ide gru
welen van den oorlog een einde te maken.
Daarom stellen do vier verbonden moge lid-
heden voor spoedig tot vredesonderhande
lingen saam te komen. )>e voorstellen, die
zij voor deze onderhandelingen doen en die
er op berekend zijn de eer, het bestaan,
en do outwikkjolingsvrijhcid hunner volken
te verzekeren, vormen naar hunuo overtui
ging een geschikteu grondslag voor het her
stel van een dnurzuiuen vredew Indien, on
danks dit aanbod om vrede en verzoening
tot stand te brengen, de strijd mocht voort
duren, zijn de vier verbonden mogendheden
besloten, hem tot het zegevierend einde voort
te zetten. Zij weigeren echter plechtig ie
dere verantwoordelijkheid daarvoor voor de
menschheid en de geschiedenis.
De Keizerlijke Regeering heeft do eer dié
mededeeling voor verdere overbrenging ter
kennis van ,Uwe Exc. te brengen, met ver
zoek die aan uwe regeering te willen door
zenden."
Het slot van Bethmann Holl-
weg's rede.
In een voor de toekomst beslissend uur hebben
