DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND,
COHMVHIUIILEIDEIS
Enorme veorraaï§LSÉiïÉ
HASSAULAAM 49, HAARLEM
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
dertig cents
P. W. TWEEHUiJSEN,
NIEUWJAARSWEÜSCH.
DE OORLOG.
naar den vrede?
c
oensdag 27 December 1916
41ste Jaargang No 9222
IsstercsfnsïB. Tetefooi5jms#Bj»p» §426 ess 2141
Hiermede maken wij onzen lezers bekend, dat
dit jaar wederom de gelegenheid wordt aange
boden tegen vergoeding van 40 ct. een Nieuw
jaarsgroet in onze
te plaatsen, welke echter niet meer dan 4 regels
plaatsruimte mag beslaan.
Dubbele grootte f 0.80 Vierdubbele grootte f 8.60
Verzoeke beleefd onderstaanden bon uiterlijk
VRIJDAG 29 DECEMBER, duidelijk ingevuld met
bijvoeging van 40 ct. aan onze bureaux Nassau-
laan te Haarlem te doen bezorgen.
Ook onzen courantenbezorgers en agenten kan
de ingevulde bon ter hand worden gesteld,
Evenals vorige jaren stellen
l wij ook nü jweder voor onze
abonnés beschikbaar den prach-
tigen COMMUNIE-HALENDER
van dr. A. Derckx, tegen den
prijs van
De kalenders kunnen afgehaald
worden aan onze bureaux of
besteld worden bij onze Agenten.
DE ADMINISTRATIE
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAH.
ttAARLMSÜHfc ALLEtfAGJES N°. 2122
Barteljorisstraai 27.
TELEFOON 177 O. 4330
KORTE BERICHTE»
ENE HUUUMSOIE COWUUIT
PRIJS DEK ADVERTENTIËNI
Van 15 regels f 0,75, iedere regel meer 0,15; buitenland per regel 0,20,
adverfeniiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" van 1S regels f 0.40. «lkt
regel meer 0,10.
ABONNEMENTSPRIJS s
Per 3 maande* voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente) 1.60;
voor de overige plaatsen iv Nederland per post f 2,— per week voor Haarlem
en de agentschappen 0,1 u6; afzonderlijke nummers 0,15.
Alle betalende abonnéa op dit Blad, in bet bezit van een Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op "de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor f 4000 bij levenslange ongeschiktheid tot werken,
f SOO bij overlijden, f 3QO bij verlies van een hand of voet, f 25Ö bij verlies van een oog, f 125 bij verlies van een duim, 75 bij breuk van een arm of been, f lOQ bij verlies van een wijsvinger, f 25 bij
verlies van een anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de „Hollandsche Alg^meene Verzekeringsbank te Schiedam. (De vóór 1 October 1911 uitgegeven police en zijn niet geldig.)
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van onderstaanden Nieuwjaars
groet in het nummer van 30 December. (Het bedrag ad f0.40 gaat
hierbij).
Bisschoppelijk Museum Jansstr.
79 geopend eiken dag van 105 uur tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zater
dagen en R.-K. feestdagen.
SCHOTEN. n.m. 7i/i uur gemeente
raad.
HAARLEMMERMEER. n.m. 12 Va uur
gemeenteraad. -
ZANDVOORT. n.m. 7i/2 uur ge
meenteraad
TEGEN NIEUWJAAR.
Aan 't postkantoor begint men 't al te
merken. Do gewone Nieuwjaarsdagen om
Poe (zegels, kaarten enz. zijn er, en de distri
butiekamers beginnen weer zoo langzamer
hand op papierpakhuizen te gelijken.
Het is al wat verminderd in vergelijking
m«t eeuige jaren terug, maar naar onze he
lheiden meening zou de stortzee van Nieuw-
Jaarswenschen de zuivere gelegenkeids-
^'enscben nog tot een veel kleiner quan
tum kunnen worden teruggebracht.
Wanneer iedereen nu eens het zijne er toe
bijdraagt om de kaarten, formule-wensohen,
ete. tot een minimum te beperken, dan zal
('e post van een ontzaglijken druk verlost
'-ijn en misschien geraken wij en straks an
deren er aan gewend het zonder die formali-
Jeitswenschen te stellen hetgeen slechts
°t gemak en genoegen kan zijd van ons en
Vfin anderen.
AGENDA. 28 DECEMBER.
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
- Volkszang, zaal 7 en zaal 8. Moeder-
JAirsus, 8 uur. Leden Bouwvereeniging
p. Joseph, half 9. Bestuur Liefdebeurs^
half 9 Gr. Knapenvereeniging, half 8.
Sociëteit Vereeniging 8 uur
iieert Haarl. Muziekkorps.
St. EliBabeths-Gebouw Janssbr.
jj van 1—2 uur aanvrage om verstér-
Jjr.de middelen voor arme zieken der St.
usabeths-Vereeniging.
pCebouw st. Martbavereen. Kleine
mtvveg 13 Betrekkingbureau geopend
11 8—9 uur 's avonds.
OVERZICHT.
De stap van Wilson is gevolgd doorben
van den Zwitserschen Bondsraad, die even
eens een nota zond aan de oorlogvoerende
staten, waarin steun wordt verleend aan de
vredespogingen van Wilson en wordt aan
gedrongen op het aangaan van onderhande
lingen.
Zooals te verwachten was, hebben de Cen
trale mogendheden er geen bezwaar tegen
gemaakt, het bemiddelingsvoorstel van
Amerika te aanvaarden, terwijl de Entente-
staten maar blijven talmen met Iran ant
woorden.
De Entente geraakt met haar altijddurend
getalm in een steeds moeilijker diplomatieke
positie. Vv ant niet alleen, dat de wereld nog
altijd met toenemende spanning uitziet naar
het verleden week Dinsdag reeds toegezegde
formeels antwoord van de geallieerden op
bet vredesaanbod der centrale mogendheden,
de Entente zal ook de nota van Wilson
hebben te beantwoordenen nu ook die
van de Zwitsersche regeering en straks mis
schien ook die van....?
Al moge de Entente-pers en nu zelfs o-ok
weer de Russische minister van buitenland
se he zaken en de Roemeensche koning te
kennen geven, dat de strijd tot het bittere
einde (voor Roemenië al haast bereikt!)
moet worden voortgezet, een rechtstreeksch
en beslissend antwoord op een der gezonden
nota s heeft de Entente nog niet gegeven.
En zoolang dat niet het geval is, hebben wij,
neutralen, nog reden om te blijven hopen
op een aanstaanden vrede.
Daarop hoopt, blijkens Zijn Kerstrede,
steeds nog Z. 11. de Paus; daarop hoopt men
ook nog altijd in ons land en in de overige
neutrale staten van Europa. Dit laatste
blijkt maar al to zeer uit de instemming,
waarmede bijv. de Zweedscho en vooral de
Deensche pers de nota van Wilson bespreekt.
„Politiken" schrijft o.a., dat er reden is te
hopen op een welslagen van Wilson's ver
standig en voorzichtig ingeleide vredesactie.
Wilson wil niet alleen den weg voor den
wede hanen, maar houdt zich ook bezig met
het vraagstuk van het scheppen van vaste
waarborgen tegen oorlogen in het algemeen.
Als iets de oorlogvoerende en de onzijdige
volken vereenigt, dan is het meent Poli
tiken de oprechte wenseh, om van een
herhaling van een zoo schrikkelijke ramp
verschoond te blijven.
Wij wachten dus het drievoudig antwoord
der Entente af
In ons verlangen naar den eindelijken
vrede, mogen wij onze aandacht niet geheel
van het oorlogistooneel laten verdringen,
want al' gebeurt er op de meeste fronten
niet veel belangrijks, tooh dient toegezien te
worden op hetgeen in Roemenië weer heeft
plaats gehad en daar nog weer staat te ge
beuren.
Ware het niet, dat reeds sedert eenigen
tijd tevoren, behalve dan in Roemenië, op
zoowat alle fronten een opmerkelijke stil
stand heersohte, men zou meenen, dat even
als in 1914 en 1915 de troepen opzettelijk een
soort Kerstmis-rust hadden gehouden.
„Behalve dan in Roemenie", schreven wij.
Daar is de oorlog ook gedurende de Kerst
dagen met groote kracht voortgezet.
Blijkbaar is de tegenstand der Russen en
Roemcniërs (Uit de jongste legerberidhten
blijkt althans, dat de Roemeniërs nog niet
op „rust" zijn, zooals eenige dagen geleden
■werd gemeld) in Oost Walaehije, waar de
Sereth-linie het meest wordt bedreigd, groo-
ter geweest dan in de Dobroedsja. Want,
wel wisten de centralen over een groot ge
deelte van liet Ooet-Walaehijscihe front weer
nieuwe vorderingen te maken, doch die vor
deringen waren niet van dien aard ais de
Duitsche legeraanvoering vermoedelijk ver
woont Jiad iiz cIöko tlaeren te zullen bereiken.
In de Dobroedsja daarentegen ging de op-
marseh weer in versnelden pas. Daar dron
gen de centr. achtereenvolgens tot den Do-
nau-del-ta op, waar zij Toeltzea en Isactzea
bezetten. De geheele Dobroedsja is thans
in banden der centralen; uitgezonderd al
leen de uiterste noord-westelijke hoek, welke
beschermd wordt door het vesting-plaatsje
Macin aan de Dobroedsjazijde van den
Donau en de versterkte vesting Galatz aan
den westelijken Donauoever.
De Russen zijn dus terug gedrongen tot
Reni en Ismail in Bessarabie, waar zij vier
maanden geleden, n°g voor het uitbreken
van don oorlog tusschen Roemenië en Oos
tenrijk reeds stonden opgesteld om door
Roemenië naarKonstantinopel op te
marekeeren.
Van groot gewicht is nu de vraag wat
Maekensen nu verder zal doen. Zal hij ge
bruikmakend van de gelegenheid nu tevens
trachten den Donau ook hier in het uiterste
noorden te foroeeren en de Russen in hun
eigen gebied verder nazitten, waarmee hij
dan bovendien nog de Sereth-stelling in den
rug zou kunnen bedreigen, of zal liii zich te
vreden steilllen met de krachtige verdedi
gingslinie, welke hij iaugs den Donau nu
bezet heeft.
In de eerste dagen, welke zullen volgen,
zal deze vraag wel tot oplossing komen.
Een toespraak des Pausen.
De Paus ontving, tot het aanbieden der
Kerstwensehen, het H. College, in plechtige
audiëntie.
De kardinaal-deken Vannutelli las een
adres voor, waarin hij den wenseh uitte, dat
vrede moge komen onder de menschen en de
naties: den wenseh die den Paus liet meest
ter harte gaat.
Kardinaal Vannutelli bracht hulde aan
den Paus voor Zijn arbeid,die er naar streeft
Je smarten te verzachteu, moed in te storten,
redelijkheid gn rechtvaardigheid te onder
wijzen en overtredingen te vero-ordeelen.
En omdat 't billijk is> dat aan dezen recht
vaardigen eind-vrede, die iedereen wenscht,
iedereen medewerkt, zoo besloot volgens
het particuliere telegram aan de „Maas
bode" - kardinaal Vannutelili zijne
rede, worden onze wenscken saaangevat
in een enkelen, n.l. dat de voorwaarde, voor
het welslagen, in herinnering ge
bracht door het Engelenkoor hoven de
wieg.van Bethlehem, de vlam van den goe
den wil; krachtig en zuiver ontstoken worde
in de harten en tot de erkenning voero van
de bron, waaruit de vrede voortvloeit, den
weg om den vrede te bereiken en het door
God ingestelde gezag om den vrede te bewa-
ren.
De Paus antwoordde en sprak Zijne vreug
de nit over de welwillendheid van het II.
College voor Zijn arbeid, die er naar streefde
het lijden van den oorlog te verzachten en
over de overeenstemming van gedachten en
verlangens der kardinalen met het Hoofd
der Kerk.
Kardinaal Vannuteli aldus de Paus
herhaalde den wenseh van Jezus en van liet
Kerstfeest, vrede onder den mensehen, zon
der te vergeten vurige wenechen te uiten,
opdat hij het zoeken naar den vrede Onze
Voortdurende verzuchting niet aan alle
zijuen de voorwaarde ontbreke die de ver
kondiging van den vrede ook in de grot
van Bethlehem vergezelde; „Vrede aan de
mecschen van goeden wil."
Na te hebben herinnerd aan zijne vroegere
aansporingen tot den vrede, zeide de Paus:
Hoe toch zouden onze kinderen kunnen stre
ven naar den vrede, naar dezen rechtvaar
digen en voordeeligen vrede, die de ver
schrikkingen van den huidigen oorlog be
ëindigen moet, indien geen enkel voorwaar
delijk goed ooit kan worden verkregen zon
der het inachtnemen der voorwaarde en in
dien het „Pax hominibns bonae voluntatis"
heden klinkt als een voorwaardelijke belofte,
evenals toen het voor de eerste maal weer
klonk bij de geboorte van den verlosser.
De Paus eindig-de met het uitspreken van
van den wenseh, dat ter gelegenheid van het
Kerstfeest de aarde moge kennen, wat haar
tot vrede strekt; dat de machtigen der aar
de, om de verwoesting tot staan te brengen,
de stem van het H. College mogen steunen;
dat de naties mogen bedenken, dat de Kerk
het licht des geloofs en de genade en bij-stand
bezit van Hem, die de Weg, de Waarheid
en het Leven is en Wiens bedoelingen veel
verder zien dan bet oog der menschelijkè
kortzichtigheid; dat de regeerenden einde
lijk gehoor mogen geven aan de aansporin
gen en herhaalde gebeden van den Vader
van het Christelijk gezin en, langs den weg
der gerechtigheid, de omarming van den
vrede brengen, opdat het oude woord van
den Psalmist „Justitia et pax osculatae
sunt" in onze dagen een nieuwe uitlegging
kunne vinden.
De Paus uitte ten slotte Zijn vast vertrou-
wen in do toekom,s>t der Kerk en der Stoten,
da nkte voor en beantwoordde de wenseh en
der kardinalen en gaf den Apostolisehen
Zegen.
Wilson's bemiddelingsaanbod
door de centrale mogendhe
den aanvaard.
De Duitsche Staatssecretaris van buiten-
laudsehe zaken heeft aan den ambasseur der
Vereenigde Staten van Amerika gisteren te
Berlijn, in antwoord op diens schrijven van
21 December, de volgende nota overhandigd:
„De keizerijke regeering heeft het edel
moedig voorstel van den president der Ver
eenigde Staten van Amerika om de grond
slagen te leggen voor het herstel van een
duurzamen vrede opgenomen en overwogen
in denzelfden vriendschappelijken geest, die
in de mededeeling van den president tot
uiting komt.
De president geeft het doel aan, waarnaar
liij streeft en laat de keuze van den weg open
Der keizerlijke regeering komt het voor, dat
een onmiddellijke wisseling van gedachten
de beste weg is om tot het gewenschfe re
sultaat te komen.
Zij heeft derhalve de eer om in den geest
van uw verklaring van 21 dezer, die de hand
bood tot vredesonderhandelingen, voor te
stellen, dat ten spoedigste gedelegeerden der
oorlogvoerende Staten op een neutrale
plaats bijeen zullen komen.
Ook de keizerlijke regeering is van mee-
nings dat het groote werk der voorkoming
van toekomstige oorlogen eerst na beëindi
ging van den tegenwoordigen volkenstrijd
onder handen kan worden genomen. Zij zal
als dit oogenblik aangebroken is, met vreug
de bereid zijn samen met de Vereenigde
Staten van Amerika mede te werken aan
deze verheven taak."
Ook de regeering der Donau-Mouarchie
heeft, naar uit Weenen wordt gemeld, de
nota van Wilson, <yoverleg met de regee-
ringen der verbonden mogendheden, beant
woord met een nota, die eveneens gisteren
aan den gezant der Ver. Staten te Weenen
overhandigd is en die aldus luidt:
„De Oostenrijksch-Hongaarsche regeering
hecht er vooral aaii cr op te wijzen, dat zij
zich heeft laten leiden door denzelfden geest
van vriendschap en tegemoetkoming, die
in de edele voorstellen van den president tot
uiting komen.
De president stelt zich ten doel den grond
slag 1e leggen voor een duurzamen vrede,
terwijl hij op de keuze van, den weg daar
heen en de middelen niet voor uittoepen wil.
D-e Oostenrijksch-Hongaarsche regeering be
schouwt als den meest geschikten weg'tot
dit doel, een onmiddellijke gedachten/wisse
ling tusschen de oorlogvoerend en.
In aansluiting aan dc verklaring yan 12
December, waarin zij zich bereid verklaard
heeft tot het openen van vredes-onderhande-
lirgen, heeft zij daarom de eer een spoedige
bijeenkomst van vertegenwoordigers der
ooregvoerende mogendheden in een plaats
in een neutraal land, voor te stellen.
Do Oostenrijksch-Hongaarsche regeering
huldigt eveneens de. opvatting van den pre-
sident, dat het pas na het ten einde brengen
van den tegenwoordigen oorlog mogelijk zal
zijn o-iii over te gaan tot het groote en ge
wei schte werk ter voorkoming van toekom
stige oorlogen. Ter gelegener tijd zal de
regeering gaarne bereid zijïr om gemeen
schappelijk met de Ver. Staten haar mede
werking te verleeneu aan dit verheven werk.,
Rusland's afwüzing(?) van
Wilson's aanbod.
De Russische minister van buitenlandsche
zaken, Pokrofski, heeft naar Reuter uit
St. Petersburg seint aan vertegenwoordi
gers van de pers een belangrijke mededee
ling gedaan, die als volgt luidt:
Na den oorlog zal het militaire bondge
nootschap tusschen Rusland, Frankrijk en
Engeland bevestigd worden door een innige
economische vereeniging'.
De oorlog zal tot het zegevierend einde
worden voortgezet. Wilson's nota kan geen
verandering in den toestand brengen.
De gealieerden zullen Wilson's nota vol
ledig beantwoorden, maar weigeren diens
voorstel te aanvaarden. Zij zullen herhalen,
dat zij den oorlog zullen volhouden, totdat
de verwoeste landen zijn hersteld, het be
staan der kleine naties zal zijn gewaarborgd
en een nieuwe wereldstrijd onmogelijk ge
maakt.
Pokrofski wees op nieuwe militaire maat
regelen, om „voorgoed een einde te maken
aan de Grieksche politiek van besluiteloos
heid."
Een Zwitsersche nota.
Uit Bern wordt.gemeld, dat de Zwitsersche
Bondsraad aan de regeeringen van de oor
logvoerende Staten de volgende nota heeft
gericht:
De president van de Vereenigde Staten
van Amérika, met wien de Zwitsersche
Bondsraad, geleid d-oor den vurigen wenseh
naar een spoedige beëindiging van de vijan
delijkheden, voor geruimen tijd in voeling
getreden is, had de vriendelijkheid den
Bondsraad van de aan de regeeringen van
de Centralen- en de Entente-machten gezon
den Vredesnota, kennis te geven. In deze
ncta spreekt President Wilson de groote
wensehelijkheid voor internationale afspra
ken, met het doel een zekerder en duurza
mer vermijding van eatastrophen, zooals
deze als waaronder de volkeren thans ge
hukt gaan, te verkrijgen. Hij betoogt in ver
band daarmede de noodzakelijkheid, het ein-
dï van den tegenwoordigen oorlog te be
spoedigen.
Zonder zelf vredesvoorwaarden te stellen
of de bemiddeling aan te bieden, stelt hij
zich op het standpunt om te bepalen, of de
menschheid mag hopen op een naderbij-
komen van den Vrede.
Het verdienstelijke persoonlijke initiatier
van President Wilson zal een machtigen
weerklank in Zwitserland vinden, trouw
aan de verplichtingen, welke een strikte
neutraliteit haar opleggen, in gelijke vriend
schap met de Staten van de beide in oorlog
zijn-de machtsgroepen, als een eiland, gele
gen in het midden van de branding van den
versehrikkelijken volkerenkrijg en in zijn
ideale en materiale belangen sterk geroepen
en bereid met zijn zwakke krachten mede te
helpen, j>m het oneindig lij-den van den oor
log, welke het in dagelijksche aanraking
brengt met de geïnterneerden, zwaar gewon
den en gewondenverple-ging, ten einde te
brengen en de grondslagen te leggen voor
een zegenrijk samenwerken der volkeren.
De Zwitsersche Bondsraad grijpt deze ge-
legheid met vreugde aan, het streven van
den president der Vereenigde Staten van
Amerika te ondersteunen. Hij zou zich ge
lukkig achten, wanneer hij, op welke geringe
wijze ook, voor de toenadering tusschen de
in oorlog zijnde volkeren en voor het tot
stand komen van een duurzamen vrede,
werkzaam zou kunnen zijn.
Een aanvaring. Te Parijs is bericht ontvan
gen uit Marseille, dat een nachtelijke aanva
ring heeft plaats gehad tusschen het 1' ran-
sche slagschip Ernest Renan en een Italiaanse!)
sohip, dat troepen voor gealieerden vervoerde,
die met verlof gingen. Het Italiaansehe schip
brak in twee stukken. Vijftien man verdronken.
Honderdvytien andere passagiers werden opge
pikt en in een Italiaansehe haven geland.
De Ernest Renan is naar Toulou terug-ge
stoomd.
Een Engelsche ladingspoging in België? Van
de grens wordt gemeld: In Westcapelle bij
Knoeke is een heel regiment troepen aangeko
men en veel artillerie. De Duitscliers aan de
grens verwachten, dat vóór Nieuwjaar dc En
gelsche vloot een aanval op de kust bij Zee-
fa i*uggo en Knoeke zal doen. Daarmede vei-
klaart men dan ook al de nieuw aangelegde
geduchte vertolkingen en de sterkere bezetting.