HEME IIIIL COURANT
2Ware adeldom
Het salaris-vraagstuk en de
Katholieke Sociologie.
OE OORLOG
I mm ét ui«#«6f£
FEUILLETON
Zaterdag 3 Maart
Tweede blad
Pref J D. J Aenoflnent, van liet Groot Semi
narie Warmond, heeft deeer dagen in Den Maag
•een (esórm géhouden over: het salarisvraagstuk
4t katholieke sociologie, waaraan wij hier een
W ander «uleenen.
Prof. A en gen er. t sprak voor de onderwijzers te
'6-Gr«v«ih**e en uitte den wensen mede te
moren werken aan het herstel van den vrede in
de kringen der katholieke onderwijzers.
f ija verwachting', dat dit geschieden zal, wordt
gedragen door het feit, dat het geheele conflict
der laatste jaren omtrent de al-daa-niet-geoor-
lwddheid van kinder- en huiirtoeslag ontstaan
is door niets anders dan een misverstand in
betrekking tot de leer der katholieke sociologie
•ver het arbeidsloon.
'vele onderwijzers verzetten zich zoo fel moge-
i%k tegen het voorgestelde systeem van kinder-
huiirtoeslag. En zij beriepen zich op de leer
der katholieke sociologen, dat aan een volwassen
on aomialen arbeider in normale omstandigheden
krachtens de rechtvaardigheid minstens een ioon
«wet worden uitbetaald, dat hem in staat stelt
een gemiddeld gezin van drie of vier kinderen
te «nderhouden, onverschillig of hij gehuwd is
of niet, of hij veel of weinig kinderen bezit,
©aaruit trokken zij, doch, zooals aanstonds blij
ken zal, geheel en al ten onrechte, de conclusie,
dat dus het systeem van kinder- en huurtoeslag
als grondslag voor salarisregeliug niet kan wor
den aanvaard. Wilde de patroon in casu de
Staat, uit naastenliefde een toeslag geven, dan
was zulks natuurlijk wel niet af te keuren. Doch
onder de grondslagen voor salaiisregeüng kon
vslgens hen het toeslagstelsel niet worden op
genomen.
Anderen daarentegen, niet inziende, dat een
dergelijke conclusie absoluut ten onrechte uit de
gemiddelde gezinsloontheorie werd afgeleid, gin
gen nu deze theorie zelf bekampen en noemden
haar een vrijzinnige, een linksche theorie, ja zelfs
ten socialistische.
Nu sta voorop, dat deze theorie niets vrijzin
nigs of socialistisch inhoudt. Vooreerst is het
niet logisch om uit het feit, dat socialistische
organisaties zich voor een bepaalde theorie heb-
ken uitgesproken, te besluiten, dat zij in wezen
socialistisch is. Het kan gebeuren, dat men langs
«aderen weg tot een zelfden practischen eisch
komt als vrijzinnige partijen. Men denk b.v. aan
't stelsel der verplichte verzekering, hetwelk door
de rechtsche partijen in ons land wordt verde
digd, terwijl hef ook door de staatssocialisten
en de vrijzinnig-democraten sedert tientallen van
jaren werd aangehangen.
Maar bovendien, het eigenaardige is juist dit,
(jat het gemiddelde gezinsloon in het geheel mét
uit de socialistische beginselen kan worden afge
leid Marx immers verdedigt juist, dat het socia
lisme eischt dat een ieder zal ontvangen overeen
komstig ziine behoeften en dat de collectivistische
toekomststaat eerst dan de volmaaktheid zal be
reikt hebben, als zulks consequent is doorgevoerd.
«oneer nu toch verschillende socialistische
organisaties het gemiddelde gezinsloon voor
staan, dan is dit dus niet krachtens het socialis
tisch beginsel, maar krachtens geheel andere
daarbuiten gelegen motieven.
Ten tweede, dat de theorie van het gemiddelde
gezinsloon volstrekt niet is een vrijzinnige theo
rie, blijkt wel uit het feit, dat zij onder de katho
lieke moraaltheologen en sociologen van onze
dagen de gangbare theorie is. Zij mogen, in de
mótiveering der theorie verschillen, er moge nl.
onder hen geen eenstemmigheid heerschen over
de vraag', of een gemiddeld gezinsloon alleen
krachtens de sociale rechtvaardigheid dan wel
krachtens de sociale en strikte rechtvaardigheid
moet worden betaald, de theorie zelf wordt door
hen vrij algemeen aanvaard.
En ten derde, verwerpt men die theorie, en
verklaart men de behoefte van den arbeider tot
maatstaf van het rechtvaardige arbeidsloon, dan
aanvaardt men daardoor een beginsel, dat onge
twijfeld zeer noodlottige gevolgen na zich zal
slepen. Vooreerst immers is dan het gevaar niet
denkbeeldig, dat de patroons bij voorkeur hun
t" ,^llen zoeken onder de ongehuwde
Hnrtère^ ilf A S,°,ncfer hen- die slec!lts weinig
bezitten. Hun behoeften zijn immers
zooveel minder dan van degenen, die vaders zijn
van groote gezinnen.
Ten tweede, het gevaar voor neomalthusiaan-
sche praktijken onder de arbeiders zal dan aan
merkelijk grooter worden; immers de vrees, dat
vermeerdering van het gezin ontslag zal tenge
volge hebben zal niet weinigen afhouden van het
normale huwelijksgebruik. En ten slotte het ge
vaar voor ongewenschte vrouwenconcurrentie op
de arbeidsmarkt zal aanwassen. De vrouw im
mers, zoo ineent men, heeft minder behoefte dan
de man. En bekend is, hoe door het in praktijk
brengen van deze meening meerdere vrouwen
gevoerd werden tot de prostitutie.
Men bestrijde dus niet langer de theorie van
het gemiddelde gezinsloon als een vrijzinnige of
socialistische theorie, doch men aanvaarde haar
als de juiste en de veiligste. -
Doch van den anderen kant trekke men uit die
theorie geen conclusies, die er niet in vervat
rijn, zooals jammer genoeg gedaan is door vele
onderwijzers, die beweerden, dat het systeem van
kinder- en huurtoeslag krachtens die theorie
niet als grondslag van salarisrcgeling mocht
worden aanvaard. Degenen, die aldus redeneer
den toonden daardoor de theorie van het gemid
delde gezinsloon niet te begrijpen en tevens geen
inzicht te hebben in de katholieke sociologie in
haar geheel.
Immers, de Katholieke sociologie is doordron
gen van de gedachte, dat de sociale verhoudin
gen niet aLleen door de rechtvaardigheid, maar
ook door de naastenliefde geregeld worden en
bovendien dat men bij de rechtvaardigheid lang
niet alleen moet vragen wat de strikte rechtvaar
digheid, maar ook wat de sociale rechtvaardig
heid verlangt. De katholieke sociologie stelt dus
voorop, dat er aan elk vraagstuk van socialen
aard drie zijden te vinden zijn, die een afzonder
lijke beschouwing behoeven. Door de aandacht
uitsluitend en alleen te vestigen op de theorie van
het gemiddelde gezinsloon, beging men de fout,
dat men het loonvraagstuk slechts van één zijde
bezag, nl. van hetgeen door de strikte rechtvaar
digheid geëischt wordt, terwijl men twee niet min
der belangrijke zijden buiten beschouwing liet,
nl. wat de sociale rechtvaardigheid en wat de
naastenliefde verlangen.
.Waiifc men is er niet, als men een aange
legenheid van socialen aard alleen beziet
van uit liet standpunt, van het strikte recht.
Bij' een werkstaking bijv. moet men niet al
leen vragen of men geen vergrijp pleegt
tegen het strikte recht. Want daarmee is
de kwestie lang niet opgelost. Het kan dik
wijls gebeuren, dat een staking niet is te
gen de strikte rechtvaardigheid, doch dat
men er toch niet toe mag overgaan. Men
moet bovendien zich afvragen vooreerst:
laat ije sociale'rechtvaardigheid deze staking
wet toe, m.a.w. is zij geoorloofd met het
oog op den plicht, dien ik heb om het al
gemeen belang niet te schaden? En ten twee
de: is deze staking niet tegen de naasten
liefde?
En wat de fout nog erger maakt, is, dat
zelfs de rechtvaardigheidszijde van liet loon
vraagstuk door de tegenstanders van kin-
der- en huurtoeslag niet eens geheel doch
slechts voor een gedeelte werd bezien zoo-
dat de beschouwing nog gebrekkiger werd
eu dus de conclusies noodzakelijk verkée-d
moest uitvallen.
Beginnen wij met het laatste
De rechtvaardighèidseischen worden door
de theorie van liet gemiddelde gezinsloon
slechts gedeeltelijk aangeroerd. Immers, do
katholieke sociologen zeggen niet: de waar
de van den arbeid valt samen met een ge
middeld gezinsloon, maar, zij valt minstens
daarmede samen. De gezinsloontheorie
spreekt dus, slechts over de minimum-ei-
schen van de strikte rechtvaardigheid. En
vergist zich dus zeer, door te rneenen, dat
alles wat aan zulk een loon wordt toege
voegd, niet meer ligt binnen het' terrein
der strikte rechtvaardigheid, dat zulks zou
móeten beschouwd worden als een aalmoes,
die men als grondslag van loonregeling niet
zou mogen aanvaarden. Neen, voor de be
rekening van een rechtvaardigen prijs, en
dus ook van het arbeidsloon, bestaat niet
.alleen een minimum maar ook een maxi
mum. En wil nu de patroon bij de loon
regeling boven het minimum uitgaan door
kinder- en huurtoeslag te geven, dan is er
nog ruimte genoeg voordat de maximum
grens bereikt en voordat bet aequivalent van
de arbeidswaarde overschreden is. Kinder
en huui'toeslagen betcekonen dus niet een
afbreken van de gezinsloon-.theorie, zij zijn
er integendeel aanvullingen van. Het toe-
slagenstelsel heeft dus mot gezinsloon theo
rie niets te maken, want het staat er een
voudig naast, en breekt haar geenszins af.
Daarom is het uit naam der theorie niet
af te keuren, maar veeleer ten zeerste toe
te juichen. Want hoe meer de maximum
grens van liet rechtvaardig loon bereikt
wordt, des te beter voldoet lipt aan de ei-
scli.en. Slechts in één geval, name.lijk wan
neer 0111 wille der toeslagen aan sommigen
voor anderen liet rechtvaardig minimum zou
worden ingeperkt, zou lie.t systeem in strijd
komen met de theorie van het gezinsloon.
Maar eenmaal gesteld, dat aan 'allen een
rechtvaardig minimum wordt uitbetaald, is
het toeslagenstelsel zelfs van het standpunt
der strikte rechtvaardigheid toe 'te juichen,
indien men ten minste het terrein van het
strikte recht niet maar voor een' stuk dóch
in zijn geheel overziet.
De aanbevelonswaardiglieid van het toe
slagenstelsel spreekt nog sterker, wanneer
men, zooals noodzakelijk is, ook de sociale
rechtvaardigheid in het geding betrekt, wan
neer men m.a.w. pen tweede zijde van het
loonvraagstuk beziet. Wat lieeft men onder
dat veel misbruikte woord van sociale recht
vaardigheid te verstaan? Den plicht van iede-
ren burger om bij al zijn daden het alge
meen welzijn in het oog te houden. Welnu,
oni niet minder 'dan drie redenen is het
aanvaarden van kinder- en huurtoeslag als
grondslag van loonregeling wel degelijk in
liet algemeen belang.
Vooreerst, omdat daardoor neoiualthusiaan-
sche propaganda wordt tegengegaan. Do ze
kerheid, dat men bij vermeerdering van het
gezin zich rfiet zal behoeven te' bekrimpen,
omdat do toeslag komt, zal de vrees voor
die vermeerdering ongetwijfeld tegenhouden
En do-overheid handelt daarom jn het be
tang der maatschappij, als zij bij de loon
regeling harer ambtenaren de genoemde toe
slagen in uitzicht «teltj Dat moge waar zijn,
dat in particuliere 'ondernemingen het tce-
slagenstólsèl, tot systeem verheven, het ge
vaar voor ontslag bij gezinsvermeerdering
zou vergrooten, voor ambtenaren is dia vrees
uitgesloten, omdat het: ontslag van hqn zoo
goed als onmogelijk is, en vooral omdat de
overheid zelf in onze dagen dat systeem
wil invoeren.
Ten tweede, ook de onderwijzers hand l n
in het belang "der maatschappij, als zij do
l>eweging ten gunste van kinder- en huur
toeslag steunen. Want daardoor stellen zij
een daad van solidariteit ten opzichte van
hun cótlega's met grootore gaz'nnen, en bre
ken zij met het individualisme, hetwelk e n
der grootste oorzaken is van den ontredder
den toestand der samenleving. Immers oen
belangrijke salarisverhooging voor alten is
meermalen niet doorvoörbaar, omdat de bo-
lastingschroeven n-'et naar willekeur kunnen
worden aangedraaid. En door een geringe
verhooging aan allen is hun stand a's zoo
danig niet gebaat. Immers, ju'st' de niet-ge-
huwde ambtenaren bepalen den levensstan
daard, en zullen dien bij iedere vcrhoog'ng
opnieuw opvoeren. Weldra zullen de met
kinderen gezegende collega's hun stand weer
niet kunnen ophoudenen zoodoende b'ij ven
dezen, zooals mr. Aalberse ©ens kernachtig
Beide, de ..trekossen": voor steeds nieuwe
verhoogingen.
Ten derde, het is ooi: in liet algemeen be
lang, dat hot onderwijs zoo goed mogelijk
gegeven wordeQn djarvoor is noodig dat
do onderwijzer frisch teïj voor zijn dagtaak.
Welnu door behoorlijkè toeslagen zal do on
derwijzer met veel kinderen er van afge
houden worden om allerlei bijwerk te zoe
ken, waardoor do geschiktheid voor z-jti taak
in de school noodzalrélijkorwijze moet af
nemen.
Daar is ten slotte nog een derde zijde
aan het loonvraagstuk, die ook bezen moet
worden, n.l. ook de naastenliefde heeft erbij
een woord moe te spreken. Het harde recht
is eenvoudig niet in staat de sac'ale verhou
dingen afdoende te re«o!en. De groote pau
sen, dié over het sociale vraagstuk schreven,
leggen daar bijv.der den nadruk op. Eeo
XIII' schreef zelfs in Eerum Novarum, dat
bij van de naastenliefde hoofdzakelijk do
verbetering wacht. Welnu, wanneer men het
loonvraagstuk van die zijde beziet, dan valt
Hot ook onder {lat opzicht toe te juichen, als
de overheid en welke patroon ook toeslag
geeft over de huishuur, als de arbeider in
het huwelijk treedt, en als er bovendien tege
moetkoming wordt verleend als het gezin
?r, r, "eboorte van een kind "vermeerdert.
l0eft hiertegen ingebracht, dat de staat
giften mag uitdoeten, want het
fr hin'.vo>-°TT ,ïl0°k ky putton uit cb zakken
^'Ntwöörd is clrjevoud'g. Voor-
eoist dan zouden ook al'c subsidies moe
ten vervallen aan instellingen ten algemceno
nutte. W elnu, het bötreft hier eon zaak van
algemeen belang, zonule, wij boven uiteen
zetten. Dus is de staat ook hiertoe gerech
tigd. Ten tweede; m vele gevallen is dó
kinder- en huurtoeslag dikwijls n et meer dan
een opheffing van het rechtvaardig minimum
naar het maximum. En dan vervalt dé objec
tie dus geheel. f
Ten derde, zelfs in die gevallen, waarin
de toeslag werkelijk móet beschouwd, worden
als een uiting van naastenliefde, is-de staat
er wel toe gerechtigd, want do uitoefening
van naastenliefde ten opzichte van zijn ar
beiders is een plicht voor den patroon, even
goed als de uitoefening der rechtvaardig
heid. En tot het uitoefenen van plichten
heeft men- ook het rechl,
Ten slotte besprak de professor nog de
voorgestelde klasseindeeling der gemeenten,
waarmede eveneens bij de salarisregeling
zal worden rekening gehouden. Met dezelfde
drie argumenten toonde hij aan, dat classi
ficatie als systeem zeer billijk is, ook al
is liet dan mogelijk, dat do voorgestelde
classificatie eenige verbetering zou "behoe
ven.
010 POOL-
SOBjt AUTONOMIE.
De Btockhoiiüsche correspondent van de
„Frankfurter Eeitlin£ seint aan zijn blad
eenige uitingen van oolsche leiders in Rus
land, waaruit blijkt, nat men in Poolsche
kringen nog steeds net veel verwacht van
de Russische beloften betreffende de auto
nomie van Polen, ondanks het feit zelfs,
dat binnenkort te i etersburg een bij
zondere conferentie l worden gehouden
ter regeling vaU T, 9\ache kwestie.
Generaal Alexander bianski ^j^g. ^ug.
land en de Entente verkondigen het grond
vesten van een f I olen, terwijl de
Centrale mogendneu niet alleen spreken,
maar hun voorneme een p00isch rjjj. le
scheppen met naar osten en het Zui
den uitgebreide grenze bereids hebben ver
wezenlijkt. Over de oekoinstige oostelijke,
grens bestaat wel ^aai' .nog geen ze
kerheid, maar de be'0 e betreffende de staat
kundige autonomie van Gaüeië betcekcnt
zonder twijfel het begin van een vereeni-
ging van Galicie i»et uet toekomstige Pool
sche rijk."
Ceueraal "Babianski 1 vcorta op het belang
van een onafhankelijk Po'ea ais scheids
muur tussche.n twee groote rijken en in
dit verband op de groote verantwoordelijk
heid, die de St. Petersburgsciie conferentie
zal hebben te dragen. Hij hoopte, dat men
de oude fouten niet opnieuw zou maken
en herinnerde aan die woorden van graaf
Bumjizow in 1815 tot Alexander l: „Het
is minder gevaarlijk, den Polen een pond
vrijheid té veel te geven, dan hun een ons
tekort te doen."
Volgens het Russische dagblad „Rjetsch"
vreest de voorzitter van het Poolsche comité
te Moskou, Ewerth, dat de St. Petersburg
sciie conferentie het .toekomstige Polen bin
nen engere grenzen wil samendringen, dan
het door zijn reeds bestaanden rijksraad en
zijn landdag is gegeven, mocht dit liet ge
val zijn, dan zouden de Duitschers terecht
zeggen, dat Rusland dan Polen te weinig
aanbiedt."
In Poolsche kringen acht men het een
teeker.cnd verschijnsel, dat de uit Polen ge
vluchte Russische ambtenaren niet alleen
betrekkingen aanhouden en hun salaris ont
vangen, maar dat zelfs zeer merkwaardige
veranderingen plaats hebben, die geheel in
de lijn van het oude systeem liggen. Zoo
werd een Russische overste tot politie-
prefect te "Warschau benoemd en de Rus
sische ingenieur Murgajew tot „clief van het
verkeerswezen" in Polen. Iri geheel Rus
land blijft het verbod van Poolsche volks
liederen van kracht. De te Moskou ver
schijnende „Cazeta Polska" van 21 Januari
meldt, dat er een bijzondere vergunning van
den ministerraad noodig was om Ier gelegen
heid van de H. Mis voor den overledene dich
ter Sienkiewicg in een katholieke kerk te
Moskou een Poolsche hymne te mogen din
gen en dat deze vergunning „slechts bij
uitzondering en in dit bijzondere geval" werd
verleend 1
Deze feiten spreken, zegt het Poolsche
blad, duidelijker dan. al do woordrijke ver
zekeringen, die den Polen den laatsten tijd
door Rusland zijn gegeven.
VËKSPEËiDE BERICHTEN
Eet sinakelpk
De „Deutsche Fiseherei Korresponden/f'
schrijft: Do nieuwste lekkernij, die door fabri
kanten van geconserveerde viaeh ter markt ge
bracht wordt. zijn haringen, gebakken in smeer
olie.
Naar aanleiding van ongesteldheden, diie op
het gebruik van haringen in blikken dóozen
volgden, ia een onderzoek ingesteld, waaruit
bleek dat de haring zelf goed was geconser
veerd en de blikken doozeu ook geene atlijtag»
vertoonden, maai' de haringen zich bevonden
in een dikke geel-groene slijmerig» vloeistof,
die mineraaal olie bleek te zu'n, waarvan ziek
tien gram bevond op elke haring van 112 gram.
Reeds vroeger werden dergelijke olieën in
Hamburg gebruikt in bakkerijen, waardoor na
tuurlijk de gezondheid geschaad word. Deze olie
is natuurlijk om verschillende redenen onbruik,
baar, waarom liet blad hot raadzaam vindt, dat
men bij liet koopen van haringen eerst de
doozen zal laten openen.
En do „Manchester Guadiau" schijft over
den handel in slakken die volgen» de
nieuwe bepalingen op de voeding, in dezelfde
rebriek geplaatst zijn geworden als oosters, n.l
in die van hora-d'oouvre, die in onbeperkte hoe
veelheden genutitgd mossen worden in
Frankrijk zulk een winstgevende „petitie indu
strie" uitmaakt:
Op oen acre land kunnen jaarlijks wel-500.000
oerste qualiteit slakken geteeld wcffden, di» in
normale tijden gemiddeld 4-50 per duizend
opbrengen. Zij moeten eenmaal per dag gevoed
worden, liefst des avonds en zii zijn zeer vraat
zuchtig. Na een regenbui, die hunne eetl sst
schijnt aan te wakkeren, wordt op een bed mot
100.000 slakken in korten tijd een kruiwagen
kool opgegoten. De landslakken zijn vegeta
riërs en daarom veel minder gevaarlijk dau de
in Engeland zoor gewilde zeeslakken, d»
„cockles" en „vvhelka" en „periwinkles", die
niet zoo kieskeurig zijn in hunne voeding en
soms door liet-opnemen van afvalstoffen besmet
worden.1*
Gent beboet.
Volgen» bericht van. onzen Belgischen corres
pondent heeft dö Etappeninspecteur, generaal
Von Sohiokfus, in de „Nieuwe Gazet van
Gent" van 26 Febr. 1.1. het navolgende bekend
gemaakt
Op bevel van den Opperbevelhebber van het
leger werd eeno boete van 100,000 Mk. aan de
Stad Gent opgelegd. De eerste burgemeester
werd met oene boete van hetzelfde bedrag ge
straft.
Gowetenlooze personen hebben onlangs aller
lei valsehe. geruchten verspreid die voor doel
hadden het Duitóche leger te minachten.
Wat rechtstreeksch verfoeilijk was, is de ver-
proiding van jiot valsoh gerucht diat, naar
aanleiding van d'en vliegeraanval in den nacht
van 2/3 Febr., het niet vijandelijke vliegers
waren, maar een Zeppelin die bommen had ge
worpen.
Men heeft zelfs papie-ven geplakt met op
schrift „Diiiteche Zeppelin»" op do gedeelten
van het officieel bericht in het publiek aange
plakt en do vijandelijke vliegers vermeldende.
Het feit dut het gemeentebestuur verwaar
loosd heeft do bevolking te verwittigen derge
lijke valsehe berichten rond ie strooien, lieoft
CCOXLVI.
INZEGENING EENER DRL KKt.Rl.i EN
DRUKPERS.
Ten voile overtuigd van den vérstrekkend»»
invloed, dien de pers in het algemeen eu elk»
drukkerij in het bijzonder op hoofd en hart vaif
het meiuohdom kan uitoefenen, heeft da Ked£
•en apart formulier «amengesteld, waarmedf
een drukkerij met hare persen kan worden t<&
zegend. Ziehier het verloop der plechtigheid: i
Bij de deur staande; bidt de priester: ..Voor
kom, bidden wij, o Heer, ouzo handelingen door'
den invloed uwer genade en voltrek ze door
uwe medewerking, opdat al ons spreken en ban-
dolen altijd bji U beginne en, nlzoo begonnen, bij*
U eindige. Door Christus ouzen Heer. Amen."
Binnentredend zegt hij: „Vrede zq dez«>n
huize! En allen, die het bewonen." Dan heft hij
de antifoon „Asperges me"' aan, besprenkelt do
verschillende 'lokalen met wijwater totdat hij
komt in het voornaamste lokaal, waar hij stand
lioudt eu bidt: „Onzo hulp is in den naam dos
Heeren! Die hemel en aardo gemaakt heeft. -
Do Heer zjj met u. En met uwen geest. Laten
wij bidden: Heer Jezus Christus, die tot uwe
leerlingen gezegd hebt: In welk huis cok gij
binnengaat, begroet het zeggende: Vrede zij
dozen huize! Laat dien vrede nederdalen ovir
dit huis en deze drukkerij en allen, die er ver
blijven, en gewaardig H, o Heer, allen, die hier
werken van elke ramp naar ziel en lichaam te
verlossen en tc bevrijden; vervul de schrijvers,
bestuurders eu werklieden mot den geest, van
wijsheid, beledd en sterkte en boezem hen Uwe
vrees in, opdat zij. de voorschriften der Kerk
getrouw nakomend.' op waardige wijze U en op
liailzamo wijzo hun evennaaste mogen dienen.
Zegen der halve, o goed© Jezus, Gij, die zijt- do
weg, de waarheid en het leven, deze plaat» en
verleen, dat al zijn bewoners door de voorspraak
der glorierijke en onbevlekte Maagd Mar a,
Uwe Moeder, golukkiglijk tot de onverwelkbare
kuoon dor heerlijkheid mogen geraken. Die leeft
en heersoht God in de eeuwen der eeuwen.
Amen
Hierna zegent hij de gereedschappen en de
persen, zeggend: „O Heer God, eenige bron der
wetenschappen, Gij, die U gewaardigt hebt het
menschel ijk verstand zóó te verlichten, dat het
nieuwe kunstig-bewerkte gereedschappen heeft
uitgevonden om boeken te drukken, zegen, bid
den wij U, deze persen (deze pers), opdat door
de boeken, diie tot ons nut in het licht gegeven'
worden, wij mot uwe hulp niets anders loeren
dan Uwe wijsheid, die op waarachtige wijze ten
leven voort. Door Cliriat.ua onzen Heer. Amen."
Na de instrumenten en persen met wiiwater
besproeid te hebben, bidt hij ten slotte: „Heilige
Heer, almachtige Vader, eeuwige God, verhoor
ons en gewaardig U Uwen heiligen Engel te
zanden van uit den hemol, opdat hij allen, dio
dit huis bewonen, beware, opbeure, beschermo,
bezoeke en vertledigo. Door Christus onzen
Heer. Amen."
G-een enkele numlOngetwijfeld omdat ik
eiken dag gelegenheid te over had om mij
Uit to storten, terwijl ik mij hier óloode
én niet op mijne plaats gevoel, aelfs niet in
het bijsiju vaji Herbert, die toch zoo goed is.
Dene blooheid kan gemakkelijk verklaard
Wlorden: onze verlovingstijd heeft nauwelijks
«én maand geduurd en ik ben sinds éene tweek
ü.ijne vrouw.
ïk heb, dien verechrikkelijken eed uitge
sproken, waarbij de wegschenking van het
hart een menigte plichten aanbrengt. Het
lachende Snbientje is ma-riiezin Dj Barsen-
«te».
Markiezin Dp Ba mannen! Vader en André
teaken een bijna eerbiedig gebaar als zij deze
Stle .woorfon uitspreken, D|e kasteelbewoners
SR den omtrek groeten mij en do- arbeiders
wóë fkbrisk, iwjsn ik bepaald verboden heb
«ij* „merrouw de markiezin" te noemen, zoo-
zij .gezamenlijk deden, toen ik de kerk
verliet, plaatsen my nu, zooais ik z e, boveu
de gewéne stervelingen. Om kort te gaan,
door mijne hand te leggen in die van Her-
bert, ben ik in de oogen der wereld iemand"
geworden.
Ik ben „iemand" geworden en alleen mijn
naam is veranderd. Is het vreemd genoeg 1
Ilc gevoel zoo goed, dat ik Sabine Gueldry
blijf! Sabine Gueldry, trots op hare nede
rige geboorte! Sabine G.ueldry, de beminnen
de vooral.ol ja, de zeer "beminnende.
Mijn aangroeiende teederheid voor Herbert
doet mij vader, André, Michaela, onze oude
bedienden en het met herinneringen gevulde
huis niet vergeten en de tranen komen mij
wel twintigmaal op een dag in do oogen,
door het niet ontmoeten van die dierbare
gelaatstrekkeu of die plaatsen, waaraan voor.
mij zooveel herinneringen verbonden zijn.
Helaas, twaalf kilometers zijn een af
stand. nu begrijp ik het.Mijn echtge
noot is een én a.l oplettendheid; het kasteel
is heerlijk, -zijn ligging is bekoorlijk, maar
mijn verwisseling' van leven is te snel in
haar werk gegaan. Een reis zou als ovor-
gang'.noodzakelijk'gjeweest zijn, een reis haarJ
Italië," naar Zwitserland, w-saa-hgen Srêïïü er
niet op aan, ton cirld® duor gedwongen af
leiding Eie herinnering te. verzwakken aan
het zoete verleden, niet meer terug-
kéeren zal.
Mevrouw de Barsanacs heeft zich verzot
tegen de verwezenUj^ng van dezen droom,
welken ik overluid heb durven Uitspreken
Setob ik het kunnen doen); zij was van
mconing dat het beter zou zijn op dit oogen-
blik sD'oorw '°tn. h°tels ®l stapjes ach'.er-
wpl ta iumi en een of twee kamers van
het kasteel van ^U" ,f*l
stortbad brrr w('lks onnuddellijk resultaat
miinalréhcele onderwerping is geweest. In
dén grond van mijn hart hoopte ik, dat Her-
bert liet voor de reis zou opnemen, te meer
daar vader, die mÜ" verlangen begreep, vast
besloten was zich edelmoedig te toonen. Maar
neen het heeft den schijn gehad, alsof hij
van de grootte van mijn oLer niets begreep.
Denkt men er goed over na, dan is er
ook geen reden om verwonderd te zijn. iMe-
vrouw de Barsannes en haar zoon hebben
Frankrijk en verscheidene vreemde landen
bezocht: mijn echtgenoot verlangt er dus
niet meer naar. En ik! Ik beken, dat het
.wegbijt) v*» der reis BVÜ spijt- Het betrekke»
van het kasteel zou mij bij de terugkomst
minder pijnlijk gevallen zijn. Tloen ik daar
na alleen met Herbert was, had ik waar
schijnlijk mijn dwaze bedeesdheid overwon
nen.
Als geschenk bij mijn huwelijk lieeft vader
de kamer van Herbert, de mijne en mijn
kleinen salon laten meubileeren: een vorme
lijk geschenk 1
De kamer van Herbert, grenzend WP
vertrekken van de markiezin, is zo®1"
Men heelt haar met aniicJc rood brokaat
behangen, waartegen eemg» kostbare schil
derijen zeer gelukkig uitkomen, alsook de
antieke meubelen. Het i* rijk, streng en
L'rootsch, zoo rijk, zoo streng, zoo arootech,
dat ik eene eerbiedige buiging maakte, toen
ik er voer de eerst» maal binnentrad.
„Wal doet gij daar," heeft Herbert ge
vraagd.
„Men gevoelt, dat 't de woning is van e©£
.afstammeling'%?r kruisvaarders, daarom groet,
ik, onwaardige."
Vader en André, die er bij tegenwoordig
waren, schaterden van het lachen.
■een zekere rimpel op het voorhoofd yen
den opperbevelhebber vau liet leger gedwongen
de lioogorvormeld-u atraffea op te leggen.
Dat da bevolking zicb voor verwittigd houd»
en zioh weerhoud® in de toekomst valsehe ge
ruchten rond to strooien.
De concentratieknin pen.
De Duitsche rijkskanselier hoeft Dinsdag in
den Rijksdag do geschiedenis van de Engsiaoha
concentratiekampen in den Boerenoorlog opge
haald. „Dezelfde heer Lloyd George was het-,"
zoo zeide hij, „dio indertijd in het Kugeleahe
Parlement vaststelde, dat vijftien of zestien
duizend onschuldige vrouwen en kinderen oen
offer van Engel-scho wreedheid waren geworden.
Volgens zijn opgave bedroeg b.v. de sterfte der
kinderen onder de 12 jaar in de concentratie
kampen 41 pot. De toenmalige Engelaohe mi
nister van koloniën Chamberlain, die de rogee-
riiig trachtte te verdedigen, 'gaf toe, dat de
sterfte der kinderen op een zekeren tijd ruim
55 pet. was." Enz.
Wjj weten niet, wanneer Lloyd Georga <h 'O
statistiek in het Lagerhuis heeft ta pas ge
bracht; misschien op een oogenblik, dat de
dood nog in de kampen rondwaarde. Zijn op
gave kan dus volgens de laatste berichten, waar
over liij toen beschikte, juist zijn geweest. Indien
hij echter sprak, toen de jammerlijke geschiede
nis al toti het verleden behoorde, en hij dus een
oindstafcistiek trachtte te geven, zijn zijn getal
len onjuist.
Er bestaat n.l. een offioieele statistiek, gepu
bliceerd in „Ons Land." van Kaapstad. Dat
blad gaf n.l. een beschrijving van de onthulling
vian het godenkteeken, door toedoen van presi
dent Steyn bij Bloemfontein ter nagedachtenis
van de in de kampen bezweken vrouwen en kin
deren opfforioht. Daarbij voerde o.a. het woord
Ds. Louw. In het verslag nu van zijn rede lec-u,
men het volgende:
„Het i« Spreker te bourt gevallen om tijdens
den oorlog in zijn k r ij gge van geivacli ap a n ge si -e 1 <1
te worden tot secretaris van het Boeren Hulp
Comité in de Kaapkolonie, Met 45 kampen had
men fo correspondaereu. Onmiddellijk na don
oorlog is de Kerk in Transvaal begonnen met
liet opmaken van een stafels Dok der gcioode u
in den oorlog. Hst Uoofdeomité van Het Volk,
onder leiding tan geul. Botha heeft de zaak
toen verder opgevat en door de benoeming van
den lieer Goldman tot statisticus heeft men
nauwkeurige informatie in dezen bekomen. Ver
gun mij liier een aanhaling uit- hst officieel»
rapport te doen. In de 45 concentratiekampen
Herbert maakte mij duidelijk, dat hij tiet
antwöorrd niet naar zijn pmaak vond; zoo-
dat ik nu mijne eerbiedige bewondering voor
eena betere gelegenheid bewaar.
In mijne Ka-mei' noch strong heul nócil
greotecbheid.Allee is rijk en bevallig.
Te rijk! Ik wilde slechts gewoon lmnen
hebben, mo&r ieder riep uit: ,,'Do kamer,
vaar een jonge vrouw kan er uiet \iitzien
als die van een jong meisje! De kamér van
da markiezin De Barsannes moet een ander,
ondcrschoidlng'steekon dragen dan die van
oen burgerlijk meisje!"
Wat kon ik in tegenwoordigheid van vier
tegenstanders doen? Toegeven.„D* jonge
vrouw," „do markiezin" heeft dw» ook
geven, om wrijving te voorkomen, welk© dik;
wijls onvergetelijk ia. Doch de kos.bare ge-,
brocheerde zijde mijner gord.qnen en stee.én.
de fijn ingelegde meubelen stijl Louis X
de, bekoorlijke' snuisterijen, welke se versie
ren, maken op mij. een drpevigen indruk. Hoe
veel elLende had kunnen verlicht wo den cl or.
het goud, voor al cteze kostbaarheden uit,ge-.
*t Nen' (Wordt vervolgd).
