DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
MMUHLEB
Enorme voorraad SLÖBKSÜSÉN
BASSAUUUIH 49, KMRLEI
NIEUWE HAARLEiSCHE COURANT
HAAGSCHE BRIEVEN.
OE OORLOF.
P. W. TWEEHUIJSEN,
DERTIG CENTS
TELEGRAMMEN
Qonderdag 28 December 1916
«ste Jaargang No 9223
InfercGssiin. TeSefeonnusnmers 1426 en 2741
Hiermede maken wij cnzen lezers bekend, dat
dit jaar wederom de gelegenheid wordt aange
boden tegen vergoeding van 40 ct. een Nieuw
jaarsgroet in onze
te plaatsen, welke echter niet meer dan 4 regels
plaatsruimte mag beslaan.
Dubbele grootte f Vierdubbele grootte f i.©0
Verzoeke beleefd onderstaanden bon uiterlijk
VRIJDAG 29 DECEMBER, duidelijk ingevuld met
bijvoeging van 40 ct. aan onze bureaux Üassaia-
laaR te Haarlem te doen bezorgen.
Ook onzen courantenbezorgers en agenten kan
de ingevulde bon ter hand worden gesteld.
Evenals vorige jaren stellen
wij ook nil weder voor onze
abonnés beschikbaar den prach-
tigen COMMUNIE-KALENDER
van dr. A. Derckx, tegen den
prijs van
De kalenders kunnen afgehaald
worden aan onze bureaux of
besield worden bij onze Agenten.
DE ADMINISTRATIE
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD.
HAARLEMSCHE ALLE0AG1ES N°. 2123
Barteljorisstraat 27.
TELEFOON 1770. 4330
KORTE BERICHTEB
■DIE HMffliKCHE COUUUfT
PRIJS DER ADVERTENTlfiNi
Van 1S regels f 0,75, iedere regel meer 0,15; buitenland per regel f 0,2Vi
«dvertentiën in de rubriek „Vraag en Aanbod" vee lregels f 0.4a etln
regel meer f 0,10. -
ABONNEMENTSPRIJS t
Per s maanden voor Haarlem en de agentschappen (kom eener gemeente) 1.80;
voor de overige plaatsen m Nederland per post f 2,— per week voor Haarlem
en de agentschappen f 0.1S6; afzonderlijke nummers 0,15.
Alle betalende abonné.i op dit Blad, in het bezit van een Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor f 4COO bij levenslange ongeschiktheid tot werken,
f 5GO bij overlijden, f 3QG bij verlies van een hand of voet, f 25© bij verlies van een oog, 125 bij yeriies van een duim, ff 75 bij breuk van een arm of been, f ÏOO bij verlies van een wijsvinger, f 25 bij
verlies van een anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de „Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam. (De vóór I October 191 I uitgegeven polios en zijn niet geldig.)
ESEaESS»S3M
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van onderstaanden Nieuwjaars
groet in het nummer van 30 December. (Het bedrag ad f0.40 gaat
hierbij).
NIEUWE BROODKAARTEN.
Onder „Binnenland" vinden onze le-zerg
een en ander betreffende een nieuwe brood
kaarten-regeling, die in Januari zal worden
ingevoerd.
Bij deze regeling valt alle brood, en zelfs
°ok beschuit, ouder bet broodkaart-systeem
gaan den weg op, dien eerst Duitsehland
ei1 nu ook Engeland al zijn gegaan.
Het spreekt vanzelf dat in de practijik dit
t(~er uitgebreider systeem, waarbij absoluut
keen brood welke ook, zonder broodkaart
kitvg worden geléverd, nader moet worden
yjcerdeékl. Maar geloofd mag worden dat de
^uister, nu bet inderdaad noodig blijkt,
b goede, systematische en algenaeene wijze
zaak heeft aangepakt.
We zullen er last mee hebben, inder
daad.
Maar dat is nu eenmaal zóó in oorlogstijd.
Een reden te meer, om te verlangen naar
'ka eindelijken vrede!....
■-
ABEiNDA 29 DECEMBER
Gebouw St. Bavo Smedestraat 23
Leden Metaal balf 9 Rederijkers 9 uur
Esperanto 8 uur Jeugdorganisatie Tim
merlieden 8 uur Leden Kalk en Steen 8
hur.
B chouwburg Jan 8 weg 8 uur
Bioscope: Majoor Frans.
Baleis van Justitie balf 8 Bu-
ïeau van consultatie.
Spaarbank St. Rosa Nassaulaan
geopend van 7K—8H uur.
„Bisschoppelijk M useum Jaassty.
I® geopend eiken dag van 105 uur tegen
daling van 25 cents. Uitgezonderd Zater-
dftgeu en R.-K. feestdagen.
C.
Als de vriendelijke lezer even aandacht
wil wijden aan het cijfer boven dézen brief,
dan zal hij zien, dat ik heden een jubileum
vier.
Deze brief is toch mijn honderdste!
Sinds 6 Aug. 1912 het No. van de N. H.
C., waarin mijn eerste brief verscheen
schreef ik geregeld over alles en nog wat,
dat zoo hier in het Haagje al voorviel en
waarvan ik mocht aannemen, dat het ook
in Noord-Holland eenige belangstelling zou
vinden.
Wat is er al veel veranderd in die bijna
vijf jaren! Weemoedige gedachten komen
onwillekeurig bij mij 'op, als ik mijn bun
deltje opstellen nog eens doorblader en wel
merkwaardig lijkt het mij, dat ik voorne
mens was, om dezen keer eens iets te schrij
ven ever het werk van een man, sindsdien
overleden, waarover ik het o.m. ook had in
mijn eersten brief. Over T a 1 m a nl.
Handelend over het Binnenhof, toen in
vacantiestemming net als nu verhaalde
ik, hoe de meeste Ministers van het toen
malig Ministerie-Heemskerk hun werk
zaamheden voor een wijle hadden onderbro
ken, om over onze grenzen wat ontspanning
en rust te genieten. Over Talma schreef ik
toen letterlijk:
„Alleen Minister Talma zwoegde nog
dag aan dag met de Commissie van Voor
bereiding voor da Invaliditeit»- en Ouder-
domsverzekering. Ook dezer conferenties
zijn nu afgeloopen en als Minister Talma
zijne aanteekeningen zal hebben verwerkt
en zich zal hebben geprepareerd op de
zware dagen van het openbaar debat, dat,
naar verluidt, nog in dit jaar moet komen,
dan zal ook hij er wel voor een flink tijdje
uitvliegen."
Het zijn inderdaad „zware" dagen voor
Talma geworden, zóó zwaar, dat achteraf ge
bleken is, dat zij de krachten van den oogen-
sehijnlijk zoo forsöhen reus hebben gesloopt
en hebben meegewerkt, dat (hij op vrij jeug
digen leeftijd ontijdig ten grave weid ge
dragen.
Hoe ondoorgrondelijk zijn toch Gods raads
besluiten! Weinig zal Talma toen gedacht
hebben, dat hij zelf de inwerktreding van
zijn wetten, niet meer zou beleven; dat zijn
grootste tegen werker in de Commissie, mr.
Trenb, het zou zijn, die, als Minister, den
bijl op zijn monument van socialen arbeid
zou doen weerklinken, om het oanver te ha
len; dat die man spoedig daarna zijn open
baar leven op weinig roemrijke wijze zon
eindigen; dat vier jaren daarna zijn meest
verknochte en meest intelligente leerling en
vriend, mr. Rutgers^ het nog voor zijn werk
zou moeten opnemen.
Over dit laatste wil ik heden iets uitvoe
riger sohrijveu. Met groote scherpzinnigheid,
waaraan zelfs door de pers van de overzijde
hulde is gebracht, heeft de heer Rutgers ge
wezen op een van de ergste grieven, die wij
tegen het Ministerie-Gort v. d. Linden heb
ben, op wat hij pualificeerde ails „een-latent
conflict" tussehen de rechterzijde en den
Minister van Waterstaat, dr. C. Lely, die
tegenwoordig meer speciaal belast is met de
zorg voor de sociale Wetgeving. In 1916 zijn
de verkiezingen voor de Provinciale Staten
grootendeels, zoo niet uitsluitend gevoerd
onder de leuzevoor of tegen bet Staats
pensioen. De Eerste Kamer moest vcgens
de meening der li nksoke partijen worden
omgezet van rechts in links, omdat zij an
dere de totstandkoming van het ontwerp-
Slaatspensionueeringiswet; officieel maar
heel oneigenlijk genaamd: wet op de ouder
domsrente» in den weg zou komen te staan.
De kiezers zijn echter de verwoesters van
Talma's levenswerk niet gunstig gezind ge
weest. Zij hebben de rechtssche partijen in
de Provinciale Staten gehandhaafd en
daarmede in de Eerste Kamer.
Sinds hoort men over de wet op de Ouder
domsrente weinig meer spreken. Dé Begee-
ring houdt zich van den domme en verlangt
blijkbaar niet erg naar de te verwachten
hotsing met de mensehbeid in de Eerste
Kamer, want zij liet tot nog toe het ongun
stig Voorloopig Verslag van de Eerste Ka
mer onbeantwoord. Ziedaar het eerste
zonderlinge! In de Tweede Kamer werd
Treub's wet doorgedreven als een ontwerp,
waar de grootste haast bij was. Nu doet
man eigenlijk precies, of er geen ontwerp-
wet meer is.
Toch bracht de Eerste Kamer reeds op 15
Juli j.L haar Voorloopig Verslag uit. Bijna
een half jaar ligt de zaak aldus te rusten.
Er was dus alle aanleiding: dat namens
do linkerzijde ecus gevraagd werd:
„Hoe staat het met de sociale wetgeving
wat betreft het ontwerp-Ouderdomswet'?"
(Mr. Rutgers Hand. II. K. 21-12-16.)
De heer Rutgers had reeds hij vroegere
gelegenheid zijn nieuwsgierigheid naar de
houding der Kegeerimg getoond. Goh ruik
makend van het vragen recht der Tweede
Kamer, was de heer'Rutgers bij informatie
te weten gekomen, dat de Invaliditeitswet
tegen alle recht en gebruik in, door de
teisenwoord ige Beeecring- niet uiigrevoefcid
om nan te pSUBBen aan de nietrwe Ou cfer-
d cms wet op veel plaatsen ingrijpende wijzi
gingen zou hébben te ondergaan; maar dat
de Regeering van oordeel was, „dat het niet
zoo aannemelijk is, dat een omvangrijke
wijziging der Invaliditeitswet in deze par
lementaire periode nog aan de orde zou
kunnen komen." De verdere behandeling van
de Ouderdomswet in de Eerste Kamer wacht
dus weer opeen nieuwe parlementaire
periode, m.a.w. op een nieuwe ministerie en
een nieuwe Kamer.
Deze opvatting heeft in de avondvergade
ring van Woensdag jl- de Minister-President
gedeeld. De heer Cort v. d. Linden zei let
terlijk:
„De Regeering wacht met haar antwoord
totdat het aanpassingsontwerp hier be
handeld is."
on op de vraag waarom zij zoo draalt, heette
het:
„omdat de Regeering altijd nog hoop
koestert, dat er tussehen de verschillende
partijen van links en rechts een compro
mis in dit opzicht mogelijk is."
(Hand. 21-12-16 bl. 987.)
Minister Cort v. d. Linden moge sterk zijn
in het uitdenken en voorbereiden van com
promissen, dat dit hem ook te dezen opzich
te zal gelukken, waag ik toch te betwijfelen,
zelfs al wordt hij dan terzijde gestaan door
een niet minder listig diplomaat als de heèr
Lely-
Ondertusschen zijn wij dan nu tot de we
tenschap gekomen, dat de gang van zaken
op sociaal wetgevend gebied is stop gezet.
De Ouderdomswet wordt niet ingevoerd,
omdat zij er nog niet is. Zelfs is het meer
dan twijfelachtig, of zij er ooit zal komen.
En de Invaliditeitswet wordt niet uitge
voerd, omdat.dit moet wachten op de mo
gelijke totstandkoming van een compromis
tussehen links en rechts. Al even onaan
nemelijk. De vragen is diep in het moeras
gereden. En onderwijl worden de kiezers van
Nederland vriendelijk uitgenoodigd door
hun...* gekozenen, om den wagen nog maar
een jaartje langer in het moeras te laten
steken. Wij hoeren immers geregeld van een
overleg, dat aan den gang is, om de verkie
zingen van 1917 bij enkele candidaatstelling
te doen afloopen, m.a.w. om te laten zitten
wat zit!
Het grappigst is, dat dit overleg wordt in
geluid door de personen, die er zelf het
meeste belang bij hebben, om te mogen
blijven zitten en dat het initiatief daartoe is
genomen door de partijen, die het moeste
gevaar loopen, om te verliezen, immers
de linksche partijen. Om 'n paar districten te
nemen bij mijn lezers in de buurt, vraag ik,
of het niet bijna zelk«r is, dat Haarlem, ge
zien den uitslag der Staten- en Raadsver
kiezingen, in 1917 óm zal gaan 1 Dan vliegt
mr. Fock ex uit, juist een, die nu als voor
zitter van do Liberale Unie, bezig is met.
overleggen. In Beverwijk is het evenzoo. mr.
Rocideniburg is er allesbehalve populair.
Zijn verdiensten tegenover het district zijn
dan ook vrijwel nihil. De redhteehe partijen
hebben zich zeer sterk gemaakt. Door een
I flink voorbereide en vlot gevoerde cam-
I pagne met een populairem candidaat, die tn
aller kringen sympathie kan wekken en die
zelf openlijk don strijd met den tegenstander
aandurft en ook aan kan, wordt mr. Roo-
derlburg stellig gewipt. Genoemde heer is
echter als lid van het hoofdbestuur van den
Vrijzinnig-Democratisch en Bond druk bezig
met te overleggen, om nog een jaartje te
kunnen blijven zitten!....
In Amsterdam, in Rotterdam, hier in Den
Haag, staat het in de z.g. twijfelachtige dis
trieten er niet minder mooi voor. Waarom
zouden de rechtsche partijen zich dan laten
verschalken Wat mij betreft, ik geloof dan
ook nog niet veel van een algemeen® af
spraak. Speciaal van de Katholieke partij
zou het mij erg tegenvallen, als zij den strijd
zou gaan ontwijken. Er is intusschen eenige
vrees, dat er laksehheid- aanwezig is. Het
heeft buitengewoon de aandaebt getrokken,
dat bij het algemeen politiek debat van de
Katholieke Kamerleden ziek niemand heeft
laten hooren. Het is waar, dat Dr. Nolens
door ziekte afwezig moest zijn. Maar hadden
Loeff of Kolkman of Van Wijnbergen zijn
plaats niet eens kunnen overnemen Hot
is ook waar dat er dezen keex na de mili
taire, oeconomische en grondwetsberaadsla-
gingen van den laatsten tijd niet veel aan
leiding was voor een lange politieke rede.
Maar had dan in een korte maar pittige
toespraak nog niet eens de groote lijn kun
nen worden uitgestippeld?
Hier iu Den Haag heeft de slapheid zich
al daadwerkelijk geopenbaard. Er is een
vacature in Den Haag II. Sinds het opzien
barend beengaan van Mr. W. Dolk, was er
mooie kans voor een man van rechts. De
namen van eventueole gegadigden waren
reeds genoemd. Daar waren heel goede hij.
Toch liet men zich overhalen, om den strijd
te ontwijken. Met het ironisch resultaat, dat
er nu toch een verkiezing zal moeten ge
houden worden, want de S.D.P. het kleine
k lub je Trilbuniaten stelde een candidaat
naast den heer IJzerman, uitverkorene van
de liberalen. In ieder geval zal, dunkt mij,
de eindbeslissing aan de kiezers en aan
dozer organisaties moeten worden gelaten.
En van dezen geloof ik niet, dat men zoo
maar dacï<elüJc op het voorstel der vrijzinnige
partyen zal ingaan.
Zoo verwacht ik dan, dat 1917 toch de
strijd op electoraal gebied zal zien. Zal het
nieuwe jaar den jammerlijken strijd der vol
keren zien beëindigen Ignoramus wij
weten het niet. Laat ons echter met hoop
en vertrouwen op de G-oddeijke Voorzienig
heid het nieuwe jnar begroeten.
Wat mij betreft, ik begin bij leven en wel
zijn iu 1917 aan mijn tweede honderdtal
„Haagsclie Brieven'" en hoop mij te beijve
ren om ook in die nieuwe periode de vriend
schap en belangstelling van mijn lezers
waardig te blijven.
Zalig Nieuwjaar!
Den Haag, 28 Dec. '16.
OVERZICHT.
In ons overzicht van gisteren merkten wij op,
dat de Entente in een steeds moeilijker diploma
tieke positie kwam tengevolge van haar getalm
bij het geven van een rechistreeksch antwoord
op de verschillende vredesnota's. Zooals te ver
wachten was, volgen de nota's van de neutrale
staten, waarin op vrede wordt aangedrongen,
elkaar thans als op den voet: na die van Wilson,
kwam die van Zwitserland en vervolgens is er
al weer een van Zweden, en, naar het „Berl.
Tagebl." weet te melden, ook een van Spanje.
Bovendien hebben de Vereenigde Staten, volgens
een bericht uit Rio de Janeiro aan de „Temps
Brazilië uitgenoodigd zich bij de pogingen ten
gunste van den vrede aan te sluiten.
In tegenstelling met den spoed, welken de
centrale mogendheden betrachten bij het beant
woorden der verschillende nota's (Behalve de
bemiddelingsnota van Wilson is ook de nota van
den Zwitserschcn Bondsraad reeds beantwoord)
blijft de Entente haar antwoordnota's nog altijd
maar schuldig. En wanneer wij op de mede-
deelingen in de jongste berichten moeten afgaan,
zal het nog lang kunnen duren voor wij het
formeele antwoord der Entente-staten op het
Duitsche vredesaanbod en het antwoord op de
vredesnota's der neutrale staten zullen kennen.
Gisteren immers werd gemeld, dat de Brifsche
regeering de eerste-ministers der zelfregeerende
dominions heeft uitgenoodigd voor een confe
rentie te Londen, waar behalve de urgente kwes
ties, betreffende de voortzetting van den oorlog
ook „de mogelijke voorwaarden, waarop wij
iu overeenstemming met onze bondgenooten
zouden kunnen toestemmen in zijn beëindi
ging, benevens de behandeling van de pio-
blemen, die zich onmiddellijk daarna zullen
voordoen", zullen worden behandeld.
Van veel belang hierbij is het later ingekomen
bericht, dat die conferentie eerst inFe
bruari in Londen zal bijeenkomen. Wanneer dus
op de behandeling van de vredesvoorwaarden
in deze samenkomst moet worden gewacht,
dan
Een ander Reuter-bericht men zie onder de
telegrammen zegt, dat een ontwerp-an'.woord
aan de centrale mogendheden te Parijs voorbe
reid, gereed is en nu door de Entente-regeerin
gen onderling wordt besproken.
Wij wachten dus maar
Intusschen moeten, naar de Parijsche uitgave
van de „New-York Herald" uit Washington ver
neemt, Duitsehland en zijne bondgenooten voor
nemens zijn, binnenkort een nieuwe nota aan de
entente te zenden, waarin zij zich bereid ver
klaren, uitgewerkte vredesvoorstellen te doen aan
eene conferentie van vertegenwoordigers der oor
logvoerende staten. Zij zouden bereid zijn scha
deloosstelling aan België toe te staan op voor
waarde, dat zij vergoeding ontvingen voor de
in Oost-Pruisen geleden schade.
De vredesplannen worden dus voorloopig nog
niet opgegeven en dat sterkt ons in de hoop, dat
de oorlog toch zijn einde nadert.
Wel wordt er van sommige ironten, als in
Frankrijk en vooral in Macedonië, krachtige
artillerie-bedrijvigheid gemeld, doch van bijzon
der belang zijn die acties nog niet, wijl zij niet
werden gevolgd door krachtige infanterie-aan-
vallen, waardoor het front in beweging zou kun
nen komen.
Alleen weer, gelijk dit nu reeds verscheidene
dagen het geval is, hebben in Roemenië veran
deringen op het front plaats gegrepen. Daar
hebben de troepen van Mackensen. na een strijd
van ruim vijf dagen, de taai verdedigde stel
lingen der Russen, die uit verschillende van
draadversperringen voorziene linies bestonden,
op verscheidene punten doorbroken. Ten zuid
westen van Rimnicu-Sarat zijn zij over een
breedte van 17 K.M. veroverd. Rimnicu-Sarat,
ten noord-oosten van Buzeu, ten zuiden van
Focsani en zuid-westelijk van Galatz, werd ge
nomen, zoodat de Russen nog weer dichter naar
de Sereth zijn teruggedrongen.
In de E>obroedsja zijn gevechten gaande om
het gisteren genoemde vestingplaatsje Macin,
waar de centralen bij een aanval op het brugge-
hoofd, weer eenige vorderingen maakten in de
richting van den Donau.
De Burgerlijke dienst in Duitsehland. Aan
den oproep der militaire overheden tot vrijwil
lige aanmelding tot het verrichten van bur
gerlijke hulpdiensten wordt door zeer velo per
sonen gevolg- gegeven. Volgens het tot heden
opgemaakte resultaat der vrijwillige aanmel
dingen wordt aangenomen, dat dwang voor
loopig niet of in 't geheel niet behoeft te
worden aangewend.
Spanje en de duikbootoorlog. Havas meldt,
dat de toestand, welke bij de Spaansche
koopvaardij in het leven geroepen is door het
torpedeeren, buitengewoon ernstig is. De bla
den doen een beroep op de regeering om maat
regelen te nemen, dat de vaderlandsche vlag er
het recht geëerbiedigd worden.
De krijgsgevangenen in Frankrijk. De Fran-
sche minister van Openbare werken Herriot
deelt mede, dat 6000 gevangenen tot hulp van
de Fransclie mijnwerkers zullen worden ge
bruikt. Ook Marokkaansche mijn-arbeiders zul
len in de kolenmijnen worden gebruikt.
Voor invalide krijgsgevangenen. Het Kopen-
hagensche blad „Politiken" deelt mede, dat
het Deensche ministerie van buitenlandache
zaken een aanbod heeft ontvangen om groote
kampen te bouwen in Noord-Jutland, waar in
valide gevangenen der oorlogvoerende landen
in de lente zullen aankomen.
Belasting op schouwburg en bioscoop. Er is
besloten tot den invoer van een belasting op
vermaken in Frankrijk. De schouwburgen zul-
len licht worden belast en de music halls
zwaarder. De bioscopen zullen belasting moe
ten betalen van hun bruto-ontvangsten. Men
verwacht van de bioscoopbelasting een op
brenst van 3 millioen francs jaarlijks.
HET LUXEMBURGSCHE MINISTERIE
AFGETREDEN.
LUXEMBURG, 27 Dec. Het Luxemburgsehe
ministerie hoeft zijn ontslag ingediend. Men
verwacht, dat liet kabinet gereconstrueerd zal
worden en dat „Generaldirektor" Weiter zaJ
ophouden lid van het ministerie te zijn.
(Deze kabinets-erisia zal, naar hetgeen in
ons nummer van gisteren over de Luxemburg-
