menie mui cow
IDE DAMIAATJESj
K. 2fsï %bru';
BUITENLAND
CROMWELL.
LACHEDINGETJES.
DE OORLOG
i
KERKSTICHTEN
Vrijdag 5 Januari
Tweede Blad
Rusland.
VERSPKEBBE SERICHVEH
BerioliteBi in drie regels.
1 REDACTIE; GEBOUW „ST. BAVO" TELEFOON 49
Ttisseitön Zijlbr&ig en
Üieuiüre Gracht.
4
De oude of de jonge? De koningsslacliter
zijn zachtaardige zoon?
Wij zullen van de Volksstem niet al te
Heiend denken en dus maai* aannemen dat
Hj aan Oliver gedacht heeft toen zij mijne
Nederigheid toesnauwde Haarlemsche Crom
well 1 (Volksstem, Oudejaarsgroet).
Zij schijnt niet veel op te hebben met
dezen man uit het volk, revolutionair tot zijn
hondkoppig hoofddeksel, anti-dynastiek en
anti-monarchaal, proletariër en extreem de
mocraat.
Hoe is 't mogelijk. Hij kon je broertje
wel zijSp^us Volksstem!
En nirbèn ik h et. In plaats van eens rond
te kijken en Cromwelletjes te zoeken in haar
naaste omgeving, bij haar eigen familie,
scheldt roode zus mij voor Cromwell.
't Is wel krom.
Maar wii moeten er ons bij neervielen.
Een
naar weken geleden was ik volgens
Eaar «ƒ-, verklèrikaliseerde grappenmaker
en ®en "I tegendeel, want Oliver was
nu het i maar een aartsvij-
H^sch;'-akeUg Eci^c; nscli geen grap-
van den clerus ferinimigen koppen-
s^Mer' -eerdei" -eeUP Te spotten viel.
n,- O waar niet me (|e Volksstem.
J0 grappig is, <a ik mjjn laatste naam-
Pie nra?" v,or^e-d moet hebben „er uit!"
nelijke roodharige, maar ^zij bedoelt met
de liberalen, met de wethouders, met een
Wilde, met een roode. er uit 1
Dat heb ik nooit gezegd. Integendeel, juist
waar het om den Raad van Haarlem ging,
en daar gaat het om, daar heeft zij gelijk
jja, heb ik nooit gezegd: er uit, maar altijd,
tegen katholiek, anti-revolutionair en Chr.-
historisch: er in!
Dat is een heel verschil.
Als wij de laatste jaren van Haarlem's
verkiezingen voor den Raad nagaan hebben
wij alléén Joosten (S.D.A.P.) er u.'it ge
gooid, dat is waar, maar die verdiende het.
ook, want hij had het al twaalf keer bij
andereu geprobeerd, 't Werd tijd.
Maar wie hebben Dr. Merens en Welse-
naav er bij de eerste stemming uitgeworpen,
Had hen dan gesteund als je 't zoo ergerlijk
v'ondt, dat deze er uit geduwd werden. We
ill district II en III hebben de soci's
„tintcloogjes of een scheel oog aanzien:
„reehts stelt eigen mannen. 'En links moet
„de wethouders redden.
„Nu is de positie zóó in het linkscho
„kamp: de ééne helft wil desnoods Loosjes
„nog, maar zeker niet Modoo, de andere helft
Juist andersom.
„Zelfs kleine zaken hebben „helften."
„Maar deze twee halfronden vormen een
„knikkertje. Rechts speelt met keiharde stui-
„ters.
„Wij voelen nu al wie in dat spelletje cr
„uit geknikkerd worden. Door links n.l. bui-
Jen den Raad, op straat, dat is bij de ver-
„kiezingen."
Dat zei Raadslid en ik wil nog verder
gaan: de socialisten zouden ons zelfs geen
kans laten die twee wethouders er in te
houden, zij gooien hem bij eerste stemming
„er uit".
Je Engelsche vergelijking is verkeerd, de
naam lijkt naar niets; de redenen waarom,
zijn er glad neven; je laat Raadslid a ,'gen
wat hij niet zegt, je doet onthullingen over
schuilnamen, die jo bij Klem vroeger zoo
opgebroken zijn, je verwijt ons wat je zeil
graag doet: de Ueele bourgeoisie er uit
smijten. Je was er laatst heelemaal neven,
Volksstem.
U is verkouden. En de uwen zijn verkou
den. Als je nog eens piept, dan hoor je 't
bij ons lachen. Tot wij je zélfs niet meer
hooren piepen. Jo wordt akelig zwak en
wij steeds sterker. Houd ie waardig, als ik
je goed radon mag. En wij zullen met uwe
mannen eerlijk den strijd aangaan, zooals
wij dat al jaren deden en doen, zonder één
huuiuor uit te sclieldeia, zonder zelfs de per
sonen te noemen, maar alleen op grond van
ons recht, hetwelk gij te goeder trouw ook
vermeenen kunt te hebben. Zoo doende be
houden wij het laatste glansje aan de toch
al smoezige politiek. Luister nu eens naar
Cromwell.
Mr. BOMANS.
ons niet afzondereu. Wy weigeren het
ghetto. Medewerker» willen wij zijn met de an
deren.
De sokrijvor spoort dan aan. tot werkzaam
heid vooral voor de jeugd, de organisaties en
de pers.
Omtrent de verhouding dei' Duitsche Katho
lieken tot die van andere landen, schrijft hij
aan het slot zijner beschouwingen
Tenslotte zullen wij in den komenden vredes
tijd meer dan vroeger om onze broeders in dien
geloove bij de bondgenooten en in die neutraal
gebleven landen herinneren moeten, die ons
gediurende dezen harden oorlog door hunne
reohtvaardigheid en sympathie verheugden. Ik
denk vooral aan Spanje en Zuid-Amerika. Wat
onze betrekkingen betreft met de staten waar
mede wij oorlog hebben gevoerd, zoo moeten wij
afwachten, hoe zich later de zaken zullen ont
wikkelen, doch ook hier moet de christelijke
naastenliefde Hechten bruggen te slaan.
De moord op den pope Rasputin.
Volgens een bericht uit St. Petersburg is liet
iijik van deu vermoorden Russiscken monnik
(pope) Rasputin door duikers bij de Petrowski-
brug in liet Noorden dor stad van den bodem
der Newa opgehaald. Rasputin is waarschijnlijk
chistnus in de kerk.' Om uur oefeningen 1
voor de kinderen der Edelwacht.~Deze oefe
ningen zijn alleen en uitsluitend toeganke
lijk voor kinderen. Half 7 Lof met preek,.
Vóór het Lof het Rozenhoedje.
MAANDAG, 7 uur Zielenlof met Rozen
hoedje voor de gel. zielen.
DINSDAG, onder de H. Mis van half 8 Alg.
H. Communie voor de kinderen, die ingeschre
ven zijn in het Broederschap van de Edel-
wacht van het H. Sacrament.
ZATERDAG, 7 uur Rozenhoedje in de Ma
riakapel.
Parochiekerk van den H. Joseph.
ZONDAG, lieden stille H.H. Missen te 7
uur en half 9. Te half 11 Hoogmis. Te half
2 oefening van de Edelwacht, te half 5 Con
gregatie en te 7 uur Lof met Conferentie.
Na de Hoogmis zullen door het Kerkbestuur
eenige openstaande plaatsen verkocht wor
den.
DINSDAG, half 8 Mcj. Joanna Oosthuizen
als lid der Br. H. Hart; 7 uur Congregatie.
DONDERDAG, half 8 Lof met gebeden
voor den vrede.
VRIJDAG, van lihalf 8 gelegenheid om
te biechten voor kinderen.
ZATERDAG, te half 8 H. Mis voor do be
keering der zondaars in Üe kapel van liet
Mirac. Mariabeeld, 's Namiddags van 10
uur gelegenheid om te biechten en 'te lialf 8
'.Zaterdagmorgen in liet paleis van vorst Yusao- - of met gebeden voor den vrede,
r.r.ff nx-mnnni Ti,. N.B. Op Driekoningen is. het Lof niet te
biet- geprobeerd een Hulswit of van Styrum
'>er in" te houden. Onze schuld was het niet.
Dit is geen spelen met woorden, dit is de
Waarachtige werkelijkheid. Het is toeval,
'taai- rechtstreeks heeft rechts maar zelden
zittend lid „er uit" gegooid, de coalitie
bannen zijn „er in" gekomen, omdat de zo-
'els vacant werden.
Vnnant deels door do uitslagen bij eerste
acant, uee de Jiberalen ver.
drogen hadden, deels door liet opstaan van
links!
Opgestaan, plaatsje vergaan. Men neme het,
ons niet kwalijk, maar deze regel huldigde
'yoeoendaal ook toen Mr. Sliiigenberg naar
e Gedeputeerde Staten geroepen werd, en de
aangewezen V. D. opvolger stond den ro.o
den zoo heel erg na. 't Was bijna eclit zusje
en broertje. En nu verwijt de Volksstem
dat wij alles er uit gooien. Je moet niet
valsch spelen, zus.
De linksche uiadsleden toonden nu cen
taal een onbedwingbare neiging om heen
'e gaan. Dr. Kruseman deed er niet meer
Nan, Mr. Slingenberg werd liooger geroepen
kpiesz, waaraan wij altijd nog een best aan
denken behouden, ging verhuizen, en ten
Motte gleed Breda Kleijnenberg uit over een
Sinaasappelschilletje of zoo iets, althans hij
SM er ook de brui van.
Wij hebben hen er niet. uit, gez.et. Maar wij
Zijn er bijna steeds in geslaagd onze man-
Hen er in te Krijgen.
En om nu een heel duidelijk beeld te ge
ven dat wij niet met woorden spelen:eerst
daags gaat er een man uit, dien wij er }tee
graag in hadden gehouden omdat hij in den
Raad volkomen op zijn plaats is, misschien
nog beter dan Groencndaal, wij bedoelen
Mr. Andreae. Die gaat ook heen. En dan
gaau wij weer trachten een van ons er in
te krijgen, zooals uwe familie, Volksstem,
Groenendaal er in 1 echt toen Mr. Slingen
berg opstond. Volkomen terecht (of liever
'e links) wij zeggen er ook niets van, maar
N) zegt iets van ons.
.Örndat wij net eender doen als gij, noemt,
Sij dat „onhebbelijk Bomanniaansehe wijze
Jn eofieurrcertui on alsof ik cr wat aan
Au doen, begroet u mij ajs Haarlemsche
>mwell. 1^ f,ll(*e ?5 wat aan kon
dan hadden j nooit herstemmin"'
«reen schijn van kans.
Wat die wethouders m m. dic wd je or
°eR uitsmijten in,-1 m „Raadslid"
'Oh Raadslid! Maar deze zei juist
dat wh ti niet behoeven te doen. Hoor
3 a i*
„Maar in III, daar gaan de poppen dansen.
„Rechts natuurlijk gaat een principieelen
„strijd aan. Wij zouden b.v. kunnen jokken:
,»wij hebben niets tegen Modoo of Loosjes",
„dat doet niets ter zake, of wij hon met
Het „vodje papier."
Ouder hot opschrift „Everybody is do in.',' it-'*,
schrijft de „N. R. Ct.":
Er is do laatsto dagen in de buitenland?ehc
bladen weer heel wat te doen geweest ver
Bethmann Ilollweg s „vodjo papier." En nie
mand minder dan de Fianscho minister piesi-
dent, Briand, heeft zelfs al aan Bethmann Heil
weg verweten, dat deze in den Rijksdag zcu
hebben betoogd, dat een groot rijk het recht
zou hebben, in geval van nood, tra-ctaten als
scheurpapier to behandelen. M 'j behoeven hier-
tver niet veel te zeggen. De uitdrukking is in
de opwindende dagen vlak vóói de oorlogsver
klaring van Engeland aan Duitschland gevallen
in een onderhoud tusschen den toenmalig,en
Britaclien gezant. to Berlijn. Goschen, en den
ï-ij kis ka n-sel ier, hij wolko /upel eg^e n Jxeid do Duit-
acho staatsman dani# overstuur a-c.-hijnt to xijxt
geweest. Maar als b ègi ri s el v e r k a r i 11 p> van
Duitseh diplomatiek beleid in een van te voren
met een koel hoofd opgestelde „groote" rede
voering, door den Duibsphen rijkskanselier in
den Rijksdag als officieels regeerin.gupolitiek
afgekondigd en bepleit, is do uitdrukking niet
gebezigd, lu den Rijksdag sprak Bethmann
Hollwog andera: „Wij doen onrecht, en wij zul
len dat later goedmaken."
Uitdrukkingen als die, welke door zoovolen
aan Bethmann Heilweg worden kwalijk geno
men, zijn ongetwijfeld dikwijls geuit. Zeker i«,
dat do meeste volken, die aan „wereldpolitiek"
doen, af en toe de stelling van Bethmann IIoLl
weg bobben in praktijk gebracht, en naar dat
universeel0 recept hebben gehandeld. Maar wel
zoor curieus is, dat de Duitscli© rijkskanselier
zelfs in zijn woordenkeus geenszins oorspron
kelijk is geweest en diat .hij bijna letterlijk
heeft nagepraat, wat een.... Engeteeh minis
ter in het parlement to V, os t mins tor had ver
kondigd en door dik en dun verdedigd, ah of
ficieel© regeer inga politiek»
Toen in 1784 de Indiia Bill In behandeling was
in het. Hoogorhuis, weid door do oppositie
tegen liet ontwerp bezwaar gemaakt op grond
van bet feit, dat met de aanneming van het
wetsontwerp, rechten zouden worden geschon
den, die door privilegie of charter waren ge
schonken of gewaarborgd. De toenmalige at-
torney-generaal, woordvoerder van het kabinet
in het H oogerhuis en het hoofd van de rechter
lijke macht, verdedigde de India Bill o.a. aldus:
„What was a charter" said the first law
officer „a skin of parchment with a peace
of wax dangling at the end of it, coop a red with
the happiness of thirty millions of people?"
Wij zullen maar niet probeeren die uitlating
te vertalen. Zij is al vertaald zij het in het
Duitseh door Bethmann Hollweg. Alleen
bleef deze modern door van papier te spreken,
terwijl in 1784 het perkament nog traditie was.
De taak dor Duitsche Katholieken in 'Je
toekomst.
Aan dit onderwerp wijdt advocaat August
Nusz te Worms een artikel in de „Allgera
Kundsohau."
Door do ervaring van den volkerenstrij 1
zoo meen uj moot voor iodor verstandig
menscli do laatste twijfel geweken zijn aan het
feit, dat het Katholieke volksdeel een
lijk eu krachtig bestanddeel vormt va.i l ot
Duitsche volk.
Daarom willen wij zoo betoogt de schrijver
poff vermoord. Do namen der medeplichtigen
aan do misdaal zijn niet bekend. De jougo
vorst, behuwd neef'.van den Czaar, moet
Je misdaad zelf begaan hebben.
Zaterdagmorgen werd op het Petrowski-ei-
land een geheimzinnige auto opgemerkt.
Daarna zocht do politie de rivier by de brug af
en ontdekte een nieuw gealagen gat in het ijs,
waarnaar in verschillende richtingen voetstap
pen liepen. Na een zorgvuldig duikeronderzoek
word liet lijk toen gevonden. Ook moet de poli
tie bloedsporen cp de sneeuw in het vorstelijk
park gevondlsn bobben. De bedienden va-n den
vorst verklaarden aan de politie, die ophelde
ring daarover kwam vragen, dat men zoo pas
oen dollen hond had doodgeschoten. Als bewijs
daarvoor haalde men liet cadaver van den hond
voor den dag, dat met. een met bloed bevlekten
sneeuwklomp meegenomen word voor een on
derzoek.
De jonge vorst, die na het gebeurde naar
zijn landgoed in de Krim was vertrokken, is
naar St. Petersburg terug-gekeerd. Do vermoei
de mennik moet bij zekere financieel© aangele
genheden betrokken geweest en daarop verban
ne-ii zijn. Op bevel van dien vroegeren minister
president Stürmer zou hij echter verlof gekre
gen hebben om in Rusland terug te koeren.
In Engeland zijn twee vliegtuigen, elk met
twee man bemand, komen te vallen. Voor alle
vier was liet de dood.
Door kortsluiting i» brand ontstaan in 'n
dubbolo 1 ucktschiploodü to To;ndern (Sleesavyk
IXólat&in), Do 2 ZeppcJins zi.iii v-t.-i-ilioiUI.
Hinndagavond ia hot bes-Tuit omtrent hot
7 uur sluiten van winkels te Berlijn in werking
getredisn. De theaters openen nu om 7 uur.
Het Erans'cho (Jopartement van marine
sprakt 't bericht van de „Voss. Ztg." over de
torpodeering va,n het slagschip Véritö," tegen.
Do Franacke portretschilder Gaston Saint-
pierre is enkel© dagen geleden te Parijs op 84-
jarigen leeftyd, overleden.
Bij het treinongeluk bij Edinburg in En
geland werden, naar nader is gebleken, 11 per
sonen gedood en 43 gewond.
Volgens Reuter is op heel New-Foundland
do invoer, fabricage en verkoop van alcoholh.
dranken sedert 1 Jan. j.l. verboden.
Te Gent is dezer dagen overleden do heer
Adolf D'Hulst van A or toghem, oen bekend
Katholiek toondichter.
Volgens bericht uit Zwitserland is Amati,
te-president van San Marino, wegens beursspe
culaties gearresteerd- Het gaat om 700.000 lire
De Deutsche gemeenteraad heeft besloten
gelden uit te trekken voor een standbeeld voor
den onlangs overleden dichter E. Yerhaeren.
In Oostfrieeland (Duitschland) zijn ten
gevolge van den beogen waterstand grooto uit
gestrektheden landerijen ender
gloopen.
Te Havre is hM ver 1 ijhiemberioht van
Délvaux, het (liberale? oudste Bclgisclio Ka-
mrlid (voor Antwerpen), ontvangen.
De Federale Maleisch© Staten zullen iu
1917 aan het rjjkaf°ncl3 van oorlogsuitgaven
een half millioen pond sterling bijdragen.
Luit.-kol. Laivergue is benoemd tot rnili-
tair-atbachó bij het Franscho gezantschap te St.
Petersburg in de plaats van gen. de Laguiche.
Woensdagmorgen is er een hevige aardbe
ving geweest i» do labaanscho provincie
Abruzzi, welke groote schade he.eft veroorzaakt.
lialf 8 maar te 7 uur.
Parochiekerk van den H. Antonius v. Padua
ZONDAG, te half G, 7 uur en half 9 de
gerezen H.H. Missen; hall' 11 de Hoogmis;
12 uur Catechismus; half 4 de Vespers.
MAANDAG, te 7 uur, half 8 en 8 uur de
H.H. Missen voor Mej. G. Harren geboren
Smit als Lid der 'Broederschap „Haarl. Pro
cessie naar Kevelaer."
DINSDAG, te 8 uur gezongen II. Mis ter
UIT EEN ROMAN.
Zich liefdevol over haar man heenbuigen-
de (die in het water heeft gelegen)„Hoe gevoel
je je nu, lieve?"
„Nat," zei hij droog.
BRIEF VAN EEN KEUKENPRINSES.
„Lieve Frans, ik heb je heden niets te schrij
ven en verblijf met groet, kus en twee leverwor
sten, Je liefhebbende Marie."
MAXIMUM-PRIJZEN.
Oud vrouwtje wil aan een Jood hare lorren
opruimen.
Het Joodje biedt vijf cent per kilo.
„Dat is veel te laag," meent het vrouwtje.
„Nah, ik mag heusch niet meer geven van de
regeering, vijf cents is de maximumprijs."
eere van den II. Antonius. 's Avonds te half
8 Lof eu vergadering der Broederschap v. d.
II. Antonius.
.VRIJDAG, te 8 uur gezongen II. Mis.
's Avonds half 8 Lof en oefening van den
II. Kruisweg.
Kerk van het Allerheiligste Hart.
ZONDAG, le Zondag der maand, te ver
dienen volle aflaat voor de leden der Eerher
stellende Communie; te 7 en 9 uur de stille
H.H. Missen, te half 11 de Hoogmis, onder de
H.H. Missen Predikatie, te 4 uur Lof, Predi
katie eu akte van Eerherstel.
DINGDAG, te half 8 gezongen II. Mis ter
cere van den H. Antonius, het H. Sacrament
blijft ter aanbidding uitgesteld tot na de H.
Mis van 9 uur; 7 uur Lof;
VRIJDAG, hall' 8 gezongen H. Mis ter eerc
van liet H. Hart; 7 uur oefening van den
den H. Kruisweg.
ZATERDAG, 's avonds van 5half 10 ge
legenheid om te biechten.
2de JAARGANG
VRIjDAG 5 JANUARI 1917
NUMMER 12
Auteurs: 1 ""'"'"'honden.
KATHEDRALE kerk ST. BAVO.
Leidsehe Vaart.
ZONDAG, de H.H- Missen om! G, 8 cr(9 uur
en om half 11 de Hoogmis. Qni 1 uur Catc-
ONS PROGRAMMA.
Iu de Nieuwjaarsvergadering van Woens
dag'jongstleden heeft de voorzitter het pro
gramma uiteengezet, dat het Hoofdbestuur
dit jaar hoopt af te werken.
Verschillende punten van gewicht komen
er op voor. Zoo vooreerst het nieuwe Regle
ment. Reeds oen jaar is er over gewerkt, liet
zou wel tot stand gekomen zijn m
oen schrijven van hot Doorluchtig Episco
paat deed hot Hoofdbestuur besluiten die l'e-
glaments-lierwicning te onderbreken. Nu in
1917 zal dat varkentje wel gewassehen wor
den.
Punt 2 is de ledenlijst. We hebben in onzen
Kaartenbak 1748 „papieren" leden, maar zeer
velen met verkeerd adres, verkeerde voor
namen, verkeerde beroepen enz. Dat moot
veranderen, want nu zijn we niet in staat
oivze leden oenig stuk toe te zenden vanwege
de onjuistheden in onze kaartenbak.
Ten nauwste hangt daarmee samen een
nieuwe wijze van contributie-innen. Zeer ve
len zijn er, die vrijwel nooit betalen, zonder
dat we bet controleeren kunnen. Het Hoofd
bestuur zal nu met kraoht voortwerken om
spoedig tot zuivere opgaven te komen om
trent de contributie. De bedoeling is om de
verschillende afdeelingen zelf de contributie
te laten innen en de besturen verantwoorde
lijk te stellen voor den goeden gang van za-i
ken.
Een beter bezoek van den Bestuursraad
zal verder een punt van overweging uit
maken. Er zijn namelijk enkele ond-crafdee-
lingen, die zich geheel los van den Bond voe
len eu daarom den Bestuursraad verzuimen,
hoe nuttig deze instelling ook is. Het is dus
opzettelijk verwaarloozing van het geheel.
Verschillende middelen zullen gezocht wor
den om de verkeerde inzichten over de ver
in uding tusschen Vakbond en Volksbond uit
den weg te ruimen.
Ook zal een aanvang worden gemaakt met
liet geven van zeer korte cursus-lessen op
den Bestuursraad. Lessen van een kwartier
leerzame nuttige jiuutjes, die men zoo onge
merkt meeneemt. Dat ontwikkeling nog noo-
diger is dan duurte to os lagzouden we wel
niet (lurven neerschrijven, maar is toch de
meening van sommigen.
Voor de ontwikkeling willen we een biblio
theek in het leven roepen, waarin allerlei
sociale boeken en geschriften te vinden zul
len zijn, mits er eenige belangstelling ge
tooid wordt en het geld niet nutteloos worde
besteed.
Het Bereau van Arbeidsrecht zal, naar we
vertrouwen, spoedig en op nieuwen grond
slag heropend worden. Dat zal dan weer een
nuttige instelling te mees* zijn, dte zal nnn-
tooren het vruchtbare bestaan van onzen
Bord.
Wat bet Roomsche Vercenigings-geibouw
betreft, het troetelkind van onzen Bond, ook
hieraan zal in 1917 weer de volle aandacht
geschonken worden. Het Hoofdbestuur
meent, dat de Groote zaal thans apn de beurt
dient te komen, omdat nog verschillende on
zer Katholieke Vereeuigingen daarop zitten
te wachten. Dit jaar zal daarom nauwkeurig
worden onderzocht, hoe onze Groote zaal
moet veranderen om de mooiste van Haar
lem tc worden, vervolgens wat dat zal moe
ten kosten, en ten derde waar de dubbeltjes
van daan zullen moeten komen.
Ten slotte zal de mogelijkheid worden na
gegaan om de Directie eu Administratie van
„St. Bavo" te gaan bezoldigen, alsmede de
administratieve werkzaamheden van den
Boud, waarbij opgemerkt wordt, (lat de te
genwoordige Tl ir eet ie zijn functie zal neer
leggen, als de bezodiging van kracht wordt.
Deze mededeeling is noodig om verkeerde
gevolgtrekkingen te voorkomen.
Zoo hoopen we, dat 1917 wederom een jaar
zal zijn van vruchtbaren arbeid. Als er nu
maar liefhebberij genoeg is onder de leden
dan zal bet wel gaan. Ook vooral nog wat
medewerking van intellectueele krachten is
onmisbaar.
Moge Gods beste zegen onzen Bond in dit
jaar ten deel vallen.
JAARFEESTEN.
Zij, die genegen zijn ons een handje te
helpen met. hot rondbrengen der kaarten voor
liet Jaarfeest worden vriendelijk uitgenoo-
digdii n „St. Bavo" te komen op Zaterdag;
13 Januari. Hoe meer menschen er komen,
boe liever. Veel handen maken licht werk.
Van' de oude rondbrengers dor Damiaatjes
ontbreekt natuurlijk niemand, 't Is maar voor.
óén keer. Elk een 59 enveloppen wegbren
gen in eigen buurt. Meem nog wat andere
vrienden mee. Let wed, niet morgen, maar
morgen over een week.
AGENDA GEBOUW „ST. BAVO."
Zaterdag C Januari: Witte Bioscoop, 8
uur.
Zeiulag 7 Januari: Witle Bioscoop, 2,
cn 8 uur. Bestuur Overveensch Zieken
fonds, 7 uur. Volkszang, 8 uur. Bak
kers, lialf 1.
Maandag 8 Januari: R.K. Kiesvcrecniging,
half 9. Eigen Gebouw-commissie, 8 uur.
Dinsdag, 9 Januari: Leden Timmerlieden.
8 uur. Leden Haven en Transport, 9 uur.
Personeel Beijnes, 8 uur. Metaalbewer
kers, half 9. Jeugdige Typografen, 8 uur.
Woensdag 10 Januari: Volkszang, half 8.
Hoofdbestuur Volksbond, lialf 9. Be
stuur Kantoorbedienden, 9 uur.
jAmderdag, li Januari. Volkszang, 8 uur,
Moedercursus, 8 uur.
Vrijdag 12 Januari: Rederijkers, 9 uur.
Meubelmakers, lialf 9. Leden. Kantoor
bedienden, 9 uur.
De scinldwacht, die 's avonds aan de Kinder-
huisvest staat, zal weinig bevroeden, hoe op
dezelfde plaats ook in troebele dagen, maar in
vroeger eeuwen, ook een post stond. Daar aan
den waterkant stond de Pijntoren en eindigde de
hoordwal van Haarlem, die zich tot aan de
^akenessergracht bij de Korte Jansstraat uit
stekte. We vinden op de plaats van dien noord-
behalve bij de Korte Jansstraat, de Ridder-
s'raat, Nassaustraat en 't 2 a 3 Meter breede
boortje, dat voor den noordmuur van het hospi
tal loopt. De oude schutter der vorige eeuwen
•Jad evenwel hooger standplaats. Staande op
l eo 4.80 M. hoogen ('boven Amsterdamsch Peil)
'hnenmuur, liep hij langs den 7.40 M. hoogen
^•tolmuur. Daarvoor strekte zich het gordijn
«tT° M- A'p-) "it- Dit was een Sroncl"
tusschen den muur en het singelwater.
Velf' vroeg werden die grondstrooken langs de
ln^ngmuren tusschen de poorten en torens als
en gebruikt, maar stellig al in de 16e eeuw
werd er een doornhaag op geplant om het bin
nenkomen in de vesting te belemmeren.
Nadat tal van Vlamingen zich in onze stad
hadden gevestigd na 1578 en later ook Fran-
schen en Engelschen, werd Haarlem voor zijn
groeiend inwonertal te klein, Salomon de Bray,
schilder en bouwmeester, ontwierp een plan voor
uitbreiding, maar hij was al lang gestorven, toen
men in 1671 begon met de uitvoering. De nieuwe
uitleg kwam alleen aan de noordzijde tot stand
en werd versterkt met een gebastioneerd front en
een nieuwe muur, werd gebouwd van den Pijn-
tot den Papentoren, terwijl de stadsgracht van
den Pijntoren tot de Katrijnepoort werd gedempt,
levens verdween toen de Jan3- en de Kruispoort
en werd in 1677 de Kennemerpoort gebouwd,
waar nu de Kennemerbrug is. Nog geen twee
eeuwen zou liet zoo blijven.
De Gemeentewet van lS5t kende geen steden
meer, maar groote steden en kleine dorpen wer
den gemeenten en daatmee zou het uiterlijk der
steden veranderen, de bolwerken en vesimuren
zouden vallen. De bolwerken werden wandel
plaatsen, de vesimuren vielen in sloopers han
den. Zoo besloot de Haarlemsche Raad 21 De
cember 1853 de vesirnu^1) tusschen Amsterdam-
sche Poort en Groote rioinpoort te doen slechien
en 15 December f®3 ringmuur van het
Groote Houthek tot a3'1 ae Infirmerie. Later, nl.
9 Maart 1859, viel het besluit, de nog over
gebleven vesimuur terzijde van den Papentoren
op te ruimen. Zoo v»'as uan het laatste stuk na
een eeuwenlang bestaan gevallen.
Mogelijk is het, dat mt m de zestiende eeuw
de stad langs haar geheelen omtrek niet be-
muurd was en hier en naar de poonen en torens
nog-door wallen waren verbonden. Zeker van
wege de hooge kosten, weid de vestmuur bij ge
deelten gebouwd. Heel dikwijls werd een veroor
deelde ais boete de leveling van een aantal stee-
nen opgelegd. Iedereen moest bovendien bijdra
gen in de kosien van aanbouw, zelfs de kloosters
en de wereldlijke geestelijken. Die muren waren
niet altijd sterk. Zoo lezen we, dat in 1515 een
gedeelte van den stadsmuur bij den Pijntoren
was omgewaaid.
Deze toren wordt in 1420 al genoemd als het
„waachuus op den Pijntoorn". Wanneer die ver
dween vermeldt de geschiedenis niet. Wel lezen
we van 18 October 1580 een gebod, „dat nye-
mandt en zal treden op de borstwering tusschen
de Catarijnen- en de Pijntoern". Al spoedig werd
het nu een open toren en krijgt dan den naam
van Pincktoren. Oude Haarlemmers zullen daar
ter plaatse den Pinkmolen wel gekend hebben.
Van daar tot de Kraaienhorster gracht (nu
Nassaulaan). trof men op den noordwal den
Magdalenatoren aan. Deze heette naar liet Mag-
dalenaklooster, later na 1878 Arme Kinderhuis
en nu sinds tal van jaren Hospitaal. Tusschen
den Pijntoren en de Zijlpoort vond men den
Witte Heerentoren. De Zijlpoort moest tot ver
fraaiing en verbetering van algemeen belang in
1824 verdwijnen en toen verdween ook een groot
gedeelte van den vestmuur. Het bolwerk voor de
Zijlpoort bleef evenwél lot Mei 18S1 bestaan.
Terzelfder tijd werd de Singelgracht van het
zuiden af doorgetrokken. Toen kwamen de oude
grondslagen te voorschijn. Ook nu heeft men bij
het maken van den kademuur beeren en heipalen
van den oitden vestingmuur gevonden. Daarop
ging de tram aan het verleggen der rails meer
naar den waterkant en is nu dicht den ouden
vestmuur genaderd. De planlsoenarbeiders maak
ten tusschen walmuur en wandelpad een keurig
gazon en maakten bij Zijl- en Manègebrug een
aardige bosschage.
Zoo ontstond voor het autoverkeer een breede
verkeersweg, des te meer van belang, nu vele
chauffeurs liever de Groote Houtstraat vermij
den en bij de Zuidgrens van Haarlem den
Wagenweg verlaten en den Koninginneweg,
Stolbergstraat, Wilhelminastraat en Zijlvest ne
men om door liet Kenaupark naar Bloemendaal
te gaan, links viaduct onder door of onder het
viaduct Kruisweg den Allcmaarschen straatweg
weer bereiken.
Deze laatste route door Haarlem geeft den
chauffeur heel wat minder hindernissen. Alleen
is de Raambrug evenals de Manègebrug (over
de Nieuwe Gracht) lastig. Wat de Raambrug
betreft, was al heel wat gewonnen, als men het
voeipad bij den rijweg trok en een nieuw er
naast maakte. Een brug over den Singel tegen
over de van Eedenstraat zou ook geducht hel
pen. Maar dat komt wel, evenals een verbreedc
Manègebrug, zoodra we beter tijden krijgen.
KENNEMER.
