STAD EN STREEK
Vieuwe Haarlemsche Courant.
I KERKELIJKE KUNST"
THIJSSEN EN REITH»
1<ERK^N SCHOOL."
KUNST EN KENNIS
VAN ALLES WAT
IAARLEM. - - NASSAULAAN 49.
Handelsdrukwerk in groote oplagen.
Eigen Cliché-Atelier -
koperdiepdruk, het beste procédé voor traai
drukwerk. 191
olitieke en sociale aangelegenheden eenzelfde
enheid zou brengen.
Zou intusschen dit verlangen niet gedoemd
ijn een verlangen te blijven?
Is de vergelijking, die kapelaan Paanakker
naakt met de Romeinsche Congregaties, om zijn
«toog klem bij te zetten, wel juist?
We gelooven van niet.
De Katholieke Kerk is een theocratie die van
Christus Zelf de belofte der onvergankelijkheid
leeft ontvangen en de macht om in zaken van
jeloofs- en zedeleer de menschen in geweten te
>inden. De kerkelijke tucht is ten slotte slechts
en uitvloeisel van deze goddelijke macht, en
le beslissingen der Romeinsche Congregaties
mtleenen hare bindende kracht aan de delegatie
an macht door Z. H. den Paus te haren behoeve.
De ontzaglijke weldaad, door God aan de
nenschen gegeven door de instelling van dit
rindend gezag in zakeii van geloof en zeden,
noet een reder, zijn tot voortdurende dankbaar-
leid.
Wèl mag onzerzijds het vrome verlangen
jpkomen, dat het óók zoo mocht zijn in maat
schappelijke en politieke aangelegenheden; maar
en deze hebben we ons toch neer te leggen bij
le beschikkingen der goddelijke Voodzienigheid,
lie ons op dit gebied .zulk een gezag onthield
in dit terrein te ontginnen overliet aan den
r.oeizamen arbeid van het menschelijk verstand.
Een gezag in ^ijn soort ook maar eenigszins
gelijkend op dat der Romeinsche Congregaties,
en gezag nl. dat in geweten zal binden ter
rake van die sociale en politieke vraagstukken
die niet nu reeds krachtens de indirecte macht
onder de machtssfeer der Kerk vallen, bestaat niet
en kan zoo maar niet in het leven geroepen
worden, omdat de goddelijke sanctie er aan
ontbreekt.
Zou het zelfs niet in hooge mate ongewenscht
zijn zulk een gezagscentrum kunstmatig in het
ie'ven te willen roepen?
Zm daardoor de schok dér meeningen, waar
uit de waarheid ontspringt, niet tot stilstand
volden gebracht ten prejudice van den zoo
tioodzakelijken geestesarbeid op dit gebied Is
het niet juist uit dezen vrijen geestesarbeid, uit
deze botsing der meeningen, dat ontsproten is
dat wondere samenstel van heldere scholastieke
herstellingen, die althans in de belangrijkste
beginselen op maatschappelijk en staatkundig
terrein vrijwel een leerstellige eenheid onder de
Katholieken het aanschijn hebben gegeven?
Wat zouden niet de gevolgen zijn indien
zuifc een, met beslissingsrecht toegerust gezag
- want dit schijnt toch de bedoeling eens
c'e geheele Katholieke beweging in bedenkelijke
banen ging leiden? Is dit uitgesloten, waar zulk
een gezag geenerlei waarborg biedt van juistheid
zijner beslissingen?
Het komt ons ook voor, dat „de Instelling vood
Katholieke Congressen en vergaderingen" in
Italië van de Pausen niet een opdracht kreeg,
enigszins gelijkend op die der Kerkelijke
Congregaties, doch veeleer belast werd met de
••ractische leiding en organisatie van Itaüë's
.Katholieken.
Paus Leo XIII toch geeft in meerdere zijner
encyclieken zelf te jennen en Paus Pius X heeft
dit nog scherper omschreven bevestigd, dat de
vrijheid der Katholieken in politicis onaangetast
moet blijven en dat de vraagstukken, die zich op
dit gebied voordoen, in onderling overleg door
studie en geestesarbeid moeten worden opgelost.
Het is intusschen goed, dat kapelaan Paau-
.'Cker dit punt eens ter sprake heeft gebracht,
en wij honen, dat velen hierover hun licht zullen
laten schijnen.
Misschien is, zij het in ietwat anderen vorm
dan de schrijver thans zich voorstelt, toch iets
te vinden, dat aan zijn hoofdbedoeling beant-"
woordt.
Wij denken aan iets als een herleving der
i layder Conferentie bijv
KUNSTDRIJVERS en EDELSMEDEN*
KaarSem. Schoterweg 2'
r N
Z. D. IC do Aartsbisschop vau.Utrecht hooft
•.rjixeand tot assistent to Kloosterburen den
C ':<.rw. heer A. J. Leber.
MGR. L. E. JANSEN.
Naar wi.i vernemen is Mgr. L. E. Jansen,
deken van Amsterdam, dezer da,uren uit voor
zorg met hot. -oog op den lioogen loef tijd en al
geheel© lichaaimzwak'te voorzien van de laat-
*irt 11. H. Sacraimeutea,
i' reot stervensgevaar bestaat or geidkkig
Ilrê t.
KERW. ZUSTER PERSE VERANDA, t
In hot Moederhuis „Onder do Bogen" to
Maastricht, ia, na voorzien to zijn van do H.H.
Sacramenten dor Stervenden, in den notr jeug-
'11 aren leeftijd van 26 jaar, do Eerw. Zuster
l'ersvoranda (in de wc raid inej. v\ Galen), over
leden.
MGR. J. B.' FRANKEN.
Naar do „Mb." verneemt, is do Hoogee-rw.
heer Mgr. J. B. Franken, Doken en pastoor
van Oirschot (N.-Br.) ran de laats to H.H.
Sacramenten voorzien.
ÏIANZE-EXAMEN
HANDELSWETENSCHAPPEN.
Voor hot op 22 Me.i a.s. to houden examen
voor liot Hanze-diploma in do handel» weten
schappen, uitgeschreven door het Hoofdibe-
©tuur van de Hanze in liet bisdom van 'a-Bosoh.
nebben zich 115 ouudidaten aangemeld.
GEEN MASKERADE TE DELFT.
Tor gelegenheid van het 14e lustrum van hot
Dolftache Stilden korps zal wegens do abnormale
tijden geen maskerade gehouden worden.
llot plan tot een interne viering, door uit
voeringen der corpsvoreenigingen, zal door do
i liftcommissie verder worden uitgewerkt
PROF. DR. O. W. VOLLG-RAFF.
Prof. dr. O. W. Vallgraff, benoemd tot ge
woon hoostlearaju- in do Grieksokc laai en let
terkunde aan da Utrechtache Universiteit,
heeft Zaterdagnamiddag in het Groot-Audito
rium zijn ambt aanvaard met het houden van
een redevoering, getiteld Heil aa' ondergang.
Met de gebruikelijke toespraken tot ©arato
ren en hoogleeraren en een opwekkend woord
tot zijn studenten besloot spr. zijn rede.
DE OUDE TALEN.
Een onzer vrijzinnige bladen maakte, naar
aanleiding van het voorstel Limburg o.m. ook
do volgende opmerking:
In cm» moderne leven nemeu. de oude
talen geen plaats meer in, als wetenschap
pelijke taal is het Latiin verdrongen, de
echte classici, buiten de doctoren in de let
teren, beho'oren tot een vorig geducht.
Afgezien van de vraag, of ons „moderne
teven" in zijn valle ontplooiing van onze dagen,
geen reden en aanleiding geeft voor eén onder
zoek van de vraag of de afwijking van da oude
banen op wetenschappelijk gebied, of met
name de verbrokkeling en vergedreven speciali
satie der wetenschappen, die nauw samenhangt
met de verwaarloozang der eigenlijke d o n k-
wetenschap en dus ook der oude talen,
niet tot z.eer noodlottige gevolgen heeft ge
leid, komt het ons v-oor da.t de aangehaalde as-
serjle in hare algemeenheid volslagen onjuist is.
Er bestaat in do wereld nog zooicta als een
Katholieke Kerk, die zelf» in on3 moderne leven
nog wel eenig© plaats inneemt en die het La
tijn als haar voertaal gebruikt.
Een onafzienbare reeks van wetenschap;
lijke werken, die ons moderne leven steeds meer
eu meer blijkt niet te kunnen missen, is in de
klassieke talen geschréven. Nog altijd gebrui
ken geheele takken van wetenschappen het
Latijn als voertaal. Nog altijd zijn er wereld-
bladen als een „Westminster Gazette" die ge
regeld wedstrijden organiseer en in de beste
ver aeon struct ie in het Griekse!» en het Latijn
en nog altijd nemen velen niet louter uit
genoegen, doch ook ter wille van het tuit
ook uit Nederland, aan deze wedstrijden deel
Wte heeft ook iveer gezegd, d'at voor een
goed staatsman, noodig is kennis van de
wereldgeschiedenis, en wie kan de wereklge-
sallien is ernstig bestudeeren zonder dn lessen
van onvergankelijke beteokenis en eindeleoze
verscheidenheid, die Hellas en Rome ook voor
den modernen tiid bieden.
Neen, de Fransche revolutie heeft het be
proefd zich los te maken van het verleden, en
„onzen moderne tijd" deuki aotns wel het te kun
nen, maar de eerste faalde jammerlijk; en de
tweede is evenmin bij machte den wereldboom
voort' te dóen groeien als bij wordt ajgcziaagd
boven zijne wortels.
En die wortels dringen door in de diepten
der klassieke oudheid.
Ook het verleden is realiteit.
DE GASTHUISKWESTl E.
(Vervolg.)
In ons nummer van Zaterdag gaven wij reeds
oen uittreksel van liet rapport der Regenten
inzake de G aa-thuisikwest,ie. Hieronder goven
wij liet vervolg van dat schrijven:
Sinds «eeuwen heeft atryil bestaan over de
vraag of hot St. Elisabeth's Griethuis een stich
ting ia met eigen rechtspersoonlijkheid dan
ivel of hot eigendom ia der Gemeente Haar
lem. Daar dé stichtingsbrief zoo die er al is
geweest, verloren ia gegaan, ia dit vraagstuk
niet met zekerheid op te louaen en door do ge
leerden in zeer verschillenden zin beantwoord.
Tot op zekere hoogte is dit echter slechts van
theoretisch belang.
Want het Gasthuis moge een aparte stichting
zijn, liet moge met al zjjn bezittingen niet ziin
het eigendom der Gemeente eu dit nooit ziin
geweeet, vaststaat, dat het Geineentebed-tuiir
zich steeds heeft gesteld op liet standpunt, dat
het Gasthui» er was voor de Gemeente en dat
het meerdere of mindere diensten aan de Ge
meente p racisteeren moest
In vorige eeuwen zijn meermalen door het
Stadsbestuur aan het Gasthuis Jaisteu en ver
plichtingen opgelegd, wage tegen Regenten wel
opponeerden onder beweren, dat liet Gemeente
bestuur daartoe elko bevoegdheid miste, maar
zij kwamen die toch regelmatig na.
En in de bestaande verordening d.d. 15 Juli
1914 is uitdrukkelijk vooropgesteld dat, al moge
het Gasthuk niat eigendom der Gemeente ziin,
het toch ia eene G-omeeu t e-j neteliing door do
burgerlijke overheid geregeld en van haren-,
twego bestuurd.
Do conflicten ontaLondeu. zoowel in vroeger
als in later tijd. veelal hieruit, dat! het College
van Regenten in overeenstemming met den
toenmaligen finantieel onafhankoHiken toe
stand van het Gasbuis een zeer groote mate van
zelfstandigheid behield en zich op het destijds
juiste standpunt plaatste, dat niet de Raad,
maar Regenten ten slotte bii het beheer over
het Gasthuis zouden beslissen.
Die opvatting nu moge w ellicht juist geweest
zijn in den tijd, toen de inatelHug niet groo
tend: et els werd bekostigd uit het gemeente
budget, nu dit wel het- geval ia geworden, mag
het Gemeentebestuur niet aarzelen het beheer
niet slecht» in nsram maar ook inderdaad ge
heel aan zich te trekken.
Daarbij dient or op te worden gewézen, dat
de bovenvermelde vraag of het Gasthuis ia
Gemeente-eigendom dan wel oen aparte rechts
persoon naar de mccning van ondergeteekenden
is van geheel ondergeschikten aard. daar de
quaeatie waar het omgaat en dié onder,getec-
keaden zeer noodzakelijk achten <1 at spoedig
aal worden opgelost, uitsluitend deze ia: Wie
zal het Gasthuis boheeren: wie zal foiteiiik ab
solute zeggingsachap hebben over de zieken
verpleging, de armen verpleging, de eventueel©
uitbreiding en vernieuwing, die verbeteringen
en alles wat verder met het Gasthui» annex is:
zal dit zijn het Gemeentebestuur of een zelf
standig collega van Regenten?
Dio vraag nn dient eeua en vooral te worden
opgelost, in dézen zin, dat dit moet zijn hel
Gemeentebestuur van Haarlem.
Het ware natuurlijk ook mogelijk tevens bii
wijze van dading de bezittingen van het Gast
huis iu ctlgenodtm aan de Gemeente over te dra
gen, maar daarmede zo.u verder niets worden
veranderd, wanneer tooh reeds het beheer in
handen van de Gemeente gekomen is.
Do overdrachtskosten daardoor veroorzaakt,
die niqt absoluut to verkrijgen zekerheid of
iniiSochnyj. eenig legaat, aaa het Gasthuis is ge
maakt onder beding van on .©rvreemdbaarheid,
maken trouwen® aulke overdracht niet ge-
wenacht.
Practiaoher en eenvoudiger en bovendien af
doende is alcchts die overdracht, welke tenge
volge heeft absolute zekerheid, dat het beheer
over het Gasthui» feitelijk komt en blijft, im
mers wordt gebracht onder den overwegenden
invloed van den Raad, tengevolge waarvan de
Raad ook vrijheid zal kunnen vinden tt z. t.
zoodanige kosten uit do gemeentekas aan het
Gasthuis te bestéden al» noodig zullen bliiken.
Dientengevolge wordt het Gasthuis wat het
tot nu was slechts in naam: een gemeentelijke
instelling door het Gemeentebestuur geregeld
en van zijnentwege bestuurd.
Ondtargeteekenden hebben aan do hand der
opgedane ervaring een oonoeptverordening ont
worpen, die zij hiérbij aan uw Raad aanbieden.
Hot Bestuur is daarin opgedragen aan een
College van Regenten, dat grootendeeela uit
Raadaledten bestaat, door uw Raad te benoe
men. Ilunne bevoegdheden ziin die, welke ziin
toebedeeld aan soortgelijke eommissiën die het
bestuur hebben over de groote ziekenhuizen en
krankziiinigenge®tichten elder».
Dit College wordt twee-jaarlijks gekozen en
mag du» geacht worden te zijn een afspiegeling
van wat in den Raad omtrent het Gasthuis
wordt' gewenscht. Als voorzitter fungeert een
lid van Burgemeester en Wethouders.
Regenten zijn rekenplichtig aan den Raad,
maar daarenboven is dit College tot het doen
van verschillende handelingen onbevoegd, be
houden» 's Raad» machtiging.
Evenzoo ia den Raad overwegende invloed
gegeven op de reglementen en industriën van
inwendigen dienst en op die betreffend© het
personeel.
Deze wijziging der bestaande verordening,
die onder ge teek end en. na rijp beraad, aan .uw
Raad voorstellen, is schijnbaar eenvoudig, maar
inderdaad verstrekkend.
Want hieruit vlooit, als gezégd, voor niet
enkel dat de Gemeente een bliivenden invloed
heeft op heli beheer van het Gasthuis, het ge
bruik dat daarvan in het algemeen belang
wordt- gemaakt, doch bovendien wordt er door
verzekerd, dat dit gasthuis voortaan is het
Gemeentelijk Ziekenhuis, hetwelk de Raad der
gemeente verplicht en gerechtigd zal zijn ten
laste der gemeente-begi'ootih» te houden op het'
poil, dat voor oen at-ad als Haarlem van zulk
een Ziekenhuis moet worden gevorderd.
De Régenten van het St. Elisabeth'» of
Groote Gasthuis. J. Heerikens Thiissen; D.
II. Andrcae; J. Boma-is: G. Wolzak Hz.: fl.
van den Berg; J. Timmer; J. H. Wentliolt.
Art. 1 der voorgestelde verardenng op bet
St. Elisabeth's of Groote Gasthuis te Haarlem
luidt
Het St. Elisabeth's of Groote Gasthuis is een
Gemeente instelling, door de burgerlijk» over
heid geregeld en van harentwege bestuurd,
zonder evenwel eigendom der Gemeente te ziin
in den zin van artikel 222 dar gemeentewet,
Art. 7 luidt: Het College van Regenten be
staat uit 7 leden.
Als lid-voorzitter wordt jaarlijks door Burge
meester eu Wethouders een lid Van bun Col-
leg© aangewezen.
Van de zes overig» leden, die door den Raad
worden benoemd voor den tiid van, twee jaren
en hij aftreding herkiesbaar ziin, moeten vier
lid van den Raad zijn; de beide andere leden,
ingezetenen der Gemeente Haarlem moetlen
ziin, worden gekozen op aanbeveling van Bur
gemeester en Wethouders in te dlienen binnen
3 maanden na het ontstaan der vacature of bii
periodieke aftreding-een maand tevoren.
Liet Gallege van Regenten atelt voor zijne
vergaderingen eeu reglement vun ordie vaat,
dat aan den Rand wordt toegezonden. Het Ooi-
lege is bevoegd aich voor ziin werkzaamheden
een secretaris toe te voegen.
liet College van Regenten behoeft maohtii-
giing van den Raad
tot het koopen, vervreemden en bezwaren
van onroerende goederen:
tot het aangaan van geldleeningeu
tot liot^iangaan van contracten de aorn of
waarde va.n 10.000 te boven gaand©;
tot buitengewonen aanbouw.
De in ka,s zijnde geiden, voor zoover zii boven
één duizend gulden aanwezig ziin, worden,
evenals alle geldswaardige papieren, bewijzen
van o'gendom en titels, bewaard in c;eno brand
kast met twee verschillend werkende sloten,
waarvan de sleutels berusten één bij den pen
ningmeester en da tweede bij een anderen, door
het College aan te wijzen, Regent.
EEN ITALTAANSOH REIZIGER OVER ONS
LAND IN 1517.
Dr. H. E. van Gelder heeft studie gemaakt
van het reisboek van den Italiaansellen pre
laat Luigi d'Aragona, een groot heer, ver
want aan het Spaan-che koningshuis en aarts
bisschop van Otrant.':;ten fijne jonkman bok,
een renaitsar. - v e t wiens aardige opmer
kingen ovc.' •ad en zijn bewoners dr.
Van Gelder J- .'Miami toelicht.
Van wat <i 'aan zag en meende ver
melden we i. guide:
„Van Midd u voer de kardinaal met de
anderen den 21 km Juli in den vroegen mor
gen naar den een Fr au che mijl verder gele
gen haven (Vlissingcn), waar zich ook de
Katholieke koning (Ka-rel V) Inter naar Spanje
inscheepte. Hier jagen bij de 320 barken,
Biscaysehe, Engels he, Portugeesche, VLaam-
sclie en Bretonse he bovendien nog" benige
zeer groote schepen en een zeker soort over
dekte barken, die ze s'oepen normen en die
in een ontelbaar aantal aanwezig waren. Hier
hoorden wij do Mis, scheepten ons na het
middagmaal nafr Holland in en kwamen voor
den nacht te Dordrecht, een versterkte zeer
mooie stad met 3000 haardsteden, 'hot begin
van die zijde van het eiland Holland; ik
noem dat een eiland, daar een zijde gevormd
wordt door de zee en het overigens afgesne
den is door twee nauwe kanalen, waarover
twee bruggen geslagen zijn; in die kana
len komt liet water van den Rijn en de Maas,
die zich vereenigen bp. in die zeearm stroo
men, welke in deifteleeaan uitmondt,
„Van Dordrecht voeren wij den 23sten psv
schip over den Rijn (sic) die vóór de muren
stroomt en die hier ongeveer een halve Ifca-
liaansche mijl breed is; het stormde hevig en
't was niet zonder gevaar. Dan gingen wij
in een wagen en een mijl verder kwamen
wij aan een stad genaamd Botterdam, do va
derstad van Erasmus, een man allergeleerdst
in Griek-ch en Latijn, die vele boeken ge
schreven hooft op elk geb ed der wetarschap;
'n - tamelijk fraaie stad, .van 180) haardste
den, waar wij middagmaalde n. Daarna stegen
wij weer in onzen wagen, en op twee mijlen
verwijderd van die p'aate, vonden wij een
zeer mooie stad, genaamd Delft, met onge
veer 3000 haardsteden.
„Deze stad is doorsneden door talrijke diepe
en breed» grachten. Om 3 uur naar Duit-
schen of om 9 uur naar Italiaanschen tijd
stegen wij weder in onzen wagen en een
mijl verder vonden wij een dorp zonder mu
ren, genaamd Den Haag, een plaats zoo mooi
als een der wereld, en die de vergolijkiny
kun velen met welke groote en mooie stad
ook. En ofschoon er in Holland over het
algemeen de mooiste vrouwen va.ii do Ne
derlanden z'jn, zijn die hier do allermooiste.
Deze plaats heeft bijna 6000 haardsteden.
In dat dorp zagen wij een zeer schoon paleis
van den Katholieken koning met een klein
meer er voor, en een .mooie kerk. Daar over
nachten. Vandaar keerden wij terug om in
{Rotterdam de Mis te hooien; wij gingen door
Delft en middagmaalden in Rotterdam; da
delijk weder in onzen wagen, en op drie
mijlen vonden wij eeu zeer mooie stad ge
naamd Organ, (Tergon, Gouda) die 400) haard
steden heeft, waar midden doorheen een zeer
groot water loopt, waarin zich een ontelbare,
hoeveelheid schuiten beweegt.. Vandaar gin
gen wij verder per wagen en' wederom op
drie mijl. afstand vonden wij weer een zeer
fraaie stad. Schoonhoven, dat wij doorreden.
En al weder na drie mijlen kwamen wij bij
een mooie stad, van ook ongeveer 3000 haard
steden, die men Gorkum noemt, en die het
einde is van Holland aan den Rijnkant; daar
gingen wij scheep. Daarop voeren wij een
mijl te water op den Rijn en do Maas, die zoo
als reeds gezegd is, te zamen stroomen. En
aan de linkerhand van die rivieren is het land
van Gelder en aan de rechterhand is Brabant.
En op het einde van dien mijl gingen wij aan
land uit vrees voor den hertog van Gelder
land, die met zijn volk in de buurt was, en
bereikten zou een plaats, genaamd YVorkum,
die niet mooi en niet groot is en toebehoort
aan den graaf van Hoorn.
„Dicht daarbij, was ten schans en een sbjrke
vesting (Loevësteyn) van den Katholieken
Koning, op de grens van het Geld&rsohe land,
In de reeds genoemde stad Rotterdam zijn
meer dan 300 schepen en op het geheele ver
dere eiland meer dan 1000. In die dagreis dat
wij in Workum overnachtten, legden wij 13
mijl af.
„Van "Workum vertrokken .wij in een wa
gen, na de Mis gehoord, te hebben, den 25
Juli en kwamen voor het middagmaal in een
dorp Ixx>n, op vier mijl afstand. Na dien maal
tijd stapten wij weer in ons vervoermiddel en
ha drie mijlen bereikten wij een zeer mooie
stad, Breda, welke behoort aan dien graaf van
Nassau; daar overnachtten wij. Die stad heeft
ongeveer 2000 haardsteden en .wij. zogen er
een mooie kerk, die de koofdjkerk dei' paro
chie is. Rondom deze staan zeer groote en
zwaar getakte boomen en in elk van deze zijn
wel vijf of zes reigernestien, zoodat daar ontel
bare jónge en oude reigers waren, wat een
bijzonder mooi gezicht opleverde. En op de
daken der huizen tegenover die boomen wa
ren ook nesten van die reigers. En als de
.jongen groot zijn gaan zij heen, en na een
jaar kcoxcn zij ferug, om op die plaats weer
een nest te bouwen, zonder dat die menschen
van die stad hun eeriig kwaad 'doen; zoodat
men zou knunen zeggen dat daar meer rei
gers zijn, dan wij in tien andere plaatsen za
gen.
„Hier bleven wij den geheeton 2) Juli in
afwachting van ons geleide, dat, toen wij naar
Zeeland overstaken, gebleven was in Bdrgen-
op-Zoom, dat 8 mijlen van de stad Breda ver
wijderd ligt. Wjj zagen er het paleis van den
genoomden graaf van Nassau, zeer fraai met
een heel grootem tuin, voor drie vierden be
plant met vruchtboomën, zooals dit land ze
voor tbrengt, en zoo goed onderhouden» dat hij
ook geprezen zou worden in Italië."
„Hier in Holland zijn de menschen, behalve
dat zij zindelijk zijn op hun kleeren en hun
liohaam, zoo angstig bezorgd, de vloeren jn
de huizen niet vuil te mdken, dat zij voor alle
deureu doeken hebben om de voelen af te
veegen, en dat zij de kamervloeren met zand
bestrooien.
„Wanneer in een huis een jongen geboren,
wordt, dan wordt tot treken daarvan aan de
deurklopper (die men hier aan alle huizen
heeft een zakdoek gebonden) en wanneer de
grootste schurk en misdadiger,' al zou hij dui
zend menschen vermoord hebben, in zoo'n
huis vlucht, voordat de kraamvrouw «aar de
kerk gegaan is, wat zooals ook in Italië
gewoonte is binnen 40 dagen gebeurt, dan
is hij daar veilig en liet Gerecht kan hem
niet grijpen.
„In de Nederlanden groeit veel kool, vooral
Savoyekool, en in Holland .worden, de kooien,
naar men zegt, soms wel zóó groot, dat een
-mensch aan een enkele genoeg te 'dragen
heeft; en «cowol in de Nederlanden als in
Duitschland voorziet men zich van groote
voorraden daarvan, ingezouten, om sje 's win
ters, wanneer het geheele land met sneeuw
bedekt is, op verschillende wijze toebereid
te eten,
„Do vrouwen dragen gewoonlijk op het
hoofd zeer fijne sluiers, (Re in "Holland of in
Kamerijk gemaakt worden. Zij dragen nau
we rokken, wuaidoorheen de lichaamsvormen
zich aJftcekenen, meest van zwarte serge,
over een onderrok; en wanneer zij aan het
werk gaan, dan nemen zij de rokzoómen van
voren en va,n achteren óp en bevestigen dio
aan een haak, die zij daarvoor aan den gordel
dragen. Zij- zijn over het algemeen groot,
en bovendien frisch en gezond, blank on rose,
van een feveuffige gelaatskleur, zonder dat
zij poeder of kunstmiddelen gebruiken. Zij
dragen f ijne kousen en pantoffe.tjes van twee
duim hoog; verder manteltjes die s'echts de
schouders bedekken; oude vrouwen dragen
soms ook lange mantels, met een geplooide
kap, dip vooraan een kwast heeft gelijk aart
de dracht onzer vrouwen in Bari; de def
tige dames en edel vrouwen dragen ook lange
mantels van zwarte serge met plooien achter
van de schouders, zooals do Italiaansche Fran
ciscaners, en dat,- is zeker een mooi en gepast
kleedingstuk. Men kan echter niet. ontken
nen. dat zoowei in Duitschland als in do
Nederlanden, hetzij door hot gebruik van bo
ter of door dat van bier, de vrouwen over
tiet algemeen slechte tanfieu hebben, maar
geen kwalijk riekenden adem, daar zij ga-
zond zijn en een zeer goede maag hebben;
maar wanneer eén dier schóón» juffers mooie
tanden heeft, dan mag men gerust zeggen
dat zij alle andere schoonen Mn schoonheid
overtreft. In Duitschland zoowel als in de
Nederlanden zijn er tengevolge van het veel
vuldig gebruiK van too ter en me'.Kprij/ren tal
rijke leprozen, die, evenals in Italië, buiten
de steden wonen."
EEN NIEUWE BEHANDELINGSWIJZE
VAN OORLOGSWONDEN.
In hot Blad-Sultou Institute van het Ml) 1
lesex iicji'ifaal ns men na gedolsliir onder/<
en talloozo proefnemingen, tot eene. ontdekking
Kekomen die voor de chirurKiselie kunst belang
rijk© sevolffen kan hebben. Dit is le danken,
aan het rustd#©. met-opvallend© werk van dei)
directeur. Dr. O. H. Brownimr, die Kezanien-
li.ik met Dr. Kennaway, Dr. Thortison en mis»
Uulbranseu da waard© van flavin© als anti-
septicum ontdekt heeft.
Zy hobbea niet de stof zelf ontdekt. Dat
heeft Benda gedaan, in opdracht van wijlen
prof. Ehrlich, die het flaviue Kebnükte als eu
neesmiddel tegen de slaapziekte. Zij zijn echte,
tot de ontdekking gekomen, dat hot eau kraeu-
tig autiaepticum ia. met zeer geringe gifigntid
voor de levende weefsels.
Flavin© is ©en gele verfstof, die tot de aeri-
dine-recka behoort eu ia nauw verwant aan de
stoffen, die gebruikt worden om het leder voor
gel© schoenen to verwen. Men moet er hierbij
aan denken, dat het groote resultaat van Li
ter's werk is geweest de voorkoming van sop-,
ais door t© beletten dat bacteriën da wonden
kunnen bereiken. Carbolzuur en sublimaat
waren d© meent gebruikte germisid&s, maar het
groot© nadoel van die stoffen is gelegen in het
fait, dat zij niet alleen de kwaadaardige micro
ben, maar ook iederen anderen'vorm van leven,
waarmede zii in aanraking komen, dooden.
Tot voor korten tijd waren allo algemeen
gebruikelijke antrieptica nauw aan deze beid»
verwant; maar met hot oog op de ongunstige
uitwerking welko zij uitoefenden op de weef
sels waarmede zij in aanraking komen, nam
men zijn toevlucht tot de aseptische chirurg.,
in al diie gevallen waarmij alles dat- met liet
levend© lichaam in aanraking moet komen door
koken of op andera wijze kiemvrü gemaakt
werd.
Als resultaat van het in dio richting bereik to
succes, werden er. weinig vorderingen geipaaki
iu de verbetering van de antiseptieamaai
toen da oorlog uitbrak en do septische w o net én
bj,j duizenden per dag voorkwamen, werd het
noodig, een© andere houding te dien opzichte
aaa te nemen. De chirurgen begrepen dadelijk,
dat het noodig was iets to zooken om het ont
staan of do voortwoekering van sepsis in be
smette wonden te beletten en de pathologen
zetten ziek aan het «werk om te trachten oen
antiseptisch© stof to ontdekken, die de micro
ben zou dooden zonder do wcefsok te schaden.
M ant men mag niet vergeten, da{ de weef m -
olementen zelf, dia ook aan den strüd tegen de
microben deelnemen, tot iederen prijs in het'
leven moeten gehouden worden.
Het Biand-Suttin Institute heeft deze on
derzoekingen krachtig ter hand genomen, met
het 'resultaat dat het de antiseptische kracht
ontdekt van flaviue als aatiesepticum, da'
da beide essentieel» voorwaarden voldoet. Het
is een krachtig kiem doodend middel, maat
schaadt de weefsels iu het gchec-l niet. zooals
uit uitvoerige proefnomin.gen is gebleken.
In een artikel in do „British Medical Jour
nal-' van Januari j.l. what Ligat, assistent
chirurg aan liet Middlesex Hospitaal, er
dat hij reeds meer dan eeu jaar flavine-pfera-
raten en „brilliant-green"' gebruikt bij de aep-,
t.isclie gevallen, die lui te behanJ-éleü hóeft. Hij
behandelde daar 150 gevallen, waarvan onge
veer- de helft wonden. Die wondon waren 11
vel© gevallen reeds besmet of scheiddon vr I'
pus af, of waren nog zoo nieuw dat de suppu'
ratio nog niat begonnen was. Er rijvt zeer
vredigenda resultaten bereikt, vooral iu «m
vallen waarbij amputatie heeft plaats gehad
ofschoon de gunstigste resultaten verkregen
werden bii verwondingen waar het geheele be
smette oppervlak geheel en al te bereiken s.
Yoora.1 shrapnall-wonden reageerden goal op
de flaviine-belxandél'ing reeds na vier. vijf,dag *ti
kreeg men hier een gaaf oppervlak.
De heer Ligat verklaart, dat hij nu uitslui
tend flavine gebruikj bii septische gevallen eti
hij beschouwt die stof en „brilliant green" als
zeer geschikte therapeutischoTiulpmiddelou,
die voor de behandeling van wonden alle an
dere tot dusverre gebruikte an tl septic a verre
overtreft."
TREKVOGELS.
Volgens opgaaf van dr. H. Ekama is in 19IJ
de koekoek voor het eerst gehoord in Annn-
Jacobapolder op 30 en 81 Maart. Op 3 April
werd hij te Zevenbergen gehoord. Het laatst
werd hij gehoord te Middelburg op 27 Juli: gé-
zien word hii het laatst op 11 Augustus t©
Naarden en te Overschie.
De zang van den nachtegaal werd het eerst
vernomen te Loosduinen op 17 April. Op 37
Augustus werd de nachtegaal het laatst bii
's-Gravenhage gehcord en op 1 September t»
Enschede het laatst gezien.
D© boerenzwaluw werd het eerst gezien t©
Tiel op 7 April. Da opgegeven data van ver
trek vallen, in de laatste helft van September
en in October. Te G rijps kerk werd op 5 Novem
ber nog één boerenzwaluw waargenomen.
De huiszwaluw kwam t© Bolnes aan op 15
April. De laatst© datum van,vertrek werd ge
meld uit Middelburg: 6 November.
De bont© kraai werd in 1916 voor het laatst)
gezien te Middelburg op 3 Meivoor het oersi,
te Dordrecht op 1 October.
Op 13 Mei werd te Assen een bonte kraai
tusschen zwart© opgemerkt.
Toen de boerenzwaluw Nederland in grooten
getale bevolkte, waren allerwege de bonte
kraaien, op enkele achterblijver© na, vertrok
ken.
De ooievaar is te Zevenbergen gezien op 28
Februari.
Merkwaardig is, zoo schrijft de heer Ekama,
het bijna volkomen ontbróken van data var,
aankomst in de tweede helft van Maart. Eeo
bepaalde reden van meteorlogisohen aard hel)
ik daarvoor niet kunnen vinden. Wel kwam
tusaehen 21 en 28 Maart boven West-Europa
verschillende depressies voor, die bii lage tem
peratuur veel re<*cn brachten, m^ar voor en na
die periode was hot weder zeer goed en tot nu
toe ia nog nimmer eenigo invlood van het .veder
op de komst van den ooievaar gevonden. Hel
lag voor de hand genoemde bijzonderheid aan.
den oorlog toe to schrijven en nu Heek uit
„Th© Times" van 1 April, dat op 18 en 20
Maart Zeebrugge door vliegers op groote sriianl
is gebombardeerd. Ziin de ooievaars op hun
reis hierdoor teruggeschrikt, dan zou dit emi
bewijs voor de onderstelling zijn, dat zii over
Zeeuwseli-Vlaanderen in Nederland ketren.
De ooievaar vertrok of werd bot laatst go-
zien bij Kampen (7 ex.) op 5 September.
