STAD EN STREEK
ieuwe Haarlemsche Courant.
KERKELIJKE KUNST-
THIJSSEN EN »REITH'
KERK EN SCHOOL
KUNST EN KENNIS
VAN ALLES WAT
IARLEM. - - NASSAULAAN 49.
Handelsdrukwerk in groote oplagen.
Eigen Cliché-Atelier
perdiepdruk, het beste procédé voor traai
drukwerk. 191
iiiieke en sociale aangelegenheden eenzelfde
iheid zou brengen.
loa intusschen dit verlangen niet gedoemd
.1 een verlangen te blijven?
Is de vergelijking, die kapelaan Paanakker
takt met de Romeinsche Congregaties, om zijn
oog klem bij te zetten, wel juist?
We gelooven van niet.
De Katholieke Kerk is een theocratie die van
ristus Zelf de belofte der onvergankelijkheid
ift ontvangen en de macht om in zaken van
toof3- en zedeleer de menschen in geweten te
iden. De kerkelijke tucht is ten slotte slechts
uitvloeisel van deze goddelijke macht, en
beslissingen der Romeinsche Congregaties
tleenen hare bindende kracht aan de delegatie
n macht door Z, H. den Paus te haren behoeve.
De ontzaglijke weldaad, door God aan de
tnschen gegeven door de instelling van dit
idend gezag in zaken van geloof en zeden,
>et een reden zijn tot voortdurende dankbaar-
id.
Wel mag onzerzijds het vrome verlangen
komen, dat het óók zoo mocht zijn in maat-
happelijke en politieke aangelegenhedenmaar
i deze hebben we ons toch neer te leggen bij
beschikkingen der goddelijke Voodzienigheid,
ons op dit gebied zulk een gezag onthield
dit terrein te ontginnen ^verliet aan den
oeizamen arbeid van het menschelijk verstand.
Een gezag in zijn soort ook maar eenigszins
lijkend op dat der Romeinsche Congregaties,
n gezag nl. dat in geweten zal binden ter
ke van die -sociale en politieke vraagstukken
e niet nu reeds krachtens de indirecte macht
der de machtssfeer der Kerk vallen, bestaat niet
kan zoo maar niet in het leven geroepen
orden, omdat de goddelijke sanctie er aan
ttbreekt.
Zou het zelfs niet in hooge mate ongewenscht
in zulk een gezagscentrum kunstmatig in het
ven te willen roepen?
Zou daardoor de schok der meeningen, waar-
t de waarheid ontspringt, niet tot stilstand
orden gebracht ten prejudice van den zoo
lodzakelijken geestesarbeid op dit gebied? Is
;t niet juist uit dezen vrijen geestesarbeid, uit
:zv botsing der meeningen- dat ontsproten is
it wondere samenstel van heldere scholastieke
ei stellingen, die althans in de belangrijkste
ginselen op maatschappelijk en staatkundig
i rein vrijwel een leerstellige eenheid onder de
ntholieken het aanschijn hebben gegeven?
Wat zouden niet de gevolgen zijn indien
ilk een, met beslissingsrecht toegerust gezag
- want dit sóhijnt toch de bedoeling eens
geheele Katholieke beweging in bedenkelijke
•.neii ging leiden? Is dit uitgesloten, waar zulk
:n gezag geenerlei waarborg biedt van juistheid
jner beslissingen?
l iet komt ons ook voor, dat „de Instelling vood
arhotieke Congressen en vergaderingen" in
alië van de Pausen niet een opdracht kfeeg,
aiigszins gelijkend op die der Kerkelijke
nglegaties, doch veeleer belast werd met de
anische leiding en organisatie van Italië's
ntholieken.
Paus Leo XIII toch geeft in meerdere zijner
icyclieken zelf te kennen en Paus Pius X heeft
it nog scherper omschreven bevestigd, dat de
rijheid der Katholieken in politicis onaangetast
loet blijven en dat de vraagstukken, die zich op
it gebied voordoen, in onderling overleg door
tudie en geestesarbeid moeten worden opgelost,
liet is intusschen goed, dat kapelaan Paan-
kker dit punt eens ter sprake heeft gebracht,
u wij honen, dat velen hierover hun licht zullen
iten schijnen.
Misschien is, zij het in ietwat anderen vorm
an de schrijver thans zich voorstelt, toch iets
vinden, dat aan zijn hoofdbedoeling beant
woordt.
Wij denken aan iets als een herleving der
layder Conferentie bijv
KUNSTDRIJVERS en EDELSMEDEN'
Haarlem. Schoterweg 2'
Z. D. H. de Aartsbisschop van UIreoht hooft
'M/ernd tot as-sisten t to Kloosterburen don
V eerw. heor A. J. Leber.
MGR. L. E. JANSEN.
Naar wij vernemen i* Mgr. L, E. Ja,usen.
eken van Amsterdam, dezer dagen uit voor
in-*? mot, liet- oo»? op den koogen leeftijd m al-
re boete lichaamszwakte vooralen van de labi
le H. H. Sacramenten.
Direct stervensgevaar bestaat or srolnkk.is?
'iet.
EERW. ZUSTER PERSE VERANDA, t
In het Moederhuis „Onder do Bogen"' Ie
Maastricht-, ia, na voorzien te zijn van do H.H.
ia-ora-meuten dor Stervenden, in den nog ;ieu,g-
'•«en leeftijd van 36 jaar, de Ke-rw. Zuster
ovsverand» (in de wereld moj. v. Galen). ovor-
cden.
MGR. J. B. FRANKEN.
Naar de „Mb." verneemt. is do Hoogeerw.
toer Mgr. J. B. Franken, Deken an pastoor
an Oirocliot N.-Br.) van do laatste H.H.
Sacramenten voorzien.
HANZE-EXAMEN
HANDELSWETENSCHAPPEN.
Voor hoi op 22 Mei a.s. te houden examen
oor hot Ha u ze-diploma in do handels weten
schappen, uitgeschreven door het Huofdlbe-
•tuur van de Hanze in hot bisdom van 's-Bosch,
ic-bben zich 115 eaiididuteu aangemeld.
GEEN MASKERADE TE DELFT.
Ier gelegenheid van het-14e lustrum van hot.
Uelftache Stilden korps zal wegens do abnormale
ijlen geen maskerade gehouden worden.
Hot plan tot een interne viering, door uit-
o-eriagen der eorpsvereenigingeu. zal door do
ecotoo-m,missie vorder worden uitgewerkt
PROF. DE. C. W. VOLLGEAFF.
Prof. <k\ C. W. Vollgraff, benoemd tot go-
votttt hooc-leai-aar. ia do Cjrieksolm taal en lot:
tca-kunde aan de Utrec.htsohe XJniveiwitoit,
hooft Zaterdagnamiddag in het G root-Audi to
ri urn zün ambt aanvaard met hot houden va.n
een redevoering. getiteld Hellas' ondergang.
Mot do gebruikelijke toespraken tot curato
ren en hoogleeraren en een opwekkend woord
tot zijn studenten besloot spr. zijn rede.
DE OUDE TALEN.
Een onzer vrijzinnige bieden maakte. naar
aanleiding van hel voorstel Limburg o.m. ook
do volgende opmerking:
In ons moderne leven nomen do oude
talen geen plaats meer in, als wetenschap-
peUike taal is het. Latijn verdrongen, de
echte classici, buiten de doctoren in de let
toren, be-hooi-en tot ©en vorig gt-riach.'
Afgezien van do vraag, of ons „medorne
loven" in zijn volle ontplooiing van onze dagen,
geen reclen en aanleiding geeft voor een onder
zoek van de vraag of de afwijking van de oude
banen op wetenschappelijk gabled, of met
name de verbrokkeling en vergedreven speciali
satie dor wetenschappen, die nauw samenhangt
met de verwanrl-oozing der eigenlijke denk-
w e t e n. schap, en dus ook dier oude talen,
niet tot zeer noodlottige gevolgen hoeft- ge
leid, komt, het ons voor dat de aangehaalde a-s-
sertie in hare algemeenheid volslagen onjuist is.
Er bestaat in du wereld nog zooiets als een
Katholieke Kerk. die zelfs in ens moderne leven
nog wel eenlge plaats inneemt en die het La-
'ijn als haar voertaal gebruikt.
Een onafzienbare reeks van wetensclia-
1 ij ke werken, die ons moderne leven steeds mem-
en meer blijkt niet te kunnen missen, is in de
klassieke talen geschreven. Nog altijd gebrui
ken gvheele takken van wetenschappen het
Latijn a's voertaal. Nog altijd zijn er wereld-
binden als c-en „Westminster Gazette" die ge
regeld wedstrijden organi-s-eeren in de beate
vereeanstruetie in het Grieksch en het Latijn
cn nog altijd nemen velen niet leuter uit
genoegen, doch ook 'ter wille van lie-t nut
ook uit Nederland, aan deze wedstrijden deel
W.ie heeft ook weftr gezegd, dat voor een
goed staatsman, noodig is •kennis van da
wereldgeschiedenis., on wie kan de wereld,ge-
sehieniis ernstig bestudeer en zonder da lessen
van onvergankelijke bs ter-keu is en eindelooze
verscheidenheid. die Hellas en Rome ook voor
don modernen tijd bieden.
Neen, de Frattache revolutie heeft liet be
proefd zich lor te maken van het verleden, en
„onzen moderne tijd" denkt soms wel het te kun
nen. maar do eerste faalde jammerlijk; en de
tweede is evenmin bij m.aohte den wereldboom
voort- te doen groeien als hij wordt afgezaagd
boven zijne wortels.
En die wortels dringen door in de- diepten
dier klassieke oudheid.
Ook liet verleden is realiteit.
DE GASTHUISKW EST ltd
Vervolg.)
In ons nummer van Zaterdag gaven wij reeds
een uittreksel san het rapport der Regen-ten
inzak*» de Gasthui-sik we s tie. llitwo-nder geven
wij het vervolg van dat schrijven:
Sinds eeuwen heeft strijd bestaan over de
vl-aag of het St. Elisabeth's Gasthuis e-.-n et'ch-
tinig is met eigen recditspersoonilifklieid dan
wel of het eigendom is der Gemeten te Haar
lem. Daar de stichtingsbrief zoo die er al is
geweest, verloren is gegaan, is dit vraagstuk
niet met zekerheid op te lessen cn door do ge
leerden in zeer verschillenden z'a beantwoord.
Tot op zekere hoogte is dit echter slechts van
theor e t. is oh bein n-g.-
Want het Gasthuis moge een aparte stichting
zijn, het moge met al zijn bezittingen niet zijn
hat. eigendom der Gemeente cn dit nooit zijn
geweest, vaststaat, dat. het Gemeeutebeetuur
zich steeds heeft gestald op het standpunt, dat
het Gasthuis er was voor de Gemeente en dat
hot meerdere of mindere diensten aan de Ge
meente pra-esiteeren moest.
In vorige eeuwen zijn meermalen door het
Stadia bestuur aan het Gasthuis lasten en ver-
ptiohting*?n opgelegd, waartegen Regenten wel
opponeerden onder beweren, dat trot Gemeente
bestuur daartoe elke bevoegdheid miste, maar
zij kwamen d'ie toch regelmatig na.
En in de bestaande verordening d.d. 15 Ju-la
1914 is uitdrukkelijk vcoropgt-fekl dat, al moge
het Gasthuis niet eigendom der Gemeente zijn,
hot tocli is een© Gomeeute-itwtelling- door de
burgerlijke overheid geregeld en van haren
twege bestuurd.
Da conflicten ontstond en. zoowel in vroeger
als in later tijd, veelal lii-eruit, diati het College
van Regeutep in overeenstemming met den
toenmaligen finantieel onat'hankelijkeu toe
sband van het Gasbuis een zeer groote mate van
zelfstandigheid behield en zich op het destijds
juiste standpunt plaatste, dat' niet de Raad,
maar Regenten ten slotte bij het beheer over
liet Gasthuis zoudien beslissen.
Die opvatting nu moge wellicht juist geweest
zijn in den tijd, toen de instelling niet groo-
tendei-el« werd bekostigd uit liet gemeente
budget. uu dit wel liet geval ia-g-ewovdeu, mag
het Gemeentebestuur niet aarzelen het beheer
niet slechts in naam maar ook inderdaad ge
heel aan zich te trekken.
Daarbij dient er op te worden gewezen, dat
da bovenvermelde vraag of liet Gasthuis is
Gemeente-eigendom dan wel een aparte rechts
persoon naar de meen in g van ondergefeekendien
ia van geheel ondergeschikten aard, daar de
Quaestie waar het omgaat en die ondergetee-
kendien zeer noodzakelijk achten dat spoedig
zaïl worden opgelost, uitsluitend deze is: Wie
zal het Gasthui» behoerenwie zal feitelijk ab
solute ze-gig in gsechap hebben over do zieken -
verpleging, de armenve-rpleging, de eventueole
uitbreiding en vernieuwing, die verbeteringen
en alles wat vorder mot het Gasthuis annex is;
zal dit zijn het Gemeentebestuur of een zelf
standig college van Regenten?
Die vraag nu dient eens en vooral te worden
opgelost, i|i dezen zin. dat dit,moet zijn het
Gemeentebestuur van Haarlem.
Het- ware natuurRjik ook mogelijk tevens bij
wijze van dading de bezittingen van het Gast
huis in eigenodm aan de Gemeente over te dra-
»eu. maar daarmede zou verder niels worden
vorandord. wanneer toch reeds het beheer in
handen van de Gemeente gekomen is.
De overdrachtskosten daardoor veroorzaakt,
die niet absoluut to vork rijgen zekerheid of
müasckien eeuig log#af. aan het. Gasthui* is ge
maakt under beding van on .«rvreemabaarheid,
maken trouwen» sulke overdracht niet ge-
wensolit.
Practieeher en eenvoudiger en bovendien af
doende is slechts die overdracht, welke tenge
volge heeft absolute zekerheid, dat het beheer
over he-t G««thuik feitelijk komt en bliift, im
mers wordt gebracht onder den overwegenden
invloed van dien Raad, tengevolge waarvan do
Raad ook vrijheid zal kunnen vinden t. z. t.
zoodanige kosten uit d© gemeentekas aan het
Gasthui» te besteden als noodig zullen bliiken.
Dientengevolge word-t het Gasthui» wat het
tot nu was slechts in naam: een gemeenteKike
instelling door het Gemeentebestuur geregeld
en van zijnentwege bestuurd,
Omle-rgeteefcenden hebben aan de band der
opgedane ervaring een oone&ptverordening ont
worpen, die zij hierbij aan uw Raad aanbieden.
Het Bes-tuur is daarin opgedragen aan een
College van Regenten, da-t grootendeeals uit
Raadsleden bestaat, door uw Raad te benoe
men. Hunne bevoegdlhed'en ziin die, welk© zijn
toebedeeld aan scort-geHike commissiën die het
bestuur hebben over de groote ziekenhuizen en
k r a ti k ai tin i ge u ges-bi c l 11 cn eld ers.
Dit College wordt twee-jaarlijks gekozen en
mag dus geacht worden te zijn een afspiegeling
van wat in den Raad omtrent het Gasthuis
wordt güvvcnseht. Als voorzitter fungeert oen
lid van Burgemeester en Wethouders.
Regenten zijn rekenplichtig aan den Raad.
maar daarenboven is dit College tot het d-oeu
van verschillende handelingen onbevoegd, be
houdens 's Raad» machtiging.
Evenzoo is den Rand overwegende invloed
gegeven op dc regiemeuten en indust-rden van
inwendigen dienst en, op die betreffende" het
persctnèeL.
Deze wijziging dor bestaande verordening,
diic o n-der ge teek end en, na rijp beraad, aan uw
Raad vooratellen, is scliijubaar eenvoudig, maar
i nd érdaad v e rs t rek ken d
Want hieruit vloeit, als gezegd, voor hiel
enkel dat de Gemeente een bliivenden invloed
heeft op het beheer van liet Gasthuis, het ge
bruik dat daarvan in lie-t algemeen belang
wordt gemaakt, doch bovendien wofrdt er door
verzekerd, dat dit gasthui» voortaan i» het
Gemeentelijk Ziekenhuis, hetwelk de Raad dor
gemeente' verplicht en gerechtigd zal zijn ten
laat© dor gemeen te-begroot i.og te houden op het
peil. dat voor een stad als Haarlo-u van zulk
een Ziekenhuis moet worden gevorderd.
De Re-genten van liet St. Elisabeth'» of
Groote Gasthuis. J. Hearkens Th ijs sen1).
II. Andreae; J. Barna,'is; G. Wolzak Hz.: H.
van den Berg; J. 'i immer; J. II. Wentholt.
Art. 1 der voorgestelde verordenng op het
St. Elisabeth's of Groote Gasthuis te Haarlem
luidt
Het St. Elisabeth's of Groote Gasthuis is oen
Gcraoenleinstalling, door de burgerlijke -.•ver
heid geregeld en van harentwege bestuurd,
zonder evenwel eigendom d-er Gemeente 't© zijn
in den zin van artikel 222 der gemeentewet.
Art. 7 luidt: Het College van Regenten be
staat uit 7 leden.
Als lid-voorzitter wordt jaarlijks door Burge
meester en Wethouders een lid van hun Col-
loge aangewezen.
Van de zes overige- leden, dtie door den Raad
worden benoemd voor den tijd van twee jaren
en bij aftreding herkiesbaar zijn, moeten' vioar
lid van den Raad zijnde beide andere leden,
ingezetenen der Gemeente Haarlem moeten
zijn, worden ge-kozen op a'fttibevellmg van Bur
gemeester en Wethouders in te (Kienen binnen
3 maanden na liet ontstaan der vacature of bij
periodieke aftreding een maand tevoren.
.Hét College van Regenten stelt Voor zijne
vergaderingen een régie,ment van orde vast,
dat aan den Raad wordt toegezonden. Het Col
lege is bevoegd rich voor zijn werkzaamhedeji
een ascretaris toe te voegen.
Het College- van Regenten behoeft' machti
ging van den Raad:
tot het k-oopen, vervreemden en bezwaren
van onroerende goederen;
tot het aangaan van geldleeningen
-lot het aan.gaan van contracten do som of
waarde van 10.000 te boven gaande;
tot buitengewonen aanbouw.
De in kas zijnde gelden, voor zoover zij boven
één duizend gulden aanwezig- zijn, worden,
evenals alle geldswaardige papieren, bewijzen
van eigendom en titel», bewaard in eene brand
kast met twee verschillend werkende sloten,
waarvan de sleutels berusten één hij den pen
ningmeester en da tweede bij een auderen. door
liet College aau te wijzen, Regent.
EEN" ITALIAANROH RFJZIGER OVER ONS
LAND IN 1517.
Dr. H. E. van Gelder heeft stadie gemaakt
van liet reisboek van dsn Italiaanschsn pre
laat Luigi d'Avagona, een grant heer, ver
want aan hst Spaan-cbe koningshuis en aarts
bisschop v n Otrants: ten fjne jonkman ook,
een renai." - ec t wiens aardige opmer
kingen cm i- -ml en kijn bewoners <lr.
Van Gelder ct-iiolland toelicht.
Van wat 'aan zag en meende ver
melden we g mda:
„Van MUM 1 ,..g voer de ka dinaa! met de
anderen den 21 ten Juli in den vroegen mor
gen naar don een Fran che mijl verder gele
gen haven (Viissjngen), waar z'ch ook de
Katholieke koning (Ka el V) litar naar Bpanje
inscheepte. Hier lagen bij de 3 0 barken,
Biscaysch -, Engels he, Portugh-oïche, Vlaa-m-
sche en Bretonsche bovendien nog benige
zeer groote schepen en een zeker sc'ort. over
dekte barken, die ze s'oepen noemen' en die
in een ontelbaar aantal aanwezig wa--.cn. Hier
hoorden wij de Mis, scheepten ons na het
middagmaal naar Holland in en kwamen voor
den nacht te Dordrecht, een versterkt aeer
mooie stad met 30i)0 haardsteden, ?mc begin
van die zijde van het eiland Holland; ik
noem dat een eiland, daar een zijde gevormd
wordt door de zee en het overigens afgesne
den is door twee nauwe kanalen, waarover
twee bruggen geslagen zijn; in die, kana
len k^mt liet water van den Rijn en de Maas,
die zich vereenigen rn in die zeearm strem
men, welke in den Oceaan uitmondt,
„Van Dordrecht voeren wij den 2isten per
schip over dan Rijn (sic) die vóór de muren
stroomt en die hier ongeveer een halve Ito-
liaansche mijl breed is; het stormde hevig en
't 'was niet zonder gevaar. Dan gingen wij
in een wagen en e-u mijl verder kwamen
wij aan een stad genaamd Rotterdam, de va
derstad van Erasmus, een man allergeleerdst
in Grieksch on Latijn, die ve'.e boeken ge
schreven heeft op ©lk gebied der wetenschap;
'n tamelijk fraaie stad, van lfO.» haardste
den, waar wij middagmaalden. Daarna stegen
wij weer in onzen wagen, en op twee mijlen
verwijderd van die plaats, vonden wij een
aeer mooie stad, genaamd Delft, met onge
veer 3000 haardsteden.
„Deze stad is doorsneden door ta'rijke diepe
en breed© grachten. Om 3 uur naar Duit-
schert of om 9 uur naar Italiaans hen tijd
stegen wij weder in onzen wagen en een
mijl verder vonden wij oen dorp zonder mu
ren, genaamd Den Haag, een p'a-ats zoo moei
als een der wereld, en die de vergelijking
kan velen met welk© groote en mooie stad
ook. En ofschoon er in Holland over het
algemeen de mooist© vrouwen van de Ne
derlanden z in, zijn die hier de a'lermoaiste.
Deze» plaat» heeft bijna 6000 haardsteden.
In dat dorp zagen wij een zee»- schoon paleis
van den Katholieken koning met een k'.ein
meer er voor, en een mooie kerk. Daar over
nachten. Vandaar keerden wij terug om in
Rotterdam de Mis fce hooien; wij gingen door
Delft en middagmaalden in Rotterdam; da
delijk weder in onzen wagen, en op drie
mijlen vonden wij een zeer mooie stad ge
naamd Organ, (Tergon, Gouda) die 4000 haard
steden heeft, waar midden doorheen een aeer
groot water loopt, waarin zich een ontelbare
hoeveelheid schuiten beweegt. Vandaar gin
gen wij verder per wagen en wederom op
drie mijl afstand vonden wij weer een zeer
fraaie stad, Schoonhoven, dat wij doorreden.
En al weder na drie mijlen kwamen wij bij
een mooie stad, van ook ongeveer 300.) haard
steden, die men Gorkum noemt, en d'e het
einde is van Holland aan den Rijnkant: daar
gingen wij scheep. Daarop voeren w* e?n
mijl t". water op den Rijn en de Maas, die zoo-
als reeds gezegd is, te zanten stroomen. En
aan de linkerhand van d'e rivieren is het land
van Gelder en aan de rechterhand is Brabant.
En op het einde van dien mijl gingen wij aan
land uit vrees voor den hertog van Gelder
land,-die met zijn volk in de buurt was-, en
bereikten zoo een plaats, genaamd Workum,
die niet mooi en niet groot is en toebehoort
aan den graaf van Hoorn.
„Dicht daarbij wasten schans en een s!&rke
vesting (Lo-evesteyii) van den Katholieken
Koning, op do grens van hef. Geldersc-he land.
In clc reeds genoemde stad Rotterdam z'jn
meer dm 300 schepen en op het geheele ver
dere eiland meer dan 1000. In dia dagreis dat
wij in Workum overnachtten, legden wij 13
mijl af.
„Van Workum vertrokken wij in een wa
gen, na de Mis gehoord to hebben, den 25
Juli. en kwamen voor hei: middagmaal in een
dorp Loon, op vier mijl afstand. Na don maal
tijd stapten wij weer in ons vervoermiddel en
na drie mijlen bereikten wij een zeer mooie
stad, Breda, welke behoort aan den graaf van
Nassau; daar overnachtten wij. Die stad heeft
ongeveer 2000 haardsteden en wij zagen et-
een mooie kerk, die de hoofdkerk der paro
chie is. Rondom deze staan zeer groote. en
zwaar getakte boomen en in elk van deze zijn
wel vijf of zes reiget nesten, zoodot daar ontel
bare jonge en oude reigers waren, wat een
bijzonder mooi gezicht opleverde. En op de
daken der huizen tegenover die b omen wa
ren ook nesten van die reigers. En als de
jongen groot zijn gaan zij heen, en na een
jaar kecren zij terug, om op die p'.aats weel
een nest te bouwen, zonder dat de menschen
van die stad hun eenig kwaad 'doen; zoodat
meu zou kruinen zeggen Uit daar meer rei
gers zijn, dan wij in fen'antiere p"-aarsenza-
gen.
„Hier bleven wij den geheelen 21 Juli in
afwachting vm ons g 'lelde, d it, toen wij naar
Zteland overstaken, gebleven was in Borgen-
op-Zoom, dat 8 mijlen van de stad Breda ver
wijderd ligt. Wij zagen er het pa'eis van den
genoemden graaf van Nassau, zeer fraai met
een heel grooten tuin, voor drié vierden be
plant met vTuchtboomen, zooals d t land zo
voortbrengt, en zoo goed onderhanden, dat hij
ook geprezen zou worden in Italië."
„Hier in Holland zijn de menschen, behalve
dat zij zindelijk zijn op hun k'eeren en hun
lichaam, zoo angstig bezorgd, do v oeren in
de huizen niet vuil te rmtken, dat zij veer aTe
deuren doeken hebben om de voeten af to
veegen, en dat zij de kamei-v oeren met zand
bestrooien.
„Wanneer in een huis een jongen 'geboren
wordt, dan wordt tot toeken daarvan aan de
deurklopper (die men hier aan a'le huizen
heeft een,zakdoek gebonden) en wanneer de
grootste schurk en misdadiger, al zou hij dui
zend menschen vermoord hebben, in zoon
huis vlucht, voordat de kraamvrouw naar de
kerk gegaan is, wat -- aóoals ook in Italië
gewoonte is binnen 40 dagen gebeurt-, da;i
is hij daar veilig en lts, Gerecht kan hem
niet grijpen.
„In de Nederlanden groeit veel kool, vooral
Savoyekool, cn in Hoiiand worden da kooien,
naar men zegt, soms wel zóó groot, dat een
fiiensch aan een enkele genoeg te 'dragen
heeft; en boo wel in de Nederlanden als in
Duitsehland voorziet men zich van groote
voorraden daarvan, ingezouten, om zs win
ters, 'Vanimer het geheel© land mat sneeuw
bedekt is, op verschillende wijze toebereid
te eten.
„I)e vrouwen dragen gewoonlijk op het
hoofd zeer fijne sluiers. (Xe in "Holland of in
Kamerijk gemaakt worden. Zij dragen nau
we rokken, waa: doorheen de l'cho-am.»vormen
zich afttekenen, meest van zwarte serge,
over een onderrok; en wanneer zij a ui het
werk gaan, dan nemen zij do rokzoomen van
voren en van achteren op en bevestigen die
aan een haak, die zij daarvoor aan den gordel
dragen. Zij zijn over het a'gemeen groot,
en bovendien frisoh en gezond, blank en ross,
van een revenfiige "ge'aatokleur, zonder dat
zij poeder of kunstmiddelen gebruiken. Zij
dragen f ijne kousen en puntoffe.tjes van twee
duim hoog; verder manie.tjes de s'ec'ito de
schouders bedekken; oude vrouwen dragen
soms ook lange mantels, met een geplooid»
kap, die vooraan een kwast heeft gelijk aan
de dracht onzer vrouwen in Bari; de def
tige dames en e delvrouwen dragen ook lange
mantels van zwarte serge met plooien achter
van de schouders, zooa'.s de ItaliaanscheFran
ciscaners, cn dat, is zeker een mooi en gepast
kleedingstuk. Men kan echter n et oti.k"h-
non, dat zoowel in Huitsc-hland als in de
Nederlanden, hetzij doo-r liet gebruik van bo
ter of door dat- van bier. de vrouwen óver
het algemeen slechte tanden hebben, m tar
geen kwalijk idekeiulon adem, da-ar zij ge
zond zijn cn een zeer goede maag hebben;
maar wanneer eèn (lier schoen© juffers moo a
tanden heeft, dan mag men gerust zeggen
dat zij alle andere schoonen 'in schoonheid
overtreft. In Duitsehland zoowel als in Öe
Nederlanden zijn er tengevolge van' h >t veel
vuldig gebruik van boter en melkprijzen tel-
rijke leprozen, die, evenals in Italië, buiten
de steden wonen."
EEN NIEUWE BEHANDELINGSWIJZE
VAN OORLOGSWONDEN.
Ia het Blad-Sutton Institute van het Midd
lesex Hospitaal is m«n na geduld»*? ondoïxi:..
en taliooza proefnemingen tot eene ontdekking
«ekomen die voor de ehirur*?ische kunst belang
rijke gevolgen kan hebben. Dit is te danken
aan het rustige, met-opvallende werk van den
directeur. Dr. C. H. Browning, dia gezamen
lijk met-Dr. Kennaway, l)r. Thomson en mis»
Gulforaüseu do waarde van f la vine als anti-
septicum ontdekt heeft.
Zij hebben niet de stof zelf ontdekt. Dat
heeft Benda gedaan,.in opdraeht van wijlen
prof. Ehrlich, die hc-t fiav-itie gcSruikt© al» ge
neesmiddel tegen de slaapziekte. Zii ztiii echte,
tot de" ontdekking gekomen, dat het can km u-
tij? antis&pticum is, met zoer geringe gifigheid
voor de levende weefsels. N
Flav-in? i-s een gele verfstof, die tot de acri-
dine-reeks behoort en is nauw verwant aan de
stóffen, die gebruikt worden om liet leder voor
gele schoenen te verwen. Men moet er hiérbij
aan denken, dat het groote resultaat van Li
ter's werk is geweest, de voorkoming van sen-
sis door te beletten dat bacteriën do wonden
kunnen bereiken. C'arbolzuur en sublimaat
waren de moest gebruikte germisides, maar liet
groote nadeel van die stoffen is gelegen in hei:
fait, dat zij niet alleen de kwaadaardige micro
ben, maar ook iedereü anderen vorm van loven,
waarmede zii in aanraking komen, deaden.
Tot voor korten tijd waren allo algemeen
gebruikelijke anti-soptica nauw aan deze beidt
verwant; maar met bet oog op de ongunstige
uitwerking welke zij uitoefenden op de weef
sels waarmede zii in aanraking komen, nam
ra-en zijn toevlucht tot -ase-ptische chirurg-,
in al die gevallen waami.j alles dat met he'.
levende lichaam in aanraking moet komen door
koken of op andere wijze kiem vrij gemaakt
werd.
Al-s resultaat v an het in die richting bereikte
-succes, werden or weinig vorderingen gemaakt
in do verbetering van de antiseptic*»; maai
toen de oorlog- uitbrak en de septische wenden
bij duizenden per dag voorkwamen, werd he;
noodig, eeno andere houding te dien opzichte
aau te nemen. De chirurgen begrepen dadelijk,
dat het noodig was iets te zoeken om hut ont
staan of de voortwoekering van'sepsis in be
smette wonden te beletten en de pathologen
zotten zich aan het werk om te trachten eet:
antiseptische stof te ontdekken, die de micro
ben zou dooden zonder de weefsels te schaden.
Want men mag niet vergeten, dat de wc-efce-
o-lumenten zelf, die Ook aan den sirtid tegen dc
microben deelnemen, tot iederen prijs in het
leven moeten gehouden worden.
Het Bland-Suttiii Institute lreoft deze on
derzoekingen krachtig ter hand genomen, met
het resultaat dat het de antiseptische kracht-
ontdekt van ftavine als autiesepticum. da.
d© beide essentieel» 'voorwaarden voldoet. IL-i
is een krachtig kiem doodend middel, maat
schaadt de weefsels in het geheel niet. zooals
uit uitvoerige proefnemingen is gebleken.
In -een artikel in do „British Medical Joitr-
Aial" van Januari j.l. wijst T.igat, asrfistciu
chirurg aau liet Middlesex Hc-p ".taal. er i*.
diat hij reeds meer dan eeifjaar flavine-prep.»
vaten ea „bvilHant-gi-eea" «ebvuikt bij dc -;'p-
Msolie gévallen, 'die Tilj Tó Ix-liae-^|eii Lt c.fL"TTi.i
behandelde d-aar 150 gevallen, waarvan enge-
veer de helft wonden. Die wonden waren in
vele gtvalleu reeds besmet, of scheid l-.«n vei
pus af, of waren nog zoo nieuw dut de sunpu-
va-tiie nog niet. begonnen was. Er rijt- z:-i-r be-
vredigendo resultaten bereikt, vooral in -1 ge
vallen waarbij amputatie heeft plaat* g-rhad
ofschoon de gunstigste resultaten ve-rkregui
werden bij verwondingen waar het geheide he»
smette oppervlak geheel en al te bereiken i».
Voora-l Mi rap nel!-wenden reageerden ge ei op
de flaviine-behandeling reeds na vier.-vijf dagen
kreeg men hier een gaaf oppervlak.
De heer Ligat vorklaaft, dat hij nu uitslui
tend flavine gebruikt bij septischegevallen on
hij beschouwt die stof en „brilliant groen" al*
zeer geschikte therapeutische, hulpmiddelen,
die voor de behandeling van wonden alle an
dere tot' dusverre gebruikte antiseptics verre
overtreft."
TREKVOGELS.
Volgens opgaaf van dr. H. Ekama is in 191C
de koekoek voor het eerst gehoord in Anna-
Jaeobapohler-op 30 en 31 M aart. Op 3 April
werd hij te Zevenbergen gehoord. Het- laatst
werd hij geboord te Middelburg op 27 Juli; ge
zien werd hij het laatst op 11 Augustus te
Naarden en te Overachie.
De zang van den nachtegaal werd hef eeraL
vernomen te Loosduinen op 17 April. Op 27
Augustus wérd de nachtegaal het laatst bij
's-Oravenhage gehoord en op 1 September te
Enschede het laatst gezien.
De boerenzwaluw werd het eerst gezien te
Tiel op 7 April. De opgegeven dat-a van ver
trek val-leu in de laatste helft- van September
on in October. Te Grijpskerk werd op 5 Novem
ber nog één boerenzwaluw waargenomen.
Da huiszwaluw kwam te Bolnes aan op 15
April. De laatste datum van vertrek werd ge
meld uit Middelburg: 6 November.
De bonte kraai werd in 1910 voor het laatst
gezien te Middelburg op 3 Mei: voor hel eem
te Dordrecht op 1 October.
Op '12 Mei werd te A.««én een bonte kraai
tusschen zwarte opgemerkt.
Toen do boerenzwaluw Nederland in grooten
'getale bevolkte, waren allerwege de bonte
kraaien, op enkele achterblijvers na, vertrok
ken.
De ooievaar is te Zevenbergen gezien op 26
Februari.
Merkwaardig is. zoo schrijft de heer Ekama,
het biina volkomen ontbreken van data var.
aankomst in de tweede helft van Maart-. Eer
bepaalde reden van meteorlogisclieu aard heb
ik daarvoor niet kunnen vinden. We] kwam
tuijClion 21- en 28 Maart boven West-Europa
Verschillend© depressies voor, die bii lage tem
peratuur veel rc"en brachten, maar voor en na
die periode was hot weder zeer goed en tot m
toe ia nog nimmer ccnige invloed va i liet wede1-
op de komst van den ooievaar gevonden. He',
lag voor de liand genoemde bijzonderheid aan
don oorlog toe to schrijven en nu bleek uit
„The Times" van 1 April, dat op 1,8 en 20
Maart -Zee-brugge door vlieger?- op groote r;haal
is gebombardeerd. Zijn de ooievaars op hu»
reis hierdoor teruggeschrikt, dan zou dit o-ui
bewijs voor do óndor»telling zijn. dat zij over
Zeeuwsch-A'laanderen in Nederland komen.
De ooievaar vertrok of werd het laatst ge-'
zien bij Kampen (7 ex.) op 5 September.
